Hayalindeki netler. İhtiyacın olan her şey. Tek platform.

Soru çözüm, yayın seti, birebir rehberlik, canlı dersler ve daha fazlası Kunduz’da. Şimdi al, netlerini artırmaya başla.

Fizik Soruları

TYT, AYT, YKS, LGS, KPSS, ALES hazırlık sürecinde dilediğin dersten soru çözüm desteği almak ister misin? Kunduz’a sorularını sor, alanında uzman eğitmenler cevaplasın.
6.
TEST
02 15
5.
Noktasal bir ışık kaynağı önüne X ve Y perdeleri
şekildeki gibi konulduğunda X perdesinin ortasında-
ki bir noktada oluşan aydınlanma şiddeti E, perde
üzerine düşen toplam ışık akısı uluyor.
A)
B)
C)
D)
E)
noktasal
kaynak
Buna göre, X perdesi kaldırıldığında Y perdesi
üzerinde oluşan aydınlanma şiddeti ve ışık akısI
ne olur?
Aydınlanma
E'den küçük
E
E'den küçük
E
E'den büyük
Işık akısı
6
O
D'den küçük
o'den küçük
D'den büyük
Yarıçapları r, 2r, r olan içi boş X, Y, Z kürelerinin
merkezlerin
KURUMSAL DENEME YAYINLARI
7.
E
e
fr
B
1
11
III
ya
(E
va
A
8. No
ol
1.
11
III.
Fizik
Aydınlanma
6. TEST 02 15 5. Noktasal bir ışık kaynağı önüne X ve Y perdeleri şekildeki gibi konulduğunda X perdesinin ortasında- ki bir noktada oluşan aydınlanma şiddeti E, perde üzerine düşen toplam ışık akısı uluyor. A) B) C) D) E) noktasal kaynak Buna göre, X perdesi kaldırıldığında Y perdesi üzerinde oluşan aydınlanma şiddeti ve ışık akısI ne olur? Aydınlanma E'den küçük E E'den küçük E E'den büyük Işık akısı 6 O D'den küçük o'den küçük D'den büyük Yarıçapları r, 2r, r olan içi boş X, Y, Z kürelerinin merkezlerin KURUMSAL DENEME YAYINLARI 7. E e fr B 1 11 III ya (E va A 8. No ol 1. 11 III.
Ayna
3.
Buna göre
M ve N düzlem aynaları ile oluşturulan sisteme gönderilen I
ışık ışınının M aynasındaki yansıma sayısı n, N aynasında-
ki yansıma sayısı n'dir.
A)
23
WIN
M
h
TYT
T
B)
335
M
oranı kaçtır? (Bölmeler eşit aralıklıdır.)
N
1.
ADIM
554
P
1
32
Eşit bölmeli düzlemde MN düzlem aynasının önüne K cismi
şekildeki gibi yerleştiriliyor.
Fizik
Yansıma
Ayna 3. Buna göre M ve N düzlem aynaları ile oluşturulan sisteme gönderilen I ışık ışınının M aynasındaki yansıma sayısı n, N aynasında- ki yansıma sayısı n'dir. A) 23 WIN M h TYT T B) 335 M oranı kaçtır? (Bölmeler eşit aralıklıdır.) N 1. ADIM 554 P 1 32 Eşit bölmeli düzlemde MN düzlem aynasının önüne K cismi şekildeki gibi yerleştiriliyor.
30
6.
Yarıçapları r, 2r, r olan içi boş X, Y, Z kürelerinin
merkezlerine ışık şiddetleri I, 21, 21 olan noktasal
ışık kaynakları şekildeki gibi yerleştirilmiştir.
X
r
21
A) Ox> Dy > Dz
C) Dy> $x = Dz
2r
E) Dy> Ox> Dz
Z
X, Y, Z kürelerinin iç yüzeylerine düşen toplam
ışık akıları sırasıyla Ox, Oy, Oz olduğuna göre,
bunlar arasındaki ilişki nedir?
21
6 GÜN-6 FASİKÜL II. DÖNEM TEKRARI
r
B) x = 0₂ > Dy
D) Dy=₂> 0x
KURUMSA
9.
I.
II.
III.
nic
A)
Işı
1.
