Türkçenin Tarihî Gelişimi Soruları

GİRİS 1. Türk edebiyatının ilk yazılı metinleri 720-735 yılları arasında yazılmış olan Orhun Yazıtları'dır. Hitabet üslubunun görül- düğü bu yazıtlarda işlenmiş bir dil göze çarpar. Bu dönem Türkçenin yazılı metinler barındırması açısından ilk döne midir. Türkçenin daha sonraki tüm dönemleri için bir kay- nak niteliği taşır. Türkçenin bugünkü şivelerinin kökeni bu döneme dayanır. Bu parçada Türkçenin hangi döneminden söz edilmek- tedir? A) Eski Türkçe C) Batı Türkçesi B) Orta Türkçe D) Kuzey Türkçesi E) Osmanlı Türkçesi www.th@nademi.com 2. Orhun Abideleri ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Göktürk harfleri kullanılmıştır. B) Orhun Irmağı kenarına VIII.yy.da yazılıp dikilmiştir. C) Türklerin İranlılarla olan mücadelelerinden söz eder. D) Türk edebiyatının yazılı ilk metinleri olma özelliği taşı- maktadır. E) Geçmişte yazılı metinler verilmiş olabileceği izlenimi uyandıran, oldukça gelişmiş bir dili ve anlatımı var. bryPLE bryPLE bryPLE

2. (1) Eski Türk yazı dilinden gelişen Islami Orta Asya Türk yazı dilinin ilk evresi, Karahanlı Türkçesiyle yazılmış eserlerin oluşturduğu Karahanlı Dönemi'dir. (II) XI-XIII. yüzyıllar arasında gelişen bu yazı dilinin merkezi Doğu Türkistan'da Kaşgar'dır. (ill) Orhon ve Uygur Türkçesi- nin devamı olan bu dönem Türkçesi için Türkiye Türk- çesi terimi de kullanılmaktadır. (IV) On birinci yüzyılda başlayıp on dokuzuncu yüzyılın ortalarına kadar devam eden İslami Türk edebiyatı dönemindeki edebi eserler, Doğu Türkçesi ve Batı Türkçesi ile kaleme alınmış eser- lerdir. (V) Orta Asya'daki bu yazı dilinin, İslami Dönem Doğu Türk edebiyatının başlangıç döneminin devamını Harezm-Altınordu Türkçesi ve Çağatay Türkçesi ile ya- zılmış eserler oluşturur. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisin de bir bilgi yanlışı vardır? A) 1 B) II C) III D) IV E) V

Aşağıdaki ifadelerin doğru ya da yanlış olduk- larını başlarındaki kutucuğa (+,-) işareti koyarak belirtiniz. 1. II. Türkler İslamiyet'i çoğunlukla Uygurlar Dönemi'nde kabul etmişlerdir. Tanzimat Dönemi ilk özel gazete olan Tercüman-ı Ahval gazetesinin yayımlan- masıyla başlar.he III. Türk dilinin yazılı ilk belgeleri Orhun Ya- zıtları olarak bilinmektedir. sio me 19 IV. Orhun Yazıtları Tonyukuk, Kültigin ve Bil- ge Kaan adına dikilmiş üç taş sütundan oluşmuştur. andh V. İslam kültürüyle yazılan ilk eser "Divanü Lügâti't-Türk'tür.

mıştır. 4. “Göktürklerin dünya sahnesine çıkmasıyla, Türk dilinde başlar." Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerin hangisi- nin getirilmesi uygundur? A) En Eski Türkçe Dönemi B) İlk Türkçe Dönemi C) Batı Türkçesi Dönemi D) Orta Türkçe Dönemi E) Altay Dönemi D 8 Gaga konus Bu c si g A) C

50. Bir sözün benzetme amacı güdülmeksizin kendi anlamı dışında veya kendisiyle ilgili başka bir sözün yerine kullanılmasına "mecazımürsel" denir. Aşağıdaki dizelerin hangisinde bu söz sanatı kullanılmıştır? A) Şükür, yine yağdı bereket, şenlendi ev ocak Kışa da elbet bulunur bir avuç yakacak B) Uçuyor rüzgâr gibi altımdaki küheylan Ne kadar dizginlesem yavaşlayacak değil C) Ben şairim, gaibi kurcalayan çilingir Canlı cenazelerin başında Münker - Nekir

