İslamiyet Etkisindeki Türk Edebiyatı Soruları

adıyla 1928 li eseri ise 1929 r. Şiirlerine Halk şiiri anır. Divan ve ustaca kullanır. şekillerinin ikkate almaz; a toplumcu -. Halkın şiiri, toplumu zamanda e geniş nek rk n 24. bei e N. Deneme - 2 1. Atabetü'l-Hakayık Yapıt IV. Divanü Lügati't-Türk III. Kutadgu Bilig Dede Korkut Hikâyeleri V. Divan-ı Hikmet Yukarıdaki yapıtlarla açıklamalar eşleştirildiğinde hangi iki yapıt dışarıda kalır? A) I e II B) Ive IV D) ve V Açıklama oğuz Türklerinin olağanüstü güçlerle, diğer Türk boylarıyla Rum, Abaza ve Gürcülerle yaptıkları savaşlara ait destang hikâyeleri içeren bir yapıttır slib ob Türkçenin ilk sözlüğü olmasının yanında İslamiyet öncesi edebi ürünlerin (koşuk, sagu sav, destan) günümüze ulaşmasını sağladığı için de çok büyük değere sahiptir. res • Karahanlı (Hakaniye) Türkçesiyle 12. yüzyılda yazılan ve didaktik bir ahlak kitabı olan eserin hem Uygurca hem Arapça yazılmış nüshaları vardır. E) IV ve Cuvel

ser me Bade erden în Türk Dili ve Edebiyatı-Sosyal Bilimler-1 14. At meydanında yedi seneden beri binâsına sarfı makdûr olunan câmi-i şerifin kubbesi tamam olup kilitlenecek, -18 vakit gelmekle sene-i mezbûre cemâziye'l-âhiresinin -mer dördüncü günü câmi-i mezbûr sahasında otaklar ku- rulup taht-1 pâdişâhî vaz' olundu. Cümle vüzerâ ve Broulemâ ve erkân-ı devlet dâvet ve âli ziyâfet tertîb olun- duktan sonra her biri serây-1 âmireye varıp, hil'atlanıp, sbs pâdişâh önüne düşüp otağa getürdüler. Evvelâ sadra- zam vüzerâ ile girip tehniyet, sonra şeyhülislâm vesâir ulemâ ve meşâyih girip takbîl-i dâmen-i pâdişâhî itdi- -nia ler. (Padişahın eteğini öptüler.) Bin kadar hil'at ve sof giydirildi. İki şehzâde yemin esnasında saygıyla ayak- ta durur idi Naima) 1(8 Bu parça divan edebiyatı (Osmanlı Dönemi) nesir türlerinin hangisinden alınmış olabilir? A Sefaretnâme B) Tezkire D) Vakayinâme Pendnâme E) Menakipnâme

Örnek. 137 Singl Sex A, Hout Terha (1) Hayatı sahnede canlandırmayı amaçlayan tiyatro eserlerin- de olaylar, yazarın ağzından değil eserdeki kişiler tarafından ve doğrudan doğruya aktarılır. (II) Tiyatroda, "perde" (konunun ana parçaları) ve "sahne" (her perdede kişilerin girip çıkmasıy- la oluşan küçük bölümler) olmak üzere iki bölüm vardır. (III) Ti- yatronun "prömiyer, rol, jest, mimik" gibi yapı unsurları mevcut- tur. (IV) Tiyatro eserleri; serim (başlangıç), düğüm (gelişim) ve çözüm (sonuç) bölümlerinden oluşur. (V) Olayların ortaya çıkı- şına etken olan oyun kişileri, anlatmaya bağlı metinlerde oldu- ğu gibi, tipleştirme ya da karakter çizme yöntemiyle oluşturulur. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bil gi yanlışı vardır? A) I Çözüm B) II C) III D) IV E) V

11. Lale Devri'nde eğlence âlemlerinin doğurduğu bir ihti- 1 yaç ile gelişen şarkı nazım şekli, Nedim ile yaygın bir || hâle gelir. Divan edebiyatında öteden beri yazılmış olan murabbanın bestelenmiş şekli olan şarkı, divan ||| şiirine Türkler tarafından kazandırılan bir şekil olarak bestelenerek söylenmek ve okunmak için yazılmıştır. Daha çok, türkülerin etkisiyle meydana gelen şarkı, I 16. yüzyılda en bol ve güzel örneklerini verir. Yüzyılın V divan şarkıları, halkın ve yüksek zümrenin neşe ve hicranda birleşmelerini sağlayan ortak şevk ve elem terennümleridir. Yukarıdaki altı çizili bölümlerin hangisinde bilgi yan- lışı vardır? A) I B) II C) III D) IV E) V

8. Neredeyse tamtakır buzdolabını yuvası bilmiş bir yumurta ve mutlu bir ömür sürdükten sonra artık yalnız başına yaşamının son günlerini huzurlu bir sessizlikle sürdüren yaşlı adam, bu iki masal kahramanı, bir araya geldikten sonra günlerini muhabbet ederek ve mahallede dolaşıp etrafı seyrederek geçiriyorlar. Bu cümlede aşağıdaki ses olaylarından hangisinin örneği yoktur? Ayodsoz AYünsüz değişimi Ex C) ünsüz benzeşmesi B) Ünlü düşmesi DÜnlü daralması E) Ulama Diğer sayfaya geçiniz.

