Deneme Soruları

10. Uygur ülkesinde, Tolga ve Selenge Irmaklarının birleştiği yerde Kumlançu denilen bir tepe vardır. Bir gece, kayın ağacının üzerine gökten bir mavi ışık düştü. İki ırmak arasında yaşayan kişiler bu ışığı gördüler, ürpererek izlediler. Kutsal bir ışıktı bu. Yıllar yılları kovaladı. Bir gün geldi; Yolug Tigin, Uygurlara kağan oldu. Kağan, oğluna Çin prenseslerinden birini eş olarak almayı uygun gördü, evlendiler. Evlilikten sonra sarayını Kara Kurum'daki Hatun Dağı'nda kurdu. Hatun Dağı'na "Gök ruhlarının dağı" adı da verilirdi. Hatun Dağı'nın çevresinde daha birçok dağ vardı. Bu dağlardan biri Tanrı Dağı idi. Kutlu Dağ'da koca bir kaya parçası vardı, Çinli falcılar dediler ki: "Türk ülkesinin tüm varlığı, bütün mutluluğu Kutlu Dağ denilen bu kaya parçasına bağlıdır, Türkleri yıkmak istiyorsak bu kayayı ellerinden almalıyız." Göç Destanı'ndan alınan bu parçayla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Olağanüstülüklere yer verilmiştir. B) Öyküleme tekniği kullanılmıştır. C) Kahramanların psikolojileri anlatılmıştır. D) Tarihte var olan devletler bulunmaktadır. E) Nesir şeklinde aktarılmıştır. 365 s 12.

15."Başkaları insanoğlunu yetiştiredursun ben onu anlatıyorum ve kendimde, pek fena yetişmiş bir örneğini gösteriyorum. Kendimi anlatırken söylediklerim değişik ve değişken olmamakla beraber, hiç gerçeğe aykırı değildir. Her insanda insanlığın bütün hâlleri vardır." Bu sözleri söyleyen bir yazarın yazdığı metin türü hangisi olabilir?

I. II. Fıkra Biyografi III. Söyleşi IV. Makale V. Deneme A) I Yukarıdaki numaralanmış terimlerden hangisi karşısındakiyle ilişkilendirilemez? 3. kişili anlatım Dergi ve gazete yazısı Günlük dil Kanıtlanabilirlik Bilimsellik B) II C) III D) IV E) V

ÇAP/AYT 23. Kitaptan niçin korkarlar? Bunu bir türlü anlayamadım. Kitaptan korkmak, insan düşüncesinden korkmak, in- sanı kabul etmemektir. Kitaptan korkan adam insanı mesuliyet hissinden mahrum ediyor demektir. "Bırak, senin yerine ben düşünüyorum!" demekle, "Falan ki- tabı okuma!" demek arasında hiçbir fark yoktur. İnsa- noğlu her şeyden evvel mesuliyet hissidir ve bilhassa fikirlerin mesuliyetidir. Ondan mahrum edilen insan, kendiliğinden bir paçavra hâline düşer. Şüphesiz in- sanı korumamız lazım gelen vaziyetler vardır. Fakat bu vaziyetler daha ziyade ferdin kendi dışındaki vazi- yetleridir. Bir insanı kendi içinde, düşüncesinin mahre- miyetinden korumaya hakkımız yoktur. Orta Çağ'dan bugüne kadar gelen zaman içinde insanlığın belki en büyük kazancı bu basit hakikati kendisine mal etme- sidir. Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Yaşadığım Gibi adlı ese- rinden alınan bu parça ile ilgili olarak aşağıdakiler- den hangisi söylenemez? A) Seçilen bir konu üzerine yazar kişisel görüşlerini dile getirmiştir. B) Deneme türünün özelliklerini taşımaktadır. C) Yazar kendiyle söyleşir bir ifadeyle metni oluştur- muştur. D) Amacı konu ile ilgili verdiği bilgiler aracılığıyla ders vermektir. E) Öğretici metin türüne örnek gösterilebilir. 24.

1. Bu testte Türk Dili ve Edebiyatı (1-24), Tarih-1 (25-34), 2. Yanıtlarınızı, yanıt kağıdının TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI - SOSYAL BİL İnsanoğlu çoğu zaman kaçar düşünmekten, yine de ken- dini düşünür gibi göstermek ister, yine de düşündüğünü sanmak ister. Bunun içindir ki geleneğe bağlanır, birtakım insanlara bağlanır, ya geçmişte yaşamış olanlardan ya kendi çağdaşları arasından birini seçip onun dediklerine bağlanır. Rahatlar artık içi; doğrunun, iyinin, güzelin ne olduğunu öğrenmiştir; onların dışında kalanların yanlış, kötü, çirkin olduğunu bilir, kapılmaz onlara. Biraz olsun ateşli, yürekli bir kimse ise onlarla çarpışmaya da başlar; yanlışa, kötüye, çirkine saplananlar bulunmasını içi gö- türmez. Onları yola getirmeye çalışır. "Yola gelmezlerse yok olsunlar, daha iyi!" diye düşünür. Yeryüzü yanlıştan, kötüden, çirkinden temizleniverir!... 1. Aşağıdaki eserlerden hangisi bu parçayla aynı türde yazılmıştır? A) Günlerin Getirdiği C) Anadolu Notları 6.39 B) Günebakan D) Muharrir Bu ya E) Çankaya

