Osmanlı Devleti Gerileme Dönemi Soruları

2. XVIII. yüzyılın başlarında Osmanlı Devleti'nin Rusya ve Venedik'e karşı savaşlarda gösterdiği başarılar Avusturya'yı rahatsız etmiştir. Karlofça Antlaşması'nın şartlarının çiğnendiğini açıklayan Avusturya, Petervaradin in Savaşı'nda Osmanlı Devleti'ne saldırmış (1716), yapılan savaşı Osmanlı Devleti kaybetmiştir. Bu bilgiler; 1. Avusturya'nın Karlofça Antlaşması'nın garantörü rya'nın olduğu, Uc Be II. Osmanlı Devleti'nin, Karlofça Antlaşması'ndan rahatsızlık duyduğu, III. Venedik'in, Avusturya'nın himayesinde olduğu ifadelerinden hangilerini doğrular niteliktedir? B) Yalnız II AXYalnız I D) I ve II E) I, II ve III CYalnız III 140

3. Tarih dersinde Kurtuluş Savaşı'yla ilgili; Elvan: Erzurum Kongresi ulusal sınırlar içinde vatan bir bütündür, kararını almıştır. Aygül: Son Osmanlı Mebusan Meclisi Misakımillî kararını onaylamıştır. Bulut: TBMM'nin öncelikli amacı, ülkenin işgalden kurta- rılması olmuştur. bilgilerini vermişlerdir. Bu bilgilere dayanarak, Kurtuluş Savaşı ile ilgili; 1. Birbirini bütünleyen kararlar alınmıştır. II. İstanbul Hükûmeti ile uzlaşma yolları aranmıştır. III. Anlaşma Devletleri'yle imzalanacak barışa öncelik ve- rilmiştir. yargılarından hangilerine varılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III C) I ve II E) II ve III

10. Kurtuluş Savaşı sırasında İstanbul Hükûmetlerinin; 1. Ayaklanmalar çıkarmak, II. TBMM temsilcileriyle birlikte Londra Konferansı'na ka- tılmak, III. Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşlarını idama mahkûm etmek davranışlarından hangileri TBMM'yi yok etmeye yöne- liktir? A) Yalnız I D) I ve III B) I ve II C) Yalnız III E) II ve III

-le- çti. el- an- atil- ak- Eur. e til COZ KAZAN 41 6. E) Hayvancılığın temel geçim kaynağı olmasının Eski Türk devletlerinde hükümdarın tanrı tarafından tahta getirildiğine ve veraset düzeninin kan yoluyla devam ettiğine inanılmış, bu nedenle ülke haneda- nın ortak malı olarak kabul edilmiştir. Aşağıdakilerden hangisi bu durumun bir sonu- cu olarak gösterilebilir? A) Hatun'un kağana vekâlet etmesi B) İkili teşkilatın uygulanması Prenslerin Çinli prenseslerle evlenmesi D) Ordu-millet anlayışının benimsenmesi E) Kağanın kurultay toplantılarını yönetmesi TYT TARİH KONU ÖZETLİ SORU BANKASI la e 3

5. Kurtuluş Savaşı sırasında Yunanistan'ın Anadolu'da yayıl- masina; 1 İngiltere tam destek vermiştir. Fransa önce destek vermiş sonra tarafsız kalmıştır. İtalya tümüyle karşı çıkmıştır. Bu bilgiler aşağıdakilerden hangisini gösterir? A) İtilaf Devletleri arasında görüş ayrılığının olduğunu B) İngiltere'nin Osmanlı Devleti'ni tanımadığını C) Fransa'nın azınlıkları desteklemediğini D) Fransa'nın Osmanlı Devleti'yle dostluğunu sürdürdü- ğünü E) İtalya'nın sömürge anlayışından uzaklaştığını 45

3. Kurtuluş Savaşı sırasında ayaklananlar, düzenli orduya katılmayanlar, işgalcilerle iş birliği yapanlar ve Tekâlifimil- liye Emirlerine uymayanlar İstiklal Mahkemelerinde yargı- lanmıştır. Bu bilgiye dayanarak TBMM'nin İstiklal Mahkemele- ri'yle aşağıdakilerden hangilerini yargılama yoluna gittiği söylenebilir? A) TBMM içindeki muhalefeti B) İttihatçı tutumunu sürdürenleri C) TBMM'nin kararlarına karşı gelenleri D) Müdafaa-i Hukuk örgütlerine üye olmayanları E) Seçilmiş olmasına karşın TBMM'ye katılmayanları

