Büyük Patlama ve Evrenin Oluşumu Soruları

3. Fizik öğretmeni Tuna Bey, derse gelirken yanında çocuk balonu getirmiştir. Öğrencilerin karşısına geçen Tuna Bey balon üzerine renkli bir kalemle belli aralıklarda çizgiler çizmiştir. Balonu şişirdikçe çizgiler arası arası uzaklığın arttığını göstermiştir. Ders: Fizik Konu: Büyük Patlama Teorisi 12. sınıf Fizik dersinin ünitelerinden olan Büyük Patlama Teorisini açıklamak için bu örneği veren Tuna Bey, 1. Evrenin belli kısımlarda değil her yerinde genişlediğini açıklamak II. Gök cisimleri arasındaki mesafenin giderek arttığını açıklamak III. Evrenin başlangıçta bir nokta olup giderek genişlediğini açıklamak yargılarından hangisini amaçlamıştır? A) I, II ve III B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) Yalnız I 15518

A AYT/FEN BİLİMLERİ 6. Hubble Yasası'na göre bir gök cisminin Dünya'dan uzak- lığı ile Dünya'dan uzaklaşma hızı arasında bir ilişki vardır. Dünya'ya göre konumları şekildeki gibi olan özdeş K ve L yıldızlarının yaydıkları ışıkların frekansları eşittir. VKzVL II. fx=fL Dünya 1. A Dünya yüzeyindeki sabit bir gözlemciye göre K ve L yıl- fre- dızlarının yaydıkları ışıkların hızları sırasıyla VK ve VL kansları fk ve f dalga boyları ve olmaktadır. Hubble Yasası'na göre, K D) I ve III III. ^₁ > AK verilenlerden hangileri doğrudur? A) Yalnız II B) Yalnız III L C) I ve II E) II ve III 7.

2. Mozaik Bir öğretmen, yıldızların yaşam evrelerini gösteren modelin bir bölümünü tahtaya şekildeki gibi yansıtmıştır. Hazırlanan modelle ilgili bir grup öğrencinin yaptığı yorumlar aşağıdaki gibidir. Berk: 1 numaralı görsel gaz ve toz bulutlarından oluşan nebula olarak adlandırılır. 7. SINIF TÜRKİYE GENELİ Yayınları Misra: 2 numaralı görsel küçük kütleli yıldızdır. Baran: Modelin doğru olabilmesi için 3 numaralı görseldeki nötron yıldızı ile 4 numaralı görseldeki süper devin yer değiştirmesi gerekir. Meral: 6 numaralı görsel yüksek çekim gücü sayesinde yakınındaki gök cisimlerini içerisine çekebilir. Buna göre hangi öğrencilerin yaptığı yorumlar doğrudur? A) Berk ve an C) Berk.ve Meral 13 B) Misra ve Meral D) Berk, Misra ve Meral SAYISAL BÖLÜM

11. Kuarklar, güçlü nükleer kuvvet etkisi ile ikili veya üçlü gruplar halinde bir araya gelerek hadronları oluştururlar. Hadronlar, baryonlar ve mezonlar olmak üzere iki gruba ayrılır. Buna göre; 1. Proton II. Nötron III. Pion parçacıklarından hangileri bir kuark ve bir antikuarkın birleşmesiyle oluşur? A) Yalnız I D) I ve Ill B) Yalnız III E) II ve III C) I ve II

7. Aşağıda dört bölgenin coğrafi koordinatları verilmiştir. 20⁰ 10° 0° 10° 20° 11 = ||| IV 20° 10° 0° 10° 20° Bu bölgeler ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söyle- nemez? I numaralı bölgenin doğusu ile Il numaralı bölgenin doğusu arasında iki saatlik yerel saat farkı vardır. (B) Bölgelerin tamamı yıl içinde güneş ışınlarını iki defa dik açı ile alır. C) II ve III numaralı bölgelerin iz düşümü alanları aynı- dır. Yıl boyunca III numaralı bölge, IV numaralı bölgeye göre güneş ışınlarını daha büyük açı ile alır. E) 21 Aralık'ta bölgelerin tamamında cisimlerin öğle vaktindeki gölge yönü kuzeyi gösterir.

