İlk Örneklerden Günümüze Türkçe’nin Önemli Sözlükleri Soruları

Kâşgarlı Mahmud kendisine sonsuz bir ün, bitmez tükenmez bir kaynak sağlaması dileğiyle elde ettiği bu bilgile Türk yazı dillerinin, lehçelerinin ve ağızlarının dil özelliklerini belirleyen, söz varlığını derleyerek bir araya get adını vermiştir. Döneminin ya dilinin dil bilgisi kurallarını ve söz varlığını eserinde toplayan Kâşgarlı Mahmud, bu ölçünlü dil çerçevesinde diğer Tü yazıya geçirerek ortaya koyduğu Türkçenin bilinen en eski sözlüğü olan eserine ---- topluluklarının ağız özelliklerini hem ses hem de söz varlığı bakımından ayrıntılı biçimde ele almıştır. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Kamus-i Türkî B) Mukaddimetü'l-Edeb C) Lehce-i Osmanî D) Müntahabat-ı Türkiyye E) Dîvânu Lugâti't-Türk 4. Hangi değerl üzülmedim. olduğundar şiirinizin iç çoktur." gi Böyle ke A) Beş B) Yea C) G- D) S E) 2.-; 1982 yılında yayınladığı Hadi Gidelim adlı kitabında yer alan ---- adlı hikâyesinde bir bireyin, atlı arabaları ve kamyon kasalarını süsleyen bir ustanın yaşamından yola çıkarak toplumun geneline ulaşmayı, Türkiye'nin değişim 5.

Tanzimat Şiiri UNITE ŞİİR Ziya Paşa, bazı atasözlerinin içeriğini şiirlerinde değişik ifade etmiştir. Bir bakıma atasözlerini farklı ifa- biçimlerde delerle nazma dönüştürmüştür. Ayrıca pek çok beyti, ata- sözü niteliğindedir. 1. Aşağıdaki beyitlerden hangisi Ziya Paşa'nın bu özel- liklerine örnek gösterilemez? A) Bî-baht olanın bağına bir katresi düşmez Bârân yerine dürr ü güher yağsa semâdan B) Nush ile uslanmayanı etmeli tekdir Tekdirle uslanmayanın hakkı kötekdir C) Hiç necabet verir mi bed-asla üniforma Zerdüz palan ursan eşek yine eşşekdir D) Ayinesi iştir kişinin lafa bakılmaz Şahsın görünür rütbe-i aklı eserinde E) Sen ki şah-ı hüsn ü ansin elverir mi sevdiğim Dil-şikenlikler bu nakz u peymanlıklar sana

Agit edebyyatında sevg 3 sevg, doğa, ölüm, gurbet, yi- ish odd Burbey (1) Halk edebiyatında -id gitlik, ayrılık, özlem gibi temaların işlendiği lirik şiirle- re koşma denir. (II) Koşmalarda dörtlük nazım birimi kullanılır. (III) Koşmalar, genelde 3-5 dörtlükten oluşur ama 12 dörtlüğe kadar çıkabilir. (IV) Daha çok, hece ölçüsünün 11'li kalıbıyla oluşturulur. (V) İlk dörtlüğün mis kafiye şeması "xaxa" veya "aaab"; diğer dörtlüklerin kafiye şeması ise "ccbc, ddbd..." şeklindedir. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisin- de bir bilgi yanlışı vardır? (A) I C) III lüx B) II D) IV E)

k özelliği içekmeye Ejderha, yağın ye- ye vardı. başından s oldi ve kez ağ- 11. Türk dili ve edebiyatı dersinden performans ödevi alan öğrencilerden ödevlerinin konusunu kısaca anlatmaları istenmiştir: Ayşen: Ben ödev olarak Uygurlar Dönemi'nde Göktürk alfabesiyle yazılmış olan bir fal kitabını araştır- dim. (Irk Bitig) Barış: Benim tanıttığım eser, Çinceden Uygur Türk- çesine Şenku Şeli Tutung tarafından çev- rilmiş ve Budizm'in esaslarını ve felsefesini anlatıyor. (Altun Yaruk) Caner : Türk adının ilk kez yazılı bir metinde geç- tiği: Bilge Kağan, Kül Tigin ve Tonyukuk için taşa kazınmış kitabeleri araştırdım. (Yenisey Yazıtları) Damla Ben mesnevi türüne ilgi duyduğum için Türk edebiyatının bilinen ilk mesnevisini incele- dim. (Kutadgu Bilig) Erhan : Ben, ödev olarak destan geleneğinden halk hikâyelerine geçişte köprü olan eseri seç- tim; aynı zamanda bu eser, Oğuz boylarının XIII. yüzyıldaki yaşayışlarından izler taşıyor. (Kitab-ı Dedem Korkut) Buna göre hangi öğrencinin ödev tanıtımı ile yay ayraç () içerisindeki eser birbiriyle uyuşmamaktadır? A) Ayşen B) Barış C) Caner D) Damla E) Erhan 12. Yemiha eydür işit ey nadisah

