Divan Şiiri Özellikleri Soruları

8. LIMITAYINLARI llahî! Beka isteyen cândan vücud âfetlerini sen def et! Dirlik uman gönülden varlık hicâbını sen def et! Cân del sırrın isteyene şer yolunu tarik et! Yolunda fenâ bulanı e senünle var et! Aşkın şehitlerini g gene sen yu. gene Yolunda ölenleri gine sen ko. Seni sevenin derdin artur. Zikrün idenün virdin artur. Kaalde kalanı gaalden geçür. Hâl isteyeni hâlden geçür. Kapunda sınuk gönülleri lütfunla bütün tut. Yolundan azan kulların tevfikin eliyle elin tut. Aşkunda giryân gözleri senün ile pür-nür ki Derdin ile vîrân dilleri vaslin ile ma'mûr kil. Bu parça ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? Agk Pagazide Jasimaktadır A) Mensur eserlere has bir kafiye olan secilere yer verilmiştir. B) Konu bakımından münacat türünün özelliklerini yansıtmaktadır C) XV. yüzyıl sanatçısı Mercimek Ahmet'in dil ve üslup özelliklerini yansıtmaktadır. D) Suslü nesrin ilk örneği olan Tazarrunâme adlı eserden alınmıştır. A) Vekayinan C) Futower 10. Firan E) Ahengi sağlamak için hem kafiye hem de redif kullanılmıştır. sa Ol muc ve kra et 13

1590 sds8 mittip eveprisd na ginid ata un EV 600D 5000 Üstadın hem şairliği hem de nasirliği vardır. Şiirleri hayli güçlü ve değerli ise de nesirdeki üstün ve seçkin ustalığı, onun nazım yanını gölgelemiştir. Dolayısıyla kendisini klasik Türk edebiyatının sayıca çok fazla olmayan nesir ustaları arasına yukseltmiştir. Felsefe ve matematik alanlarında zamanının gerçek aydınlarından biridir, ayrıca süslü ve sanatlı nesrin usta temsilcisidir. A) Kâtip Çelebi CAli Şir Nevâî No Canud Bu parçada kendisinden "üstat" diye söz edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? B) Evliya Çelebi GDS D) Sinan Paşa E) Veysî

Una simppe, 13. Halk edebiyatının en eski nazım türlerinden biri de şarkılardır. 7, 8 ve 11'li hece ölçüsü ile yazılan bu türün ||| || divan edebiyatındaki karşılığı ise türkülerdir. V IV Bu parçadaki bilgi yanlışının düzeltilmesi için numara- lanmış bölümlerden hangi ikisinin birbirleri ile yer de- ğiştirmesi gerekir? ASTY A) II ve V D) I ve IV B) I ve V E) IV ve V C) II ve IV

K T ANEXE 6. Türklerin Islam dini ve kültürünü benimsedikten sonra, Anadolu'da Arap ve özellikle Fars edebiyatlarını örnek alarak oluşturdukları yazılı edebiyat olan Divan edebiya- ada tinda Hz. Muhammed'in niteliklerini, kişiliğini, bedensel ve ruhsal özelliklerini anlatan yapıtlara mevlit; ölen bir kimse- ENTENDRAGKE nin yiğitliğini, cömertliğini, iyiliğini, yaptıklarını övmek ve ölümden duyulan acıyı dile getirmek için yazılan şiir türü- ne mersiye; sakiyi ve şarabı övmek amacıyla yazılan şiir türüne sakinâme; şehzadelerin sünnet, hanım sultanların doğum ve evlenme törenlerini anlatan yapıtlara surnâme; IV bir kentin güzelliklerini anlatmak amacıyla yazılan yapıtla- ra şehrengiz adı verilir. V Bu parçada numaralanmış terimlerden hangisinin ta- nımında bir yanlışlık yapılmıştır? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

