Halk Şiiri Özellikleri Soruları

9. ----; 13. yüzyıldan günümüze, kendisinden çok sonra yazıya aktarılan divant; cönk ve mecmualarda yer alan ilahi, nefes, nutuk, devriye, şathiye gibi türlerdeki şiirleri, sözlü gelenek yoluyla kuşaktan kuşağa aktarılan menkibe ve eserleriyle gelebilmiş Türk edebiyatının önemli bir şairidir. Şiirleriyle yüzyıllar boyunca kuşaktan kuşağa aktarılan menkıbeleriyle ve dinî musikinin halk arasında yaygın önemli eserlerin sahibi olmasıyla her görüşten, her gruptan ve her milletten insanın sevgisine ve ilgisine mazhar olmuş, insanlığın unutulmaz simaları arasında yerini almıştır. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Pir Sultan Abdal B Hacı Bayram Veli C) Erzurumlu İbrahim Hakkı D) Yunus Emre E) Bayburtlu Zihni 8

ca 7. Geldi geçti ömrüm benim şol yel esip geçmiş gibi Hele bana şöyle gelir şol göz yumup açmış gibi iş bu söze Hak tanıktır bu can gövdeye konuktur Bir gün ola çıka gide kafesten kuş uçmuş gibi 2 Yunus Emre bu dünyada iki kişi kalır derler Meğer Hızır, İlyas ola âb-ı hayat içmiş gibi Yunus Emre'ye ait bu beyitlerde vurgulanmak istenen temel düşünce aşağıdakilerden hangisidir? A) Yaşam çok kısa olduğundan onu iyi işler yaparak ge- çirmek gerekir. B) İnsanların çoğu özelliği onlar yaşadığı sürece yaşama- ya devam eder. em C) İnsan ömrü, evrenle kıyaslandığında çok kısa bir süre- yi kapsar. D) Önemli olan ömrün kısalığı ya da uzunluğu değil, onun nasıl geçirildiğidir. İnsanoğlu bu dünyada kalıcı olmadığı gibi ömür de çok çabuk gelip geçer.

8 1. Bir köy şairi olan âşık, Sivas'ın Deliktaş bucağında doğmuş ve ömrünün hemen hemen tamamını burada geçirmiştir. II. Otuz sekiz dörtlükten oluşan ve 105 şairin adının sayıldığı Şairnâme adlı eseri bulunan 17. yüzyıl halk edebiyatı sanatçısıdır Az Omer III. Divan'ı ile, başından geçen olayları anlatan olayları anlatar yourly sanatçının Sergüzeştnâme adlı eseri vardır. IV. 15 yaşında kaval çalmayı öğrenen sanatçı, adından çok "hafız" lakabı ile tanınır. Zihnr Yukarıda numaralanmış cümlelerde aşağıdaki şairlerden hangisiyle ilgili bir bilgi verilmemiştir? A) Aşık Ömer C) Kağızmanlı Hıfzı B) Bayburtlu Zihni D) Gevheri E) Ruhsati

12. Aşağıdakilerden hangisinde Türk destanlarındaki motiflerle ilgili yanlışlık yapılmıştır? A) Ağaç: Destanlarda ağaç motifi üç yönüyle yer alır: Sığınak (Oba), Ana ya da Ata varlığı, devleti temsil eden sembol. İnsanlığın yaratılışı hakkındaki Türk düşüncesine göre Tanrı, yeryüzündeki dokuz insan cinsini, bu insanlardan önce yarattığı dokuz dallı ağacın gölgesinde barındırmıştır. Dap B) Işık: Bu motif, destanların kuruluşunda kutsiyet- ten kaynaklanan hayat verici bir özelliğe sahiptir. Destanların büyük kahramanları; bu kahramanlara kadınlık ve mukaddes Türk çocuklarına annelik yapan kadınlar, ilahi bir ışıktan doğarlar. Şamanist inanca göre yerden on yedi kat göğe doğru gittikçe aydınlanan bir nur âlemi vardır ki bunun on yedinci katında bütün göz kamaştırıcı ışığıyla Türk Tanrısı 7 oturur. CX Kök-Böri: Totem devri yaşayan Türklerin totemi bozkurt, destanlarda hayat ve savaş gücünü temsil eder. Bozkurt, destanlarda Tanrı kurt, anne kurt, ordular önünde yürüyen kumandan olarak geçer. D) Ok-yay: Bu motif, destanlarda sığınak ve ana karnını temsil eder. Bazen de ilahi buyruğun tebliğ edildiği yer olarak karşımıza çıkar. E) At: At, destanlarda önemli bir konuma sahiptir. Bunun temelinde göçebe kültürün yarattığı zorla- yıcı koşullar vardır. Ata bir tür dinsel totem özelli- ği kazandıran Şamanist inançtır. At, kahramanın başarıya ulaşmasında en etkin güçtür. Sahibini korur, ona yol gösterir, tehlikelere karşı uyarır.

