Türk Edebiyatında Romanın Tarihî Gelişimi Soruları

GELISME TESTI 5. 6. PARAGRAFTA YARDIMCI DÜŞÜNCI Tanzimat'ın ikinci nesli daha çok günlük, küçük hassasiyetlerin peşinde koşan romantik bir nesildir. Recaizade Mahmut Ekrem, Abdülhak Hamit, Samipaşazade Sezai gibi sanatkârları bu nesil içinde sayabiliriz. Günlük, küçük şeyleri konu alan, hassas yaratılışlı bu nesil ölüm karşısında tam bir teslimiyet içindedir. Tabiat içinde olmaktan hoşlanırlar. Tabiatın bir ruhu olduğuna inanırlar. Tabiat şiirleri, pastoral şiirler Hamit'in Sahra'sıyla başlar. Bu dönem daha sonra gelecek olan Servetifünun neslinin âdeta hazırlayıcısı gibidir. Zira Recaizade Mahmut Ekrem, Servetifünun mecmuası etrafında yeni bir edebiyat anlayışına sahip gençleri bir araya getirecektir. Bu sanatkârlar Fransızcayı mektebinde öğrenmiş, Batı'yı bizzat gidip görerek tanımış gençlerdir. Bu parçadan hareket eden bir öğrenci, Tanzimat'ın ikinci nesil sanatçılarıyla ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisini edinemez? A) Sıradan duyarlılıkları içli bir yaklaşımla ele almışlardır. B) Duyarlı bir kişiliğe sahip olup ölüme karşı dirençsiz bir tavır takınmışlardır. C Doğa temalı ilk şiirleri onlar yazmışlardır. D Batı yaniısı bir edebiyatın doğmasına kaynaklık etmişlerdir. E) Yapıtlarında doğadan yararlanıp onu gerçekçi bir yaklaşımla işlemişlerdir. Dumankara, Levent Cantek'in yazdığı ve on dokuz yazarın çizdiği yirmi bir öyküden oluşuyor. Hepsi de 7. YAYINLARI LİMİT

İslamiyet'in Kabulünden Önceki Türk Edebiyatı Sözlü Dönem Yazılı Dönem Geçiş Dönemi A) Taassuk Talat ve Fitnat C) Leyla ile Mecnun İslamiyet'in Kabulünden Sonraki Türk Edebiyatı Divan Halk Edebiyatı Edebiyatı Aşağıdakilerden hangisi bu şemada gösterilen dönemlere ait eserleri örneklemek için verilen boşluklardan birine yazılamaz? E) Göktürk Yazıtları B) Alp Er Tunga Sagusu D) Divan-ı Hikmet

tek özelliği aşağıdakiler- de yazilmalan ele almalan dan teknik yönden ku- ilen özel- that be lighter, olay hmeld with com her NZIMAT DONEMINDE ROMAN de A Sonic NOEN Ilk tarihi roman olan Cezmi konusunu 16. yüzyılda II. 1 erkek kılığına girerek savaşa giden vatansever Türk kızı Zekiye'nin aşkı etrafında gerçekleşen olayları anlatmak- tadır. Yerli ilk romanımız olan Taaşşuk-i Talat ve Fitnat, (Semsettin Sami) ailelerin baskısı sonucu sevmedikleri insanlar ile evlen- verilir. TT Findirilen gençlerin hayat boyu çektikleri acıları anlatır. Türk edebiyatında romantizmden realizme geçiş sürecinin ilk eserlerinden kabul edilen Sergüzeşt, Dilber'in cariyelik ve mitkame Test 2 Selim Dönemi'nde başlayıp aralıklarla yarım yüzyıl kadar Türk edebiyatının ilk psikolojik roman denemesi kabul devam eden Osmanlı-ran savaşlarından almaktadır. 11 edilen Zehra çok kıskanç bir karakter olan Zehra'nın Suphi ile evliliklerinde yaşadıklarını anlatır. Ilk edebi roman olan intibah cepheye giden sevgilisinin ardından 111 V bir Yukarıdaki tablo debi akımlar ver Tabloda bos hangisinde veri Semsettin S D) IV kölelik yıllarında başından geçenleri ve Celal Bey'e olan aşkını konu edinir. Bu parçadaki numaralanmış romanlardan hangisinin konusu yanlış açıklanmıştır? A) 1 B) II C) III AL Samic realizm ve r Recaizade bolizm Namık Ke D) E) Abdülhak Yazar Ahmet Mithat Efe Nabizade Naz Anlatmaya dayalı metinler arasında yer alan roman ve hikâye Türk edebiyatına Tanzimat Dönemi'nde girmiştir. Bu dönemde verilen romanlar teknik yönden kusurlu olsa da ilk yerli roman (----) ill "Turfa tuhat adın Man 1.