11.
|||
ol
A
Fizik
Aydınlanma
30 6. Yarıçapları r, 2r, r olan içi boş X, Y, Z kürelerinin merkezlerine ışık şiddetleri I, 21, 21 olan noktasal ışık kaynakları şekildeki gibi yerleştirilmiştir. X r 21 A) Ox> Dy > Dz C) Dy> $x = Dz 2r E) Dy> Ox> Dz Z X, Y, Z kürelerinin iç yüzeylerine düşen toplam ışık akıları sırasıyla Ox, Oy, Oz olduğuna göre, bunlar arasındaki ilişki nedir? 21 6 GÜN-6 FASİKÜL II. DÖNEM TEKRARI r B) x = 0₂ > Dy D) Dy=₂> 0x KURUMSA 9. I. II. III. nic A) Işı 1. 11. ||| ol A
r ucuna
di düşey
artırarak
üyor.
esafe,
nız III
yer-
arı-
ENEME PAYINLARI
Işı
10. İçi boş X ve Y yarım kürelerinin merkezine noktasal
bir ışık kaynağı şekildeki gibi yerleştirilmiştir.
Y
Buna göre, ışık kaynağının;
1. X küresi yüzeyindeki bir nokta çevresinde oluş-
turduğu aydınlanma şiddeti Y'ninkinden büyük-
tür.
ma
II. X küresi yüzeyinde oluşturduğu toplam ışık akısı
Y'ninkinden büyüktür.
III. X ve Y küreleri yüzeylerinde oluşturduğu toplam
ışık akıları eşittir.
yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) I ve III
Fizik
Aydınlanma
r ucuna di düşey artırarak üyor. esafe, nız III yer- arı- ENEME PAYINLARI Işı 10. İçi boş X ve Y yarım kürelerinin merkezine noktasal bir ışık kaynağı şekildeki gibi yerleştirilmiştir. Y Buna göre, ışık kaynağının; 1. X küresi yüzeyindeki bir nokta çevresinde oluş- turduğu aydınlanma şiddeti Y'ninkinden büyük- tür. ma II. X küresi yüzeyinde oluşturduğu toplam ışık akısı Y'ninkinden büyüktür. III. X ve Y küreleri yüzeylerinde oluşturduğu toplam ışık akıları eşittir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I ve III
11.
A
K
SIVI-
T₁
T
Iplerle birbirine ve kabin
tabanına bağlı K, L ci-
simleri şekildeki gibi tür-
deş sıvı içinde dengede-
dir.
T₁ = T₂ ise sivi ve K, L cisimlerinin yoğunlukları
sırası ile d, d, d arasındaki ilişki nedir?
d₂=d₁₂ >dk
C) d >d> dk
B) d₂ > d > dk
D) dx = ds = d₁
Bd₂ > d₁ = dk
!
Fizik
Kaldırma Kuvveti
11. A K SIVI- T₁ T Iplerle birbirine ve kabin tabanına bağlı K, L ci- simleri şekildeki gibi tür- deş sıvı içinde dengede- dir. T₁ = T₂ ise sivi ve K, L cisimlerinin yoğunlukları sırası ile d, d, d arasındaki ilişki nedir? d₂=d₁₂ >dk C) d >d> dk B) d₂ > d > dk D) dx = ds = d₁ Bd₂ > d₁ = dk !
St
-X
yetik
Manyetik Kuvvet 2. Modül Test 15
7.
Üzerinden i akı-
mi geçen bir tel
şekildeki gibi
düzgün B man-
yetik alanına ko-
nulmuştur. Tele
uygulanan man-
yetik kuvvetin
A) F₁ > F₂ > F3
C) F₁ > F3 > F20
SU
K
NA
M
büyüklüğü Kb
parçası için F₁,
LM parçası için F₂, MN parçası için F₂ tür.
Buna göre, F₁, F2, F3 arasındaki ilişki
Jpnad tevvox Xeynem nsasi
nasıldır?
B) F₁ = F₂=F3 (A
D) F₂ > F3 > F1
E) F3 > F₂ > F₁
Ai
↑3
8.
