Hayalindeki netler. İhtiyacın olan her şey. Tek platform.

Soru çözüm, yayın seti, birebir rehberlik, canlı dersler ve daha fazlası Kunduz’da. Şimdi al, netlerini artırmaya başla.

Görüşme BaşlatPaketleri İncele

Periyodik Sistem Soruları

2.
O
O
Yukarıda verilen taneciklerin çaplarının kıyaslan-
ması hangi seçenekte doğru verilmiştir?
6 A
2/1815 JA
FA
2)837
16 16
S,
S
16
13
A) S>S>S+
B) S > S > S
C) S>S>S
D) S> S > S
E) S> S > St
2
T
6.
ens Yayınları
Kimya
Periyodik Sistem
2. O O Yukarıda verilen taneciklerin çaplarının kıyaslan- ması hangi seçenekte doğru verilmiştir? 6 A 2/1815 JA FA 2)837 16 16 S, S 16 13 A) S>S>S+ B) S > S > S C) S>S>S D) S> S > S E) S> S > St 2 T 6. ens Yayınları
Konusu
Atomun Kuantum Modeli
lyonlaşma Enerjileri
Gazların Tepkimeleri
Derişim Birimleri
Kimyasal Tepkimelerde Enerji
Kimyasal Tepkimelerde Hiz
Dengeye Etki eden Faktörler
Metal Asit Tepkimeleri
Çözünme Çökelme Tepkimeleri
Redoks Tepkimelerinin Denkleştirilmesi
Elektrokimyasal Piller
Organik Bileşiklerin Özellikleri
Hidrokarbonların Adlandırılması
2. Tabloda baş grup elementleri olan X, Y, Z ve T
elementlerine ait ilk dört iyonlaşma enerjisi (IE) değerleri
kJ cinsinden verilmiştir.
X
Y
Z
T
1. İE
112
225
155
210
2. IE
1315
418 U
313 2
378
3. IE
2380
2570
2180
4. IE
3280
2972
6897192
Buna göre, X, Y, Z ve T elementleri için
aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) X in proton sayısı diğerlerinden küçüktür.
B) Y ve Z toprak alkali metaldir.
C) T nin değerlik elektronları s ve p orbitallerindedir.
D) X, Z ve T aynı periyotta olabilir.
E) Z hin çekirdek yükü Y den büyüktür.
Kimya
Periyodik Sistem
Konusu Atomun Kuantum Modeli lyonlaşma Enerjileri Gazların Tepkimeleri Derişim Birimleri Kimyasal Tepkimelerde Enerji Kimyasal Tepkimelerde Hiz Dengeye Etki eden Faktörler Metal Asit Tepkimeleri Çözünme Çökelme Tepkimeleri Redoks Tepkimelerinin Denkleştirilmesi Elektrokimyasal Piller Organik Bileşiklerin Özellikleri Hidrokarbonların Adlandırılması 2. Tabloda baş grup elementleri olan X, Y, Z ve T elementlerine ait ilk dört iyonlaşma enerjisi (IE) değerleri kJ cinsinden verilmiştir. X Y Z T 1. İE 112 225 155 210 2. IE 1315 418 U 313 2 378 3. IE 2380 2570 2180 4. IE 3280 2972 6897192 Buna göre, X, Y, Z ve T elementleri için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) X in proton sayısı diğerlerinden küçüktür. B) Y ve Z toprak alkali metaldir. C) T nin değerlik elektronları s ve p orbitallerindedir. D) X, Z ve T aynı periyotta olabilir. E) Z hin çekirdek yükü Y den büyüktür.
is
undan
****
A Kitapçığı
11. X, Y, Z, T ve Q elementleri ile ilgili aşağıdaki bilgiler
veriliyor.
X elementi 2. periyot 4A grubunda yer alır.
Y'nin temel håldeki elektron diziliminde 3. katma-
nında beş elektronu vardır.
●
Z 4. periyotta yer alan en aktif metaldir.
T elementi Q ile aynı periyotta yer alır ve elekt-
ronegatifliği bulunduğu periyotta en yüksek ele-
menttir.
Q 3. periyottaki toprak alkali metaldir.
