Edebi Sanatlar (Söz Sanatları) Soruları

Kaşların mızrak, gözlerin hûnhar Melek misin nesin, ey peri rûhsar Bu kadar letâfet çünkü sende var let Beyaz gerdanında bir de ben gerek Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söyle- nemez? A) Birinci dizede "kaşlar“ mızrağa benzetilerek teşbîh, “göz- lerin kana susaması" ile teşhîs sanatı yapılmıştır. B) ikinci dizede "peri” sözcüğü, "sevgili" anlamında kullanı- larak istiâreye başvurulmuştur. C) "Mızrak" ve "hûnhar (kan emici)"; "melek" ve "peri” söz- cükleri arasında tenâsüp söz konusudur. D) Uyak düzeni olarak düz kafiye örgüsü kullanılmıştır. E) Dördüncü dizede geçen "ben" sözcüğü hem gerçek hem mecaz anlamıyla kinayeli kullanılmıştır. TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI - SOSYAL BİLİMLER-1 4 6.

8. Yalnız zaman olur bazı akşamlar Bir kadın çehresi; yanarken camlar Bir lahza belirir loş aynalarda Bu dizelerde geçen, "yanarken camlar" sözünde, aşağıdaki açıklamalardan hangisine uygun bir söz sanatı vardır? A) Bir durumu, gerçekte olduğundan daha üstün gösterme B) Bir sözü benzetme amaciyla başka bir söz ye- rine kullanma C) Birden çok anlamı bulunan bir sözcüğü uzak anlamıyla kullanma D) İnsanlara özgü bir niteliği cansız varlıklara ak- tarma E) Bir olguyu, gerçek nedeninin dışında, hoşa gi- den bir nedene bağlama (1990 - ÖYS) IN 10. 1

8. ALTIN KARMA Yalnız zaman olur bazı akşamlar Bir kadın çehresi; yanarken camlar Bir lahza belirir loş aynalarda Bu dizelerde geçen, "yanarken camlar" sözünde, aşağıdaki açıklamalardan hangisine uygun bir söz sanatı vardır? A) Bir durumu, gerçekte olduğundan daha üstün gösterme B) Bir sözü benzetme amaciyla başka bir söz ye- rine kullanma C) Birden çok anlamı bulunan bir sözcüğü uzak anlamıyla kullanma D) İnsanlara özgü bir niteliği cansız varlıklara ak- tarma E) Bir olguyu, gerçek nedeninin dışında, hoşa gi- den bir nedene bağlama (1990 - ÖYS) 10. 1

A 9. Anavarza at oynağı Kana bulanmış gömleği Kıyman a zalımlar kıyman Kör karının bir değneği Yaşlı bir kadının öldürülen tek oğlu için duy- duğu acıyı dile getiren bu dörtlükte, aşağıdaki açıklamalardan hangisine uygun bir söz sanatı vardır? A) Bir anlam inceliği yaratmak için bildiği şeyi bil- mez görünme B) Bir sözcüğü, iki anlamın birden sezdirecek bi- çimde kullanma C) Bir sözcüğü, gerçek anlamı dışında başka bir sözcük yerine kullanma D) Bir olgunun gerçek etkenini bir yana bırakarak olguyu başka bir nedene bağlama E) Birkaç şeyi söyledikten sonra onlarla ilgili baş- ka şeyleri bir sıra gözeterek anlatma (1988 - ÖYS)

k 10. Ne efsunkâr imişsin ah ey didar-ı hürriyet Esir-i aşkın olduk gerçi kurtulduk esaretten Aşağıdaki dizelerin hangisinde, yukarıdaki beytin ikinci dizesindeki sanata benzer bir sa- nat vardır? A) Karlar altında bir ilkbaharım ben B) Kar değil gökyüzünden yağan beyaz ölümdü Şu bakır zirvelerin ardından Bir süvari geliyor kan rengi DY Ruhu her yerde buhurdan gibi yıllarca tüter E) Ben garip çizgilerle uğraşırken baş başa Rastlamıştım duvarda bir şair arkadaşa (1980 - ÜSS)

3. Kadrini seng-i musallada bilip ey Bâkî Durup el bağlayalar karşında yârân saf saf Bu beyitte "el bağlamak" sözü hem mecaz hem de ger- çek anlamıyla kullanılarak ---- sanatı yapılmıştır. Bu açıklamada boş bırakılan yere aşağıdakilerden han- gisi getirilmelidir? A) tevriye B) cinas C) kinaye D) hüsnütalil E) tezat LİMİT

4. Aşağıdaki dizelerin hangisinde "göz" sözcüğünün kut- lanıldığı söz grubunda, benzetme sanatına başvurul- mamıştır? A) Kömür gözlüm seni sevdim sakındım İndim has bahçeye güller sokundum B) Mühür gözlüm seni elden / Sakınırım kıskanırım Uçan kuştan esen yelden / Sakınırım kıskanırım C/ Zeytin gözlüm özlem ektim yollara Rast gelirsen hâlimi sor onlara D) Leyla bir özge candır / Kara gözlü ceylandır Doyulmaz hüsnü andır / Kanılmaz bir içim su Ah be ceylan gözlü maral duy hele Ben ahu gözlere dağlanıp kaldım

7. herkes çıkarsın kalbini o çirkin mücevher sandığından ve herkes onu birbirine fırlatsın tanrım Bu dizelerde aşağıdaki edebî sanatlardan han- gisi vardır? A) Teşbih B) Irsalimesel C) Teşhis D) Istiare E) Tenasüp

7 Bir sözün benzetme amacı güdülmeden başka bir söz yerine kullanılmasına ad aktarması denir. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ad aktarması var- dır? A) Dışarıdan keskin bir koku geliyordu. B) Sanatçının eserleri büyük beğeni topladı. C) Kasabalılar bayramı coşkuyla kutladı. D) Uçak, rötar yapmadan İstanbul'dan kalktı. E) Kardeşim, bu apartmanin giriş katında oturuyor.

