Özel Görelilik Soruları

EX! 5r- up na -2 5 4. "Güneşin her gün bir noktadan doğduğunu, gökyüzünde hareket ederek başka bir nokta- dan battığını gözlemleriz." Verilen doğa olayına göre; 1. Dünya üzerindeki bir referans noktasına göre; Dünya, Güneş etrafında dönmektedir. II. Uzayda bulunan bir referans noktasına göre, Dünya kendi etrafında dönmektedir. III. Dünya üzerindeki bir referans noktasına göre; Güneş, Dünya etrafında dönmektedir. sonuçlarının hangileri çıkartılabilir? A) Yalnız I D) I ve II B) Yalnız il E) II ve III C) Yalnız III 1. 2.

11. A, B, C saf sıvılarına ait buhar basıncı - sıcaklık grafiği Buhar basıncı (atm) yukarıda verilmiştir. Buna göre, ABC D) I ve Ill Sıcaklık 1. Aynı koşullarda uçuculuğu en yüksek olan C sıvısıdır. II. Aynı ortamda kaynamaları sırasında buhar basıncı en yüksek olan A dir. III. B sıvısının tanecikleri arasındaki çekim kuvvetleri A SIVISınınkinden güçlü, C sıvısınınkinden zayıftır. yargılarından hangileri yanlıştır? A) Yalnız II B) Yalnız III Civell I ve Il E) II ve III

5. Aşağıdaki cümlelerde boş kısımları uygun sözcük- lerle doldurunuz. Hızı küçük olan cisimleri kapsayan makro ev- rendeki olayları açıklamaya çalışan fizik alanına Ⓒ..................... fizik denir. Atom ve atomaltı parçacıklardan oluşan mikro ev- rendeki parçacıkların ve ışık hızına yakın hızlarda hareket eden cisimlerin davranışlarını açıklamaya çalışan fizik alanına 2... .... fizik de- nir. Ivmesiz (sabit hızla) hareket eden gözlem çerçeve- sine 3............... referans sistemi denir. Yukarıda 1, 2 ve 3 numaralı boşluklara gelen kelimeler aşağıdakilerden hangisidir? A) klasik B) klasik C) klasik D) modern E) klasik modern modern modern klasik atom eylemsiz eylemli çatılı eylemsiz eylemsiz

4. Aynı yaştaki ikiz kardeşlerden biri Dünya'da kalırken öteki ışık hızına yakın bir hızla uzay yolculuğuna çı- kıyor. Bir süre sonra uzay yolculuğundan dönen kar- deş Dünya'da kalan ikizinin kendisinden daha yaşlı olduğunu görüyor. Yukarıda anlatılan ikizler paradoksunda; 1. Uzunluk II. Zaman III. Kütle kavramlarından hangilerinin göreceli olduğu so- nucuna ulaşılabilir? A) Yalnız I D) I ve II B) Yalnız II E) I, II ve III C) Yalnız III

Michelson-Morley Deneyi ve Özel Görelilik 1. 1. Işık hızı, gözlemci ve ışık kaynağının hızından bağımsızdır, tüm eylemsiz referans sistemlerinde aynıdır. II. Durgun bir gözlemciye göre, hareket hâlindeki bir saat, durgun bir saate göre daha yavaş çalışır. III. Durgun bir gözlemci, durgun bir çubuğun boyunu 2 ışık hızına yakın ve çubukla aynı doğrultuda v hızıyla hareket ettiğinde daha kısa bir uzunluk olarak ölçer. Yukarıda verilenlerden hangileri Einstein'ın özel görelilik kuramının varsayımlarındandır? A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III C) Yalnız III E) I, II ve III

YAYINEVI Yalnız I hangileri doğrudur? B) Yalniz II D) I ve Ill 0,8c- Dünya'daki gözlemci durgun halde iken boylan egit olan şekilde verilen hızlarla hareket eden uzay araç- larının boylanını K. M ve N olarak ölçüyor. E) 1, ve A) MIKIN N D) K > IN > M hindan M 0,6c 0,4c CA Buna göre, bu boylar arasındaki büyüklük ilişkisi nasıldır? K-1-4 B) K > M > N C) M> IN > K E) IN > M > K

