Türkçenin Tarihî Gelişimi Soruları

Lise Türkçe
Türkçenin Tarihî Gelişimi 5. Adına ilişkin önemli bilgiler, Evliya Çelebi'nin
Seyahatname'sinde yer alır. Evliya Çelebi, onu saz ve
çöğür çalan ünlü ustalar arasında gösterir. IV. Mehmet
döneminde İznik yöresinde çıkan bir isyanda affedildiğini
belirtir. “Acayip çöğür çalardı, ötekiler ne bunun gibi çöğür
çalabiliyorlar ne onun söylediği türde coşku veren şiirler
söyleyebiliyorlar." diye tanıtır. Başka bir yerde ise ondan
acımasız bir eşkıya olarak söz eder. Ne var ki bu bilgiler,
ünlü saz ustasının 16. yüzyılda Bolu yöresinde yaşadığı
bilgisiyle sadece kısmen örtüşür. Dolayısıyla aynı ismi
taşıyan birden çok ismin bulunması ihtimali belirir.
Bu parçada sözü edilen halk şiiri sanatçısı
aşağıdakilerden hangisidir?
mis
A) Dadaloğlu
C) Köroğlu
B) Pir Sultan Abdal
D) Kayıkçı Kul Mustafa
E) Karacaoğlan

Lise Türkçe
Türkçenin Tarihî Gelişimi ☺
✓
esta-
aylar
4.
mü-
Göktür
ge-
elm
mıştır.
kullanıl.
yla
tok
en-
Cir.
la
j-
üslubu
İslamiyet öncesi Türk edebiyatının ya-
zılı dönemi için aşağıdakilerden hangisi
söylenemez?
A) Göktürk Kitabeleri 7. ve 8. yüzyılda ya-
zılmıştır.
B) Uygur Türklerinden kalma eserlerde;
Budizm ve Maniheizm'in etkileri görü-
lür.
C) Göktürk Kitabelerindeki metinler söy-
lev türünün özelliklerini taşır.
D) Göktürk Kitabelerinde 38 harften olu-
şan bir Göktürk Alfabesi kullanılmıştır.
Uygurlardan kalan metinleri ilk defa
Danimarkalı bilim adami Thomsen
okumuştur.
ile yazi
Bu pa
-
hangis
XI
O
✓
2.
vad
5.
İslamiyet öncesi Türk edebiyatının yazılı
dönem eserleri,
Bu cümle aşağıdakilerden hangisi ile
tamamlandığında bir bilgi yanlışı mey-
dana gelir?
(1) Orhy
bengü
(II) Bu
inancın
Eserler,
Göktürk
A) yabancı dillerin etkisinden uzak bir dil-

Lise Türkçe
Türkçenin Tarihî Gelişimi 10. Türkler 10. yüzyıldan itibaren farklı bölgelerde yaşamış-
lardır. Bundan dolayı dilde pek çok farklılık görülmüştür.
Türkçe farklı kollara ayrılmış ve farklı coğrafyalarda de-
ğişik kollar hâlinde gelişmiştir. Bunun sonucunda dilimiz-
de Azeri Türkçesi, Kırgız Türkçesi, Özbek Türkçesi gibi
pek çok şive ortaya çıkmıştır.
Bu parçada Türk edebiyatının dönemlere ayrılmasın-
daki ölçütlerden hangisi vurgulanmıştır?
göçebe kiltin'
AY Dinî hayat
8) Dil anlayışı
C) Kültürel değişim
D) Coğrafi değişim
E Sanat anlayışı

Lise Türkçe
Türkçenin Tarihî Gelişimi 2. Aşağıda şive ile ilgili verilen bilgilerin hangisinde yanlışlık
vardır?
A) Şive için "aksan" tabiri de kullanılmaktadır.
B) Bir dilin birbirinden ayrılmış bölgesel farklılığına denir.
C) Dilin birbirinden ayrılan bölümleri birbirinden çok uzaklaş-
mamıştır.
D) Egeli birinin "Ne yapıyorsunuz?" sözünü Trakyalı birinin "Ne
yapıyonuz be yav?" şeklinde söylemesi şive farklılığıdır.
E) Şivelerde ses ve şekil değişikliğinden çok, kelime değişik-
liği olmaktadır.

