Cumhuriyet Dönemi’nde Tiyatro (1950-1980) Soruları

5. Meşrutiyet tiyatrosu ile Cumhuriyet tiyatrosu arasın- da bir köprü olmuştur. Eserlerinde orta oyunu gele- neğinden yararlanan yazar, yakından tanıdığı saray ve konak hayatını, eski İstanbul'un eğlencelerini, töre ve âdetlerini, ticari hayatını mizahi eleştirel bir tutumla yansıttı. Daha çok müzikli komedi tarzında eserler yaz- dı. Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Necip Fazıl Kısakürek B) Musahipzade Celal C) Reşat Nuri Güntekin D) Halit Fahri Ozansoy E) Göngör Dilmen

5. I. Coşkun Ertepinar ilk şiir kitabı Dönülmez Zaman için- de'den itibaren şiirlerinde genel olarak yurt sevgisini, insan sevgisini coşkulu bir biçimde işlemiştir. epinar II. Heceyle şiirler yazan İbrahim Alaattin Gövsa, özel- likle çocuk şiirleriyle dikkat çekmiş; bu şiirlerini Ço- cuk Şiirleri adlı kitabında toplamıştır. Ortaç III. Nihal Atsız'dan etkilenen Niyazi Yıldırım Gençosma- noğlu genellikle Turancılık ve Türkçülük düşüncesi üzerine şiirler yazmıştır. IV. Daha çok aşk ve hüzün temalı şiirler yazan Arif Ni- hat Asya, Garip Hareketi'ne şiddetle karşı çıkmıştır. V. Zeki Ömer Defne'nin Koçyiğit Köroğlu adlı oyunun konusu Köroğlu hikâyelerinden alınmıştır. Yukarıda numaralanmış cümlelerden hangilerinde bir bilgi yanlışı vardır? C) II ve V B) I ve IV A) I ve II D) III ve IV E) IV ve V

2. Aşağıdakilerden hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) Yunan Aristophanes ve Fransız Moliere, komedi tü- rünün en önemli temsilcilerindendir. KONDISYONSERİSİ B) Epik tiyatro, Türk çağdaş (modern) tiyatro türlerin- dendir. C) Tiyatro; oyun, piyes ve drama gibi isimlerle de anil- maktadır. TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI - SOSYAL BİLİMLER. 1 D) Klasik tiyatro eserlerinde tek bir olayın, tek bir yer ve zamanda geçmesi esasına üç birlik kuralı denir. E) Yabancı bir tiyatro eserini yerli hayata uygulayarak çevirmeye feeri adı verilir.

22. Öykülerinde bireyin toplumdaki yaşam biçimleri üzerinde duran yazar bunların aksayan yanlarını mizah unsurları kullanarak anlattı. Eski ve yeni yaşam biçimi arasında kalmış insanların, sonradan görme zenginlerin yaşamla- rini ele aldı. Toplumun değişik kesimlerinden seçtiği kişi- lerin tutarsızlıklarını, çelişkilerini ikiyüzlülüklerini sergiledi. Öykülerinin arka planında da çoğunlukla İstanbul man- zaraları oldu. Tiyatrodaki ilk eserlerinde dramatik türün başarılı örneklerini verdi. Ardından epik tiyatro deneme- lerine girişerek Türk Tiyatrosu'ndaki ilk epik tiyatro örne- ğini verdi. Bu oyun Türkiye'nin yanı sıra Avrupa'nın çeşitli kentlerinde oynandı ve beğenildi. Daha sonraki dönem- lerde konularını güncel olaylardan alan siyasal-sosyal taşlamaların ağır bastığı oyunlar yazdı. Bu parçada söz edilen oyunun yazarı aşağıdakiler- den hangisidir? A) Necati Cumalı B) Aziz Nesin C) Yaşar Kemal D) Orhan Asena E) Haldun Taner

