Kök Soruları

32. Yaygın kullanımla "etimoloji", Osmanlıcasıyla "iştikak", yeni Türkçesiyle "köken bilimi" sözlükçülükle uğraşan bir araştırmacının öyle ya da böyle, kıyısından kenarından dokunmadan yapamadığı bir iştir. Bir sözcüğün etimolojisi, bunu yapana göre değişir. Kimi araştırmacıya göre etimoloji, sözcüğün hangi dilden girdiğini göstermekten ya da en eski şeklini göstermekten ibarettir. Bu görüş yanlış değildir ancak mesele bu kadar basit de değildir. Bu parçadan hareketle etimolojinin aşağıdakilerin hangisinde doğru tanımlandığı söylenebilir? A) Köken bakımından Fransızca olup Eski Yunanca "etymos" ile "logos" sözcüklerinin birleşiminden doğmuştur. B Kelimelerin kökenlerini, ses ve anlam bakımından geçirdikleri dönüşümleri inceleyen dil bilimi dalıdır. C Kelimelerin ilk olarak hangi kaynakta kayıt altına alındıklarını inceleyen bir bilim dalıdır. DY Kelimelerin geçmişte hangi eserlerde ne şekilde geçtiğini belirlemeye çalışan bir bilim koludur. E) Aynı dili konuşan toplulukların geçmişten bugüne diğer topluluklarla kültürel ilişkilerini araştıran bilim dalıdır.

ük ALTIN ANAHTAR €90. I. Meyan kökü kazarmış babam kırlarda II. Ben o yaşta çantamda kitaplar III. İşaret parmağımda zincir, cebimde sedef çakı Die IV. Cebimde kırlangıçlar çılgınlığın sayfaları V. Resimli bir kitaptan çalardım hayatımı Yukarıda numaralanmış hangi dizede hem yapım hem de çekim eki almış bir sözcük vardır? A) I B) II C) III D) IV E) V

98. "Gökyüzü içimde gölgedir uzar ovalarımda." cümlesi Yurtiçin aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?A A) 4 sözcük basittir. sin B) 2 sözcük bir çekim eki almıştır. C) 3. sözcük bildirme eki almıştır. D) 4. sözçük ek fiil almıştır. E) sözcük yapım eki almıştır.

2 85. Basit yapılı sözcükler kök ve çekim eklerinden oluşur. Basit bir sözcük kök hâlinde de olabilir. Aşağıdaki altı çizili hangi sözcük basit sözcüğe ör- nek olamaz? A) Sen varken kötü diye bir şey bilir miydik? B) Mutsuzluklar, bu aralar buralarda yoktu. C) Sensiz karanlığın çizgisine koymuşlar umudu. D) Sensiz esenliğimizin üstünü çizmişler. FY Sen get bizi yeni vakitlere çıkar. 153

2 75. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcük, işlevi yönünden ötekilerden farklı bir ek almıştır? A) Seçim bir karar verme işidir. B) Yazım sandığından daha güzeldir. C) Basım hatalarından geçilmiyor yapıt. D) Ölüm Allah'ın emri!.. ; E) Bilim, insanları mutlu etmek için olmalıdır. ji 79.

68. Dikkat: Türkçede "-lan/ -laş" diye ekler yoktur. Aşağı- daki sözcükler iki yapım eki almıştır: Gizlendi/gizle - n- di (giz-len-di değil!!!) i.f.y.e f.f.y.e Güzelleşti/güzel - le-ş- ti (güzel-leş-ti değil!!!) i.f.y.e f.f.y.e Aşağıdakilerden hangisi iki yapım eki almamıştır? A) telefonlaştık B) suslendi C) gizledi D) sözlendi E) mektuplaştı

5. Fransızcada renk adları, göz ve gönül alacak kadar çok- tur. Bu, Fransız milletinin renk anlayışının ve renk kültü- || rünün göstergesidir. Eski Türkçede "güzel"i ifade eden kelimelerin sayısının diğer dillerinkinden çok olması dikkat ||| çekicidir. Çok çeşitli güzellikleri belirten, başlı başına bir dil ve estetik hadisesi olan birçok kelimenin güzelliği de bizzat Türkçenindir. Ayrıca dilinde güzeli ve güzellikleri IV V değerlendiren çok sayıda kelime var olması, bir milletin "güzel"den anlaması hem de çok iyi anlaması demektir. Bu parçada numaralanmış sözcüklerin hangisi tamla- yan eki almamıştır? A) I B) II C) III D) IV E) V

e a Y A R G Y A Y 1 8. Deneme - 9 Belli mevsimlerde daha sık görülen hastalıklar vardır. Örneğin kışın üst solunum yolu enfeksiyonları, yazın ise bağırsak enfeksiyonları daha sık görülür. İlkbahar || ise havaların ısınmaya başlaması ve doğanın uyanışı ile birlikte birçok insanın kendini daha iyi hissettiği bir mevsimdir. Ancak kimileri, ilkbaharın başında hâlsizlik, yorgunluk ve isteksizlik hissedebilir. Birçok nedenin bir IV araya gelerek yarattığı bu tablo, halk arasında bahar V yorgunluğu olarak nitelendirilmektedir. Bu parçada altı çizili sözcüklerden hangisi hem ya- pim hem yapım eki almamıştır? A) I. ve II. B) I. ve III. D) II. ve V. C) II. ve III. E) IV. ve V.