Lise Türkçe
Türkçenin Tarihî Gelişimi 11.
Eser
Yazar
Yüzyıl
15. yüzyıl
Mizanü'l Evzan
Nabi
II
Tuhfetü'l Harameyn
Veysi
18. yüzyıl
Bu tabolda numaralanmış yerlere aşağıdakilerden hangisi
getirilmelidir?
I
II
A)
Fuzuli
Dürretü't Tac
16. yüzyıl
15. yüzyıl
17. yüzyıl
B)
Baki
C) Ali Şir Nevayi
Horosname
Habname
D)
Ahmedi
14. yüzyıl
Mihnetkeşan
E)
Şeyhi
18. yüzyıl
Hayrabad

Lise Türkçe
Türkçenin Tarihî Gelişimi 69. Yiglap udu artadim
Bağnım başım kartadim
Kaçmış kutug istedim
Yağmur gibi kan saçar
Günümüz Türkçesiyle
Arkasından çok ağladım
Bağrımdaki yara değişti
Benden kaçan mutluluğu aradım
Gözüm yağmur gibi kanlı yaş döker.
Bu dörtlükle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söy-
lenemez?
A) Hece ölçüsüyle söylenmiştir.
B) Ölüm acısı üzerine söylenmiştir.
C) İlk üç dize kendi arasında uyaklıdır.
D) Sözlü edebiyat dönemi ürünlerindendir.
E) Bir koşuktan alınmıştır.

Lise Türkçe
Türkçenin Tarihî Gelişimi ELİŞİMİ - 1
7.
Eski Anadolu Türkçesi ile ilgili aşağıdaki
yargılardan hangisi yanlıştır?
A) Batı Türkçesinin kuruluş dönemi olarak
değerlendirilmeli ve incelenmelidir.
B) Eski Türkçeyi Batı Türkçesine bağlayan
birçok bağ bu dönemde kendisini hâlâ his-
settirmektedir.
C) Bu dönemden sonra Türkçede göreceği-
miz yeni biçimler, bu devrede henüz Eski
Türkçedeki eski şekillerinin izlerini taşırlar.
D) Eski Türkçedeki sözcük ve ekler, Eski
Anadolu Türkçesi döneminde bütünüyle
değişmiş ve yepyeni bir biçim kazanmıştır.
E) Eski Anadolu Türkçesi hem Eski Türkçe-
nin hem de Osmanlı Türkçesi ve Türkiye
Türkçesinin izlerini barındıran bir dönem-
dir.

Lise Türkçe
Türkçenin Tarihî Gelişimi 10. Muğla ve yöresi bakırcı esnafının kendilerine verdikleri ad
Pallacıdır. Palleci söyleyişi de bulunan kelime, “bakır kap"
anlamındaki palle kelimesinden alınmıştır. Palla+ci veya
Palle+ci ise bakırcı, kalaycı demektir. Bundan esinlenerek
konuştukları dile "Pallacı dili” demektedirler. Kalaycı, ba-
kirci esnafının yarattığı bu dil sonraları Muğla halkı arasın-
da "Pallacı dili" veya "Ballibolu Bakırcı dili” adıyla yayıl-
mıştır. Bu dilin, kendi aralarındaki adı ise "Mekçi Nasıfı"dır.
Bu parçada söz edilen dil türü aşağıdakilerden han-
din
gisine örnek oluşturmaktadır?
Non
A) Argo
B) Jargon
C) Şive
D) Lehçe
E) Ağız
T: _Tahin'in