Ey turre bâğ-ı hüsnde sünbül müsün nesin Ey hâl-i fitne yohsa karanfül müsün nesin (Ey kıvrım kıvrım olan saç lülesi! Güzellik bağın- da sümbül müsün, nesin? Ey sevgilinin yüzündeki ortalığı karıştırıcı ben! Yoksa sen karanfil misin, nesin?) Klasik Türk şiirinde, sevgiliye ait önemli güzellik unsurlarından biri de saçlarıdır. Saç, siyah olması bakımından aynı zamanda karanlığın sembolüdür. Bu karanlık, âşığa yüz vermeyen sevgilinin acı- masızlığını gösterdiği gibi küfrü de simgeler. Bu bakımdan çoğu zaman saçlar, kâfiristan olur.. Ka- ranlıklar ülkesinde âb-ı hayatı aramaya çıkan âşık, sevgilinin saçları ve karmaşıklığı arasında kaybolup gider. 1. Bu dizelerle ilgili verilen açıklama divan edebi- yatındaki hangi terime yöneliktir? Mahlas Be B) Hamse D) Münseat E) Nazire C) Mazmun 2. Bu beyitle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Tenasüp sanatından yararlanılmıştır. BBingazelin son beyitinden alınmıştır. Aruz ölçüsüyle yazılmıştır. D) Rediften yararlanılmıştır. E) Tam uyağa yer verilmiştir. 5. 1 r 6 C

/benimhoca C) Naima den A) I nuud hinneblient idebe histsine. Innellex I Ali Şir Nevayi, Mecalisü'n- Nefais adlı eseriyle ilk şairler tezkire sini yazmıştır. Molla Cami ve Devletşah'tan etkilenmiştir. Herat Horasan ve Azerbaycan'da yaşayan çoğu Farsça söyleyen 461 şairi tezkiresine alır. Sehi Bey de Heşt-Behişt adlı eseriyle Nevayi'yi model alarak Anadolu'daki ilk şairler tezkiresini yazmış ve Kanuni'ye sunmuştur. Tezkirecilikte alfabetik sırayı önemseyen Latifi de Tezkiretü's Şûara adlı eseriyle 334 şairi akıcı bir dille || III anlatmıştır. Aşık Çelebi, Baharistan adlı tezkiresinde şairleri bir TV ale roman yazar gibi psikolojik olarak tahlil etmiştir. 20.yy.da da İbnülemin Mahmut Kemal İnan, Son Asır Türk Şairleri adlı eseriyle V bu geleneği modern biyografiye doğru taşımıştır. Yukarıdaki paragrafta bilgi yanlışlığı kaç numaralı eser. kaynaklanmaktadır? B) II libolulu Mustafa D) İbrahim Peçevi E) Aşık Paşazade sonstenuse ov C) III DIV E) V

kahramanı. 4.İslamiyet'e Geçiş Dönemine ait aşağıdaki eserleri yazarlarıyla karşılaştırınız.(10p) 1. Kutadgu Bilig a. Edip Ahmet Yükneki b. Ahmet Yesevi 2. Atabet'ülHakayık 3. Divan-1 Lügat'it Türk 4. Divan-ı Hikmet c. Kaşgarlı Mahmut d. Yusuf Has Hacip Türklerin, yazının bulunmasından önce ortaya koydukları sözlü edebiyat ürünleri vardı. Eski Türklerde sevgi, yiğitlik, doğa sevgisi konularını işleyen şiirlere-; ölenin arkasından yazılan yas şiirlerine; toplumu derinden etkileyen uzun şiirlere - denirdi. porcada hos bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangileri

YAYINEVİ 10. (1) İlahiler; mutasavvıf şairler tarafından Allah'ı övmek ve Allah'a yalvarmak amacıyla oluşturulan, kendine özgü bir ezgiyle söylenen şiirlerdir. (II) Bu yönüyle divan edebiya- tindaki tevhitlere ve münacatlara benzer. (III) İlahiler hem hece hem de aruz ölçüsüyle kaleme alınabilir. (IV) Aruzla yazılanlar terkibibent, gazel ve kaside şeklinde karşımıza çıkmaktadır. (V) Heceyle yazılanlar ise dörtlükler hâlinde kurulmuş ve koşma gibi kafiyelenmiştir. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bil- gi yanlışı vardır? A) I B) II C) III D) IV E) V