3. 2. II. Araba Numaralanmış yapıtların ortak öz den hangisidir? A Tanzimat I. Dönemi'nde oluşturulmaları B) Romantizm akımının etkisinde yazılmaları Aynı sanatçıya ait olmaları D Yanlış Batılılaşma konusunu ele almaları E Türünün ilk örnekleri olduklarından teknik yönden ku- surlu olmaları Olayların akışında, rastlantılara fazlaca yer verilir. II. Kahramanların tek yönü ele alınır, iyiler hep iyi, kötü ler hep kötü olarak ortaya konur. P 1. Mekân İstanbul'dur ve İstanbul'da Çamlıca, Beyoğlu gibi eğlence yerleri öne çıkar. IV. Yazarlar eserlerinde kişiliklerini gizlememişler, olay- ların akışına müdahale etmişlerdir. Aşağıdaki romanlardan hangisi yukarıda verilen özel- liklerden biriyle ilişkilendirilemez? Ahmet Mithat A Felatun Bey'e Rakım Efendi B) Cezmi (6) intibah Namik kemal Nebizade Nozim D) Karabibik E) Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat "Semsettin Som Aşağıdakilerin hangisinde Tanzimat Dönemi'nde roman türünde eser veren sanatçılar bir arada veril- miştir? Ahmet mithet A) Namık Kemal Şinasi - Ziya Paşa - Muallim Naci B) Ahmet Mithat Efendi - Ahmet Vefik Paşa - Şemsed- din Sami - Direktör Ali Bey C) Nabizade Nazım Ahmet Mithat Efendi Kemal - Sami Paşazade Sezai D) Şinasi - Şemseddin 1 za Namık cr A A A 5.

7. (1) Üzülmeyi âdeta yaşam felsefesi hâline getirmiş insanlarda distimik bozukluk / depresif kişilik vardır. (II) Bu tip bir in- sanda karamsarlık, sürekli duygulu hâl, kendini küçük görme ve değersizlik hissi belirgindir. (III) Üzüntü, "herhangi bir trav- matik olay karşısında görülen ilk duygu" olarak tanımlanmıştır. (IV) İnsanın, psi- kolojik dengesini bozan bir olay yaşadığı zaman verdiği ilk tepki kaygı ve üzüntü şeklindedir. (V) Kişinin kendini üzgün hissetmesi, hayattan zevk alma duygu- sunun azalmasıyla birlikte gerçekleşir. (VI) Ancak üzüntü duygusu ile yaşamdan haz duymama durumu temelde birbirin- den farklıdır. 1 I 1 I I Bu parça iki paragrafa ayrılmak iste- nirse ikinci paragraf numaralanmış. cümlelerin hangisiyle başlar? A) II B) III C) IV D) V E) VI 1 1 1 1 1 1 1 I 1 1 1

i 3- Acıyla geçtiğim yoldan geçiyorsun İzlerime rastlıyorsun, bıraktıklarıma Orada o yolda çekmiştim ruhumu patlatan fitili Benden savrulan parçalar kurusa da İzleri var hala yolun kenarında Bu dizelerde kaç tane eylemsi vardır? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

71 S 15 4. Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatıyla ilgili aşa- ğıdakilerin hangisi söylenemez? A) Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatı, XIX. yüzyıl- da başlayıp Cumhuriyet'in ilanına kadar devam eden dönemi kapsamaktadır. B) 1839'da ilan edilen Tanzimat Fermanı'nın askerî, siyasi, toplumsal pek çok alanda başlattığı de- ğişiklikler Batı etkisindeki edebiyatın kıvılcımını yakmıştır. C) Tanzimat'la başlayan değişiklikler bir süre sonra edebiyatı da etkilemiş, gazeteler çıkarılmış, Bati edebiyatından çeviriler ve uyarlamalarla edebî alan zenginleşmeye başlamıştır. D) Tanzimat Dönemi'nin özel şartlarında Batı kültü- rüyle yetişen yeni kuşak sanatçıları, Batı edebi- yatını örnek alan yeni ve başarılı eserler ortaya koymaya başlamışlardır. E) Ban Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatı; Tanzimat Edebiyatı Servetifünün Edebiyatı, Fecriâtî Ede- biyatı, Milli Edebiyat ve Cumhuriyet Dönemi ola- rak dönemlere ayrılmaktadır 10. SINIF SARMAL TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI Â

