Deyimler ve Atasözleri Soruları

Lise Türkçe
Deyimler ve Atasözleri2. Aşağıdaki ifadelerden hangisi atasözü niteliği taşıma-
maktadır?
1001
A) Şeytan azapta gerek ✓
B) Âşığa Bağdat sorulmaz ✓
C) Cins kedi ölüsünü göstermez
D) Bağ babadan, zeytin dededen
E) Fukaranın düşkünü, beyaz giyer kış günü
hry yayınları

Lise Türkçe
Deyimler ve Atasözleri2. Aşağıdaki cümlelerden hangisi, ayraç içinde
verilen sözün anlamını içermez?
A) Çocuk yola fırlayınca yüreğim ağzıma geldi, ne
yapacağımı bilemedim. (çok korkmak)
B) Bu adamcağız yaşlanınca elden ayaktan düştü,
çalışamaz duruma geldi. (iş yapamamak)
C) Sürekli huzursuz olmuştum, sanki olayın böy-
le sonuçlanacağı içime doğmuştu. (tahmin et-
mek)
D) Öğretmenine içini dökmüş, ondan sorunlarının
çözümü için yardım istemiş. (derdini paylaş-
mak)
E) Kafam yerinde değil, söylediklerinden hiçbir
şey anlamadım.(algılayamamak)
anim ka

Lise Türkçe
Deyimler ve Atasözleri1. Beni bir çay yatağını izler gibi izleyiniz. Bu konuda
1
size güveniyorum, beyler; en başta dediğim gibi
||
|||
işin sırrını kaptınız mı öykü yazmak işten bile
IV
V
değildir.
Bu parçadaki numaralanmış sözcüklerle ilgili
aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
A) 1. sözcük aynı türde sesteşi bulunan bir söz-
cüktür.
B) II. sözcük, anlam değişikliği göstermeksizin
hem isim hem fiil olarak kullanılabilir.
C) III. sözcük, seslenme bildirmektedir.
D) IV. sözcük 1. cümleyi 2. cümlenin koşulu yap-
mıştır.
E) V. sözcük, yapılan işin önemini belirten bir
deyimdir.

Lise Türkçe
Deyimler ve AtasözleriBaşkalarını kızdıracak, üzecek, gereksiz, mü-
nasebetsiz söz söyleme anlamında bir deyim-
dir.
Giyim kuşamına özen göstermiş, şık ve süs-
lü kıyafetleriyle dikkat çeken insanlar hakkın-
da kullanılan deyimdir.
"Beklediğin olmadı; umduğunu bulamadin" an-
lamında kullanılan bir deyimdir.
Bir işin üstesinden gelene kadar çok zorluk
çekmek, güçlükle başarmak anlamına gelen
bir deyimdir
Sabri tükenip o zamana kadar söylemediğini
söyleyivermek anlamında bir deyimdir.
Yukarıda bazı deyimlerin açıklamaları verilmiştir!
Avucunu yalamak
H. Çam devirmek
H. Ayıkla pirincin taşını
IV. İki dirhem bir çekirdek
VAğzından baklayı çıkarmak
Numaralanmış deyimlerden hangisinin açıkla-
ması yukarıda verilmemiştir?
A) I
B) II
C) III
IV E)V

Lise Türkçe
Deyimler ve Atasözleri6. Aşağıdakilerden hangisinde deyimin açıklaması doğru
verilmemiştir?
A) Keçiboynuzu çiğnemek: Bir konuyu özümseyerek öğren-
mek, benliğinin bir parçası yapmak.
B) Ne sakala minnet ne bıyığa: Kimseye muhtaç olmayıp
kendi işini kendi görmek.
C) Salık vermek: Önermek, tavsiye etmek, uygun görmek.
Dem vurmak: Bir konudan söz açmak, bir şeyi dile
getirmek.
E) Gem vurmak: Bir isteğin önüne geçmek, bir kişinin bir
şeyi yapmasına engel olmak.

Lise Türkçe
Deyimler ve AtasözleriA
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, altı çizili deyimin an-
lami parantez () içinde verilen açıklamayla uyuşmamak-
tadır?
A) Taburuna yeni katılan bu erler, iyi eğitim almış çakı gibi
askerlerdi. (canlı, atik) +
B) Yıllar önce bu işten elini eteğini çekmekle iyi yapmıştı.
(ortaklığını sonlandırmak) +
C) Kendini hiçbir zaman tutamazdı, ona bir şey sorulunca
eteğindeki taşları dökerdi. (bütün bildiklerini açıklamak)
D) Usta olarak anılan sanatçının, bu olaydan sonra edebi-
yat dünyasında adı bile okunmadı. (birine veya bir şeye
hiç önem verilmemek)
E) Kulağına çarpan dedikodulara göre arkadaşı iş yerin-
den ayrılmayı düşünüyordu. (duyulmak)