8. Servetifünun şiirinin belirgin özelliklerinden biri de yepye- ni, alışılmamış bağdaştırmalardan oluşan tamlamalara yer verilmesidir. Bu tamlamaların oluşturduğu imgeler, devrin- de yadırganmış ve çokça eleştirilmiştir. Aşağıdakilerden hangisi, bu açıklamaya uygun bir kul- lanım değildir? A) Saat-i semenfam (yasemin renkli saatler) B) Zulmet-i ebkem (dilsiz karanlık) C) Berg-i diraht (ağaç yaprağı) D) Şikeste-renk (kırık renkli) E) Leyal-i girizan (kaçıcı geceler)

IMII YAYINLARI 7. Bir Mecnun geçti o çöllerden bir de ben Diş mi çektirmedim âlemde Kerem gibi Ferhat gibi gürz mü sallamadım dağlara Ne Leyla yar oldu bana ne Asli ne Şirin Bu şiir ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? Awalnızlık temasının işlendiği B) Leffüneşir sanatına yer verildiği C) Misra kırılmaları bulunduğu D) Yarım uyaktan yararlanıldığı E) Kişisel deneyimlerin yansıtıldığı leju Diğer sayfaya geçiniz.

6. Hicran, gün ortasında öten bir horoz gibi Seslendi pek vakitsiz... İçim yandı ansızın Mazi yosunla örtülü bir göl ki yok gibi Mevsim serin ve bahçede yaprak yığın yığın Hicran gün ortasında neden böyle seslenir Birden hatırlatır unutan kalbe sevgiyi Bu dizelerde aşağıdaki edebî sanatlardan hangisi- ne yer verilmemiştir? A) Teşbih B) Teşhis C) Kinaye D) Tedabütuarif Mecazımürsel

50 AFAHAT/MEHMED ARIF ERSE DO Türk Dili ve Edebiyatı - Sosyal Bilimler 1 A 11. ve sanatkârların layışını ve Cük gibidir. tediğinin elir. Bu türün 13. yüzyılda 10. Ben yürürüm, Mustafa Kemal de yürür. Ben yemek yerim, Mustafa Kemal de yer. Ben şiir yazarım Mustafa Kemal devlet kurar. Şairin sözü beklenmedik şekilde bitirargt yukardak dizelerde görülen sanat, aşağıdakilerden hangisidir? me ame B) Tedric C) Rüca A) Terdid D) Iştikak E) lade

6. Azrailin gelir kendi, ne ağa der ne efendi Sayılı günler tükendi, yolun sonu görünüyor A A) Kinaye Bu dizelerde altı çizili sözcükte aşağıdaki söz sanatla- rindan hangisi vardır? B B B) İstiare C) Tevriye E) Mecazımürsel Dyfelmin

AYT/Türk Dili ve Edebiyatı-Sosyal Bilimler-1 9. Aşağıdaki dizelerin hangisinde istiare yoktur? (saba: sabah rüzgârı) Al Söyle saba yâre, ne sebep ağlar Cennet gibi oldu bahçeler bağlar B) Ben sana mecburum bilemezsin İçimi seninle isitiyorum C) Dalıp gitti gözlerim gözünden uzaklara Fırsat bildin gönlümü düşürdün tuzaklara D) Bir vapur yanaşırsa rihtımına bin, açıl Örtün karanlıkları masmavi denizlerde Hayatım bir sandaldır şimdi Dalgalara kapılmış, köpüklerle boğuşan

10 DENEME-2 9. Tabiattaki varlıkları ya da imgesel yaratıkları insan- lar gibi davrandırma sanatına "eşhis”, insan dışın- daki varlıklara insanın konuşma yetisinin yüklendiği sanata ise intak” denir. Teşhis ve intak sanatlarının yapıldığı yerde, benzetme ögelerinden yalnız ben- zeyenle yapılan istiare olan “kapalı istiare” vardır. Fakat "kapalı istiare" yapılan her dizede "eşhis” ve intak” sanatlarının olması gerekmemektedir. Aşağıdaki dizelerin hangisinde kapalı istiare sa- natı yapılmasına rağmen "leşhis" ya da "intak sa- natı yoktur? A) Havada bir dost eli okşuyor derimizi Boynu bükük adalar tanıyor sanki bizi B) Ezelden beridir o ücra yere Ninniler söylermiş bir serin dere G Ve dörtnala, dümdüz bir mavilikte Kar yağıyor üstümüze inceden D) Mahmur uyanır gölgede binlerce ziyalar Çöller düşünür, gün düşünür, gölgeler ağlar Mektuplarım ağlarken sustu dilekçelerim Yüzümün serabında delirdi gecelerim