Ses Bilgisine Giriş Soruları
Lise Türkçe
Ses Bilgisine Girişy
6. Aşağıdaki sözcüklerden hangisinde hem ünlü
düşmesi hem de ünlü türemesi vardır?
B) yapayalnız
D) güpegündüz
A) düpedüz
C) sapasağlam
E) karmakarışık
..
olan sanat-
yavaş-ca> yavaşça
üç-de > üçte
Not
Birleşik kelimelerde ünsüz
üç-gen, dört-gen, beş-ger
Ünsüz Yumuşamas
Sonunda "p, ç, t, k" se
lüyle başlayan bir ek
süzler yumuşayarak
denir.
Lise Türkçe
Ses Bilgisine Giriş5.
Plastik kirliliği, çağımızın en önemli çevre sorunların-
dan biri. Bugün okyanusların en derin bölgelerinden
en yüksek dağların zirvelerine kadar her yerde atık plas-
tiklere rastlamak mümkün. Sorunun çözümü için gös-
terilen çabalar olsa da yakın gelecekte plastik kirliliği-
nin giderek büyüyeceği öngörülüyor.
Bu parçada aşağıdaki ses olaylarından hangisi yok-
tur?
A) Ünsüz yumuşaması
B) Ünsüz benzeşmesi
C) Ünlü düşmesi
D) Ünlü daralması
E) Kaynaştırma ünsüzü
Lise Türkçe
Ses Bilgisine Giriş12. Uzak gider bir sessizlik içinde
Bir uçtan bir uca Türkistan toprakları
Beyaz altın dediğimiz pamuk tarlalarında
Çöreklenir yedi başlı bir kızıl yılan
Bu parçada "ünsüz yumuşaması"na uğramış kaç sözcük
vardır?
A) 1
isimmee
B) 2
A
SOUL
C) 3
D) 4 E) 5
5
2.
Öyl
lan
sit
nish ka
B
Lise Türkçe
Ses Bilgisine Giriş7.
Zannetme ki güldür ne de lale
Ateş doludur tutma yanarsın
Karşında şu gülgün piyale
Bu dizelerde aşağıdaki ses olaylarından hangisinin
örneği vardır?
A) Ünlü düşmesi
B) Ünsüz düşmesi
C) Ünsüz değişimi
D) Ünsüz türemesi
E) Ünsüz benzeşmesi
Lise Türkçe
Ses Bilgisine GirişSınav Kodu
1YW6QC9GUQ
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde büyük ünlü
uyumuna uymayan bir sözcük kullanılmıştır?
A) Kasabaya ulaşmak epey zamanımızı aldı.
B) Gördüğümüz güzellik hepimizi büyülüyordu.
C) Yeşillik ruhlarımızı dinlendirdi.
D) Doğanın koynunda huzur içindeydik.
E) Ağaçlar sessizce göğü kucaklıyordu.
Lise Türkçe
Ses Bilgisine Giriş8.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir ses olayına bağlı
yazım yanlışı vardır?
A) Ben onunla böyle sıkı fıkı ilişkiler kurmadım.
B) Bahtsızın bağırına ya taş yağar ya dolu.
C) Konuşma becerisine sahip bir insan değilim ne yazık ki.
D) İsteksiz bir kımıldanışla yerinden kalktı.
E) Camlar silinmiş, duvardaki örümcek ağı temizlenmişti.
12.
Lise Türkçe
Ses Bilgisine GirişE
en
9. Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili sözcüklerin
hangisinde ünlü daralması yoktur?
A) Bir akşamüstü beni de beraberinde mi götürmek
istiyorsun?
B) Yine bir sabah, kaybolmuş günlerinin sessizce
dönmesini bekliyor.
C)
Dolapta ne kadar yiyecek varsa masaya koyup mi-
safirleri çağırmaya gitti.
D) Beklenen otobüs, ağustosun sıcağına aldırış et-
meden ilerliyordu.
E) Çocuklar, kır havasına kapılmış durmadan koşu-
yor.
12
Lise Türkçe
Ses Bilgisine Giriş5. Arapçadan dilimize giren ve özgün biçimlerinde sonun-
da ikiz ünsüz bulunan sözcükler Türkçede tek ünsüzle
kullanılır. Bu sözcükler ünlüyle başlayan ek veya yar-
dimcı fiille kullanıldıklarında sondaki ünsüz türeyerek
ikizleşir.
Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerden hangi-
sinde ünsüz türemesi vardır?
A) On yıl önce izlediğim oyunu, aynı yönetmenin on
yıl sonraki yorumuyla seyretmek güzeldi. Seyiretrek
B) İnsanların bakış açıları, değerlendirme ölçütleri
yaşla birlikte değişmektedir.
Bir ressamın başarılı olmasının ölçütü, resimlerinin
çok satılması mıdır?
D) Bir edebî eserin değeri, ne anlattığından çok, nasıl
anlattığıyla ölçülür.