i bir fiil Dilir m di i 21 Subot FİİLLER - IV 4. Aşağıdakilerin hangisinde altı çizili sözcük fiil değildir? türemiş log A) İş çıkışlarında köpeğini alıp sahilde biraz gezdirirdi. B) Almanya'daki akrabalarımızla on yıl boyunca mek- tuplaştık. C) İki bilet almak istiyorum, diyerek gişedeki görevliye -ari ob mor Xelib mori obrisig Subrav velmslye para uzattı. D) Bize göstermek için çantasından eski kitaplar ve fo- Cik-a toğraflar çıkardı. di E) Onu her sabah parkta gazetesini okurken görürdüm. Sör-ür 5. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde "olmak" sözcüğü yardımcı fiil olarak kullanılmamıştır? 1.

UZ. 7. 6160 "Sizleri böyle zor günler için yetiştirdik biz." cümlesindeki eylemin çatı özellikleriyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Nesne alamayan bir fiil, nesne alabilir hâle getirilmiştir. B) Kendi kendine yapma anlamı taşımaktadır. C) Eylem, birden çok özne tarafından karşılıklı olarak yapıl- mıştır. D) Eylemi yapan gerçek bir özne yoktur. E) Geçişli eylemin geçişlilik derecesi artırılmıştır.

k) zart macıyla $ çin çok stuk Sevgiyle çocuğa bakan kadın, çocuğu kucağına aldı. Kadın, muhabirin sorulanna bilinçsizce cevap veriyor. Ağabeyim, annem çağırdığı için koşarak dışarı çıktı. NÇalışmadan, yorulmadan başarıyı elde etmeniz imkânsız- dir. v Öğretmen, öğrencilerine, işlem hatalarını güzellikle anlattı. Bu cümlelerde geçen altı çizili sözcüklerden hangisi türü yönüyle ötekilerden farklıdır? C) III All B) II D) IV E) V

6. abiliqsy Hasd opboste "algüe Ben böyle bir adamım. Yerde para dolu cüzdan || 1 bulurum. Önce kendimi, kendi yerime koyup sevinirim, IV ||| daha tam manasıyla sevinmeden başlarım kendimi V minad kaybedenlerin yerine koyup üzülmeye. Bu parçadaki numaralanmış sözcüklerden hangisi yapı bakımından diğerlerinden farklıdır? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. Dis nevineT (A

Sne 2. Aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabı özne ya da nes- ne değildir? A) - İşleri daha çabuk bitirmen için ne istersin? - Bir matkap. isteri de B) - Seni orada en çok rahatsız eden neydi? - Bazı kişilerin tavırları. C) - Siz burada kimi arıyorsunuz? - Müdürü. D) - Bu kazaya(ne sebep oldu? - Yola atlayan bir köpek. E) - Yemeklerden hangilerini beğenmedin? - Çok yağlı olanları. be

16. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili olarak gösterilen sözcüklerden hangisi dört farklı türde yapım ekini de almıştır? 0 a A) Ankaralı işletmeciler mağduriyet yaşamamak için toplantı talep ediyor. B) Sanatçının yaptığı son açıklamalar bir hayli kafa karıştırıcıydı. C) Belediyemiz tarafından başlatılmış olan kaldırım yenileme çalışmaları dün bitti. D) Düşüncelerini sertçe ortaya koyan bireylerde tartışmacı kişilik belirtileri görülmektedir. anony E) Alternatif tip, bu hastalığın yalnızca titreşimsel V tedavi ile sonlandırılabileceğini söylüyor. ICAT 7 18

13. A) I. cümle birleşik, isim cümlesidir. B) II. cümle yapıca bağlı cümle örneğidir. C) III. cümle basit, fiil cümlesidir. DIV. cümle basit, isim cümlesidir. E) V. cümle birleşik, fi cümlesidir. Amerikalı yazarlar Fransız meslektaşları kadar saygın I değildi. Marksizmden esinlenerek takındığı tutum kısa || ||| sürede Amerikan entelijansiyası tarafından olumsuz algılanabilirdi. Sartre'a eşyalarını toplamak, bavulunu IV V hazırlamak düşüyordu. G Bu parçadaki numaralanmış sözcüklerden hangisinin kökü, tür yönüyle ötekilerden farklıdır? A) I B) II C) III D) IV Benim Cevabim / C EV

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yansımadan türemiş bir isim vardır? A) Bursa'daki evin dört duvarı sarmaşıklarla kaplanmıştı. B) Karşı mahallenin oralarda sanki bir silah pat- ladı. C) Sanatçıyı görünce kalbim küt küt atmaya başladı. D) Kerpiç duvarlı evin arka odasında bir gürültü koptu. E) Köydeki eski evin bütün kapıları gıcırdıyor.