(1) Sunum, önceden hazırlanmış ve planlanmış bir konu- nun etkili ve anlaşılır biçimde dinleyicilere aktarılmasıdır. (II) Sunumlarda amaç, bir meseleyi anlatmak; konu hak- kında dinleyicileri ve izleyicileri bilgilendirmektir. (III) Su- num esnasında, sunumun niçin ve kime yapılacağı dikka- te alınarak sunumun çerçevesi belirlenmeli ve sunum için ayrılan süre iyi hesap edilmelidir. (IV) İyi bir sunum ger- çekleştirmek için konuşmacının, sunum esnasında cid- di, ağırbaşlı, temiz ve derli toplu bir görünümü olmalıdır. (V) Sunumdan sonra yöneltilen sorulara açık, anlaşılır ve tatmin edici cevaplar verilmelidir. 10 Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde "su- num" ile ilgili bir bilgi yanlışı vardır? B) II A) 1 I C) III D) IV E) V

Konu sınırlaması yoktur. Yazar; her konuda deneme yazabilir, anlattıklarını kanıtlamak zorunda değildir, samimi bir dil kullanır ve kendisiyle konuşuyormuş gibi bir anlatım sergiler. Kişisellik ve kendine özgülük söz konusudur. Buna göre aşağıdakilerden hangisi deneme türünde bir metinden alınmıştır? Görsel algı ile dil arasındaki ilişkileri gösteren ilk deneyler 1990'larda yapılmıştı. Rochester Üniversitesinde çalı- şan bir grup araştırmacı, deneklere gösterdikleri farklı görüntülerdeki çeşitli nesnelerin isimlerini söyleyip gözle- rinin hareketlerini teknolojik cihazlarla takip etmişti. Bir insanın gözlerini belirli bir nesneye odaklaması, yaklaşık 200 milisaniye sürer. B) Asık suratlı insanlardan hoşlanır mısınız desem tabii bana gülersiniz. Zaten ben de biraz gülmeniz için söze böyle başladım. Güler yüze ve gülmeye dair olan bu konuşmayı asık suratla dinlemenizi istemem tabii. Konuşurken söze başladığınız sırada karşınızdakinin kaşlarını çattığını, asık bir suratla sizi dinlediğini görürseniz konuşma hevesiniz kırılır. C) Hierapolis Antik Kenti'nin kalıntıları çok daha büyüleyici bir cazibeye sahip. MÖ 2'nci yüzyılın sonlarında Berga- ma'daki Attalos Hanedanlığı tarafından kurulan Hierapolis, MS 133 yılında Romalıların eline geçti. Burası, Antik Roma yönetimi altında giderek gelişen bir kaplica kentine dönüştü. D) Yalnız yaşamanın bir tek amacı vardır sanıyorum; o da daha başıboş, daha rahat yaşamak. Fakat her zaman, buna hangi yoldan varacağımızı pek bilmiyoruz. Çok kez insan, dünya işlerini bıraktığını sanır. Oysaki bu işlerin yolunu değiştirmekten başka bir şey yapmamıştır. Bir aileyi yönetmek, bir devleti yönetmekten hiç de kolay de- ğildir. Sınıf Paragraf Soru Bankası 184

ipieb ev eless nehay slypoems lamev igid ebril emeilep et 910108 ano stali Monalise 12.el"Deneme" türü için aşağıdakilerden hangisi söy- -101ay lenemez? X mainoy ome/cop Xinst.om A Belirli kalıpların dışına çıkmak B) Bireysel düşünceleri içtenlikle yansıtmak C) Kişisel beğenileri ön planda tutmak Kendisiyle konuşur gibi yazmak E) Keşin bir değerlendirmeye gitmek el (A

bry bry bry bry bry bry F S E bry 5. Deneme türündeki yazılarda ben'li anlatım yani kişisellik 1 egemendir. Yazar dilediği konuyu seçip işleyebilir. Onun 11 tek hedefi işlediği düşünceyi kanıtlamaktır. Düşüncele- III rini konuşma havasında anlatır; yazısı ile okuyanlara IV bilgi kazandırmayı amaçlamaz. V Bu parçadaki altı çizill bölümlerden hangisi bilgi yanlışlığına yol açmıştır? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