DENEME 4 11. Aşağıdakilerden hangisinde bir bilgi yanlışlığı yapılmıştır? A) Tuyuğ, tek dörtlükten oluşan, aaxa biçiminde uyaklanan, kendine özgü aruz kalıbıyla yazılan ve Iran edebiyatından alınan bir nazım biçimidir. B) Ayrılık, aşk, güzellik konularının işlendiği şiirle- re divan edebiyatında gazel, halk edebiyatında koşma adı verilir. Beyit birimiyle oluşan, aa - ba - ca... biçiminde uyaklanan kasidelerde nesib, fahriye, methiye, tegazzül gibi bölümler vardır. Divan edebiyatında ağıt niteliğinde olan şiirlere mersiye, eleştiri ve alay amacıyla yazılan şiirlere ise hicviye denir. Divan şiirinde beyit birimiyle oluşan gazel, ka- side, mesnevi biçimlerinin yanı sıra; terkibibent, murabba, şarkı gibi bentlerden oluşan nazım bi- çimleri de bulunur.

in Genel Özellikleri - ni ve Türleri - Sanatçıları - 1 atla beyti sertâc 9. Şairlerin kaside içinde aşk ve şarap gibi temalara ayırdıkları bölümdür. Eski Arap kasidelerinde ge. nellikle başlangıç kısmında söylenen aşk ve özle- yiş duyguları, zamanla kaside içinde daha müstakil, daha belirli bir bölüm hâlini almıştır. Her kasidede bu- lunmayan bir bölümdür. Bu parçada kasidenin bölümlerinden hangisiyle ilgili bilgi verilmiştir? A) Tevhid C) Girizgah B) Münacaat D) Tegazzül E) Nesib (Teşbib) 1.

2. Saray, konak ve medrese gibi devrin yönetim ve öğretim çevreleri ile bunlara yakın olan kesimler içinde varlık gös- termesinden dolayı saray edebiyatı, daha çok okumuş kesime hitap ettiği için yüksek zümre edebiyatı, şairlerin şiirlerini divan denilen şiir defterlerinde toplamaları nede- niyle ---- da denilen edebiyat dönemidir. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangi- si getirilmelidir? A) divan edebiyatı B) halk edebiyatı C) tekke edebiyatı D) tanzimat edebiyatı E) âşık edebiyatı

10. Türklerin koşma ve türküden esinlenerek divan edebiya- tına kazandırdıkları bu nazım biçimi, bestelenmek için yazılır. Edebiyatımızdaki en büyük ustası Nedim'dir. Bu parçada özellikleri verilen nazım biçimi aşağıdaki- lerden hangisidir? A) Sarkı D) Kita B) Rubai C) Tuyuğ E) Murabba

10. Sebkihindi şairleri, söze de birtakım anlamlar yüklemişler ve sözde bulunması gereken bazı özelliklerin altını çizmişlerdir. Bu çerçevede Mine Mengi'nin şu sözleri değerlidir: "XVII ve XVIII. yüzyılların divan şiirine damgasını vurmuş olan sebkihindi akımının edebiyatımızdaki temsilcileri, 'zarif' anlam bulabilme arayışı içerisindedirler. Bu akımda hayal gücünü ön plana çıkarmak amacıyla çağrışım zenginliklerine yer vermek ve kavramların anlatımında yeni benzetmeler bulmak, esastır." 131 Aşağıdakilerden hangisi bu parçada söz edilen akımın dışında bir anlayışı örneklendirmektedir? A) Ma'nî-i pâkîze ey Bâki edâ-yı hûb ile Sîm-iten dil-dâre benzer kim libâsı yaraşa B) Bî-derk olan kusurunu nâkıs kılar gider Kişi bu gevher nâmûsu nigû-nâm içün saklar C) Ne mazmunlar ne vâdiler bulur seyr eylesen Nef'î Yine bir tarz-ı hâs u tâze îcâd ettiğin görsek D) Biz Nâilîyâ sözde füsünkâr-ı hayâliz Elfâzda peyda dil-i ma'nâda nihanız E) Hep geydi lisanunla senün kisve-i tahkik Ma'nâ-yı nihanisi huruf u kelimâtun YanlışX Doğru