i 7 PALME YAYINEVİ 5. Sanatçı, roman yazmanın sanıldığı kadar kolay bir uğraş ol- madığını dil kullanımındaki titizlik ile bize gösteriyor. İçinde ya- şadığı toplumun kültürel özelliklerini ve yaşama bakış açısını romanlarına başarıyla yansıtan yazar, aynı zamanda dünya in- sanının ortak duygularını da dile getiriyor. Hayranlık uyandıran her romanında yeni bir biçim, yeni bir kurgu, yeni bir anlatım deneyen sanatçının anlaşılması güç bir anlatımı vardır. Uzun bir tür olmasına rağmen yazar romanda özenle seçilmiş, az sözcükle çok şey anlatma becerisi sergiliyor. Aşağıdakilerden hangisi bu parçada söz edilen sanatçının bir özelliği değildir? p A) Etkileyicilik B) Evrensellik C) Özlülük D) Özgünlük T E) Sadelik

A ÇAP/TYT-4 1. 2. 1. Bu testte 40 soru vardır. 2. Cevaplarınızı, cevap kâğıdının Türkçe Testi için ayrılan kısmına işaretleyiniz. yapı: Bütünün bir araya getirilişinde uyulan dizge. yansıtmak: Aktarmak, duyurmak. saymak: Varsaymak, tutmak, farz etmek. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "yapı, yansıtmak, saymak" sözcükleri belirtilen anlamlarını karşılaya- cak şekilde kullanılmıştır? A) Yansıttığı bu cümle yapısı makalenin genelinde sa- yılan düşünceleri geçersiz kılacak kadar karmaşık ve uzundu. B) Art arda saydığı tüm önemli yapılar arasında şehri en iyi yansıtan Ankara Kalesi ve Atakule'ydi. C) Konuşmasında eserin dil yapısının yansıttığı me- sajları sayan yazar, romanıyla geçmişin bağını kur- muş gibiydi. D) Arka sokaktaki yeni yapıya iki milyonu saydıktan sonra yeni alıcı tipinin yansıttığı mesajı da bize ver- miş oldu. TÜRKÇE E Kemal Tahir'in en önemli romanı olarak gösterilen onun düşünce yapısını da en iyi yansı- tan eserlerinden biri sayılmaktadır. Son dönemlerde Silikon Vadisi'nde yeme alışkanlığı olarak popülarite kazanan aralıklı oruç, artık teknolo- ji üssü mühendisleri tarafından ortaya atılan yeni bir kavram ile teknolojiye, daha doğrusu modern yaşamın her bir bölümüne uyarlanıyor. Bu parçadaki altı çizili sözcüğü anlamca karşıla- yabilecek bir kullanım aşağıdakilerin hangisinde vardır? A) Parlak sonbahar rengi, kırmızı akçaağacın en göze çarpan özelliklerinden biridir. Halk tarafından sevilen biri olduğu için onunla bir reklam çekimi yapmak istiyorlar. C) Dikkatini toplayarak önünde duran dosyaları daha bir titizlikle incelemeye başladı. D) Bu ev daha önce tutulduğu için kiralık ev listesin- den çıkarıyoruz. E) Son zamanlarda artık hiçbir film ilgimi çekmemeye başladı. 3 3. A A Gazeteci: - Eserlerinizi oluştururken emeğinizin karşılığını ala- mayacağınız zor bir işe kalkıştığınızı düşünerek ümit- sizliğe kapıldığınız oluyor mu? Sanatçı: - Zor bir davaya gönül verdiyseniz şayet; o yolda yürürken her türlü fedakarlığı, cefayı da göze alma- mız gerekir. Aksi takdirde yürüyeceğimiz yol asla bit- meyecektir. Sonuç olarak sorunuzu Konfüçyüs'ün şu sözüyle cevaplayacağım: "Derin olan kuyu değil, kısa olan iptir." Bu parçadaki altı çizili sözle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir? A) Ne kadar çok uğraşılsa da bazı durumların ortaya çıkmasına engel olunamayacağı B) Her zaman aynı sebeplerin aynı sonuçları doğur- mayacağı şin işin zor olmadığı, o işin başarılması için verilmesi gereken emeğin az olduğu D) Olumlu sonuçlar elde etmenin yalnızca cesarete değil, gayrete de bağlı olduğu E) Bir şeyi sadece çok istemenin gerçekleşmesi için yeterli olmadığı Diğer sayfaya geçiniz.