Üzerinden i akımı geçen X, Y, Z tellerinin
yanına Şekil - I de bir mıknatıs, Şekil - II
de i akımı geçen başka bir tel, Şekil - III te
ise i akımı geçen bir bobin yerlestirilmistir
Fizik
Mıknatıs ve Manyetik Alan
St -X yetik Manyetik Kuvvet 2. Modül Test 15 7. Üzerinden i akı- mi geçen bir tel şekildeki gibi düzgün B man- yetik alanına ko- nulmuştur. Tele uygulanan man- yetik kuvvetin A) F₁ > F₂ > F3 C) F₁ > F3 > F20 SU K NA M büyüklüğü Kb parçası için F₁, LM parçası için F₂, MN parçası için F₂ tür. Buna göre, F₁, F2, F3 arasındaki ilişki Jpnad tevvox Xeynem nsasi nasıldır? B) F₁ = F₂=F3 (A D) F₂ > F3 > F1 E) F3 > F₂ > F₁ Ai ↑3 8. Üzerinden i akımı geçen X, Y, Z tellerinin yanına Şekil - I de bir mıknatıs, Şekil - II de i akımı geçen başka bir tel, Şekil - III te ise i akımı geçen bir bobin yerlestirilmistir
1. Küresel K, L, M cisimlerinden K ve M ipe bağlı olarak
L cismi ise serbest şekilde sıvı içinde dengededir.
dys dis dm
Fm+T=6m
FK = G₁+T
D
K
A) d₁=d₁=dM
C) d > dk > d
L
Iplerdeki gerilemeler sıfırdan farklı ise cisimle-
rin dk, d, d yoğunlukları arasındaki ilişki ne-
dir?
M
Bdd >dM
d>₁>dk
E) d₁ > d=dM
mai Celil 3 d
Fizik
Kaldırma Kuvveti
1. Küresel K, L, M cisimlerinden K ve M ipe bağlı olarak L cismi ise serbest şekilde sıvı içinde dengededir. dys dis dm Fm+T=6m FK = G₁+T D K A) d₁=d₁=dM C) d > dk > d L Iplerdeki gerilemeler sıfırdan farklı ise cisimle- rin dk, d, d yoğunlukları arasındaki ilişki ne- dir? M Bdd >dM d>₁>dk E) d₁ > d=dM mai Celil 3 d
9.
1
H
|||
Nicelik
Işık şiddeti
Aydınlanma şiddeti
Işık akısı
Niceliğin Nicoliğin
sembolü
birimi
D) I ve II
I
B) Yalnız II
E
Yukarıdaki tabloda aydınlanma ile ilgili verilen
niceliklerden hangilerinin sembolü ile birimi
doğru gösterilmiştir?
A) Yalnız I
Candela
Joule
Lümen
C) Yalnız III
E) I ve III
6 GÜN-6 FASİKÜL II. DÖNEM TEKRARI
A
Fizik
Fizik Bilimine Giriş
9. 1 H ||| Nicelik Işık şiddeti Aydınlanma şiddeti Işık akısı Niceliğin Nicoliğin sembolü birimi D) I ve II I B) Yalnız II E Yukarıdaki tabloda aydınlanma ile ilgili verilen niceliklerden hangilerinin sembolü ile birimi doğru gösterilmiştir? A) Yalnız I Candela Joule Lümen C) Yalnız III E) I ve III 6 GÜN-6 FASİKÜL II. DÖNEM TEKRARI A
$31
mi ge-
nyetik
Sotra
Y5
6/5
23
B
guna
manyetik
göre, O noktasındaki bileşke manyetik
alanın büyüklüğü kaç B dir?
B) 3
A) √√3
13
3eme
16.
D) 6
by et behimelsüb slyse biobible
ibsbiemgap impla
asponsistion MJ,816 v
noy ansinals xbeynem bishe
fitgimetsög
sme? (A
d
2
A) 2√5
Y 4iY (8)
Y4i
d
A
D) 2√3
E) 3√3
A
3d
C) 2√3
X
Akım geçen sonsuz uzunluktaki tellerden
X teli sayfa düzleminde, Y ve Z tetteri sayfa
düzlemine diktir.
X telinin A noktasında oluşturduğu
manyetik alan şiddeti B olduğuna göre,
A noktasındaki bileşke manyetik alan
şiddeti kaç B dir?
