Deyimler ve Atasözleri Soruları

2. Aşağıdaki ifadelerden hangisi atasözü niteliği taşıma- maktadır? 1001 A) Şeytan azapta gerek ✓ B) Âşığa Bağdat sorulmaz ✓ C) Cins kedi ölüsünü göstermez D) Bağ babadan, zeytin dededen E) Fukaranın düşkünü, beyaz giyer kış günü hry yayınları

2. Aşağıdaki cümlelerden hangisi, ayraç içinde verilen sözün anlamını içermez? A) Çocuk yola fırlayınca yüreğim ağzıma geldi, ne yapacağımı bilemedim. (çok korkmak) B) Bu adamcağız yaşlanınca elden ayaktan düştü, çalışamaz duruma geldi. (iş yapamamak) C) Sürekli huzursuz olmuştum, sanki olayın böy- le sonuçlanacağı içime doğmuştu. (tahmin et- mek) D) Öğretmenine içini dökmüş, ondan sorunlarının çözümü için yardım istemiş. (derdini paylaş- mak) E) Kafam yerinde değil, söylediklerinden hiçbir şey anlamadım.(algılayamamak) anim ka

1. Beni bir çay yatağını izler gibi izleyiniz. Bu konuda 1 size güveniyorum, beyler; en başta dediğim gibi || ||| işin sırrını kaptınız mı öykü yazmak işten bile IV V değildir. Bu parçadaki numaralanmış sözcüklerle ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? A) 1. sözcük aynı türde sesteşi bulunan bir söz- cüktür. B) II. sözcük, anlam değişikliği göstermeksizin hem isim hem fiil olarak kullanılabilir. C) III. sözcük, seslenme bildirmektedir. D) IV. sözcük 1. cümleyi 2. cümlenin koşulu yap- mıştır. E) V. sözcük, yapılan işin önemini belirten bir deyimdir.

Başkalarını kızdıracak, üzecek, gereksiz, mü- nasebetsiz söz söyleme anlamında bir deyim- dir. Giyim kuşamına özen göstermiş, şık ve süs- lü kıyafetleriyle dikkat çeken insanlar hakkın- da kullanılan deyimdir. "Beklediğin olmadı; umduğunu bulamadin" an- lamında kullanılan bir deyimdir. Bir işin üstesinden gelene kadar çok zorluk çekmek, güçlükle başarmak anlamına gelen bir deyimdir Sabri tükenip o zamana kadar söylemediğini söyleyivermek anlamında bir deyimdir. Yukarıda bazı deyimlerin açıklamaları verilmiştir! Avucunu yalamak H. Çam devirmek H. Ayıkla pirincin taşını IV. İki dirhem bir çekirdek VAğzından baklayı çıkarmak Numaralanmış deyimlerden hangisinin açıkla- ması yukarıda verilmemiştir? A) I B) II C) III IV E)V

6. Aşağıdakilerden hangisinde deyimin açıklaması doğru verilmemiştir? A) Keçiboynuzu çiğnemek: Bir konuyu özümseyerek öğren- mek, benliğinin bir parçası yapmak. B) Ne sakala minnet ne bıyığa: Kimseye muhtaç olmayıp kendi işini kendi görmek. C) Salık vermek: Önermek, tavsiye etmek, uygun görmek. Dem vurmak: Bir konudan söz açmak, bir şeyi dile getirmek. E) Gem vurmak: Bir isteğin önüne geçmek, bir kişinin bir şeyi yapmasına engel olmak.

A 7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, altı çizili deyimin an- lami parantez () içinde verilen açıklamayla uyuşmamak- tadır? A) Taburuna yeni katılan bu erler, iyi eğitim almış çakı gibi askerlerdi. (canlı, atik) + B) Yıllar önce bu işten elini eteğini çekmekle iyi yapmıştı. (ortaklığını sonlandırmak) + C) Kendini hiçbir zaman tutamazdı, ona bir şey sorulunca eteğindeki taşları dökerdi. (bütün bildiklerini açıklamak) D) Usta olarak anılan sanatçının, bu olaydan sonra edebi- yat dünyasında adı bile okunmadı. (birine veya bir şeye hiç önem verilmemek) E) Kulağına çarpan dedikodulara göre arkadaşı iş yerin- den ayrılmayı düşünüyordu. (duyulmak)