E) Hissediyordu bu defa diğer seferlerde olduğu gibi
kaybetmeyecekti, kazanacaktı.
C
92
Lise Türkçe
Ses Bilgisine Giriş1. Aşağıdaki dizelerin hangisinde "p, ç, t, k" ünsüzlerin-
den biriyle biten bir sözcüğe ünlüyle başlayan bir ek
gelmesine karşın ünsüz yumuşaması gerçekleşme-
mistir?
A) Siz ki yalnız kahraman geldi mi geç derdiniz
Yalnız ulu canlara karşı baş eğerdiniz
B) Engin kanatlı kuşlar olmasa yoldaşınız
Tepenizden bir güneş, bir ay aşardı, dağlar
C) Bir gün, için içimde neyim varsa alacak
Varlığım bir su olup kabından boşalacak
D) Zerrelerim çözülmüş gibi sesler veriyor
Ben sıcak bir denize inen buzdan bir dağım
E) Benden nişan olarak kucağında kalacak
Boş bir yığın, elbisem, gömleğim, boyun bağım
Lise Türkçe
Ses Bilgisine GirişTest 11
9. Kimi birleşik sözcüklerin oluşumu sırasında, sözcüklerden biri
hece kaybına uğrayabilir.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu açıklamaya uyan bir
sözcük yoktur?
nud mi nepad
A) Kaybettiğim kitabı bir türlü bulamıyorum.
quia necnoho
B) Pazartesi günü okullar açılacak.
10
C) Ders çalışmaya niçin başlamıyorsun?
lud ubio leysdin (3
D) Bu güne kadar sabrettik, biraz daha bekleyelim.
E) Birkaç gün önce, Beşiktaş'ta bir ev tuttuk.
220
1. B 2. C 3. B
A
12. lyeli
oldu
Bu
va
E
Lise Türkçe
Ses Bilgisine GirişTEST-1
Sert ünsüzle biten tek heceli sözcüklere ünlü ile başla-
yan ek getirildiğinde sondaki sert ünsüz yumuşamaz.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu kurala uyan bir
sözcük kullanılmıştır?
rma Test
A) Çocuğun eğitiminde önemli rol oynayan ninniler
çoğunlukla tekerleme şeklinde olurdu.
B) Yıllar sonra dördüzleri olmuştu; aile bu haber üzeri-
ne büyük bir kutlama yapmaya karar verdi.
Okumayı o kadar çok seviyordu ki sınıfta herkes
ona “kitap kurdu” diyordu.
Her canlı bir gün ölümü tadacak, bu dünyadan
göçüp gidecektir.
EX Derdini söylemeyen derman bulur mu?
Lise Türkçe
Ses Bilgisine Giriş1.
PEKİŞTİRME
TESTI-2
Ses Olayları
VPencereyi açar açmaz mis gibi bahar havası odaya
doluverdi.
I. Siparişi verirken defalarca belirttiğim hâlde hatalı ürün
göndermişler.
III. Geçmişten gelen güvensizliği, insanlara kuşkuyla
yaklaşmasına neden oluyordu.
. Yazıda turizmle ilgili bir pasaj dikkatimi çekmiş, sana da bu
bölümü okumuştum.
W. Terziye bir etek ile iki gömleği götürdüm ama terzi bugün
kapalıymış.
Numaralanmış cümlelerin hangisinde birden fazla ses olayı
içeren bir sözçük kullanılmıştır?
A) I
C) III
D) IV
E) V
Aşağıdakilerin hangisinde ünsüz benzeşmesi yoktur?
A) Denize inen toprak yolda bekçiyle karşı karşıya gelince
hepimiz çığlık attık
B) Anılarını yeniden düzenlemek istediği için bu konuyla
ilgilenecek bir asistan anıyor.
C) Karşı kıyılardaki mor salkımsöğütler de bu güzellikten nasibini
almıştı.
D) Çevresindekilerin talepleri arttıkça işi geliştirmenin yollarını
Lise Türkçe
Ses Bilgisine Girişsyoktur?
şmesi
amla kendi
olmuştur?
E)5
Aşağıdakilerin hangisinde türetilirken ünlü düşmesine
uğramış bir sözcük kullanılmamıştır?
A) Çocuğun soluk benzi hastalıktan iyice sararmıştı.
B) Dağın kıvrımları karşıdan bakınca balığı andırıyordu.
Gemiden inen tayfalar, az sonra etrafı keşfe çıkacaktı.
Kütüphaneden ödünç aldığı kitapları henüz götürmedi.
E) Kazayı ufak tefek sıyrıklarla atlatınca hâline şükretti.