Genel Yetenek Testi 23. (1) Türkoloji'nin ilk eseri, büyük bir araştırma ürünü olan Divan-ı Lügat-it Türk'tür. İlk Türkolog da bu sözlüğü düzenleyen Kaşgarlı Mahmut sayılmaktadır. (II) Türko- loji'nin tarihi, Türklerin Avrupalılarla ilk temasına kadar uzanır. (III) Avrupalılar, Hun Türklerinin Avrupa'ya ayak basmasıyla bu yeni tanıdıkları halkın dilini, kültürünü öğ- renmek amacıyla IV. yüzyıldan itibaren bu alanda çalış- malar yapmışlardır. (IV) Özellikle Osmanlılar zamanın- daki savaşlarla Osmanlılara esir düşen Avrupalı asker- ler, Türk dili ile ilgili ilk eserleri yazmışlardır. (V) Bunlar- dan ilki Niğbolu Savaşı'nda Yıldırım Beyazıt'a esir dü- şen Alman Hans Schiltberger'in yazdığı Seyahatname adlı eseridir. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisi par- çanın anlam bütünlüğünü bozmaktadır? A) V B) IV C) III D) II E) I www.akademidenizi.com.tr A K A 25.

8. Eski Türk devletlerinde kurultayın; yılın belli dönemlerinde toplanması, boy beylerinin toplantılara katılması, 1. II. III. karar organı niteliğinde olması, IV. değişik konuların görüşülmesi, V. din adamlarına görüşmelerde yer verilmemesi durumlarından hangisi demokratik yönetimin özellikleri ile ilişkilendirilebilir? A) I B) II C) III D) IV E) V

Ben dili, umsuz et- attığı etki saldırgan ter. Ben arafa ki- iletinin adeyle isi şinin bu ve Eleştiri etkinliğinde başvurulabilecek araç ve gereçlerin bir bö- lümünü baska insanların söylediklerinde, yazdıklarında bulabili- yoruz. Birikmiş kuramlar, kavramlar, formüller, kalıplar, akımlar, disiplinler... Bunlar herkesçe kullanılabilecek olanaklar. Ama eleş- tirel etkinlikte kişinin başkaları aracılığıyla ulaşamayacağı başlı- ca ve en temel olanak, şiirle karşılaşmış insan olarak kendisine, kendi heyecanlarına ve zihnine bakma olanağı. Şiir eleştirisinde bu bakışın ön planda olması, diğer tüm malzeme ve araç gere- cin ancak onun çağırdığı ölçüde ve onun gözetiminde devreye girip iş görmesi gerekir. Belirli bir şiirin şiir olma durumu ancak böyle sezilebilir ve bilinebilecekse de buradan güç alınarak açı- lacak yoldan gidilerek bilinebilir. Oksijen Yayınları 2. Bu parçada eleştiri etkinliği ile ilgili olarak anlatılmak iste- nen aşağıdakilerden hangisidir? XA) Eleştiride başvurulan yöntemler eleştiriye konu olan metne göre değişiklik gösterir. B) Eleştiri kuramlarının hiçbiri, bir yapıtı gerçek anlamda çö- zümlemeye yetmez. 4. Kişisel bir bakışla yorumlanan yapıtın okurlarca daha kolay anlaşıldığı görülür. Şiirin niteliği hakkında yapılacak değerlendirmeler bilimsel sınırları aşabilmelidir. Şiirin okurun bilincindeki yansıması eleştirel bakışın ilk aşa- masıdır. Genel olaral Buna göre s Y, Z ve Alfa li zor. Çün lerin farklı si nedeni Ancak bu için düny da. Onla leyip, a- yor. Da Bu pa ması 115 A) E B) C)

BİLGİ NOTU ANAHTAR Türklerde bilinen itk edebi ürün- ler: Sığır adı verilen av törenlerde söylenen şiirler (Koşuk) Şölen adı verilen kurban tören- lerde söylenen şiirler (Koşuk) Yuğ adı verilen cenaze törenler- de söylenen şiirler (Sagu) Şaman, kam, ozan, baksı gibi adlar verilen kişiler.

3 18. II. Mahmut zamanında, 1831 tarihinde resmî olarak neşredilen ilk gazetedir. Tanzimat'ın ilanından bir sene sonra 1840'ta yarı resmî bir gazete olan çıkarılmıştır. 1860 tarihinde Şinasi, Agâh Efendi ile isimli bir gazete çıkarır. Şinasi iki sene sonra da yalnız başına ---- adlı bir gazete çıkarır. Bu gazetelerin fikir ve sanat hayatımızda önemli bir yeri vardır çünkü yeni fikirler, edebî türler ilk önce bu gazetelerle halka ulaşmıştır. Bu parçada boş bırakılan yerlerden birine aşağıdakilerden hangisi getirilemez? A) Tasvir-i Efkâr B) Takvim-i Vekayi C) Tercüman-ı Ahval D) Ceride-i Havadis E) Tercüman-ı Hakikat