Lise Türkçe
Türkçenin Tarihî Gelişimi 3 ve 4. soruları aşağıda verilenlere göre
cevaplayınız.
Mehmet, Türk edebiyatının dönemleriyle ilgili karışık bir
tablo hazırlamıştır.
A.
B.
C.
İslamiyet İslamiyet Etkisinde Batı Etkisinde
Öncesi Türk
Gelişen Türk Gelişen Türk
Edebiyatı Edebiyatı Edebiyatı
I.
III.
II.
Sözlü
Tanzimat D.
Divan Edebiyatı
Edebiyat
Edebiyatı
V.
VI. Servetifünun
IV.
Cumhuriyet
Dönemi
Milli Edebiyat Dönemi Türk
Edebiyatı
Edebiyatı
VII.
VIII.
Halk Edebiyatı
Yazılı Edebiyat
Mehmet, arkadaşlarından bu tabloyu düzeltmelerini iste-
miştir. Bu tablonun doğru olabilmesi için;
Ayşe: VII. ile VIII. yer değiştirmeli,
Sanem: Iv. Csütununa yazılmalı,
Murat: V. C sütununa yazılmalı,
Deniz: II. ile III. yer değiştirmeli,
Azra: C. sütununa Fecriati Topluluğu
eklenmeli demiştir.
Fakat arkadaşlarından birinin önerisi tablonun düzelmesi-
ni engellemektedir.
3. Buna göre aşağıdakilerden hangisi yanlış bir öneride
bulunmuştur?
27
A) Ayşe
B) Sanem
C) Deniz
D) Murat
E) Azra
4.
.
Anonim,

Lise Türkçe
Türkçenin Tarihî Gelişimi TEST
KÇENİN TARİHİ GELİŞİMİ - 3
Türkçesindeki 7.) MAşağıdaki eserlerden hangisinde Türkçe
Arapça, Farsta
nin 13 - 15. yüzyıllar arasındaki dönemi
kurtulmuş; ya
olan Eski Anadolu Türkçesinin dil özellik
ölçüde azaltit
idir. (II)Bugün
Erapça ve Fars-
Konuşma diline
nüyle çıkarıla
Einin diğer dö-
llerinden bazı
D) Mantıku't-Tayr
sidir.(IV)Yine
E) Garipname
nlerinden daha
kçesi.
(V)Ka-
leri görülmez?
A Dede Korkut Hikâyeleri
B) Muhakemetü'l-Lugateyn
Yunus Emre Divani
Aşağı
"Çağd
Fundar
A) fü
A
E) T

Lise Türkçe
Türkçenin Tarihî Gelişimi 1. ÜNİTE Giriş
10 ve 11. soruları metne göre cevaplayınız.
Kâmûs-1 Türki'ye kadar kaleme alınan sözlüklerin çoğunluğu iki dilli sözlük olup ya Arapça-Türkçe
ya da Türkçe-Arapça tarzında kaleme alınmışlardır. Lehçetü'l-Lügat ve A. Vefik Paşa'nın ünlü Lehçe-i
Osmanîsi gibi birkaç sözlükte Türkçe söz varlığına yer verilmiştir. Namık Kemal'in çerçevesini çizdiği
sözlükçülüğe ve sözlüğe Kâmûs-z Türkî'ye kadar ulaşılamamış ve Türkçenin söz varlığı da alıntılarıyla ve
kendi öz varlığıyla ortaya konulamamıştır. Burada bir konuya dikkati çekmek istiyorum. Kupçak sahasın-
da yazılan sözlük ve gramer kitaplarından sonra Osmanlı Devleti'nde Osmanlı coğrafyası dışında yazılan
iki dilli yabancı sözlükler hariç Kâmûs-Türki'ye kadar yazılan sözlüklerin adında Türkçe ibaresi yer
almaz ve Osmanlı Devleti'nin dili de «lisân-ı Osmânî» diye adlandırılır.
10. Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) Tanımlama yapılmıştır.
C) Öykülemeye başvurulmuster.
E) Tartışmacı anlatım vardır.
B) Karşılaştırma yapılmıştır.
D) Betimleme yapılmıştır.
11. Aşağıdaki cümlelerin karşısına cümleler doğruysa (D), yanlışsa (Y) yazınız.
a
Kâmûs-i Türkî'ye kadar yazılan sözlüklerde Türk ibaresine rastlanmaz.
b. Lehçetü'l Lügat, Ahmet Vefik Paşa'ya aittir.
(1.)
c. Ahmet Vefik Paşa'ya kadar sözlüklerde Türkçe söz varlığına yer verilmemiştir.
ç. Namık Kemal'in belirlediği sözlükçülük anlayışına Kâmûs-1 Türkî ulaşmıştır.