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır? A) Bu gemini Boğaz'dan geçişi kılavuz kaptan öncü- lüğünde yapılacak. B) Ülkemizde Medeni Kanun hakkında yeni bir düzen- leme gündeme alındı. C) Çalışma saatleri 23 Eylül 2020'den itibaren yeniden düzenlenecek. D) Genç şairin şiirleri o yıllarda Genç Kalemler Dergi- si'nde yayımlanmıştı. E) Şakir Bey, Ziya Gökalp Caddesi'nde yeni bir muhal- lebici dükkânı açtı. Paylaşım Yayınları

Naima 17. Aşağıdakilerin hangisinde bir bilg yanlışı vardır? A) Seyyad Hamza, 13 ve 14. yüzyıllar Ana- dolu'sunda etkin olan dini-tasavvufi Türk şiirinin önemli temsilcilerindendir. Mesne- visi; Anadolu sahası Türk edebiyatının, bir başka deyişle divan edebiyatının bilinen ilk Yusuf ve Zeliha'et olması bakımından önemlidir. 4 B) Tekke edebiyatı olarak da bilinen dini- tasavvufi halk edebiyatı, Anadolu'da Yunus Emre ve Mevlana geleneği üze- rinde yükselmiştir. Gerek Hacı Bayram Veli gerekse damadı Eşrefoğlu Rumi XV! yüzyılda Yunus Emre tarzında tasavvufi şiirler terennüm etmişlerdir. C) Pir Sultan Abdal Alevi- Bektaşi halk şiirinin nefesleriyle ünlü, en büyük ustasıdır. Aşık tarzı şiirlerini hece ölçüsüyle yazmıştır; tasavvufi içerikli şiirlerinde ise divan şiiri- nin etkisiyle aruzu kullanmıştır. D) XVII. yüzyılda yaşadığı tahmin edilen Ka- racaoğlan, Türk saz şairi denince akla ilk gelen isimlerdendir. Koşma, destan, varsağı ve semailerinde gezdiği yerleri, mensubu olduğu Türkmen aşiretinin ya- şantısını, gelenek ve göreneklerini, aşk ve ahlak anlayışını, dil özelliklerini ayrıntısıyla görmek mümkündür. E) Kaynağını İslamiyet öncesi sözlü edebi- yattan alan halk edebiyatı, Cumhuriyet'in ilanından sonra da varlığıni sürdürmüştür. Aşık Veysel, Åşık Mahzuni, Aşık Feymani, Aşık Reyhani, Murat Çobanoğlu gibi isim- ler bu dönemde âşıklık geleneğini devam ettiren ozanlarımızdır. final dergisi lar farklı olsa c birbirine benz Bu parçada larının yara sinde bir ar A) Ahmet Ekrem B) Ahmet Ekrem C) Namik -Hüse D) Ahme Hüse E) Ahm Gürp 19. Avrupa lenirle zellik şeyi devri luma San den çıka lan ha BYE ye h

fiekroni 9. Edip Ahmet Yükneki'nin bilim dünyasında tanınmış yapıtı Yapıt, - başlarında yazılmıştır. Yapıtın XV. ve XVI. yüz- yıllara ait üç nüshası bugün Türkiye'dedir. İlk olarak Necip Asım, yapıtı 1916 yılında Osmanlı Türkçesine aktararak ya- yımlamıştır. Yapıt, içeriği ile dünyayı, ancak bilimle öğren- menin mümkün olacağını belirtir. Tanrıyı, insanı, dünyayı bilmenin sadece bilim yoluyla olabileceğini söyler. Bu dü- şünceler, yapıtta günümüz Türkçesiyle "Yaradan Tanrı bil- gi ile bilinir / Bilgisizlikten hayır gören var mı?" dizeleriyle dile getirilir. A: Ter Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden han- gisinde verilenler sırasıyla getirilmelidir? A) Atabetü'l-hakayık'tır - XII. yüzyıl Kutadgu Bilig'dir - XI. yüzyıl CDivanü Lügati't-Türk'tür - XI. yüzyıl D) Kitab Dede Korkut'tur - XIII. yüzyıl E) Iskendername'dir - XIV. yüzyıl 2. OTURUM

6. I ||| IV Kutadgu Bilig Divanü Lügat'it Türk Ideal bir devlet yönteminin özellikleri sembolik kişiler üzerinden anlatılmıştır. Karahanlı II Türkçesiyle yazılmıştır. Dini - tasavvufi halk şiirinin başlangıcı kabul edilir. 7500 civarı Türkçe sözcüğün anlamı ve açıklamalarını içerir. Ansiklopedik V zenginlikte bir ✓ sözlüktür. Yukarıdaki açıklamaların hangi eserlerle ilgili olduğu işaretlenmiştir. Yukarıdaki tabloda kaç numaralı bölümdeki işaret (✔) bilgi yanlışına yol açmıştır? A) I B) II C) III D) IV E) V Atubet'ül Divan-ı Hakayık Hikmet ✓ tammat yayıncılık ✓

sında hasta bir adam ki Osmanlı Devleti tir." sözleriyle İngil- teklifinde bulunan isinin temsilcisidir? C) Prusya 29. Aşağıdakilerin hangisi Abbasiler Dönemi'nde Bağdat'ta açı- lan batı ve doğu dillerinden çeviriler yapılan ve birçok ese- rin toplandığı bilimler akademisidir? A) Sahnıseman B) Darünnedve C) Beytü'lhikme D) El-Ezher E) Dârülhadis

