Gölge Soruları

Noktasal bir ışık kaynağı delikli bir engel ve yeterince bü- yük bir perde şekildeki gibi yerleştirilmiştir. Perde Delikli engel 6 P Ok Işık kaynağı, delikli engel ve perdeden sadece biri ok yönünde götürülerek; 1. perdedeki ışık akısının arttığı P'deki aydınlanmanın değişmediği, II. perdedeki ışık akısının ve P'deki aydınlanmanın arttığı, III. perdedeki ışık akısının değişmediği, P noktasındaki aydınlanmanın azaldığı çıkarımlarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız B) Yalniz C) Yalnız III D) I ve II E) I ve III 2 2

13. Tam Güneş Tutulması Aylin, Güneş'in Dünya’dan disk hâlinde görünen işık küreyi tam olarak örtmesi ile oluşur. Güneş'in çok parlak olan katmanı ışık küre, Ay'ın karanlık gölgesi ile örtülür ve Güneş'in ışık küreden çok daha soluk renkte olan Güneş tacı çıplak gözle görülebilir hale gelir. Bu olay Ay, yeni ay evresinde iken gerçekleşir . Tutulmaya ancak tam tutulma zamanında çıplak gözle bakılabilir. Bu sırada hava, parlak yıldızlar ve gezegenler gözle görülebilecek kadar kararır. Tam tutulma, Dünya yüzeyindeki dar bir koridorda gözlenebilir. Tam Güneş tutulması ile ilgili araştırma yapan bir öğrenci yukarıdaki bilgilere ulaşmıştır. Buna göre öğrencinin ulaşmış olduğu bilgilerle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? Güneş tutulması sırasında Ay, Güneş'in önüne geçerek Güneş ışınlarının Dünya'ya ulaşmasını engeller O O B) Tam tutulma Dünya'nın ancak belli bir bölümünde izlenebilir. Güneş tutulması Ay'ın yeni ay evresinde olduğu tüm zamanlarda Dünya'nın gece yaşanan bölüm- lerinde gözlemlenir D) Tam tutulma sırasında gökyüzünde parlak yıldızlar ve gezegenler gözlemlenebilir. O

4. I, 1, noktasal ışık kaynakları ve saydam olmayan engel be- yaz perde önüne şekildeki gibi konuluyor. ve 1 2 1 12 Engel e Perde dhidi ole Buna göre, I. , Işık kaynağı 1 yönünde hareket ettirilirse perdede olu- şan tam ve yarı gölge alanı artar. opne II. Perde 1 yönünde hareket ettirilirse tam gölge alanı de- ğişmez. a III. Engel 2 yönünde hareket ettirilirse tam gölge alanı de- ğişmez, yarı gölge alanı artar. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız! B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III

1. Şekildeki çukur ayna, noktasal işık kaynağı, saydam olmayan küre ve perdeden oluşan düzenekte; noktasal bir işık kaynağı çukur aynanın odağına konulmuştur. asal eksen küre perde Düzenekle ilgili, 1. Saydam olmayan küreyi perdeye doğru bir miktar yaklaştırmak, tam gölge alanını değiştirmezken yarı gölge alanını küçültür. II. Işık kaynağını çukur aynanın tepe noktasına doğru bir miktar yaklaştırmak, tam gölge alanını büyütür, yanı gölge alanını küçültür. III. Çukur ayna yerine, eğrilik yarıçapı aynı olan bir tümsek ayna kullanılırsa, tam ve yanı gölge alanı büyür. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız! B) Yalnız II C) I ve II D) Il ve III E) I, II ve III

2. Ay tutulması ve Güneş tutulması olayları ile ilgili, 1. Ay tutulması sırasında Dünya'nın her yerindeki göz- lemciler, bu olayı seyredebilirler. II. Güneş tutulması sırasında Dünya'nın her yerindeki gözlemciler, bu olayı seyredebilirler. III. Guneş ve Ay tutulması işığın doğrusal yolla yayıldı- ğini kanıtlayan olaylardandır. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız! B) Yalnız 11 C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III

Ornek-18 Noktasal iki ışık kaynağı metal bir küre ve perde ile şe- kildeki düzenek hazırlanıyor. Metal küre Perde Düzenek şekildeki durumdayken perde üzerinde tam ve yarı gölgeler oluşuyor. Kaynaklar belirtilen yönlerde eşit büyüklükte hız- larla hareket ettirilirse perde üzerindeki tam ve yarı gölge alanların değişimi aşağıdakileden hangisi gi- bi olur? A) Tam gölge artar, yarı gölge azalır. B) Tam gölge azalır, yan gölge artar. C) Tam gölge azalır, yarı gölge değişmez. D) Her ikisi de azalır. E) Her ikisi de artar. Cözüm-16 Ders Isleme Föyü l Fizik

ves de 8. Karanlık bir ortamda, O merkezli beyaz bir kore you iki yönden paralel işık demeti ile aydınlatılıyor. ala G fo beyaz parelel işık demeti küre parelel ışık demeti O ve G noktaları sayfa düzleminde olduğuna göre, noktasından bu küreye bakan bir gözlemcinin gördü görüntü aşağıdakilerden hangisine benzer? B) C) A) E D) E) 6C 7B 8C