11. Kenar uzunlukları şekildeki gibi olan üçgen levhanın dur- gun gözlem çerçevesinde ölçülen uzunlukları şekildeki gibidir. Levha, ışık hızına yakın bir 9 hızıyla hareket etti- rildiğinde yerde duran gözlemci levhanın uzunluklarının %20 azaldığını gözlemliyor. cleane) H 10 +% Buna göre levhanın alanı, +x yönünde hareket etmesi durumunda ilk alanına göre yüzde kaç azalır? A) 10 B) 15 C) 20 D) 25 E) 50

Özel görelilik teorisi ile ilgili, 1. Birbirine göre bağıl hızları olan gözlemcilerden her biri diğerindeki zamanın kendi zamanına göre daha yavaş işlediğini görür. I Aynı Aynı doğrultularda hareket eden birbirine göre bağıl hızları olan araçlardaki durgun gözlemcilerden her biri diğer aracın boyunu kısalmış gibi görür. W. Has uzunluk, göreli uzunluktan daha kısadır. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve II

bit na da ir. Futbol meraklısı olan Yiğit ve Serdar, 2000 yılında yapılan Fenerbahçe-Galatasaray maçını banttan izlemek istiyor. Maçı; Yiğit Dünya'da, Serdar ise ışık hızına yakın hızla giden bir uzay aracında aynı anda izlemeye başlıyor. Buna göre, Yiğit'e göre, Serdar'ın izlediği maç daha uzun sürmüştür. II. Serdar'a göre, Yiğit'in izlediği maç daha uzun sürmüştür. III. Yiğit'in kendi izlediği maç bittiğinde Serdar'a göre Yiğit'in izlediği maç hâlen bitmemiştir. yargılarından hangileri doğrudur? B) I ve II A) Yalnız I D) II ve III C) I ve III E) I, II ve III Prizma aracın 383 * 111

II. Işığın hızı, farklı eylemsiz referans sistemlerinde aynı- dır. III. Bir olayın gerçekleşme ani, iki farklı gözlemciye göre aynı anda gerçekleşmemiş olabilir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III 8. Durgun referans sistemindeki durgun gözlemci, m kütleli cismin h yüksekliğinden düşme süresini t olarak ölçüyor. Bu gözlemci sırasıyla 0,5c ve 0,6c hızları ile hareket eden uzay araçlarına baktığında aynı olayın gerçekleşme süre- sini sırasıyla t₁, t2 olarak ölçyor. D) t₁ > t₂ > t C) I ve III ELII ve III Yerçekimi ivmesi üç ortamda da aynı olduğuna göre t, t₁, t₂ arasındaki ilişki nedir? (c: ışık hızı) At>t₁>t₂ Bt₂ >₁>t C) t = t₁ = t₂ 6 Fizik Planlı Ders Föyü E) t₂ > t > t₁

ili 625 7. Şekilde gösterilen yönde hızıyla ilerlemekte olan vagonun K ve L uçlarına aynı anda yıldırım düşmektedir. Ko d A X Buna göre, vagonun dışında X noktasında durmakta olan gözlemci ile vagona göre durgun Y noktasındaki gözlemci için, TEST 03 1. X noktasındaki gözlemciye göre yıldırım K noktasına daha önce düşmüştür. D) II ve III yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız B) I ve II II. Y noktasındaki gözlemciye göre yıldırım L noktasına daha önce düşmüştür. III. Eş zamanlılık olgusu mutlak değildir, gözlemciye göre değişkenlik gösterebilmektedir. C) I ve III E) I, II ve III 3. Seviye