A AVT/Fen Bilimleri 11. Fizik öğretmeni Mina'dan atom altı parçacıkların sınıflan- dırıldığı ve her bir grup için ikişer örnek içeren slayt hazır- lamasını istiyor. Mina 5 sayfadan oluşan aşağıdaki slaytı hazırlıyor. 0 0 BARYONLAR * Proton Nötron 0 1. sayfa MEZONLAR - Pion - Müon 3. sayfa A *Bozon Gluon 5. sayfa 0 TEMEL KUVVETLERE EŞLİK EDEN ALAN PARÇACIKLARI LEPTONLAR Elektron * Tau 0 2. sayfa KUARKLAR #Yukan kuark *Aşağı kuark 4. sayfa Buna göre, Mina sınıflandırmayı yaparken hangi say- fada hata yapmıştır? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 12. Atomlar rilma di çok kis döner. Temel uyarılc Buna veril A) Y 13. Ya ilet jis et B hi d

18. Boz ayılar, kış uykusuna yattığında aylarca yemek yemeden yaz ve sonbaharda biriktirdikleri yağlan tüketerek yaşar. Aynca bu durum, metabolizmalanında bazı değişikliklere neden olur ve kan şekeri düzeylerini düzenlemeye yardımcı olan insülin hormonuna karşı direnç geliştirmelerini sağlar. İnsüline direnç gelişimi, şeker hastalığının erken bir göstergesi olabilir. Araştırmacılar, ayılann insülin düzeylerini belirleyen genlerin; kış uykusundayken insülin direncini ve uyanık oldukları ilkbahar yaz aylanında da insülin duyarlılığını sağladığını tespit etti. Boz ayıların kış uykusuna yatarken insülin direnci geliştirmesi, uyanık olduğu mevsimlerde ise insülin duyarlılığına sahip olması durumuyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Boz ayılar kış uykusuna yatarken, kan şekeri düzeylerini düzenlemeye yardımcı genleri değişerek mutasyona uğrar. B) Boz ayıların çevre koşullarına göre kan şekeri düzeylerini düzenlemeye yönelik geliştirdiği bu davra- niş kalıtsal değildir. C) Boz ayılar doğada yaşama şansını artırabilmek için kan şekeri düzeylerini düzenlemeye yardımcı bir adaptasyona sahiptir. D) Boz ayılar kış uykusuna yatarken, kan şekeri düzeylerini düzenlemeye yardımcı genlerinin işleyişini değiştirir.

ÖRNEK: 4 ♫ Doğada her parçacığın bir karşıt parçacığı (anti parçacık) vardır. Buna göre, parçacık ve karşıt parçacıkla ilgili; +1. Elektron ve pozitron karşılaştığında birbirini yok ederek gama ışını yayar. +II. Yeterli enerjiye sahip olan iki foton bir araya geldiğinde parçacık ve anti parçacık oluşur. + III. Parçacık ve anti parçacıkların kütle ve yük büyüklükleri eşit, yük işaretleri zıttır. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I Çözüm D) I ve III B) Yalnız II E), II ve III C) I ve II a

3D YAYINLARI D) Nötrino E) Yüksük Pion Nötron 11. Atom çekirdeğindeki protonun yapısındaki temel parçacıkların, bu temel parçacıklar arasındaki etkileşimi sağlayan kuvvet taşıyıcılarının modellenmiş gösterimi şekildeki gibidir. K A) Kuark B) Kuark C) Kuark D) Lepton E) Lepton Proton L Buna göre, modelde K ve L olarak gösterilen parçacıklar aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? L Mezon Gluon Foton Foton Gluon K

13. Sürtünmesiz yatay düzlemde durmakta olan cisme şekildeki yönde sabit F kuvveti 5 saniye boyunca uygulanıyor. A) 9 Bu kuvvetin etkisiyle cisim 2. saniye içinde 18 m yol aldığına göre, 3. saniye içinde kaç metre yol alır? B) 24 ILL C) 27 Yatay D) 30 E) 36

ari arası- yanip ar. naz. ları en CU 24 5. Güneş sisteminin oluşumu sırasında ortaya ç kan kaya parçaları olan asteroitler genellikle Mars ile Jüpiter'in yörüngeleri arasında dolan maktadır. Asteroitlerin parçalanması sonucu oluşan küçük parçalar, Dünya'nın atmosferine girdiğinde yanarak yok olur. Bu gök cisimlerine meteor denir. Asteroit ve meteorlar arasındaki farklardan biri Dünya yüzeyine yakınlıklarıdır. Atmosferden geçerken yeryüzüne ulaşan mete- orlara ise gök taşı denir. Bu metinden gök cisimleri ile ilgili; I. asteroitlerin genellikle nerede bulunduğu, II. asteroitler ve meteorlar arasındaki fark, III. meteor ile gök taşı arasındaki fark bilgilerinden hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız! C) Il ve Ill B) Ivell D) I, II ve 11 igi