22. Oyun, Cumhuriyetin ilk yıllarından Demokrat Parti döne- mine kadarki süreçleri yalın bir dille eleştirel bir bakışla gülmece tarzında yorumlar. Keşanlı Ali, yoksul bir gece- kondu mahallesi olan Sineklidağ'da oturur. Mahallenin belalısı Çamur İhsan'ı öldürmekten hapse düşer, hapis- ten bir kahraman olarak çıkagelir. Ali'nin iki dramı vardır: Birincisi, suçsuzdur; ikincisi, âşık olduğu Zilha, Çamur İhsan'ın yeğenidir ve ona düşmanca davranmaktadır. Muhtar seçilen Ali, Sineklidağ'da yeni bir düzen oluştu- rur. Zilha ile evlenir ama Ali'yi çekemeyenler Çamur İhsan'ın gerçek katili olan Cafer'i onun üzerine salarlar. Cafer, Ali'yi vurur. Bu acıyla Ali silahı aldığı gibi Cafer'i öldürür ve tekrar hapse döner ama Keşanlı Ali Destanı ömür boyu sürecektir. Bu parçada özeti verilen oyunun yazarı aşağıdaki- lerden hangisidir? A) Aziz Nesin B) Haldun Taner C) Turgut Özakman D) Orhan Asena E) Muhsin Ertuğrul

20. II. Dünya Savaşı'nın olumsuz sonuçlarının bulunduğu bir ortamda absürt (uyumsuz) tiyatro, insanların boşuna ça- balarından ve bekleyişlerinden kaynaklanan bir umutsuz- luk içinde oluşmuştur. Amaçsız oyun anlayışıyla yola çı- kılmış, savaştan bunalan insanlar anlatılmış, büyüyerek geniş kitlelere ulaşılmıştır. 1950'de özellikle Fransa'da yaygınlık kazanmıştır. Yazarlar, insanların ruhsal durumu- nu yansıtarak onların çelişkilerini ve karşıtlıklarını sahne- ye uyarlamışlardır. Absürt tiyatronun amacı, seyirciyi dü- şündürmek ve tedirgin etmektir. Aşağıdakilerden hangisi bu anlayışla yazılmış tiyat- rolardan biri değildir? A) Canlı Maymun Lokantası B) Dikkat Köpek Var C) Kral Üşümesi D) Mikado'nun Çöpleri E) Keşanlı Ali Destanı E

44-) Aşağıdakilerin hangisinde Haldun Taner ile ilgili bir bilgi yanlışlığı yapılmıştır? A) 1950 sonrası Türk tiyatrosunun modern, çok yönlü, öncü ve üretken usta bir kalemidir. BO Gözlem ve mizah onun eserlerinin en önemli ögeleridir. C) Kabare tiyatrosu, epik tiyatro gibi yeni türleri tiyatromuza kazandırmış bir isimdir. D) Oyunlarınm konuları Osmanlı tarihi, efsaneler ve mitoloji üzerinedir. E) Tiyatroları ve öyküleriyle tanınmış ve birçok ödüle değer görülmüştür.

ede C) Fakir Baykurt D) Necati Cumali E) Dursun Akçam ilk a ilk c Tar dü. şiir sar Na rar ğa öl Bu ne 23. B Tarih ve mitoloji, Cumhuriyet Dönemi tiyatrosunda en çok iş- lenen konular arasındadır. Yazarlarımız mitolojiden, Osmanlı tarihinden, masallardan, efsanelerden yararlanarak insanlık gerçeklerini dile getirmişlerdir. ---- Koçyiğit Köroğlu'su, - Lüt- fen Dokunmayın'ı, --- ---- IV. Murat'ı, --- Sabırtaşı'sı bu konularda yazılmış başarılı eserler olarak dikkati çeker. Aşağıdaki yazarlardan hangisi bu parçada boş bırakılan yer- lerden herhangi birine getirilemez? A) Ahmet Kutsi Tecer'in B) Necip Fazıl Kısakürek'in C) Selahattin Batu'nun D) Turan Oflazoğlu'nun E) Haldun Taner'in ho TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI - SOSYAL BİLİMLER-1 6. Sınav kodu (Y226)

4) Aşağıdakilerden hangisi "1950 sonrası Türk tiyatrosu ile ilgili değildir? A) Yazarlar: efsane, masal vb. türlerden, mitolojiden yararlanmışlardır. Güngör Dilmen'in "Midas Üçlemesi", Necati Cumali'nin "Boş Beşik" adlı eserleri buna örnek oluşturur. B) 1960'lar Türk tiyatrosunun parlak dönemidir. Oyun yazarları bu dönemde toplumsal sorunları işleyen başarılı örnekler sunmuşlardır. C) Haldun Taner, Keşanlı Ali Destanı'yla geleneksel Türk tiyatrosunun belirleyici özelliklerini, toplumsal ve siyasal bir içerikle birleştiren epic tiyatro Omegi vermiştir. D) Oktay Rifat, Melih Cevdet, Refik Erduran, Turgut Özakman. Nezihe Meriç gibi yazarlar bireyden hareketle topluma yönelmişlerdir. E) Ibnurrefik Ahmet Nuri Sekizinci. Musahipzade Celal, Faruk Nafiz Çamlıbel gibi bazı sanatçılar da bireyden hareketle toplumsal çarpıklıkları işleyen eserler yazmışlardır.