ni 4. Işık hızına yakın sabit bir hızla hareket eden bulunan Egemen ile durgun L sisteminde bulunan Ayça'nın durumları şekildeki gibi modellenmiştir. ● A) B) C) K E) Egemen L sisteminde Sabit Hızlı Sistem K sisteminde gerçekleşen X olayının süresini, Egemen t, süre olarak ölçüyor. Buna göre, Ayça'nın X olayını, Egemen'in Y olayını ölçme süreleri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur? Ayça - X Ayça Durgun Sistem t, den fazla t, den az t₁ den az t, den fazla L sisteminde gerçekleşen Y olayının süresini, Ayça t₂ süre olarak ölçüyor. Egemen - Y Ə t₂ den fazla t₂ den az t₂ den fazla den az da boreket eden uzay aracı, 6. Du Cis V

16. Einstein: Cisimler ışık hızına yakın hızlarda hareket et- tiklerinde hareket doğrultusundaki boyutta kısalma gözlenmesi gerekir. Yukarıda bilgiye ulaşma yöntemlerinden hangisi kul- lanılmıştır? A) Düşünce deneyi B) Nicel gözlem C) Nitel gözlem D) Kontrollü deney E) Nicel ve Nitel gözlem

27. Aşağıdaki yargılardan hangileri Einstein'ın özel gö- relilik kuramının sonuçlarından biridir? A) Işık hızı gözlemcinin hareketinden bağımsız olup sadece ışık kaynağının hareketine bağlı olarak de- ğişir. B) Işık saydam ortamlardan geçebilir. C) Işık metal yüzeylerden elektron sökebilir. D) Işık boşlukta yayılabilir. E) Fizik yasaları tüm eylemsiz referans sistemlerinde aynıdır.

IN SABİTLIĞI kabullerte çelişir. hareket eden iz bir gözlemciye artik bir hizla ha- acın far işığının > iz ortamda v hızı eylem- nin O Yanıt Yayınları Model Soru hareket durumlan Sekil-I ve Şekil - Il'deki gibi verilmiştir K L el fenerlerinden çıkan ışınlar ile A, B gözlemcilerinin 0.5c Tolga: v=0 Durgun gözlemci Şekil -1 B A) Yalnız Gürkan C) Yalnız Tolga 0,5c Hareketli gözlemci Şekil - II Verilen bu durumları inceleyen öğrencilerden; Gürkan, Er- cüment ve Tolga aşağıdaki yorumları yapmıştır. Gürkan A'ya göre K'den çıkan ışığın hızı 0,5c'dir Ercüment: B'ye göre L'den çıkan ışığın hızı sıfırdır. K ve L'den çıkan ışığın A ve B'deki gözlemcile- re göre hızı c'dir. 0,5c Modern fizik yaklaşımına göre, öğrencilerden hangileri- nin yorumu doğrudur? (c: Işık hızı) GÖRELİ Bilim in siz goa duğur gintila B) Yalnız Ercüment D) Gürkan ve Tolga E) Ercüment ve Tolga Einst sik rini rar GÖR M

D AYT Deneme Sınavı - 2 5. Albert Einstein'in ortaya koyduğu Özel Görelilik Teorisi'nin ilham kaynağı olan Michelson-Morley deneyinin amacı ve sonuçları hakkındaki aşağıda- ki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Albert A. Michelson ve Edward Morley tüm evreni doldurduğuna inandıkları esir (eter) maddesinin varlığını desteklemek amacıyla bu deneyi yapmış- tır. B) Deneysel çalışmalarda hata yapma olasılığı ve bilim insanlarının çalışmanın sonuçlarından emin olma isteklerinden ötürü bu deney farklı bilim in- sanları tarafından farklı koşullarda çok kez tekrar- lanmıştır. C) Bu deney sonucunda evreni dolduran maddesel bir ortamın varlığı desteklenememiştir. D) Bu deney sonucuna göre ışığın hızı farklı referans çerçevelerine göre farklı büyüklükte olabilir. E) Bu deney sonucunda ışığın yayılması için madde- sel ortama gereksinim olmadığı anlaşılmıştır.