jut Sanat Akımları ile İlişkisi EPIZOT 2 KENDİNİ DENE 6. Aşağıdaki metinlerden hangisinde sanat akımlarının edebiyata yansımalarından söz edilmiştir? A) 1850-1880 arasında etkili olan realizm, romantizmin hayalciliğini ve santimantalizmini (duygularına kapılma durumu, aşırı içlilik) reddederek kendisine gerçeklerden bir zemin oluşturdu. Temelini bilimsel bir düşünce olan pozitivizme dayandırır, duyguları değil, bilimi, aklı, salt gerçeği önemser. B) Şairlerin, geçmiş çağların mitolojik figürlerine başvurması şüphesiz bir ihtiyaçtan kaynaklanmaktadır. Bunun pek çok sebebi olabilir. Bu bazen milletlerin ortak hafızasında çok kuvvetli bir zemin bulacak olan, bir şiirsel elemana başvur- mak ve böylece okuyucuyla daha rahat bir iletişim kurmak için, bazen şiirin zaten bir tasarruf olan kelime kadrosunu daha da aza indirmek ve bu suretle az söz, derin anlam birliğini sağlamak için, bazen de şiirin gizemine yeni bir bo- yut getirmek, anlam katmanlarındaki derinliği arttırmak ve eserin iç kurgusundaki giriftliği pekiştirmek için olabilir. C) Şiir eleştirimizde "imaj" kelimesi ve işaret ettiği anlamlar üzerinde kaynak eksildiği vardır. Terimin anlamı üniversal anlamda kabul görmüş gibi, çok edebiyat eleştirmeni hikâye, roman, tiyatro ve şiirin imajları hakkında konuşur. Bu böyle değildir. Bazı yazarlar onun uygulamasını figüratif dil ile sınırlarlar. Onlar için imaj; benzetme ve mecazdır. Ör- neğin Caroline Spurgeon, Shakespeare'in imajları üzerine yazdığı meşhur kitabında imaj terimini mecazın her çeşidi gibi benzetmenin her çeşidini örten en iyi bir değer olarak kullanır. D) Recaizade Ekrem, Araba Sevdası'nı 1885 yılında başlayan "hayaliyyun-hakikiyyun" tartışmasından sonra iyice güçle- nen realist akımın etkisi altında kaleme almıştır. İlk kez romanda alafranga, hayalperest ve gösteriş meraklısı bir Tan- zimat genci olan Bihruz Bey'in hayat macerası çevresinde bu dönemde yetişen alafranga meraklısı köksüz, müsrif tiplerle alay edilmektedir. Hatta roman bir yönüyle, kahramanı Bihruz vasıtasıyla romantik akımla alay eden bir karak- ter de göstermektedir. E) Sufi bir şair ve tarikat sahibi bir mürşit olarak Türk milletinin manevi hayatında asırlarca nüfuzu devam eden Ahmet Yesevi, büyük bir şahsiyettir. Şeyh Feridüttin Attar'ın "Pir-i Türkistan" lakabı ile nitelendirdiği Ahmet Yesevi'nin men- kibeleri ve kendisine isnat edilen kerametleri, Türk dünyasında öylesine yayılıp benimsenmiştir ki zamanla tarihî hü- viyeti unutulup yerini menkibevi hüviyeti almıştır. Ahmet Yesevi kadar değişik coğrafyalarda yaşayan Türk toplulukla- ri arasında yaygın şöhreti olan ve bir veli mertebesine yükseltilen başka bir şahsiyet yok gibidir. sadece Fransa değil hemen hemen bütün Avrupa etkilenir. Aristokrasinin yerini