B) 3√2
E) 3
3i
Ep/A
ON
Eftiged
C) 4
2.
Jentre
Üzerin
tik ala
Bu
ne
A)
Fizik
Mıknatıs ve Manyetik Alan
$31 mi ge- nyetik Sotra Y5 6/5 23 B guna manyetik göre, O noktasındaki bileşke manyetik alanın büyüklüğü kaç B dir? B) 3 A) √√3 13 3eme 16. D) 6 by et behimelsüb slyse biobible ibsbiemgap impla asponsistion MJ,816 v noy ansinals xbeynem bishe fitgimetsög sme? (A d 2 A) 2√5 Y 4iY (8) Y4i d A D) 2√3 E) 3√3 A 3d C) 2√3 X Akım geçen sonsuz uzunluktaki tellerden X teli sayfa düzleminde, Y ve Z tetteri sayfa düzlemine diktir. X telinin A noktasında oluşturduğu manyetik alan şiddeti B olduğuna göre, A noktasındaki bileşke manyetik alan şiddeti kaç B dir? B) 3√2 E) 3 3i Ep/A ON Eftiged C) 4 2. Jentre Üzerin tik ala Bu ne A)
d
9. İçlerinde eşit hacimli boşlukların bulunduğu K, L ve M
cisimleri sıvının içinde serbest bırakıldığında şekilde-
ki konumlarda dengeye geliyor.
O
Buna göre, cisimlerin özkütleleri dk, d₁ ve dm ara-
sındaki ilişki aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?
A) dx=d₁=dM
C) dk> d₂ >dM
BM>₂>dk
dk>dM= dk
E) d₁ >dk>dM
1
Fizik
Kaldırma Kuvveti
d 9. İçlerinde eşit hacimli boşlukların bulunduğu K, L ve M cisimleri sıvının içinde serbest bırakıldığında şekilde- ki konumlarda dengeye geliyor. O Buna göre, cisimlerin özkütleleri dk, d₁ ve dm ara- sındaki ilişki aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir? A) dx=d₁=dM C) dk> d₂ >dM BM>₂>dk dk>dM= dk E) d₁ >dk>dM 1
Coppchil
ometre-
en dina-
uyor.
=ma
Iz III
dik
hey oye
yüzes ela,
Yerden yeterince yüksekteki bir noktadan serbest bırakılan bir
cismin hız - zaman grafiği şekildeki gibi oluyor.
e+D
Kov₁2
m
A Hız
0
-V1
1₁
t₂
224
4 Limin
Zaman
mg=ts.
Cismin limit hızının büyüklüğü v, dir.
maT yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I
B) YAIZ II
2+
KAU₂?
160x
h121 diperate
ante.
Buna göre,
V=O
L
1. Cisme t=0 anında etki eden hava direnç kuvveti,
etki eden hava direnç Kuvvetinden büyüktür.
t₁
anında
maktadınan aralığında cisme etki eden net kuvvet azal-
Cveya E
Yalnız III
E) II ve III
Diğer sayfaya geçiniz.
Fizik
Newton’un Hareket Yasaları ve Sürtünme Kuvveti
Coppchil ometre- en dina- uyor. =ma Iz III dik hey oye yüzes ela, Yerden yeterince yüksekteki bir noktadan serbest bırakılan bir cismin hız - zaman grafiği şekildeki gibi oluyor. e+D Kov₁2 m A Hız 0 -V1 1₁ t₂ 224 4 Limin Zaman mg=ts. Cismin limit hızının büyüklüğü v, dir. maT yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) YAIZ II 2+ KAU₂? 160x h121 diperate ante. Buna göre, V=O L 1. Cisme t=0 anında etki eden hava direnç kuvveti, etki eden hava direnç Kuvvetinden büyüktür. t₁ anında maktadınan aralığında cisme etki eden net kuvvet azal- Cveya E Yalnız III E) II ve III Diğer sayfaya geçiniz.
Su dalgaları ile ışık dalgalarının bir çok ortak özelliği
vardır.
Buna göre,
bağlıdır.
I. Yayılma hızları ortamın fiziksel özelliklerine
Birbirinin içinden geçip, hiç birşey olmamış gibi
yollarına devam ederler.
II.