6. JI Türkçenin dönemleri ve bu dönemlerde eser veren sanatçılarla ilgili olarak aşağıda verilen eşleştirme- lerinden hangisi yanlıştır? A) Hakaniye (Doğu) Türkçesi: Yusuf Has Håcip, Edip Ahmet BY Çağatay Türkçesi: Ali Şir Nevayi, Babür Şah C) Azeri Türkçesi: Süleyman Çelebi, Evliya Çelebi D) Osmanlı Türkçesi: Baki, Neft EXTürkiye Türkçesi: Ömer Seyfettin, Ziya Gökalp YKS Alan Bölümü Deneme Sınavi-12 N

E) Onaylanma İsteği ve Sonucu 11. Şöyle uzaktan baktım metne. Daha ilk satırlarında tamam de. dim, tam benim okuyabileceğim bir metin. Dil sürçmesi yaşa mam mümkün değil. Bir çırpıda bitirir çıkarım diye düşündüm. Öyle de oldu. Duraksamadan, düşünmeden, takılmadan, yerin- de bir okuma ile son verdim. Okunabilirlik kalibresi son raddeye gelmişti. Adeta ibre kendini en son noktaya dayamış bir seviye daha atlamak istiyordu. Bu parçada anlatılan anlatım ilkesi aşağıdakilerde hangi- sidir? A) Sadelik B) Doğallık C) Tutarlılık D) Akıcılık kolay okunabilme 12. Sabaha karsi kus civiltıları icoripinda E) Duruluk

10. Aşağıdakilerin hangisinde bilgi yanlışı yapılmıştır? Islamiyet'in kabulünden önceki destanlardan Gök- türklere ait olan Bozkurt Destanı'nda, Göktürk- lerin dişi bir kurttan nasıl türedikleri; Ergenekon Destanı'nda ise Göktürklerin Ergenekon denen yer- den demir bir dağı delerek nasıl çıktıkları anlatılmak- tadır. B) Araplara Türkçe öğretmek ve Türkçenin Arapçayla boy ölçüşebilecek derecede olduğunu göstermek için Yusuf Has Hacip tarafından yazılan Divanü Lügati't Türk adlı eser Türkçenin ilk sözlüğü kabul edilir. Kim tarafından yazıldığı bilinmeyen Dede Kor- kut Hikâyeleri 15. yüzyılda yazıya geçirilmiş ve hi- kâyeler nazım - nesir karışık olarak yazılmıştır, bu eserin en önemli özelliği destan geleneğinden halk hikâyeciliğine geçiş döneminin ürünü olmasıdır. D) Divan şiirinden hiç etkilenmeyen asker şair Kayıkçı Kul Mustafa'nın IV. Murat'ın Bağdat Kuşatması sıra- sında şehit olan Genç Osman adlı bir asker için söy- lediği Genç Osman Destanı çok ünlüdür. E) Nefes ve şathiyeleriyle ünlenen Kaygusuz Abdal, hem hece hem aruz ölçüsüyle şiir yazmış; Alevi - Bektaşi halk şiirinin kurucularındandır. Şiirlerinde ham sofuları mizahi bir dille eleştirmiştir. 2 12

AYT Deneme 1 16. Doğal koşulları göz önüne alındığında, yukarıdaki haritada verilen taralı alanlarda aşağıdaki sanayi kollarından hangisinin gelişmiş olması beklenir? A) Kereste B) Petrokimya C) Şeker D) Seramik E) Otomotiv Türkiye'de ahir hayvancılığa m

5. Türkçenin Arapça ile boy ölçüşebilecek zenginlikte olduğunu kanıtlamak amacı ile kültür ve uygarlık tarihimizin ana kitaplarından birini hazırlayan yazarımız aşağıdakilerden hangisidir? A) Ali Şir Nevai B) Ahmet Yesevi C) Kaşgarlı Mahmut D) Edip Ahmet E) Yusuf Has Hacib

Yanıt Yayınları 11. I. Aynı yüzyılda yazılmaları II. Hakaniye Türkçesi ile yazılmaları III. Didaktik bir boyut taşımaları IV. Divan edebiyatı geleneği ile oluşturulmaları V. Kültürel ögeler içermeleri Kutadgu Bilig ve Divanü Lügati't-Türk için yukarıdaki özelliklerden hangileri ortak değildir? A) Yalnız I B) Yalnızlı C) Yalnız IV D) I ve fil E) III ve v

11. Kalbim yine üzgün seni andım da derinden -Geçtim yine dün eski hazan bahçelerinden & Üzgün ve kırılmış gibi en ince yerinden - Geçtim yine dün eski hazan bahçelerinden Biçim ve içerik özellikleri dikkate alındığında bu şiirin nazım şeklinin aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir? A) Müstezat B) Kit'a C) Şarkı E) Rubai D) Murabba