6. Kurtuluş Savaşı sırasında Yunanlara karşı kazanılan; II. İnönü Zaferi'nden sonra İtalyanlar, Sakarya Zaferi'nden sonra Fransızlar, Büyük Taarruz'dan sonra İngilizler, TBMM ile siyasi ilişkiler kurmuşlardır. Bu bilgilere dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisi- ne ulaşılabilir? A) Yunanistan'ın başarılar sağladığına B) Anlaşma Devletlerinin Yunanistan'a destek vermedik- lerine C) Askerî başarıların siyasi başarılarla pekiştirildiğine D) Anlaşma Devletleri'nin TBMM'nin dostluğunu önem- sediklerine E) Büyük devletlerin barıştan yana olduklarına

X mil 3. Osmanlı Devleti'nde başlangıçta sadece Balkan topraklarında görülen aşağıdaki uygulamalardan hangisi XV. yüzyıl sonlarından itibaren Anadolu'da da görülmüştür? A) İltizam C) İskân E) Çifthane B) Devşirme D) Müsadere

Okuyalım ? Sulu Kağan 22 yıl saltanat süren Sulu Kağan temiz ve ilimli bir mizaca sahipti. O, savaşlardan elde ettiği gani- meti eşit bir şekilde maiyetine dağıtıyordu. Bu sebeple kumandanları ondan hoşlanıyor ve maiyetleri ile beraber kendilerini onun hizmetine adıyorlardı. İslam kaynaklarına göre Araplar ona, zahmet ve sıkıntı veren anlamında "Ebu Müzahim" diyorlar- dı. Emevilere çok zahmet verdiği ve sıkıntı çektirdiği için ona bu lakabı takmışlardı. Askerî yönden, Sulu Kağan mükemmel bir kumandandı. Savaş sırasında iki üç kumandanı ile birlikte en yüksek yere çıkar, düşman cephelerini güzelce inceler, zayıf bir nokta gördüğü anda derhâl yandan, arkadan veya önden hücuma geçer ve zafere ulaşırdı. Kale kuşatmalarında ise kuşatılanlara önce aman verir, can- larını bağışlardı. Sulu Kağan dış politikada da usta bir siyasetçi idi. ned th Sulu Kağan'ın ölümü Türgeş tarihi kadar dünya tarihini de etkilemiştir. Sulu Kağan Maveraünnehir'i Emevilere dar etmiş, Emeviler Ceyhun ötesine geçmeye âdeta korkar olmuşlardı. Onun ölümü üze- rine Emeviler askıya aldıkları taarruz politikalarını tekrar canlandırdılar. Aynı şekilde Çinliler de İpek Yolu'nun öneminden dolayı batı seferlerine yeniden başladılar. siniz? Yukarıdaki metne göre Sulu Kağan'ın Türk tarihindeki önemi hakkında neler söyleyebilir- 10. Kırgızlar Türkler Ansiklopedisi, C II, s. 417, 418 (Düzenlenmiştir.). Hüseyin Salman

33. Birinci TBMM Dönemi'nde çıkarılan; Hiyanet-i Vataniye, 11. Başkomutanlık, 1. Teşkilat-ı Esasiye Kanunlarından hangileri ile mücadele karşıtı çıkarılan isyanların bastırılması amaçlanmıştır? A) Yalnız I B) Yalnız III D) II ve III C) I ve II B E) I, II ve III 34. Milli Mücadele Hazırlık Dönemi'nde yaşanan aşağıdaki gelişmelerden hangisiyle Anadolu mücadelesini yürü- ten Temsil Heyeti, İstanbul hükümetine karşı ilk siyasi başarısını kazanmıştır? Drotokollerinin im

e A 27. "II. Mahmut Dönemi; kültürden ekonomiye, eğitimden idareye, ulaşımdan haberleşmeye kadar Avrupa'nın pek çok alanda örnek alındığı reformlar dönemi olmuştur." ifadesini kullanan bir tarihçinin aşağıdakilerden hangisini örnek göstermesi beklenemez? A) İşlevini kaybeden Enderun'un yerine Mektebimaarifiadlive'nin açılması B Divân-ı Hümayun'dan Nazırlık Sistemi'ne geçilmesi C) Avrupa başkentlerinde sürekli elçiliklerin açılması D) Âyanlarla Sened-i İttifak'ın yapılması E) İlk resmî gazete Takvim-i Vekayî'nin çıkarılma Sistemi Nazırlık HYO