III. Ortam değişikliklerinde doğrultularını
değiştirebilirler.
ile verilenlerden hangileri bu ortak özelliklere örnek
olarak gösterilebilir?
A) Yalnız I
B) I ve II
C) I ve III
C) I ve Ill
E) I, II ve III
e L
gibi olur?
Þ
(<8
iniz.
a <B
year...
Fizik
Işığın Dalga Doğası
Su dalgaları ile ışık dalgalarının bir çok ortak özelliği vardır. Buna göre, bağlıdır. I. Yayılma hızları ortamın fiziksel özelliklerine Birbirinin içinden geçip, hiç birşey olmamış gibi yollarına devam ederler. II. III. Ortam değişikliklerinde doğrultularını değiştirebilirler. ile verilenlerden hangileri bu ortak özelliklere örnek olarak gösterilebilir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III C) I ve Ill E) I, II ve III e L gibi olur? Þ (<8 iniz. a <B year...
le etiketlenen işıklı cisimden
ayna, bir mercek ya da bun-
aç işik işiniının izlediği yol
zlar olabilir?
inin
endemik-
8.
Siey 1941
9198
7.
Aşağıdaki şekilde bakırdan yapılmış, içi dolu bir küre ve
küre kabuğunun kesitleri gösterilmiştir. Her birinin po
da negatif işaretli net bir elektrik yükü vardır.
stay lomeed nisliqey
D) I ve III
Küre kabuğunun
kesiti
Saf X SIVISI için çizilen,
mais ne O
Kaynama noktası
X
11
lại dolu
kürenin kesiti
Hangi cisimlerde elektrik yükleri dengede olduğu za-
(Cisimlerden her birine kendi dışından elektriksel bir etki
man yüklerin yerleşimi doğru gösterilmiştir?
olmadığı varsayılmaktadır.)
A) Yalnız II
B) Yalnız III
Sıvı kütlesi
20
DYIl ve III
111
Küre kabuğunun
kesiti
Kaynama noktası
E) II ve III
C) I ve II
Buhar basıncı derin
Dış basınç
grafiklerinden hangileri yanlıştır?
A) Yalnız I
B) Yalnız III
Sıcaklık
SEADY
el me
TYT/Fen Bilimleri
7637
19k ve 10 atom
Potasyum s
II. Lewis yapı
1.
III. Kimyasal
IV. Bileşiktel
yargılarında
A) Yalnız I
og snug
9.
EX, II ve III
hgrey
C) I ve IIYA
10.
Diğer sayfaya geçiniz.
Fizik
Büyük Patlama ve Evrenin Oluşumu
le etiketlenen işıklı cisimden ayna, bir mercek ya da bun- aç işik işiniının izlediği yol zlar olabilir? inin endemik- 8. Siey 1941 9198 7. Aşağıdaki şekilde bakırdan yapılmış, içi dolu bir küre ve küre kabuğunun kesitleri gösterilmiştir. Her birinin po da negatif işaretli net bir elektrik yükü vardır. stay lomeed nisliqey D) I ve III Küre kabuğunun kesiti Saf X SIVISI için çizilen, mais ne O Kaynama noktası X 11 lại dolu kürenin kesiti Hangi cisimlerde elektrik yükleri dengede olduğu za- (Cisimlerden her birine kendi dışından elektriksel bir etki man yüklerin yerleşimi doğru gösterilmiştir? olmadığı varsayılmaktadır.) A) Yalnız II B) Yalnız III Sıvı kütlesi 20 DYIl ve III 111 Küre kabuğunun kesiti Kaynama noktası E) II ve III C) I ve II Buhar basıncı derin Dış basınç grafiklerinden hangileri yanlıştır? A) Yalnız I B) Yalnız III Sıcaklık SEADY el me TYT/Fen Bilimleri 7637 19k ve 10 atom Potasyum s II. Lewis yapı 1. III. Kimyasal IV. Bileşiktel yargılarında A) Yalnız I og snug 9. EX, II ve III hgrey C) I ve IIYA 10. Diğer sayfaya geçiniz.
Aşağıda günlük hayatta gözlediğimiz bazı olaylara örnekler
verilmiştir.