Bu bilgilere göre elementler aşağıdaki periyodik cet-
vele yerleştiriliyor.
N
Buna göre bu elementlerden hangisinin yeri yan-
lış verilmiştir?
DIT
●
●
●
X
BY
esz
Z
2) 8) 5)
E) Q
Kimya
Periyodik Sistem
is undan **** A Kitapçığı 11. X, Y, Z, T ve Q elementleri ile ilgili aşağıdaki bilgiler veriliyor. X elementi 2. periyot 4A grubunda yer alır. Y'nin temel håldeki elektron diziliminde 3. katma- nında beş elektronu vardır. ● Z 4. periyotta yer alan en aktif metaldir. T elementi Q ile aynı periyotta yer alır ve elekt- ronegatifliği bulunduğu periyotta en yüksek ele- menttir. Q 3. periyottaki toprak alkali metaldir. Bu bilgilere göre elementler aşağıdaki periyodik cet- vele yerleştiriliyor. N Buna göre bu elementlerden hangisinin yeri yan- lış verilmiştir? DIT ● ● ● X BY esz Z 2) 8) 5) E) Q
reis
Taylan
12. X, Y, Z ve Q elementleri için aşağıdaki bilgiler veriliyor.
X'in iyonlaşma enerjisi Y'ninkinden büyüktür.
Q'nun elektronegatifliği, Y'ninkinden büyüktür.
Y'nin atom çapı, Z'ninkinden küçüktür.
5A 6A 7A
5A
4A
X
Y
Q
Z
Y
●
a
●
6A
X
Y-
Z
A) Yalnız I
7A
Q
N
t
6A 7A
N
11.
D) I, II ve IV
X.
5A 6A 7A
470
8A
X-
Q Y
Y
B) Yalnız L
6A 7A
X
Q
Q
AN
Buna göre bu elementlerin periyodik sistemdeki
konumları verilenlerden hangileri olabilir?
E) I, ve V
13. X, Y, Z, Tel
rilmiştir.
C) ve V
Joseh
E
eis
Yaymları
Bu e
gişi
A)
v
Kimya
Periyodik Sistem
reis Taylan 12. X, Y, Z ve Q elementleri için aşağıdaki bilgiler veriliyor. X'in iyonlaşma enerjisi Y'ninkinden büyüktür. Q'nun elektronegatifliği, Y'ninkinden büyüktür. Y'nin atom çapı, Z'ninkinden küçüktür. 5A 6A 7A 5A 4A X Y Q Z Y ● a ● 6A X Y- Z A) Yalnız I 7A Q N t 6A 7A N 11. D) I, II ve IV X. 5A 6A 7A 470 8A X- Q Y Y B) Yalnız L 6A 7A X Q Q AN Buna göre bu elementlerin periyodik sistemdeki konumları verilenlerden hangileri olabilir? E) I, ve V 13. X, Y, Z, Tel rilmiştir. C) ve V Joseh E eis Yaymları Bu e gişi A) v
liyor.
7A
Q
eki
ev
e
***
eis
Yayınlan
A Kitapçığı
13. X, Y, Z, T elementlerinin periyot ve grubu tabloda ve-
rilmiştir.
Element
X
Y
Z
T
Periyodu
3
3
Nez) 81
2
4
Grubu
3A
7A
5A
Bu elementler ile ilgili aşağıdaki ifadelerden han-
gisi-yanlıştır?
× 2) 873)
y 2) 3) 7)
(72)5)
72) 8) 8) 1
1A
A) X'in +3 yüklü iyonu 10Ne ile izoelektroniktir.
B) Y bir halojendir.
Atom numaraları arasındaki ilişki
T>Y>X> Z'dir.
D) Z element atomu, üç elektron alarak oktetini ta-
mamlar.
E) Atom çapları arasındaki ilişki
T>Y>X> Z'dir.