nin tek başına hayatta kalamayacağı bozkır ohtamin ne önem verdiler. Aralarındaki dayanışma ruhunun gereği olarak aile, sülale ve boy birliği etrafında top- landılar. Hayatın belli bir disiplin içinde devamını sağlamak, dış saldırılara karşı kendilerini savunmak ve hâkimiyet sahalarını koruyup genişletmek için de idari ve askerî teşkilatlar kurdular. Türklerde ilk askerî teşkilat Asya Hun Hükümdarı Mete Han (MÖ 209-174) tarafından kuruldu. Onlu sistem denilen bu düzenlemeye göre ordudaki en büyük askerî birim olan 10 bin kişilik tümeni, 1000'li, 100'lü ve 10'lu birlikler izliyordu. Aynı şekilde bu birliklerin başında tümenbaşı, binbaşı, yüzbaşı ve onbaşı unvanlı komutanlar vardı. Yanda Türk Kara Kuvvetlerinin birlik amblemini (Görsel 4.16) görüyorsunuz. Bu amblemin üzerindeki yazılı ve görsel ögelerden yararlanarak ordumuz hakkında hangi çıkarımlarda bulunabilirsiniz? TÜRK RK KARA Türkler diğer kavimlerden çok daha önce ata binip onu yönetmiş, at sayesinde binlerce kilometrelik mesafeleri kısa sürede geçmiş ve geniş topraklara hükmetmişlerdi. Onlar için at aynı zamanda güçlü ve süratli bir savaş aracıydı. Asya Hun Devleti ile onu takip eden Kök Türk ve Uygur Devletlerinin orduları büyük ölçüde süvari denilen atlı birliklerden kuruluy- du. Türkler bu imkâna at koşum takımlarını icat ederek kavuşmuşlardı. Üzengi ve gem bu icatların en önemlileriydi. Türk süvarisi eyerin her iki yanından sarkan üzengi sayesinde atın üzerine kolayca çıkabiliyordu. Gem ve ona bağlı dizginlerle de ati istediği yöne sevk edip gerektiğinde durdurabiliyordu. M.O. 209 KUVVE Görsel 4.16: Türk Kara Kuv- vetleri birlik amblemi

1789 Fransız İhtilali'nin etkisiyle Avrupa'dan dünyaya ya- yılan milliyetçilik akımı, büyük imparatorlukların yapısını bozmaya başladı. İhtilal sonrası Fransa, Avrupa'da monar- şi ile yönetilen ülkelerin hedefi hâline geldi. İhtilalin yaydığı ulus-devlet anlayışının ülkelerinde yayılmasından çekinen devletler bir araya gelerek Fransa'ya karşı savaş başlattılar. On beş yıla yayılan ve Napolyon Savaşları olarak adlandı- nlan savaşlarla Avrupa'nın siyasi dengesi altüst oldu. Uzun süren savaşlar sonunda Fransa yenildi. Bozulan denge- lerin yeniden kurulmasını amaçlayan monarşi yönetimleri 1815'te Viyana Kongresi'nde bir araya geldi. Kongrede mil- liyetçilik akımına karşı birlikte hareket etme kararı alındı. Na- polyon'un bozduğu Avrupa siyasi dengesi yeniden kuruldu. Bu bilgilerden hareketle Viyana Kongresi'nde aşağıda- kilerden hangisini korumaya yönelik kararlar alındığı söylenemez? A) Çok uluslu devlet yapısını koruma B) Halka, yönetime katılma hakkı verme C) Mutlakiyet yönetimlerini devam ettirme D) Bozulan Avrupa dengelerini yeniden sağlama E) Fransız İhtilali'nin yaydığı düşünceleri engelleme

7. Osmanlı Devleti'nde yaya ve müsellemler ilk dö- nem vezirlerinden Alâeddin Paşa ile Çandarlı Kara Halil Paşa'nın gayretleri sonucunda kurulmuştur. Başlarında yayabaşı veya çeribaşı adlı bir komutan bulunmakta ve onbaşı, yüzbaşı, binbaşı gibi rütbe- ler taşıyan daha alt seviyede komutanlar tarafından yönetilmekte idiler. Buna göre yaya ve müsellemlerin aşağıdaki özel- liklerden hangisine sahip oldukları söylenebilir? A) Onluk sisteme göre düzenlenmişlerdir. Öncelikli görevleri ülke içinde asayişi sağlamak- tır. CY Gayrimüslimler, müsellem olma hakkına sahiptir. DY Gulam sistemi ile asker yetiştirilmiştir. E) Düzensiz gönüllü birliklerdir. 8. Osman Gazi, beyliğin ilk dönemlerinden itibaren ken- di safında savaşan Türkmen aşiretlerine ganimetler- den pay vermiş ve ele geçirilen topraklara yerleşme hakkı tanımıştır. Bun

15. 1. Merkezi otoritenin zayıflaması II. Bazı eyalet yöneticilerinin ve yerli hanedanların Osmanlıdan bağımsız olmak istemesi III. Milliyetçilik düşüncesinin eyaletlerde yaygınlaş- masi Duraklama Dönemi'nde çıkan Eyalet Ayaklanma- larında, yukarıdakilerden hangilerinin etkisi yok- tur? A) Yalnız 1 Dit vell B) Yalnız II E) I, II ve III C) Yalnız III

27. Osmanlı Devleti'nde; I. yeniçeri, II. akıncı, III. timarlı sipahi askerî gruplarından hangileri, maaş yerine dirlik topraklardan elde ettiği vergi geliri ile geçimini sağ- lamıştır? A) Yalnız I AYT D) I ve III B) Yalnız II C) Yalnız III E) I, II ve III 3