Stmos
Suyun içinde yüzen yeşil renkli bir balığın, şarıdan
siyah görünmesi
fl. CD yüzeylerinin renkli görünmesi
III. Tavus kuşlarının tüylerinin renkli görünmesi
Buna göre, bu durumlardan hangilerinin gerçekleşme
sebebi, ışıkta gözlenen girişim olayıdır?
C) I ve III
Fizik
Işığın Dalga Doğası
Aşağıda günlük hayatta gözlediğimiz bazı olaylara örnekler verilmiştir. Stmos Suyun içinde yüzen yeşil renkli bir balığın, şarıdan siyah görünmesi fl. CD yüzeylerinin renkli görünmesi III. Tavus kuşlarının tüylerinin renkli görünmesi Buna göre, bu durumlardan hangilerinin gerçekleşme sebebi, ışıkta gözlenen girişim olayıdır? C) I ve III
6.
Makara ağırlıkları ve sürtünmelerin önemsenmediği
şekildeki düzeneklerde F₁, F2, F3 kuvvetlerinin uygu-
landığı ipler h kadar çekildiğinde, X, Y, Z cisimleri sıra-
sıyla h₁, h₂, h kadar yükseliyor.
X
VF₁
F₂
2
F₂ A
F3
Buna göre, h₁, h₂, hå arasındaki ilişki nedir?
A) h₁ = h₂=h₂
B) h₁ = h₂> h3
C) h₁ = h3> h₂
D) h₂> h₁ = h3
E) h₂> h₁ =h₂ $(B
Z
Fizik
Basit Makineler
6. Makara ağırlıkları ve sürtünmelerin önemsenmediği şekildeki düzeneklerde F₁, F2, F3 kuvvetlerinin uygu- landığı ipler h kadar çekildiğinde, X, Y, Z cisimleri sıra- sıyla h₁, h₂, h kadar yükseliyor. X VF₁ F₂ 2 F₂ A F3 Buna göre, h₁, h₂, hå arasındaki ilişki nedir? A) h₁ = h₂=h₂ B) h₁ = h₂> h3 C) h₁ = h3> h₂ D) h₂> h₁ = h3 E) h₂> h₁ =h₂ $(B Z
ELEKTRİK VE MANYETIZMA
DÜZGÜN ELEKTRIK ALAN VE SI
5. Düşey doğrultuda düzgün E elektrik alanın olduğu bir
ortamda, yüklü bir cisim v hızıyla şekildeki gibi elektrik
alana paralel olacak biçimde yukarıya doğru fırlatılıyor.
Jovesty snesleping since erilaisi
Cisme etki eden elektriksel kuvvet cismin ağırlığına
eşit olduğuna göre, cismin atıldıktan hemen sonraki
hareketi;
1. Düzgün doğrusal hareket
II. Düzgün hızlanan hareket
III. Düzgün yavaşlayan hareket
yer
D) Il ya da ill
6100 PA08
heeliux nhelmial]
úpuläyud ninhelay Ahblols nhelmizio Il
vie
B) Yalnız II
I, II, III ile verilenlerden hangileri olabilir?
(Sürtünme önemsizdir.)
A) Yalnız !
mvi finalmisio
C) I ya da II
E) I ya da li
7.
Yanıt Yayınları
Fizik
İki Boyutta Hareket
ELEKTRİK VE MANYETIZMA DÜZGÜN ELEKTRIK ALAN VE SI 5. Düşey doğrultuda düzgün E elektrik alanın olduğu bir ortamda, yüklü bir cisim v hızıyla şekildeki gibi elektrik alana paralel olacak biçimde yukarıya doğru fırlatılıyor. Jovesty snesleping since erilaisi Cisme etki eden elektriksel kuvvet cismin ağırlığına eşit olduğuna göre, cismin atıldıktan hemen sonraki hareketi; 1. Düzgün doğrusal hareket II. Düzgün hızlanan hareket III. Düzgün yavaşlayan hareket yer D) Il ya da ill 6100 PA08 heeliux nhelmial] úpuläyud ninhelay Ahblols nhelmizio Il vie B) Yalnız II I, II, III ile verilenlerden hangileri olabilir? (Sürtünme önemsizdir.) A) Yalnız ! mvi finalmisio C) I ya da II E) I ya da li 7. Yanıt Yayınları