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde Kutadgu Bilig ile ilgili olarak bilgi yanlışlığı yapılmıştır? A Yusuf Has Hacip tarafından 11. yy'da yazılmıştır. B) Karahanlı Hükümdarı Halife Ebul Kasım Abdullah'a sunulmuştur. C) Mesnevi şeklinde ve aruz ölçüsüyle yazılmış olan yapıt, 6645 beyit ve 173 dörtlükten oluşmuştur. D) Ahlaki ve dini konuların da ele alındığı didaktik nitelikte bir yapıttır. E) Yapıtta dört sembol kişilik vardır ve bu yönüyle yapıt, alegorik özellik taşır.

28. Türklerin Anadolu'ya gelişiyle ilgili Süryani Tarihçi Mihael, "Türkler kimsenin dinine ve inancına karışmıyor; hiçbir baskı ve zulüm düşünmüyorlardı." demiştir. Türklerin izlediği bu politikanın aşağıdakilerden han- gisine ortam hazırladığı savunulabilir? A) Anadolu'nun tamamının İslamlaşmasına B) Anadolu'da sosyal ve dini nitelikli isyanlar çıkmasına C) Yerel halkın yönetime bağlılığının artmasına D) Türk devletlerinin asimilasyon politikası izlemesine E) Anadolu'da Türk siyasi birliğinin sağlanmasına

6. Türkler Vill. yüzyıldan itibaren Müslümanlığın etkisinde kalmış ancak İslamiyet'in Türkler arasında yayılması X. yüzyılda gerçekleşmiştir. İslam uygarlığı etkisinde veri- len ilk eserler Kutadgu Bilig, Divân-ı Lugati't-Türk, Ata- betü'l-Hakayık ve Divân-ı Hikmeftir. Bu dönem olarak da bilinmektedir. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden han- gisi getirilmelidir? A) Yazılı Dönem B) Milli Edebiyat Dönemi C Dini-tasavvufi Türk Edebiyatı Dönemi D) Geçiş Dönemi E) Divan Edebiyatı Dönemi

polimal 15. Din büyüklerinin yahut yaptıklarıyla tarihe kazınmış kişilerin yaşamlarının olağanüstü hadiselerle kurgulanarak anlatıldığı uzun hikâyelerdir. Bu türde yazılan eserlerin konusu her ne kadar geniş bir yelpazeye dağılmış olsa da önde gelen anlatılar dinî konulu olanlarıdır. Bu sebeple özellikle dört halife, ehl-i beyt ve din önderlerinin hayatlarının anlatıldığı eserlerin sayısı diğerlerine kıyasla çok daha fazladır. Bu parçada söz edilen tür aşağıdakilerden hangisidir? A) Seyahatname C) Sefaretname™ B) Siyer D) Şehrengiz E) Menakibname

5 12. Aşağıdaki cümlelerde verilen özelliklerden hangisi aşık tarzı halk şiiri için söylenemez? A) Şiirlerin son dörtlüğünde tapşırma adı verilen mahlaslara yer verilmiştir. B) Doğaçlama olarak yani hazırlıksız bir şekilde söylenmiştir. C) Divan edebiyatındaki gibi mazmun nitelikli ifadeler kullanılmıştır. D) 13. yüzyılda ortaya çıkarak günümüze kadar gelmiştir. E) Hem bireysel hem de toplumsal temalar işlenmiştir.

SANE ST 2 Dede Korkut Hikâyeleri ile ilgili ola rak, aşağıdakilerden hangisi söyle- nemez? ebe mak Türk Türk erini azi- bu asıl nlat- geniş adan göre rında gisini söyle- er ver- 3. A) Kahramanlar han, bey gibi kişi- Terdir ve bunlar iyiliği, doğruluğu öğütler. B) Hikâyelerdeki kadınlar ata biner, silah kullanır ve erkeklere yardımcı olarak savaş meydanına çıkar. C) Hikâyeler konu bakımından birbi- rine bağlıdır, hikâyelerin tümünde aynı kahramanlar kullanılır. D) Hikâyelerin nüshaları Almanya'da ve Vatikan'dadır. 5. E) Az miktarda Arapça kökenli sözcük bulundurmakla birlikte hikâyeler ar bir Türkçeye sahiptir. Kutad len bil A) Tü ilk B) Be de C) Y m D) E E k