Aydilans volge Test 1 sk- ril 7 Küresel işik kaynagi ve saydam olmayan con gelle Şekil - r'deki düzenek, noktasalsik kaynaklan ve saydam olmayan köresel engelle Şekil - il'deki uzo nekler kuruluyor Işık kaynağı Engel Perde Şekil - 1 i Işık kaynağı Engel Işık kaynağı Perde Şekil - 11 Buna göre; I. Şekil - I'de hem tam hem yarı gölge oluşur. II. Şekil - Il'de hem tam hem yarı gölge oluşur. III. Şekil - Il'de gölge oluşmaz. ifadelerinden hangileri doğrudur? HA+yon A) Yalnız B) Yalnız 11 C) Yalnız III D) I ve II E) I ve III 8 işik şiddetleri 21. 1. I olan noktasal ışık kaynaklarının 1'deki gibi bir kürenin 30°, 60°

5. İki noktasal ışık kaynağı ve bir opak küre ile şekildeki gibi iki yarı gölge elde ediliyor. k- Gölge d Opak küre Gölge Ekran Ekran üzerinde tam gölge gözlenebilmesi için, I. Işık kaynakları arasındaki uzaklık (d) azaltılmalı. X II. Işık kaynakları ile opak küre arasındaki uzaklık (l) artırılmalı. III. Opak küre ile ekran arasındaki uzaklık (k) artırılmalı. X işlemlerinden hangileri tek başına yapılabilir? A) Yalnız ! B) Yalnız II C) I ve II DI ve I E) 1, the HI

Optik 5. K küresel işık kaynağı çelik bilye M Şekil 1 X, Y gözlemcileri, karanlık bir ortamda, önünde Şekil I'deki gibi çelik bilye bulunan küresel beyaz ışık kayna- ğına bakıyor. Xe göre kaynağın görünümü Y ye göre kaynağın görünümü O Şekil 11 Şekil III X gözlemcisi, kaynağı Şekil Il'dekine, Y gözlemcisi de Şekil III'tekine benzer biçimde gördüğüne göre, X ve Y gözlemcileri K, L, M noktalarından hangile- rinden bakıyor olabilir? X in baktığı nokta Y nin baktığı nokta M K A) K L B) L M C) M L D) M E) K 6. Karanlık bir ortamda, küresel X işık kaynağının önüne şekildeki gibi saydam olmayan Y topu konulmuştur. Kaynağa K, L, M noktalarından bakan gözlemcilerin aydınlık bölgelerin alanı sırasıyla Sk, Su

ği, di- Güneşli bir günde yürüyüş yapan Alperen'in yerde şekil- deki gibi gölgesi oluşuyor. tay Niği dü- P ' 2 rden y, P, Buna göre, olayın oluşumu ile aşağıdaki olayların hangisinin oluşumu, aynı fiziksel ilke ile açıklana- bilir? A) İçi çay dolu cam bardağın içindeki kaşığın kırık gibi görünmesi B) Akvaryumda yüzen bir balığa bakıldığında olduğun- dan daha yakın görünmesi C) Gökkuşağının oluşumu D) Güneş tutulması E) Güneş batarken gökyüzünün kızıl görünmesi

9. perde 6. K2 K1 d d d Noktasal K1, K2 işık kaynakları ile özdeş saydam olmayan küresel engeller bir perde önüne şekildeki gibi yerleştirilmiştir. Buna göre, perde üzerinde oluşan gölgenin görünümü aşağıdakilerden hangisine benzer (o: Tam gölge; o Yarı gölge) B) C) A) E) D)

Noktasal bir işık kaynağı ile özdeş X, Y topları bir perde önüne yerleştirilmiştir. X Y perde X ve Y toplarının perdedeki gölgeleri şekildeki gibi ol- duğuna göre, 1. Topların merkezleri ışık kaynağına eşit uzaklıktadır. II. Topların merkezleri ile işık kaynağı aynı doğru üze- rindedir. III. X topu perdeye, Y topundan daha yakındır. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız! B) Yalnız 11 C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III

110 c Gölge Olaylari Yorum SC 7. K 5. d Küresel ışık kaynağının önüne saydam olmayan küresel cisim şekildeki gibi yerleştirilmiştir. Engel Kaynak 3 Perde Buna göre, 1. Perdenin bulunduğu konumda üzerinde sadece yarı gölge oluşur. II. Perde engele yaklaştırılırsa yarı gölgenin alanı artar. III. Engel kaynağa yaklaşırsa perde üzerinde sadece yarı göl- ge oluşur. yargılarından hangileri doğrudur? C) I ve III A) Yalnız 1 B) Yalnız II D) Il ve III E) I, II ve III

KONU TESTİ 51 5. Noktasal K,, K, ışık kaynakları ve özdeş X, Y saydam olma- 7. yan engeller beyaz perde önüne şekildeki gibi konulmuştur. X K2 KI Y Perde Buna göre, perdede oluşan gölgenin şekli aşağıdaki- lerden hangisi gibi olabilir? : Tam gölge, O: Yarı gölge) A) B) C) D) E) 3. Noktasal 4, 1, ışık kaynakları ve saydam olmayan küres engel beyaz perde önüne konulduğunda perdede oluş yarı gölge şekildeki gibi oluyor.

rini görebilir? (Bölmeler eşit aralıklıdır.) G noktasınd rüntüsünü A) Yalnız X B) Yalnız Z C) X ve Y A) Yalnız X D) Y ve Z E) X, Y ve Z eis Yoyuton Örnek: 9 E Örnel x K M Bir Bu Saydam olmayan X cismi ile işıklı noktasal K, L ve M cisimleri düzlem ayna önüne şekildeki gibi yerleştirilmiştir. Buna göre, G noktasından düzlem aynaya bakan gözlemci hangi cisimlerin düzlem aynadaki görüntülerini görebilir? (E A (Bölmeler eşit aralıklıdır.) B) Yalnız L C) Kve L A) Yalnız K E) KX Ve M D) L ve M.