Kimya
Periyodik Sistem
liyor. 7A Q eki ev e *** eis Yayınlan A Kitapçığı 13. X, Y, Z, T elementlerinin periyot ve grubu tabloda ve- rilmiştir. Element X Y Z T Periyodu 3 3 Nez) 81 2 4 Grubu 3A 7A 5A Bu elementler ile ilgili aşağıdaki ifadelerden han- gisi-yanlıştır? × 2) 873) y 2) 3) 7) (72)5) 72) 8) 8) 1 1A A) X'in +3 yüklü iyonu 10Ne ile izoelektroniktir. B) Y bir halojendir. Atom numaraları arasındaki ilişki T>Y>X> Z'dir. D) Z element atomu, üç elektron alarak oktetini ta- mamlar. E) Atom çapları arasındaki ilişki T>Y>X> Z'dir.
Fasikül -7
43456
Tax
M
ROZD .....
5354EZ 4305 LADD
Maya
C) II ve III
Mto
20
ce
2
W
21
D) I, II ve III
23555
***...
100
212
….....
47. Günümüzde kullanılan periyodik sistemin oluşumuna en büyük
katkı Rus Bilimci Dimitri Mendeleyev'e (Dimitri Mendeleyev, 1834-
1907) aittir. Mendeleyev, her element için bir kart hazırlayarak elin-
deki tüm bilgileri bu kartlarda topladı. Bundan sonra, kartları atom
kütlesi artışına göre yatay bir sıra hâlinde dizmeye başladı.
Mendeleyev, yaptığı araştırmalar sonucunda birbiri altında olan
elementlerin benzer özellikleri olduğunu keşfetti. Mendeleyev, her
sekiz ya da on sekiz elementte bir, özelliklerin tekrarlandığını bul-
du. Bu tekrarlarda bir atlama olduğunda büyük olasılıkla keşfedilmemiş bir elementin bazı özellikleri
hakkında tahminlerde bulundu. Mendeleyev, 1869 yılında element tablosunu yayımladı.
Yukarıda verilen bilgilere göre Mendeleyev ile ilgili,
7
Dimitri Mendeleyev (1834-1907)
I. Elementlerin sınıflandırılması ile ilgili öngörüleri hâlen geçerliliğini korumaktadır.
II. Periyodik sistemin temelini oluşturmuştur hatta keşfedilmemiş elementlerin olduğunu bile dü-
şünmüştür.
III. Elementlerin belirli periyotlarla benzer özellikleri tekrarladıklarını keşfetmiştir.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
I ve Il
B) I ve III
Kimya
Periyodik Sistem
Fasikül -7 43456 Tax M ROZD ..... 5354EZ 4305 LADD Maya C) II ve III Mto 20 ce 2 W 21 D) I, II ve III 23555 ***... 100 212 …..... 47. Günümüzde kullanılan periyodik sistemin oluşumuna en büyük katkı Rus Bilimci Dimitri Mendeleyev'e (Dimitri Mendeleyev, 1834- 1907) aittir. Mendeleyev, her element için bir kart hazırlayarak elin- deki tüm bilgileri bu kartlarda topladı. Bundan sonra, kartları atom kütlesi artışına göre yatay bir sıra hâlinde dizmeye başladı. Mendeleyev, yaptığı araştırmalar sonucunda birbiri altında olan elementlerin benzer özellikleri olduğunu keşfetti. Mendeleyev, her sekiz ya da on sekiz elementte bir, özelliklerin tekrarlandığını bul- du. Bu tekrarlarda bir atlama olduğunda büyük olasılıkla keşfedilmemiş bir elementin bazı özellikleri hakkında tahminlerde bulundu. Mendeleyev, 1869 yılında element tablosunu yayımladı. Yukarıda verilen bilgilere göre Mendeleyev ile ilgili, 7 Dimitri Mendeleyev (1834-1907) I. Elementlerin sınıflandırılması ile ilgili öngörüleri hâlen geçerliliğini korumaktadır. II. Periyodik sistemin temelini oluşturmuştur hatta keşfedilmemiş elementlerin olduğunu bile dü- şünmüştür. III. Elementlerin belirli periyotlarla benzer özellikleri tekrarladıklarını keşfetmiştir. ifadelerinden hangileri doğrudur? I ve Il B) I ve III
Kovalent Bağlarda Polarl
1. Halojen atomları olan F, CI, Br ve I atomlarının
bağ elektronlarına sahip çıkma eğilimleri ara-
sındaki ilişki aşağıdakilerin hangisinde doğru
olarak verilmiştir?