özlenmiştir. 18. 1929 yılında Edwin Hubble yaptığı gözlemler sonucunda uzayın sürekli genişlediğini, gök cisimlerinin birbirinden uzaklaştığını keşfetmiştir. Bu keşif büyük patlama teorisine önemli katkı sağlamıştır. Verilen bilgiler ışığında evrenin hacminde ve gök cisimlerinin konumundaki değişimleri gösteren model aşa- gıdakilerden hangisindeki gibi olmalıdır? A) 0 XO OXO OXO 00 O 19. Bulutsular, çoğunlukla hidrojen ve helyum elementinden oluşan gaz ve toz bulutlarıdır. Etraftaki gaz ve toz genişle- meye devam etse de bir süre sonra kütle çekiminin etkisiyle bir araya gelirler. Bir araya geldikçe oluşan yığın gittikçe büyür ve kütle çekimi güçlenir. Sonunda bu gaz ve toz bulutu o kadar yoğunlaşır ki kendi kütle çekimi altında çöker. Bu çöküş yığının merkezindeki maddenin ısınmasına sebep olur ve bu sıcak çekirdek bir yıldızın hayatının başlangı- Ci haline gelir. Böylece bir yıldızın doğuşu gerçekleşir. Buna göre, bir yıldızın oluşumunda aşağıdakilerden hangisi gerçekleşmez? A) Kütle çekimi etkisiyle çekirdek oluşur. B) Kütle çekimi etkisiyle gaz ve toz bulutu bir araya gelir. C) Yığının merkezindeki çekirdek ısınarak yıldızı oluşturur. D) Gaz ve toz bulutu sürekli genişler ve etrafa enerji verir.

11. Evrenin oluşumuyla ilgili; sabit durum modeli, açılıp kapanan evren modeli, sonsuz evren modeli ve son olarak da büyük patlama teorisi ortaya atılmıştır. Büyük patlama teorisine göre, 1. Evren sürekli genişler ve sonra tekrar büzülür. II. Oluşan ilk temel kuvvet kütle çekim kuvvetidir. H. Buyük patlamadan yaklaşık bir dakika sonra elektronlar atom çekirdekleriyle birleşmiştir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve II E) II ve II

9. Bohr atom modeli; 1. Çok elektronlu atomları II. Atomlar arası bağlar ve bileşik oluşturma III. Elektronun dalga hareketi hangilerini açıklamada yetersiz kalmıştır? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III VOF Bohr Atom Teorisi

Büyük Patlama ve Evrenin 10. 7. Evrenin genişlemesi şişen bir balona benzetilir. Balon üzerindeki K, L, N ve M noktalarının birbirine uzaklığı şekilde verilmiştir. 2d 2d 4d M Buna göre balon şişerken hangi iki noktanın birbi- rinden uzaklaşma hızı en büyüktür? A) K ile L B) K ile Nor C) L ile M E) K ile M D) N ile M 8. Büyük patlama teorisine göre evrenin oluşması ile ilgili, 1. Çok yüksek sıcaklıkta ve yoğunluktaki bir noktacı- ğın kendiliğinden patlaması ile evren başlar. II. Uzay ve zaman kavramları büyük patlama ile baş- lar. III. Büyük patlamadan önce madde noktasal boyutta-

1 1 I Bir atomun çekirdeğinde gerçekleşen proton-nötron et- 8. kileşimi şekildeki gibidir. P n X p Bu etkileşimde belirtilen x kavramı için; 1. Fotondur. II. İki kuarktan meydana gelir. Bir kuark bir III. Etkileşim parçacığıdır. karsit kuarkton meydana geli yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnızl B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III