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcükteki yapım eki farklı türde bir sözcüğe getirilmiştir? A) Yolsuzlukları araştırmak için özel birim kurulmuş. B) Toplanan bu paralarla geçim derdi olan insanlara yardım edilebilir. C) Derneğin başkanlığı için yapılan seçim, tartışmalara yol açtı. D) Aldığımız duyum sizi haksız çıkaracak gibi görünüyor. E) Küçük çırak yaptığı sayım sonucunda malların eksik oldu- ğunu fark etti.

S.12 Tiyatro, roman, araştırma inceleme gibi alanlarda eserler vermiştir. Eserlerinde çoğunlukla Türk tarihinin çeşitli evrelerini ele almıştır. Eserleri: Tiyatro: Pembe Evin Kaderi, Ben Mimar Sinan, Ah Şu Gençler Roman: Şu Çılgın Türkler, Diriliş-Çanakkale 1915 Bu paragrafta tanıtılan yazarımız kimdir? A) Rasim Özdenören B) Selim İleri C) Mustafa Kutlu D) Turgut Özakman E) Yaşar Nabi Nayır

A A YT DENEME SINAVI Asıl mesleği doktorluk olan sanatçı, şiir ve öykü yazmaya çocuk yaşlarında başlamış Tarihi konularda yazdigi trajedi leriyle adını duyurmuştur. Türk tiyatrosunun Shakespear' olarak anılan yazar, kırktan fazla tiyatro eseri kaleme almıştır. Tiyatrolarında mitolojiden yararlanmış: yerel, ulusal, evrensel, değişik olay ve sorunları gözler önüne sermiştir. Birey-toplum çatışmasını ve baskı altındaki bireyin başkaldırısını hümanist bir şekilde işlemiştir. Aşağıdaki eserlerden hangisi parçada bahsedilen yazara ait değildir? A) Hürrem Sultan B) Tohum ve Toprak C) Tannlar ve insanlar D) Deli Ibrahim Ya Devlet Başa Ya Kuzgun Leşe

23 21. Aşağıdaki açıklamalardan hangisi, ayraç içindeki sanatçıyla ilgili değildir? A) Başlangıçta uzun öykü olarak kaleme aldığı Mur- taza'yı gördüğü büyük ilgi üzerine genişletip roman hâline getirmiş, daha sonra da oyunlaştırmıştır. (Or- han Kemal) B) Harput'ta Bir Amerikalr; insanin varlığını parada de- ğil kendi içinde, kendi inancında, kendi toprağın- da araması gerektiğini anlatan, erdemli olmanın önemini vurgulayan bir eseridir. (Cevat Fehmi Baş- kut) C) Sanatçının Sinekli Bakkal, Tatarcık, Sonsuz Pana- yir yapıtları; toplumsal-töresel özelliklerin anlatıldı- ğı, Doğu-Batı ikileminin ele alındığı kitaplarıdır. (Ha- lide Edip Adıvar) D) Yazarın köy öğretmeniyken Varlık dergisine gön- derdiği köye dair yazdığı, birbirinden bağımsız ki- sa notlardan oluşan Bizim Köy; alışılmış edebiyat çizgilerinin dışında, kendine özgü üslubuyla dikkat çekmiştir. (Mahmut Makal) E) Deve Kuşu Kabare Tiyatrosunun kurulmasında gö- ev alan yazar, Keşanlı Ali Destan) adlı oyunu ile dünya çapında tanınmıştır. (Refik Enduran)