A
wopny
üklere."-çık. -cek, -rak, -l"
D) Yanaman p
Lise Türkçe
Ses Bilgisine GirişTAM TYT
AYARI-1
Ses Olayları
1. Robotik biliminin babası kabul edilen El-Cezeri, "Doğu'nun
Leonardo da Vinci'si" olarak tanımlanıyor. Aslında bu tanımın
bile onun için eksik olduğunu söyleyebiliriz. İşin doğrusu
Leonardo da Vinci'nin "Batı'nın El-Ceziri'si" olduğunu
söylemek daha yerinde bir ifade olur Xaşadığı dönemde su
pompalarından müzik makinelerine çağının ötesinde birçok
icada imza atan İsmail El-Ceziri, hem çiftçilerin hem de
yöneticilerin takdirini kazanmıştı.
Bu parçadaki sözcüklerle ilgili aşağıdakilerden hangisi
söylenemez?
İlk cümlede ünlü daralmasına uğramış bir sözcük vardır.
B) Metnin hiçbir cümlesinde ünsüz türemesi yoktur
C) Ünlü düşmesi görülen sözcükte kaynaştırma ünsüzü yoktur.
D) Son cümlede ünsüz benzeşmesine uğramış iki sözcük vardır...
E) Tüm cümlelerde ünsüz yumuşamasına uğramış en az bir
sözcük vardı.
2. Pimatlar içinde alet yapıp bu aleti işlevsel kılanlar
şempanzelerdir (II) Sempanzelerle insanlar arasındaki son orta
ata, 5 milyon yıl önceye tarihleniyor. (III) Şempanzeler, insanla
için tanımlanmış kültür ölçütlerine uyuyor ve kültürel evrim
sürecinin açıklanması için model olarak kullanılıyor.
((IV) Cin'de Yangtae Nehri civarındaki çalışmalarda keşfedilen
ve 55 milyon yıl önceye tarihlenen Archicebus archillesin
primatların atası olduğu düşünülüyor. (V) Bu durum, primatla
artan sıcaklık ve iklim koşullarından dolayı Asya'dan 40 milyc
yıllık bir süreçte Afrika'ya göçmeleri tezini kuvvetlendiriyor.
yapılmamıştır?
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde ulam
Lise Türkçe
Ses Bilgisine GirişE) V. sözcü
2. (1) Seyit, işinden çıkınca hiçbir yerde oyalanmadan doğruca
evine gidiyordu, ışıklı vitrinlere bakmaya kalkışmıyordu bile.
(II) Çünkü akşam vaktine doğru annesinin gözünü saatten
ayırmadığını, kendisini beklediğini biliyordu. (III) Artık Vasfiye
Hanım'ın tek güvencesi Seyit'ti. (V) Bütün gün evin içinde ev
işleri ile oyalanıyordu ama kocası öleli beri aslında büyük bir
yalnızlık çekiyordu. V) Koskoca kentteki bir başınalığını ancak
oğlunun yüzünü görünce unutuyordu.
son
Numaralanmış cümlelerin hangilerinde aynı ses olaylarının
görüldüğü sözcükler yer almaktadır?
A) I ve Il
B) I ve H
D) III ve IV
E) IV ve V
C) II ve V
Il
we
5. Çocuğun kendile
tebessüm yayıld
Bu cümledeki a
aşağıdakilerine
A) Doğrusu b
B) Kitabin Sa
C) Uzerind
Dy Biziml
Seyre
6. Öd
dü
Lise Türkçe
Ses Bilgisine Giriş4. Evrenin genişlemesi, uzayın derinliklerindeki birbirinden ayrılan
galaksilerin hızları ile ölçülebilen bir olgu. Galaksiler birbirlerine
ne kadar uzaksa aralarındaki mesafe o kadar hızlı açılıyor.
Son zamanlarda bu etki giderek hızlanıyor. Bu hızlanmanın
arkasındaki varsayımsal kuvvetin adı "karanlık enerji". Bu enerji,
ve cisimleri artan bir
evreni dolduran negatif bir basınç sağlıyor
hızla birbirinden uzaklaştırıyor.nexu
1.
yor.
B
Bu parçadaki sözcüklerde görülen ses olayları ile ilgili
aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) İlk cümledeki bir sözeukte ünlü düşmesi örneklenmiştir.
"Açılıyor" sözcüğünde ünlü daralması vardır.
C) Unsüz yumuşamasına dğramış yalnızca bir sözcük vardır.
D) Onsüz türemesine örnek bir kullanım bulunmamaktadır.
E) Son cümlede ünlü daralması ve ünsüz benzeşmesine örnek
sözcükler vardır.
tudem
ulama
7.
5. Yeni Zelanda'nın kuzeyindeki Ngawha Adası'nda gerçekleştirilen
jeotermal santral inşaatında fosilleşmiş bir kauri ağacı keşfedildi.
Karbon bazlı tarihlemesi yapılan ağacın 42.500-41.000 yıl önce
1.700 yıl yaşadığı tespit edildi. Bilim insanları dünyanın başka
bölgelerinden de bu tür ağaç fosillerinin çıkarılacağı günü dört
Bu parçada aşağıdaki ses olaylarından hangisi
gözle bekliyof
bulunmamaktadır?
Unii daralması
C) Unla türan