ân-ı ile D'l S D) Atabetü'l Hakayık, Türk edebiyatındaki mesnevi tarzında yazılmış ilk eserdir. E) Divan-ı Hikmet, Türk edebiyatının ilk tasavvufi 7. eserlerindendir. A) Kaşgar B) Yusuf C) Yunus D) Ahme E) Edip adlı eserde esas işlenen, ideal insandır. Yazar kendi devrindeki ideal insanda bulunması gereken vasıflar üzerinde durur. Bu insan, bütün kötü vasıflardan arınmış ve iyi huylarla bezenmiş bir insandır. Allah'a sıkı sıkıya bağlı, takva sahibi bir Müslüman'dır. Yazar bu ideal insanı, toplum içinde ortaya koyar; onun diğer insanlarla ve devletle olan ilişkilerini inceler. Böylece eser hem sosyoloji hem siyaset bilimi ile alakalı hâle gelir. Bu parçadaki boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Divanü Lugati't-Türk B) Muhakemetü'l Lugateyn C) Risaletü'n Nushiyye D) Divan-ı Hikmet E) Kutadgu Bilig 9. Aşağı bir bil A) Ü 6 D) E) 10

8. Tanrı'nın Türkleri başka milletlerden üstün yarattığına, yeryüzüne onları hâkim kıldığına inanan bir milliyetçi olduğunu söylemek yanlış olmaz. Türklerin dilleriyle konuşmaktan başka yol yoktur ona göre. Bu inançla eserini Türkçeden Arapçaya bir sözlük olarak düzenlemiştir. Eserinin açıklama bölümleri Arapçadır. Bu parçadaki boş bırakılan yere aşağıdakilerin hangisi getirilmelidir? A) Kaşgarlı Mahmut'un B) Yusuf Has Hacip'in C) Yunus Emre'nin D) Ahmet Yesevi'nin E) Edip Ahmet Yükneki 9. Aşağıdakilerin hangisinde halk edebiyatına ilişki bir bilgi yanlışı vardır? A) Ürünler ağırlıklı olarak saz eşliğinde ve he ölçüsüyle söylenir. dabuntionin etkisinde değildir.

ine, piri opos, Eni taşır. 11. 1. IV ----, yer yer dil bilgisi kurallarına yönelik aktarımlar içermektedir. (Divanü Lügati't-Türk) didaktik II. 11. yüzyılın sonlarında kaleme alınan - mesnevi tarzında bir siyaset kitabı olarak kabul edilir. (Kutadgu Bilig) III 12. yüzyılda beyitler ve dörtlükler hâlinde yazılan bir ahlak ve öğüt kitabıdır. (Atabetü'l-Hakayık) Ahmet Yesevi'nin söylediği tasavvuf içerikli, lirik-didaktik şiirleri bir araya getiren eserdir. (Risaletü'n-Nushiyye) -1 V. Destandan halk öykücülüğüne geçiş dönemi ürünü olan ----; olaylar, yalın ve akıcı bir dille anlatılmıştır. (Kitab-ı Dede Korkut'ta) Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde boş bırakılan yere, ayraç içinde verilen eser getirilemez? A) I ve ll B) Yalniz II D) Yalnız IV E) IV e V C) ve IV

A KİTAPÇIĞI Geçmiş zamanların birinde Deli Dumrul isimli bir adam yaşarmig. Bu adam, yaşadığı yerde bulunan kuru bir çayın üzerine köprü yaptırmış ve köprü. den geçen insanlardan 30, geçmeyen insanlardan ise zorla 40 akçe alirmiş. Bir gün obadan bir feryat almış ve üzülmüş. Bunun üzerine Azrail'e çok kız- yükselmiş, Deli Dumrul bir yiğidin öldügü haberini miş. Ona meydan okumayı çok istemiş ve bunun için Allah'a yalvarmış. Bir gün Doli Dumrul'un ver- diği şölene Azrail de gelmiş ve Deli Dumrul ona kilicini savurarak öldürmek istemiş. Ancak Azrail güvercine dönüşerek uçuvermiş. Deli Dumrul da atina atlayarak Azrail'in peşine düşmüş. Yukarıda bir metni de verilen Dede Korkut Hiká- yeleriyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? 7 A) 15. yüzyılda yaşayan meçhul biri tarafından ya- zılmıştır. B) Hikayelerde olaylar şiirlerle, kahramanların duy- gu ve düşünceleri ise düzyazıyla dile getirilmiştir. C) Türklerin eski yaşam tarzları ile ilgili ayrıntıların yanında Islam dini ile ilgili özellikler de bulun- maktadır. D) Hikayelerin konuları; aşk, yiğitlik gösterisi, kah- ramanlık ve Oğuzların çevredeki boylar ile kendi iç mücadeleleridir. E) Olağanüstü olaylarla gerçeğe uygun olaylar iç içe verilmiştir.

14. Aşağıdaki cümlelerde bulunan altı çizili sözcük- lerden hangisi gövdeden türemiştir? A) Seni ölümden kurtardığım günü ne de çabuk unuttun. B Yeni kimlik kartlarımızı almak için sıraya girdik. Her gün burada aşkla sevgilisini beklerdi. D) Sabahattin Ali, en çok okunan Türk yazarlar- dan biridir. E) Türk romanı, son asırda hızlı bir ilerleyiş gös termiştir. 3 1