(Atom numaraları; F=9, CI=17, B=35, I=53 dür.)
A) F>CI>Br>I
B) F>Br>I>CI
C) F>CI>I>Br
D) I>Br>Cl>F
EF>Br>CI
Kimya
Periyodik Sistem
Kovalent Bağlarda Polarl 1. Halojen atomları olan F, CI, Br ve I atomlarının bağ elektronlarına sahip çıkma eğilimleri ara- sındaki ilişki aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? (Atom numaraları; F=9, CI=17, B=35, I=53 dür.) A) F>CI>Br>I B) F>Br>I>CI C) F>CI>I>Br D) I>Br>Cl>F EF>Br>CI
I
BOH
19. X, Y ve Z elementlerinin katman elektron dizilimleri
aşağıdaki gibidir.
X: 2) 8) 5) 16 Y: 2) 8) 6) Z:2) 8)
10
Buna göre, X, Y ve Z elementleri ile ilgili
aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) X ve Y ametal, Z soy gazdır.
BY Birinci iyonlaşma enerjileri Z>X> Y'dir. X
C) Elektron ilgileri Z> Y> X'tir.
D) Atom çapları X > Y > Z'dir.
E) L kabuğundaki elektron sayıları X = Y = Z'dir.
2
Kimya
Periyodik Sistem
I BOH 19. X, Y ve Z elementlerinin katman elektron dizilimleri aşağıdaki gibidir. X: 2) 8) 5) 16 Y: 2) 8) 6) Z:2) 8) 10 Buna göre, X, Y ve Z elementleri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) X ve Y ametal, Z soy gazdır. BY Birinci iyonlaşma enerjileri Z>X> Y'dir. X C) Elektron ilgileri Z> Y> X'tir. D) Atom çapları X > Y > Z'dir. E) L kabuğundaki elektron sayıları X = Y = Z'dir. 2
e-
1
g-
2.
11 Na ve 12Mg elementleriyle ilgili,
1.
Mg'un 1. iyonlaşma enerjisi Na'unkinden büyük-
tür.
Na'un atom yarıçapı Mg'unkinden daha büyüktür.
III. Na'un metalik özelliği -Mg'unkinden daha fazladır.
yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız t
B) Yalnız H
D) I ve III
2 1 8 1 1
e) Yalnız-III
E) I, II ve III
Kimya
Periyodik Sistem
e- 1 g- 2. 11 Na ve 12Mg elementleriyle ilgili, 1. Mg'un 1. iyonlaşma enerjisi Na'unkinden büyük- tür. Na'un atom yarıçapı Mg'unkinden daha büyüktür. III. Na'un metalik özelliği -Mg'unkinden daha fazladır. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız t B) Yalnız H D) I ve III 2 1 8 1 1 e) Yalnız-III E) I, II ve III
A
i-
si
625
2A X
Y
Z
3A
9. Periyodik sistemin aynı periyodunda bulunan X, Y ve Z
baş grup elementlerinin iyonlaşma enerjisi (İ.E.) değer-
leri kJ/mol cinsinden aşağıdaki tabloda verilmiştir.
1.E3
(ZA
1757 14 850
Element
4A
i.E₁
899
801
1086
A
1.E₂
2430
2350
D) I ve II
3660
4620
Fen Bilimleri
O
yargılarından hangileri yanlıştır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
¡.E4
21 005
25 000
6200
A
İ.E
46
Buna göre, bu elementler ile ilgili,
I. X elementinin yarıçapı, Y elementininkinden küçük-
tür.
II. Z elementinin elektron ilgisi, X elementininkinden
E) II ve III
32 820
38 000
büyüktür.
Y ve Z elementleri, aralarında kovalent bağlı bileşik-
ler oluşturur.