10. ... Ben günümü gün etmeye bakanım; özür dileyerek şunu da söyleyeyim ki, yalnız kendim için yaşarım, $ bundan başka bir niyetim de yoktur. Gençken göste- riş olsun diye okurdum; sonradan biraz da kendimi yetiştirmek için okumaya, incelemeye başladım; şimdi S ise vakit geçirmek, oyalanmak için yapıyorum bu işi; çıkar sağlamak aklımdan bile geçmedi. Kitaba karşı içimde, aşırı bir sevgi vardı; yalnız kendi ihtiyacımı karşılamak için değil, üç adım uzaktaki çevremi dol- durmak, süslemek içindi bu sevgi. Aşağıdakilerden hangisi bu parçanın bir deneme yazısından alındığının kanıtıdır? A) Yazanın kişisel duygu ve düşüncelerini açıkça orta- ya koyması B) Yalın ve anlaşılır bir dil kullanılması C) Cümlelerin kısa ve yalın olması D) Konu olarak günlük yaşamın işlenmesl E) Yazarın, ortaya koyduğu düşüncesini kanıtlamaya çalışması S S S S

13. Kendime ait olan bu odada tam bir egemenlik kurma- ya, çocuklarımdan ve toplum hayatının gereklerinden uzak durmaya çalışırım. Başka nerede olursa olsun egemenliktir bu. Evinde kendi kendisiyle baş başa ka- egemenliğim sözde kalır; aslında zaten şüpheli bir lacak, kendi kendine övgüler söyleyecek, şundan bundan kaçıp gizlenecek bir yeri olmayan kişi benim gözümde zavallının biridir. Gösterişe düşkün olanların bu huyları çok pahalıya mal olur onlara; pazar yerlerin- deki heykellere benzerler de ondan. Bu parça, aşağıdaki düzyazı türlerinden hangisine alt bir örnekten alınmıştır? A) Otobiyografi B) Fıkra D) Deneme C) Makale E) Günlük

ALT C DÜZYAZI (NESİR) TÜRLERİ 8. B N Deneme türü Ile Ilgill aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Daha çok bilimsel konular ve güncel olaylar İşlo- nir. B) Kişisel duygu ve düşüncelerin öne çıktığı yazı tü- rüdür. M E C) Yazar, kesinlikle belli bir sonuca ulaşmayı hedefle- F mez. E D) Uslup ve dilin başarıyla kullanılması önemlidir. E) Türk edeblyatında Cumhuriyet sonrasında yaygın- laşmıştır. S bry 1

10. Aşağıdaki eserlerden hangisi sohbet türündedir? A) Sözden Söze B) Dilimiz Üzerine Söyleşiler C) Mağaradakiler D) Pazar Konuşmaları E) Muharrir 11. Aşağıdakilerden hangisi sohbet türünün özellikle- rinden biri değildir? Herkesi ilgilendiren konular seçilir.

21 Aşağıdakilerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) Sabahattin Eyüboğlu, "Mavi ve Kara" adlı deneme- sinde devrinin ilerici-gerici kavgasına ışık tutar. B) Mehmet Kaplan, "Resimli Türk Edebiyat Tarihi'ni, eserinin ön sözünde Türk edebiyatı tarihini bir bütün hâlinde hikâye etmek amacıyla yazdığını belirtir. C) "Beş Şehir" Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Ankara, Erzu- rum, Konya, Bursa, İstanbul şehirlerini anlattığı dene- me, gezi, ani ve şehir monografisi denebilecek türde bir eseridir. D) Falih Rifki Atay, "Çankaya" adlı anısında Atatürk'ün doğumundan ölümüne kadar olan hayatını geniş bir bakışla anlatır. E) "Düşsem Yollara Yollara" Haldun Taner'in Avrupa'da- izlenimlerini anlattığı gezi kitabıdır.

10. Fıkra türünün önemli temsilcisi olan Ahmet Ra- sim, Hüseyin Rahmi Gürpınar'la birlikte Boşboğaz isimli mizah dergisini çıkarmıştır. (II) Gezi yazısı türündeki yazılarını Ramazan Sohbetleri adlı kitap- ta bir araya getirmiştir. (III) Sanatçının öykü, gezi yazışı, tarih, sohbet, fikra gibi pek çok türde eseri vardır. (IV) Falaka ve Gecelerim adlı eserlerini ise anı türünde yazmıştır. (V) Ayrıca sanatçının cep romanları adıyla yayımlanan birçok romanı vardır. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangi- sinde bilgi yanlışı vardır? A) I BI by C) MI (D) IV E) V

12. Bir yazarın günlük olaylara ya da ülke ve toplum sorunlarına ait herhangi bir konu üzerinde kişi- sel görüş ve düşüncelerini, akıcı bir dille anla- tan düz yazılara denir. Güncel (aktüel) bir olayı konu edinirler. Gazetelerin belli bir köşesinde yayımlanan bu yazıların kalıcılığı yoktur. Yazar, işlediği konuyu görüşleri açısından değerlendi- rir. Bunu yaparken bir görüşü ayrıntılarıyla ele alma, kanıtlama yoluna gitmez. Anlatım yalın ve yoğundur. Aşağıdaki eserlerden hangisi bu parçada an- latılan türe örnek gösterilemez? A) Kulaktan Kulağa B) Gün Doğmadan C) Ay Peşinde D) Beş Şehir E) Eski Saat Türk Dili ve Edebiyatı-Sosyal Bilimler-1 FEYBE 61