Lise Türkçe
Deyimler ve AtasözleriSoz Obeğinde Anlam
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "kendine söz
düşmediği hâlde bir konuya katılmak, o konuda söz
söylemek" anlamında bir deyim kullanılmıştır?
A) Gülay'a gözünün üstünde kaşın var demedim,
ağzıma geleni söyledim.
Cavidan, hariçten gazel okuyunca herkes gerildi.
C) Umut Can'a göz kırpıp "Çevir kazı yanmasın!"
dedim.
D) Delikanlı, içini dökmek istiyordu ama babası
buna izin vermiyordu.
E) Dişe dokunur bir şey söyle de beni yanılt.
10

Lise Türkçe
Deyimler ve Atasözleriİlkel insandan günümüze toplumsal yaşamın bazı kurallar
aracılığıyla düzenlendiği bilinmektedir. İnsanlar arasındaki
gündelik ya da iş yaşamına ait ilişkiler sözlü hukuk kural-
larıyla yeniden şekillenir. Utanma, hatırını bilme, söylediği
lafın ardında durma mantığı toplumsal ilişkiler bağlamında
kişinin bir başkasına karşı davranışlarını düzenlemesini
sağlar. Bir kişinin gücenebileceğini düşündüren söz ya
da davranışlar bu kurallar çerçevesinde düzenlenir. Bu
felsefeyi yansıtan pek çok atasözü örneğini sıralamak
mümkündür:
———-
S
Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdaki atasözlerin-
den hangisi getirilemez?
A) Misafire "kalk git." demezler, atının yemini keserler.
B Gel otur demek var, geç otur demek var.
C) Biri yer biri bakar, kıyamet ondan kopar.
DÇağrıldığın yere git ar eyleme, çağrılmadığın yere
gidip dar eyleme.
E) Malin iyisi gözünden, insanın iyisi sözünden belli olur.
R
M

Lise Türkçe
Deyimler ve Atasözleri4. Aşağıdaki atasözlerinden hangisi birlikte verilen tutum
ya da davranışla anlamca uyuşmaz?
(A) Dağ başına kış gelir, insanın başına iş gelir.
(Sıkıntı çekmek)
8) Ağır ol, batman gel.
(Ağırbaşlılık)
Abdala "kar yağıyor" demişler, "titremeye hazırım (durmu-
şum)" demiş.
(Tembellik)
D) Arsızın yüzüne tükürmüşler "yağmur yağıyor" demiş.
(Pişkinlik)
Bal bal demekle ağız tatlanmaz.
(Dilek ve tasarıların sözde kalması)

Lise Türkçe
Deyimler ve AtasözleriAşağıdakilerden hangisinde mecazlı bir söyleyiş
yoktur?
C 20
A) Rüzgar eken, fırtına biçer.
B) Yuvarlanan taş, yosun tutmaz.
c) Dost ile ye, iç; alışveriş etme.
D) işleyen demir, pas tutmaz.
E) Su testisi, su yolunda kırılır.

Lise Türkçe
Deyimler ve Atasözlerie Söz Öbeğinde Anlam
er
5. Aşağıdakilerin hangisinde deyim açıklayıcısıyla birlikte veril-
memiştir?
Ünite 1
A Yaptığın her şeye burun kıvırıp hiçbir şeyi beğenmiyordu.
B Kardeşlerini hiç umursamıyor, oralı bile olmuyordu.
Br
E) Göz göre göre, herkesin gözü önünde borcunu inkâr ediyor.
Ağzı süt kokan o adam, aceminin biriydi.
Bir yağlı kapı bulmuş, rahatı oldukça iyi.

Lise Türkçe
Deyimler ve AtasözleriÖrnek. 15
Yaşamımızda çok önemli bir yeri olan ekmek sözcüğü pek çok
deyimde kullanılmaktadır. Örneğin, geçim sağlayacak bir iş bul-
manın zorluğunu anlatmak için "ekmek aslanın ağzında", ken-
1
disi çalışmayıp başkasının kazancıyla geçinme durumu için
"ekmek elden su gölden" deriz. Geçimini sağlamada çok be-
||
|||
cerikli olmayı "ekmek kapısı" deyimiyle karşılarız. "Ekmeğine
IV
göz dikmek" deyimiyle, birinin geçimini sağlayan işi elinden al-
maya çalışmayı anlatmak isteriz. Bir kişinin geçimini sağlamak
için çalışmasına da "ekmek kavgası" deriz.
V
Bu parçada numaralanmış deyimlerden hangisi yanlış açık-
lanmıştır?
A) I
BY II
C) III
D) IV
E) V
(ÖSYM)