13. Geldikleri yoldan başka yolu olmayan bir yere vardılar. O da öyle bir yoldu ki bir deve, bir at bin güçlükle yürürdü. Eğer ayağını yanlış bassa parça parça olurdu. Vardıkları yerde akarsular, çeşmeler, türlü otlar, meyve ağaçları, türlü türü avlar vardı. O yeri görünce Tanrı'ya şükürler kıldılar. Hayvanlarının kışın etini yediler, yazın sütünü içtiler, derisin giydiler. O yere Ergenekon adını koydular. Burada bu ikisinin çocukları çoğaldı. Kayan'ın evladı çok oldu. Tukuz'unki ler; bir nicesine Türülken dediler. Çok yıllar bu iki kişinin çocukları Ergenekon'da kaldılar, enine boyuna uzayıp yayıl ondan daha az oldu. Kayan çocuklarına Kayat dediler. Tukuz çocuklarına iki ad koydular: Bir nicesine Tukuzlar, dedi. dılar. Aşağıdaki görsellerden hangisi parçada sözü edilen olayların yaşandığı edebî dönemle ilişkilendirilemez? B) (7 A) D) E) C) 15

8. Asmaya Kuşlar konar asmaya Ben yârimden vazgeçmem Götürseler asmaya Bu dörtlük aşağıdaki mâni türlerinden hangisini örneklemektedir? A) Düz (tam) mâni Kesik (cinaslı) mâni C) Yedekli (artık) mâni DY Deyiş E) Katar mâni

2. UNITE 7. Mecnun oluban yürürüm O yâri düşte görürüm Uyanıp melûl olurum Gel gör beni aşk neyledi 11 Miskin Yunus biçâreyim Baştan ayağa yâreyim Dost ilinden âvâreyim Gel gör beni aşk neyledi XIII. yüzyıla ait bir şiirden alınan bu dörtlükler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Tasavvuf termlerine yer verilmiştir. Arapça tamlamae terkiplere yer verilmiştir. C) İlahî aşk konusu ele alınmıştır. D) İslamiyet'in etkisiyle yabancı sözcüklere yer ve- rilmiştir. Eski-Anadolu Türkçesinin dil özelliklerini yansıt- maktadır. 8. 1. Matla ve makta adı verilen özel beyitler vardır

12. I. Divan II. Selis IV. Semai V. Kalenderi III. Satranç VI. Vezn-i Aher nazım şekillerinin ortak Yukarıda numaralanmış özelliği Aşağıdakilerden hangisidir? A) Tekke-Tasavvuf edebiyatının nazım şekilleri olma- ları B) Aruzla yazılan Halk şiiri nazım biçimleri olmaları C) 11'li hece ölçüsüyle yazılan nazım biçimleri olmala- ri D) Aynı konuları işleyen nazım biçimleri olmaları E) Halk edebiyatının nesir türünde yazılan nazım bi- çimleri olmaları

Nazım Biçimi ve Türü → Türk halk şiirinde mâni ve koşma tipi olmak üzere iki ana biçim vardır. Az sayıdaki diğer biçimler de bunlardan çık- mıştır. Dizelerin kümelenişi, dizelerin hece sayısı ve uyak düzeni bakımından özellik gösterenler "biçim", biçimi ne olursa olsun konu bakımından benzerlerinden ayrılanlar da "tür" adı altında toplanmıştır. Anonim halk şiirinin nazım bi- çimleri - ve_______________; âşık tarzı nazım biçimleri zım türleri tasavvufî şiirin nazım türleri ise dir. ; aşık edebiyatı na- ......; dinî-