C) Yalnız III
A
Kimya
Periyodik Sistem
A i- si 625 2A X Y Z 3A 9. Periyodik sistemin aynı periyodunda bulunan X, Y ve Z baş grup elementlerinin iyonlaşma enerjisi (İ.E.) değer- leri kJ/mol cinsinden aşağıdaki tabloda verilmiştir. 1.E3 (ZA 1757 14 850 Element 4A i.E₁ 899 801 1086 A 1.E₂ 2430 2350 D) I ve II 3660 4620 Fen Bilimleri O yargılarından hangileri yanlıştır? A) Yalnız I B) Yalnız II ¡.E4 21 005 25 000 6200 A İ.E 46 Buna göre, bu elementler ile ilgili, I. X elementinin yarıçapı, Y elementininkinden küçük- tür. II. Z elementinin elektron ilgisi, X elementininkinden E) II ve III 32 820 38 000 büyüktür. Y ve Z elementleri, aralarında kovalent bağlı bileşik- ler oluşturur. C) Yalnız III A
E) Sudkostik V
A
2. Aşağıdaki atom numaraları sırasıyla ardışık A, B ve C
baş grup elementlerinin atom hacmi-değerlik elektron
sayısı ilişkisi verilmiştir.
Atom hacmi
B
C
X Y Z
ruhu
D) Ilye III
Değerlik e sayısı
Buna göre,
1. Z> Y> X'tir.
II. A soygaz, C toprak alkali metalidir.
III. Elektron ilgileri arasındaki ilişki C> B> A şeklinde-
dir.
yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) I ve Il
C) I ve Ill
TATINCAN
E) I, II ve III
yargiler
A) Yain
15
Kimya
Periyodik Sistem
E) Sudkostik V A 2. Aşağıdaki atom numaraları sırasıyla ardışık A, B ve C baş grup elementlerinin atom hacmi-değerlik elektron sayısı ilişkisi verilmiştir. Atom hacmi B C X Y Z ruhu D) Ilye III Değerlik e sayısı Buna göre, 1. Z> Y> X'tir. II. A soygaz, C toprak alkali metalidir. III. Elektron ilgileri arasındaki ilişki C> B> A şeklinde- dir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve Il C) I ve Ill TATINCAN E) I, II ve III yargiler A) Yain 15
Temel håldekiAs element atomu ile ilgili
1. Baş kuantum sayisi (n) 4 olan elektron sayısı,
II. Kuantumn sayıları n=3, 1=2 ve m, =-1 olan elektron
sayısı,
III. Kuantum sayıları m=0 vem, dan maksimum
- -
2
elektron sayısı
niceliklerinin doğru karşılaştırılması aşağıdakilerden
hangisinde verilmiştir?
A) I>II>III
B) IIHSI CIRI>I
$
62636462735°47
300
D) II >>
28
n
Kimya
Periyodik Sistem
Temel håldekiAs element atomu ile ilgili 1. Baş kuantum sayisi (n) 4 olan elektron sayısı, II. Kuantumn sayıları n=3, 1=2 ve m, =-1 olan elektron sayısı, III. Kuantum sayıları m=0 vem, dan maksimum - - 2 elektron sayısı niceliklerinin doğru karşılaştırılması aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) I>II>III B) IIHSI CIRI>I $ 62636462735°47 300 D) II >> 28 n
ELİT KARMA
10.
A
ACEMil
Periyodik sistemin 2. periyodundaki elementlerin 1.
iyonlaşma enerjilerinin bağıl karşılaştırması (kırmızı
renkli barlar) yukarıdaki şekilde verilmiştir.
Buna göre;
1. Periyodik sistemde, bir periyotta, 1. iyonlaşma
enerjisi genellikle sağa doğru artma eğilimindedir.
II. Sağdaki bir elementin 1. iyonlaşma enerjisi
sadece bir solundaki elementten yüksek olabilir.
III. En sağdaki elementin 1. iyonlaşma enerjisinin en
yüksek olması oktet kararlılığında olmasından
kaynaklanır.
IV. En soldaki elementin 1. iyonlaşma enerjisinin en
düşük olması değerlik elektron sayısının en az
olmasıdır.