Soz Obeğinde Anlam 7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "kendine söz düşmediği hâlde bir konuya katılmak, o konuda söz söylemek" anlamında bir deyim kullanılmıştır? A) Gülay'a gözünün üstünde kaşın var demedim, ağzıma geleni söyledim. Cavidan, hariçten gazel okuyunca herkes gerildi. C) Umut Can'a göz kırpıp "Çevir kazı yanmasın!" dedim. D) Delikanlı, içini dökmek istiyordu ama babası buna izin vermiyordu. E) Dişe dokunur bir şey söyle de beni yanılt. 10

İlkel insandan günümüze toplumsal yaşamın bazı kurallar aracılığıyla düzenlendiği bilinmektedir. İnsanlar arasındaki gündelik ya da iş yaşamına ait ilişkiler sözlü hukuk kural- larıyla yeniden şekillenir. Utanma, hatırını bilme, söylediği lafın ardında durma mantığı toplumsal ilişkiler bağlamında kişinin bir başkasına karşı davranışlarını düzenlemesini sağlar. Bir kişinin gücenebileceğini düşündüren söz ya da davranışlar bu kurallar çerçevesinde düzenlenir. Bu felsefeyi yansıtan pek çok atasözü örneğini sıralamak mümkündür: ———- S Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdaki atasözlerin- den hangisi getirilemez? A) Misafire "kalk git." demezler, atının yemini keserler. B Gel otur demek var, geç otur demek var. C) Biri yer biri bakar, kıyamet ondan kopar. DÇağrıldığın yere git ar eyleme, çağrılmadığın yere gidip dar eyleme. E) Malin iyisi gözünden, insanın iyisi sözünden belli olur. R M

4. Aşağıdaki atasözlerinden hangisi birlikte verilen tutum ya da davranışla anlamca uyuşmaz? (A) Dağ başına kış gelir, insanın başına iş gelir. (Sıkıntı çekmek) 8) Ağır ol, batman gel. (Ağırbaşlılık) Abdala "kar yağıyor" demişler, "titremeye hazırım (durmu- şum)" demiş. (Tembellik) D) Arsızın yüzüne tükürmüşler "yağmur yağıyor" demiş. (Pişkinlik) Bal bal demekle ağız tatlanmaz. (Dilek ve tasarıların sözde kalması)

Aşağıdakilerden hangisinde mecazlı bir söyleyiş yoktur? C 20 A) Rüzgar eken, fırtına biçer. B) Yuvarlanan taş, yosun tutmaz. c) Dost ile ye, iç; alışveriş etme. D) işleyen demir, pas tutmaz. E) Su testisi, su yolunda kırılır.

e Söz Öbeğinde Anlam er 5. Aşağıdakilerin hangisinde deyim açıklayıcısıyla birlikte veril- memiştir? Ünite 1 A Yaptığın her şeye burun kıvırıp hiçbir şeyi beğenmiyordu. B Kardeşlerini hiç umursamıyor, oralı bile olmuyordu. Br E) Göz göre göre, herkesin gözü önünde borcunu inkâr ediyor. Ağzı süt kokan o adam, aceminin biriydi. Bir yağlı kapı bulmuş, rahatı oldukça iyi.

Örnek. 15 Yaşamımızda çok önemli bir yeri olan ekmek sözcüğü pek çok deyimde kullanılmaktadır. Örneğin, geçim sağlayacak bir iş bul- manın zorluğunu anlatmak için "ekmek aslanın ağzında", ken- 1 disi çalışmayıp başkasının kazancıyla geçinme durumu için "ekmek elden su gölden" deriz. Geçimini sağlamada çok be- || ||| cerikli olmayı "ekmek kapısı" deyimiyle karşılarız. "Ekmeğine IV göz dikmek" deyimiyle, birinin geçimini sağlayan işi elinden al- maya çalışmayı anlatmak isteriz. Bir kişinin geçimini sağlamak için çalışmasına da "ekmek kavgası" deriz. V Bu parçada numaralanmış deyimlerden hangisi yanlış açık- lanmıştır? A) I BY II C) III D) IV E) V (ÖSYM)