Edebiyat Kuramları ve Eleştiri yapıtıyla 1973'te TDK Bilim Ödülü'nün sahibi olan sanatçının Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış adlı eleştiri kitabı vardır. (Berna Moran) UNESCO'nun Göremeden İstanbul'a adlı kültür mira- simiz kampanyasını yöneten çağdaş deneme, eleştiri yazarı ve şairdir; Bir Ortaçağ Yalnızlığı, Doğu-Batı Divanı, Yazılar ve Tuğralar adlı şiir kitapları vardır. (Enis Batur) 1980 sonrası toplumcu - yeni bütüncü şiir akımının temsilcisi olup Sen Balık mısın adlı çocuk şiirleri ile Buz ve Ateş, Giz ve Yara, İki Karanlık Arasında, O Zaman Bitti, Terin Yaktığı Bir Yaradan gibi şiir kitap- ları vardır. (Veysel Çolak) Farklı kültürlerden beslenerek yazdığı şiirlerinin bir- çoğu bestelenmiş, Destina şiiri efsaneleşmiş ve şiirleri Yağmur Kızı Böyle Diyor adiyla Fransızca basılmış olan sanatçı 1980 sonrasının önemli ismidir. Uzak Fırtına, Voyacır, Seriler Kitabı, Buhurumeryem, Kuzey Defterleri, Güneş Tutulması şiir kitaplarıdır. (Lale Müldür) Ayak Parmakları, Canlı Maymun Lokantası gibi absürt tiyatroların; Midas'ın Kulakları, Kurban gibi tra- gedyaların; Bağdat Hatun, Hasan Sabbah gibi tarihi piyeslerin yazarıdır. (Turgut Özakman) Yukarıdaki numaralanmış bölümlerden hangisinde ayraç içindeki sanatçıyla ilgili bilgi verilmemiştir? A) B) II C) III D) IV E) V

Tiyatro 15. ONITE UNITE ÖLÇME VE DEGERLENDİRME ÇALIŞMALARI baza klan 1-4. soruları aşağıdaki metne göre cevaplayınız. PERDE: I SAHNE: III kapi gibi çok Ier, Kanuni'nin arz odası Sokollu Mehmet Paşa, Şehzade Bayezit. BAYEZIT : Kime karşı ne suç işlemissek ona hesap vermek isteriz pasa! Sizin aracılığınızla degil, doğrudan doğruya kendisine. Siz çekilin aradan SOKOLLU : Hünkarimiz efendimiz buyurdular ki. Sir. BAYEZIT : (Sinirli) Sizin hünkar efendiniz, benim hünkar babam. Ve bize yüklenmek istenen suç, bir efendiden çok, bir babaya karşı işlendiği zaman daha iyrenç oluyor, daha korkunç oluyor SOKOLLU : (Saygılı) Kimse size bir suç yüklemek istemiyor schzadem. BAYEZİT : 0 zaman bir oğul olarak babamızla konuşmak isteriz. Neden araya duvarlar, duvarlar y- a gılmıştır? SOKOLLU : (Adeta sevecen) Dinleyin şehzadem! BAYEZIT : (Onu dinlemez, karakterindeki sabırsızlık ve ataklık çılgınlık kertesine varmıştır.) Bırakın beni. (Eliyle yana iter Sokollu'yu, öne doğru gelir ve seslenir.) Baba!... Benim ben... oglun, Bayezit'in. Bir kez daha mı yinelensin tarih? Bir kez daha mı bir bahtsız sehzade suçsuz olduğunu hünkâr babasına anlatamadan kemende verilsin? Bir kez daha mı devlet adına, adalet adına doğayı utandıracak bir suç işlensin? (Susar bekler.) Orhan ASENA, Ya Devlet Başa Ya Kuzgun Leşe 1. Yukarıdaki metnin yapı unsurlarını aşağıdaki tabloya yazınız. Olay Örgüsü Yer Zaman Çatışma Kişiler 2. Metin, tiyatro türlerinden hangisi içinde değerlendirilebilir? Bu türün metinde görülen özellikleri- ni belirleyiniz. 3. Metinden hareketle Cumhuriyet Dönemi'nde tiyatro eserlerinde işlenen temalardan birini belirle- yiniz. 209

kem 19. Türk tiyatrosunda izleyiciyi kabareyle buluşturan, epik tiyatroyu ilk defa deneyen ve edebiyatımızın ilk epik tiyatrosu Keşanlı Ali Destanı'nı yazan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Turan Oflazoğlu B) Refik Erduran C) Haldun Taner D) Orhan Asena E) Recep Bilginer