D) I, II ve III
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) I ve II
E), III ve IV
C) II ve III
Kimya
Periyodik Sistem
ELİT KARMA 10. A ACEMil Periyodik sistemin 2. periyodundaki elementlerin 1. iyonlaşma enerjilerinin bağıl karşılaştırması (kırmızı renkli barlar) yukarıdaki şekilde verilmiştir. Buna göre; 1. Periyodik sistemde, bir periyotta, 1. iyonlaşma enerjisi genellikle sağa doğru artma eğilimindedir. II. Sağdaki bir elementin 1. iyonlaşma enerjisi sadece bir solundaki elementten yüksek olabilir. III. En sağdaki elementin 1. iyonlaşma enerjisinin en yüksek olması oktet kararlılığında olmasından kaynaklanır. IV. En soldaki elementin 1. iyonlaşma enerjisinin en düşük olması değerlik elektron sayısının en az olmasıdır. D) I, II ve III ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II E), III ve IV C) II ve III
Güçlü Etkileşimler
1.
X
Y
T
N
Yukarıda periyodik sistemde yerleri belirtilen X,
Y, Z ve T elementleri ile ilgili olarak aşağıdaki yar-
gilardan hangisi yanlıştır?
A) Y ile T iyonik bileşik oluşturur.
B) X ile Z'nin oluşturduğu bileşiğin iyonik karakte-
ri en fazladır.
C) Y ile T'nin oluşturduğu bileşiğin bağ sağlamlığı
en fazladır.
D) X ile Z'nin oluşturduğu bileşiğin erime noktası
en yüksektir.
E) Y ile Z'nin oluşturduğu bileşiğin formülü YZ₂ dir.
4.
Yuk
nik
kil
L
A)
C
Kimya
Periyodik Sistem
Güçlü Etkileşimler 1. X Y T N Yukarıda periyodik sistemde yerleri belirtilen X, Y, Z ve T elementleri ile ilgili olarak aşağıdaki yar- gilardan hangisi yanlıştır? A) Y ile T iyonik bileşik oluşturur. B) X ile Z'nin oluşturduğu bileşiğin iyonik karakte- ri en fazladır. C) Y ile T'nin oluşturduğu bileşiğin bağ sağlamlığı en fazladır. D) X ile Z'nin oluşturduğu bileşiğin erime noktası en yüksektir. E) Y ile Z'nin oluşturduğu bileşiğin formülü YZ₂ dir. 4. Yuk nik kil L A) C
1.
Yukarıdaki periyodik çizelgede metaller, ametaller ve yarı metaller farklı renklerle gösterilmiştir.
Buna göre atom numaraları arasında birer fark olan K, L ve M elementleri sırasıyla hangi element sınıfında
yer alıyor olamaz? (K, L ve M elementlerinin atom numaralarının 18'den küçük olduğu kabul edilecektir.)
K
A) Ametal
B) Metal
C) Ametal
Yarı Metal
L
Ametal
Metal
Ametal
Ametal
M
Metal
Yarı Metal
Ametal
Metal
Kimya
Periyodik Sistem
1. Yukarıdaki periyodik çizelgede metaller, ametaller ve yarı metaller farklı renklerle gösterilmiştir. Buna göre atom numaraları arasında birer fark olan K, L ve M elementleri sırasıyla hangi element sınıfında yer alıyor olamaz? (K, L ve M elementlerinin atom numaralarının 18'den küçük olduğu kabul edilecektir.) K A) Ametal B) Metal C) Ametal Yarı Metal L Ametal Metal Ametal Ametal M Metal Yarı Metal Ametal Metal
11. 14/N ve ¹5N³ tanecikleri ile ilgili,
1. Kimyasal özellikleri aynıdır.
II. İzotop taneciklerdir. V
neli III. Elektron sayıları farklıdır. V
eippsor
yargılarından hangileri doğrudur?
railer prisluite
A) Yalnız II
Ines en
ilhe!
D) II ve III or E) 1, JI ve III
B) I ve Ilelies C) I ve III
0
1550
16/mx/3 10
nescindy muslösd bigen 13
Kimya
Periyodik Sistem
11. 14/N ve ¹5N³ tanecikleri ile ilgili, 1. Kimyasal özellikleri aynıdır. II. İzotop taneciklerdir. V neli III. Elektron sayıları farklıdır. V eippsor yargılarından hangileri doğrudur? railer prisluite A) Yalnız II Ines en ilhe! D) II ve III or E) 1, JI ve III B) I ve Ilelies C) I ve III 0 1550 16/mx/3 10 nescindy muslösd bigen 13