3. Türkçede kullandığımız atasözlerinin tamamı çeşitli yaşan- mışlıklara ve yaşanan bu olayların insanların hayatında bıraktığı izlere bağlı olarak ortaya çıkmıştır. Atasözlerinin bugün dahi sıklıkla kullanılmasının temel nedeni ise pek çok duruma uygun olarak söylenmiş olmasıdır. Örneğin, misafirlikte bulunulduğu sırada annesinden olmadık bir şey isteyen çocuklar için "Aç aman bilmez, çocuk zaman bilmez."sözünü günümüze de pekâlâ uyarlayabiliriz. İşte bunun gibi, tasarrufun önemini vurgulamak isterken "İşten artmaz, dişten artar."; kendini beğenmiş insanlara bu 11 tavırlarının sonunun iyi olmayacağını anlatmak için "Alçak uçan yüce konar, yüce uçan alçak konar." sözünü ||| kullanırız. Misafirin bereketiyle geleceğini belirten, "Misafirin umduğu, ev sahibine iki öğün olur." IV ve "Misafir on kısmetle gelir, birini yer, dokuzunu bırakır." V sözleri ise Türk misafirperverliğini vurgulayan en güzel atasözlerimizdendir. Bu parçada numaralanmış atasözlerinden hangisi yanlış anlamda kullanılmıştır? A) I B 11 ||| D) IN (E) V

YAYINLARI 5. Aşağıdaki cümle deyim içinde kullanılmamıştır? A) Babasının bu işlere aklı hiç ermiyordu. B) Bir yapıtın bu kadar beğenilmesi akıllara durgunluk veriyor. C) Bu işi yapacağına aklım kesiyor ama çok dikkatli olman gerek. D Her gittiği yerde akıl akıldan üstündür, derdi. E) Oğlunun sınavı kazanamadığını duyunca aklı başından gitti.

1. 1. 2 TÜRKÇE TESTI Bu festle 40 soru vardir. Cevaplarinizi, cevap kagidinin Türkçe Test igin aynian kismine igareteyiniz Gerek yazı dilinde gerek konuşma dilinde "göz" sözcüğü pek çok deyimde kullanılmaktadır. Öme- gin birini zaman zaman görmekten ileri gitmemiş olan tanıma durumu için "göz aşinalır, üzun ze 1 diya üzerinde durmayıp şöyle bir bakmayı anlat- mak için "göz gezdirme" deyimlerini kullanınız. Biri- 11 ni, kavuştuğu sevindirici bir durum dolayıyla kutlamaya gittiğimizde "göz aydina gak deriz. Değer verdiğimiz, sevdiğimiz biri bizin için önem- sizleştiğinde "gözden uzaklaştı" denimini kullanınız. IV Yine bir şeyi her durumda ele geçirmek istediğimi- zi anlatmak için "göz diktim" deyimini tercih ederiz. V Bu parçada numaralanmış deyimlerden hangi- si yanlış açıklanmıştır? A) I B) II C) III 6) IV E) V L bi M. E IV V

8. Deyimler de atasözleri gibi belirli kalıplar hâlindeki kelime gruplarıdır. Bu kelime grupları farklı biçimlerde olabilir. Örneğin: 1. Diyalog biçiminde kendine özgü bir yapıda olabilir: -Baba bir hırsız tuttum. - Getir! 1 Gelmiyor. - Bırak! - O beni bırakmıyor. II. Soru cümlesi biçiminde kalıplaşmış olabilir: Dağları aşa mı geldin, âleme paşa mi geldin? III. Tek başına yargı bildirmeyerek cümlenin bir ögesi şeklinde cümle içinde kullanılabilir: Küçücük çocuk canıma okudu. IV. Geçmişteki belirli olaylardan, halk hikâyelerinden, fıkralardan vb. türemiş olabilir: Derdini Marko Paşa'ya anlat. V. Emir cümlesi biçiminde kurulmuş olabilir: Dost başa bakar, düşman ayağa. Yukarıdaki numaralanmış bölümlerden hangisinde yer alan örnek, verilen açıklamayla uyuşmamaktadır? A) I C) III B) II D) IV E) V AVNISE