Lise Türkçe
Deyimler ve Atasözleri3.
Türkçede kullandığımız atasözlerinin tamamı çeşitli yaşan-
mışlıklara ve yaşanan bu olayların insanların hayatında
bıraktığı izlere bağlı olarak ortaya çıkmıştır. Atasözlerinin
bugün dahi sıklıkla kullanılmasının temel nedeni ise pek
çok duruma uygun olarak söylenmiş olmasıdır. Örneğin,
misafirlikte bulunulduğu sırada annesinden olmadık bir
şey isteyen çocuklar için "Aç aman bilmez, çocuk zaman
bilmez."sözünü günümüze de pekâlâ uyarlayabiliriz. İşte
bunun gibi, tasarrufun önemini vurgulamak isterken
"İşten artmaz, dişten artar."; kendini beğenmiş insanlara bu
11
tavırlarının sonunun iyi olmayacağını anlatmak için "Alçak
uçan yüce konar, yüce uçan alçak konar." sözünü
|||
kullanırız. Misafirin bereketiyle geleceğini belirten,
"Misafirin umduğu, ev sahibine iki öğün olur."
IV
ve "Misafir on kısmetle gelir, birini yer, dokuzunu bırakır."
V
sözleri ise Türk misafirperverliğini vurgulayan en güzel
atasözlerimizdendir.
Bu parçada numaralanmış atasözlerinden hangisi
yanlış anlamda kullanılmıştır?
A) I B 11
|||
D) IN
(E) V

Lise Türkçe
Deyimler ve AtasözleriYAYINLARI
5. Aşağıdaki cümle
deyim içinde kullanılmamıştır?
A) Babasının bu işlere aklı hiç ermiyordu.
B) Bir yapıtın bu kadar beğenilmesi akıllara durgunluk
veriyor.
C) Bu işi yapacağına aklım kesiyor ama çok dikkatli
olman gerek.
D Her gittiği yerde akıl akıldan üstündür, derdi.
E) Oğlunun sınavı kazanamadığını duyunca aklı
başından gitti.

Lise Türkçe
Deyimler ve Atasözleri1.
1.
2
TÜRKÇE TESTI
Bu festle 40 soru vardir.
Cevaplarinizi, cevap kagidinin Türkçe Test igin aynian kismine igareteyiniz
Gerek yazı dilinde gerek konuşma dilinde "göz"
sözcüğü pek çok deyimde kullanılmaktadır. Öme-
gin birini zaman zaman görmekten ileri gitmemiş
olan tanıma durumu için "göz aşinalır, üzun ze
1
diya üzerinde durmayıp şöyle bir bakmayı anlat-
mak için "göz gezdirme" deyimlerini kullanınız. Biri-
11
ni, kavuştuğu sevindirici bir durum dolayıyla
kutlamaya gittiğimizde "göz aydina gak deriz.
Değer verdiğimiz, sevdiğimiz biri bizin için önem-
sizleştiğinde "gözden uzaklaştı" denimini kullanınız.
IV
Yine bir şeyi her durumda ele geçirmek istediğimi-
zi anlatmak için "göz diktim" deyimini tercih ederiz.
V
Bu parçada numaralanmış deyimlerden hangi-
si yanlış açıklanmıştır?
A) I
B) II
C) III
6) IV
E) V
L
bi
M.
E
IV
V

Lise Türkçe
Deyimler ve Atasözleri8. Deyimler de atasözleri gibi belirli kalıplar
hâlindeki kelime gruplarıdır. Bu kelime grupları
farklı biçimlerde olabilir. Örneğin:
1. Diyalog biçiminde kendine özgü bir yapıda
olabilir: -Baba bir hırsız tuttum. - Getir!
1
Gelmiyor. - Bırak! - O beni bırakmıyor.
II. Soru cümlesi biçiminde kalıplaşmış olabilir:
Dağları aşa mı geldin, âleme paşa mi
geldin?
III. Tek başına yargı bildirmeyerek
cümlenin bir ögesi şeklinde cümle içinde
kullanılabilir: Küçücük çocuk canıma
okudu.
IV. Geçmişteki belirli olaylardan, halk
hikâyelerinden, fıkralardan vb. türemiş
olabilir: Derdini Marko Paşa'ya anlat.
V. Emir cümlesi biçiminde kurulmuş olabilir:
Dost başa bakar, düşman ayağa.
Yukarıdaki numaralanmış bölümlerden
hangisinde yer alan örnek, verilen
açıklamayla uyuşmamaktadır?
A) I
C) III
B) II
D) IV
E) V
AVNISE