27. "Kend" kelimesi ve kelimenin "kand" şeklindeki söy- lenişi Türkçeye Soğdcadan gelmiştir. Türkler bu ke- limeyi Semer-kent veya Taş-kant şeklinde değil Se- mer-kand ve Taş-kend şeklinde söylemeyi daha güzel bulmuşlardır. Dillerde kalından inceye, inceden kalına geçmek ancak asırların hazırladığı bir estetik algının sonucudur. Basit ve ilkel kalmış dillerde bunu bece- remezler. Fakat işlenmiş, ince dillerde bunun örneği çoktur. Bu parçada anlatılanlara göre Türkçe ile ilgili ola- rak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Kesin gramer kuralları olan bir dildir. B) Yabancı dillerden çok sayıda kelime almıştır. C) Ses güzelliğine duyarlı bir anlayışla gelişmiştir. D) Sözcük hazinesi çok geniş olan bir dildir. (E) Başka dillerden aldığı kelimeleri yeniden biçim- lendirmiştir. 11

4. (1) Sav, sagu, koşuk ve destanlar İslamiyet öncesi Türk edebiya- tının sözlü edebiyat geleneği içinde yer alan başlıca türlerdir. (II) Bu dönemde av, şölen ve yas töreni gibi çeşitli törenler düzenlen- miştir; bu törenlerde şamanlar tarafından kopuzlar çalınıp sagu- lar veya koşuklar okunmuştur. (III) Sözlü edebiyat ürünlerinde saf bir Türkçeye yer verilmiş, şiirler hece ölçüsüyle oluşturulmuştur. (IV) Bu dönem destanları da İslamiyet öncesi Türk dili, kültürü, inanışları açısından dönemin önemli kaynakları olarak önemini hâlâ korumaktadır. (V) Orhun Kitabeleri ile başlayan yazılı dönem, Türkçenin Çinceden etkilenmesi ile sonuçlanmış ve Çince hem resmî hem de edebî dil olarak benimsenmiştir. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bil- gi yanlışı vardır? A) I B) II C) III D) IV E) V

21. Kültür ve içinde barındırdığı unsurlar bir toplumu ayakta tutan değerler ise bu değerlerin yozlaşmaya uğraması ve giderek yok olması, toplumsal düzenin yozlaşmaya uğraması ve giderek toplumun yok olması anlamına gelmektedir. Bu sözler, aşağıdaki sorulardan hangisine karşılık olarak söylenmiş olabilir? Kültürel yozlaşmanın temelinde yatan sebepler ne- lerdir? B) Sizce kültür, toplumdan topluma değişen bir olgu mudur? C) Bugün kültürler arasındaki farklılıklar nasıl açıklana- bilir? D) Kültürün farklı şekillerde tanımlanmasıyla ilgili ne düşünüyorsunuz? E) Kültürel yozlaşmanın milletin varlığını tehdit eder bir hâle gelmesi söz konusu mudur? 8

9. I. Günümüzde kullandığımız göz, gelmek, görmek söz- cükleri Göktürkçede köz, kelmek, körmek şeklinde- dir. II. Göktürkçede "olmak" fiili "bolmak", "su" ismi "sub" şeklindedir. III. İsmin (i-) hâli Göktürkçede (-g veya -ig) şeklinde bu- lunur. Kişi-y-i, ordu-y-u, iş-i yerine; kişig, ordug, işig... Bu bilgilerden yola çıkıldığında Göktürkçe ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Farklı dillerin etkisinde kalmıştır. B) Sözcükleri anlam genişlemesine uğramıştır. C) Sanatlı bir dildir. D) Sözcüklerinde çok fazla değişiklik olmadan günü- müze ulaşmıştır. E) Yalın bir dil değildir.

al olarak almak zorunda olmayan veya farklı müfredat ile alanlar için lam 20 soru vardır. Limler Testi için ayrılan kısmına işaretleyiniz. 3. din Katating G 1921 1934 Mustafa Kemal'in 1921 ve 1934 yıllarında kullandığı yukarıdaki imzaları incelendiğinde yalnızca bu im- zalar dikkate alınarak 1921'den 1934'e kadar geçen süre içinde, 1. Cumhuriyet'in ilanı, II. Medeni Kanun'un çıkarılması, III. Yeni Türk Harfleri'nin kabulü inkılaplarından hangilerinin yapıldığı söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve I

ğıdaki Sput vencí Benim Hocam Ey oğul geldik imdi onlara ki civanmertlik nasip oldu, civan- mertliğin aslı nedir bilsinler. Çünkü civanmertliğin aslı üç nes- nedir: Biri odur ki yapabileceğin bir işe siva kolunu, yani bir söz ki söyleyesin, yerine getirmelisin. İkincisi "gerçek'ten baş- ka söz söylemeyesin, üçüncüsü her işte sabri âdet edinesin çünkü civanmertlikle ilgili her sifat bu üçtendir. Bu parça aşağıdaki edebî türlerin hangisinden alınmış olabilir? A) Fütüvvetname B) Seyahatname C) Sefaretname D) Ruzname E) Surname