I. Şiirin içeriğinde önemli değişiklikler yapılmış; va- tan, millet, hürriyet, adalet gibi kavramlar ilk defa kullanılmıştır. II. Dilin sadeleştirilmesi gerektiği savunulmuş ama bu yeterince uygulanamamıştır. III. Noktalama işaretleri ilk defa kullanılmaya başlan- mıştır. Yukarıda verilen özellikler aşağıdaki edebiyat dö- nemlerinin hangisiyle ilgilidir? A Milli edebiyat B) Divan edebiyatı C) Cumhuriyet edebiyatı D Tanzimat edebiyatı E) Servetifünun edebiyatı

16. Ve özneden oluşmuştur. Sazlardan dokunmuş sepetlerine Dizdiler gülleri bir buket hâlinde Bu dizelerin öge dizilişi aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak sıralanmıştır? A) özne - yüklem - nesne - zarf tümleci B) dolaylı tümleç - yüklem - özne - zarf tümleci dolaylı tümleç - yüklem - nesne - zarf tümleci D) zarf tümleci - yüklem - özne - zarf tümleci E) zarf tümleci - yüklem - nesne - zarf tümleci

19. - Çünkü insanlar her hareketinde kendinden yola çıka- rak yorum yaparlar. Burada ben olsaydım nasıl hareket ederdim ya da ben burada böyle hareket ediyorum dü- şüncesiyle tepki gösterirler. Böylelikle kişinin bilinçaltını da niyetini de içinden geçenleri de öğrenmiş oluruz. Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getiril- melidir? A) Kişi, kendinden bilirmiş işi." sözünün doğruluğuna hep inanmışımdır. B) Bilinçaltı insanın karakterini ele verir. C Empati kurarak olaylar daha rahat yorumlanır. D Kişinin niyeti, iç dünyası bilinçaltında yatar. E) İnsanlar bir olayda ilk önce kendini düşünerek hare- ket ederler.

Son zamanlarda birçok sanatçı hayata yaslanmak, hayatın içinde biçimlenen gerçeklerden esinlenmek yerine, estetik düzlem olarak ifade edilen kör bir kuyunun içinde debeleniyor. İşin daha da kötü tarafı, yaptıkları işin gerçek sanat olduğuna kimi safdil okuyucuların yanı sıra, kendilerini de inandırmışlar. Bu parçada geçen "estetik düzlem olarak ifade edilen bir kuyunun içinde debelenmek" sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir? A) Yapıtı oluştururken, sanata özgü ölçüleri ön planda tuttuğunu zannederek sonuçsuz işlerle uğraşmak B) İşin kolayına kaçarak sanat adına ne anlatmak istediği belli olmayan ürünler ortaya koymak C) Hayatın yapıta etkisini en az düzeyde tutarak, estetik değeri yüksek ürünler ortaya koymak D) Yapıtı değerlendirirken pratik faydaları göz önünde bulundurmak yerine soyut iddialar ortaya koymak E) Yaşanabilirlikten uzak, tamamıyla hayal ürünü yapıtları nitelikli sanat yapıtı zannetmek

12. Koca bir gün Kızkulesi açıklarında bekledikten sonra ancak gün kararırken rıhtıma çıkabildiler. Parmaklıklara tırmanmış üst üste insan yığınları, büyük uğultularla homurdanarak bu yorgunluktan ve açlıktan sararmış hasta gazileri karşılıyordu. Bu parçada aşağıdakilerden hangisi yoktur? A) Çekim ekinden sonra yapım eki almış bir sözcük B) İki isim unsurundan oluşmuş birleşik sözcük C) Kökteş sözcük D) Yansımadan türemiş sözcük E) Öğrenilen geçmiş zaman eki 9. 1.4/12,5 13,/64.1|5/18/12/610/100/10/01/11/12, A

8 16. Buğday yüklü beygirler bağlanır meşe dalina || Çiçeklerin dünyasında arılar kelebekler ||| IV Su değirmeni öğütür dünyayı taşları arasında Nispetsiz huzura doğar tüm yüzler V Bu dizelerde numaralanmış sözcüklerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) I. sözcük, yapım ve çekim eki almıştır. P B) II. sözcük, iyelik ve ad durum ekini almıştır. C) III. sözcük, çoğul ve iyelik eki almıştır. D) IV. sözcük, sadece çekim eki almıştır. E) V. sözcük, yapım eki almıştır. f