4. Karac'oğlan der ki kondum göçülmez Acıdır ecel şerbeti içilmez Üç derdim var birbirinden seçilmez Bir ayrılık, bir yoksulluk, bir ölüm Bu dörtlükten hareketle âşık edebiyatıyla ilgili olarak; Şiirler dörtlüklerle ve hece ölçüsüyle oluşturulmuştur, hecenin genellikle 8'li ve 11'li kalıpları tercih edilmiştir. II. Misra sonlarında genellikle yarım kafiye kullanılmıştır III. Şairler şürlerinin son dörtlüğünde mahlaslarını kulla- narak âdeta eserlerine imza atmışlardır. IV. Sanatçılar halkın arasında yaşadıkları için halkın üzüntülerini, sevinçlerini anlatmışlar ve gözleme'da- yalı somut bir edebiyat oluşturmuşlardır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) I ve Il B) I ve IV D), III ve IV C) I, II ve III I, II, III ve IV

2. Dedim bu Ömer'in aklını aldın Dedi, sevdiğine pişman mı oldun Dedim dilber niçin sararıp soldun Dedi hep çektiğim dil yarasıdır Bu parça, Fonetik, işitsel H. Görsel,7 III. Dramatik sanat dallarından hangisi içinde yer alır? niz IX D) I ve II X A) Yalnız I B) Yalnız 1 || 1 C) Yalnız III E) I ve III X

taşı- 19. Yücelerden yüce gördüm Erbabsin sen yüce Tanrı Âlem okur kelâm ile Sen okursun hece Tanrı A) Nefes 8 Kaygusuz Abdal'ın bu dörtlükle başlayan şiiri, hangi nazım türüne örnektir? B) Şathiye D) Münacat FİNAL KURS E) Natuk C) Devriye

12. (1) Karacaoğlan, hece ölçüsü ile halk zev- kine ve halk edebiyatı geleneğine bağlı şiirler söylemiştir. (II) Koşma, semai ve destanlarının temasını ayrılık, tabiat ve birtakım sosyal olaylar oluşturur. (H) Halk şiirinin en güzel örneklerini söylemiştir. (IV) Ünü Anadolu, Rumeli, Kırım ve Azerbay- can'a kadar uzanmış, yüzyıllarca halk tara- findan unutulamamıştır. (V) Karacaoğlan, gerek kendi döneminde ve gerekse daha sonraki dönemlerde yaşayan Nâbî, Nefi, Nedim, Fuzuli ve Şeyh Galip gibi önemli sanatçıların şiirlerinde etkisini göstermiştir. 181 Bu parçadaki numaralanmış cümleler- den hangisinde bilgi yanlışı vardır? A) I B) II C) III D) IV E) V y A B C D

C) Hacı Bektaş Vel E) Hacı Bayram Veli Tasavvuf edebiyatı şairlerindendir. Kendi adıyla anılan tarikatin kurucusudur. Tasavvuf düşüncesinin Anadolu'daki güçlü temsilcilerin- den biridir. Şiirlerinde Yunus Emre'nin etkisi görülür. • Türbesi, Ankara'da kendi adını taşıyan caminin bahçe- sinde bulunmaktadır. Bazı özellikleri verilen tekke edebiyatı şairi aşağıdakiler- den hangisidir? A) Hacı Bektaş Veli C) Eşrefoğlu Rumî B) Pir Sultan Abdal VD) Niyazi Mısrî E) Hacı Bayram Veli holki bir halk şairi değil ama halkın şairidir. Dizelerine hindiği siirleriyle öylesine

2. Aşağıdaki dizelerden hangisi ötekilerden farklı bir koş- ma türünden alınmıştır? A) Bir güzelin âşığıyım erenler Onun için taşa tutar el beni BŞu yalan dünyaya geldim geleli Bir güzel bulamadım bu gönüle Köyden şehre inse bir köylü kızı Inci yakut ister mercan beğenmez Availardan kaçmış ceylan misali Gezmiş dağdan dağa yoktur durağı Ala gözlerini sevdiğim dilber Şu gelip geçtiğin yollar övünsün ARI

6. (1) Halk edebiyat halkın konuştuğu günlük dilin kullanıldığı ürünlerde oluşur. (II) Bununla birlikte halk edebiyatının kol- larından olan tekke edebiyatının diliyle aşik edebiyatının dili farklılık gösterir. (III) Tekke edebiyatı, tasavvuf düşüncesiyle islam dinini temel aldığı için Arapça ve Farsça sözcükler, tamlamalar içerir, bu açıdan tekke edebiyatı ürünlerinin dilinde biraz zorlama vardır. (IV) Aşık edebiyatındaysa dil yer yer bölgesel özellikler gösterseele oldukça yalın ve doğaldır. (V) Doğaçlama şiir söyleyen âşıklar, hünerlerini söz oyunlarına, mecaziara başvurarak soyut imgelerden yararlanarak ustaca sergiler. 95 Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır? A) I D) V EV