Lise Türkçe
Türkçenin Tarihî Gelişimi 7.
Yazılı Türk edebiyatının ilk ürünü, Kırgızların VI. yüzyılda Go
türk yazısıyla oluşturdukları Yenisey Yazıtları'dır. Kırgızlar
sonra Göktürkler, VIII. yüzyılda kendi alfabeleriyle Orhun
zıtları'nı yazdilar.
Yazılı Türk edebiyatının ilk yapıtları olan Orhun Yazıtla
ilki ve yazarı aşağıdakilerden hangisidir?
-
-
A) Kültigin Yazıtı - Yolluğ Tigin
B) Tonyukuk Yazıtı - Vezir Tonyukuk
C) Bilge Kağan Yazıtı - Yolluğ Tigin
D) Tonyukuk Yazıtı - Yolluğ Tigin
E) Kültigin Yaziti - Vezir Tonyukuk

Lise Türkçe
Türkçenin Tarihî Gelişimi 4. I. Kutadgu Bilig
II. Yaprak Dökümü
.
M. Kanuni Mersiyesi
IV. Risaletü'n Nushiyye
Türkçenin tarihî gelişim aşamalarından aşağı-
dakilerden hangisinde numaralanmış eserler-
den herhangi biri oluşmamıştır?
A) Türkiye Türkçesi
B) Osmanlı Türkçesi
C) Eski Anadolu Türkçesi
D) Eski Türkçe
E) Kuzey-Doğu Türkçesi

Lise Türkçe
Türkçenin Tarihî Gelişimi 2.
10. Ahlak: Akil polisi
Avukat: Suçluların çamaşır yıkayıcısı
Aferin: Ucuz ihsan
Dostluk: Fırtınalı havada içi dışına dönen bir şemsiye
Şair: Söz kantarcısı
Şiir: Darası alınmış söz
Kelime: Pek uzağı vurur bir silah
Cahil: Bir şey bilmediğini bilmeyen
Rüşvet: Hizmet mukabili hediye
Yalnızlık: Siyah camlı gözlük
Bu kelimeler ve açıklamaları Tanzimat Dönemi'nde kaleme
alınmış bir sözlükten alınmıştır. Bu sözlükte açıklamalar
ince bir mizah üslubuyla anlatılmıştır.
Yukarıda örnekleriyle açıklanan Tanzimat Dönemi söz
lüğü ve yazarı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kamus-i Türki- Şemsettin Sami
B) Lehçetü'l-Hakayık - Direktör Âli Bey
C) Durub-ı Emsal-i Osmaniye - İbrahim Şinasi
D) Belagat-i Osmaniye - Ahmet Cevdet Paşa
E) Lehçe-i Osmani - Ahmet Vefik Paşa

Lise Türkçe
Türkçenin Tarihî Gelişimi Bali
11.
8. Ey pây-bend-i dâm-geh-i kayd-L nâm u nang
Tâ key hevâ-yı meşgale-i dehr-i bî-direng
(Ey, ayağı şan şöhret endişesi tuzağına bağlı kişi; bu, dur-
suz duraksız dünyanın işleri ile uğraşma sevdası daha ne
kadar sürecek?)
dizeleriyle başlayan mersiye, edebiyatımızdaki en ünlü
mersiyelerdendir. Eser Kanuni'nin ölümü üzerine, terkibi
bent biçiminde yazılmıştır. Orijinal ismi Mersiye-i Hz. Sü-
leyman Han'dır.
122
Bu parçada tanıtılan eser aşağıdaki sanatçılardan
hangisine aittir?
A) Bâkî
B) Nedim
C) Nefî
D) Nabî
E) Fuzuli
Bin