NDA ŞAİRLER - AKIMLAR ımlar ünce ona çerikli yazılı 7 n nin Nabi ların nu ştiren nce pit a dir. n LİMİT YAYINLARI 1 XVI. yüzyıl sonları ve XVII. yüzyıl başlarında önce Iran'da ve Hindistan'da sonra da divan şiirinde belirtileri görülen ve anlamın ince, derin ve kapalı olması gibi özellikler üzerine kurulan sebkihindinin en etkisiyle XVII. yüzyıl Türk şiirinde anlam boyutunda önemli değişmeler meydana gelmiştir. Aynı yüzyılda edebiyat tarihlerinde Nâbî ekolü olarak da anılan ve şiirde düşünceyi, hikmeti önceleyen hikemî tarz adında yeni bir oluşum kendini göstermiştir. Sebkihindi gibi anlamı eksen alan ancak sebkihindiden farklı olarak anlamın somut tarafıyla, düşünce yönüyle ilgilenen bu tarzın etkisinde kalan şairler; divan şiirine farklı bir pencere açarak şiirin anlam boyutunu düşünce ekseninde zengin kılmaya çalışmışlardır. 4. pan Aşağıdakilerden hangisi bu parçada karşılaştırılan divan edebiyatı akımlarından herhangi biriyle ilişkilendirilemez? A) Tatlı sözlerinle yazıp vasfını Sadabad'ın Eyle şirin yine gel zaika-i irfani in Nedim Mahallilesm B) Vermez kimse kimseye nan minnet olmasa Bir maslahat görülmezdi rüşvet olmasa C) 'Ayn-ı kemâl imiş kişi bilmek hatâsını Civân-merd âb-i rûyi ırzını itmâm içün saklar D) O Aristo-yı hayâlim ki cihân Seyr-gâh-ı rasad-ı kalbimdir E) Tekmil-i kusûr etmedir âyîn-i mahabbet Noksâna nazar eyleyen ahbâb değildir 5. Geleneğin daha çok hayal zemininde yükselttiği şiir, Nedim'le birlikte daha önce hiç olmadığı kadar gerçek hayata yönelir. İstanbul'u semt semt, ses ses şiirleştiren Nedim, klasik şiirin her zaman ihtiyaç duyduğu hayn Tunai bast 7. Divar 6. He kas diğ söy ras ken fikir yap hızl anla Aşa anla A) E L BM C) Ç D) N T E) Z NS Aşağı kahra A) Sür

8. Hikemî tarz ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Mesaj verme ve telkinde bulunma amaçlandığından anlatımın kışa ve özlü olmasına dikkat edilir. B) Anlam, atasözü ve deyimlerle desteklendiği için irsalimesel sanatı çok kullanılmıştır. C) Anlam merkezli olduğu için şiirde lirizm ve duygu ikinci plana atılmış, hikmet ön planda tutulmuştur. D) Sade ve anlaşılır bir dille sadece pendname ve fütüvvetname türünde öğrenci eserler yazılmıştır. E) Düşünce ağırlıklı bir tarz olduğundan okuyucuyu uyarmayı ve aydınlatmayı hedefleyen, didaktik TRIVIT YAYINLARI

4. Bir eşek var idi zâif ü nizâr Yük elinde katı şikeste vü zâr ? ba Gâh odunda vü gâh suda idi 9 Dün ü gün kahr ile kısuda idi Nice tü kalmamıştı et ü deri Yükler altında kana batti deri uno laib nic A) Kit'a-Şikâyetname B) Mesnevi-Harname C) Kaside-Siham-ı Kaza D) Kaside-Harname E) Terkibibent - Kanunî Mersiyesi blerned İçerik ve biçim özellikleri dikkate alındığında, bu şii- rin türü ve adı, aşağıdakilerin hangisinde belirtilmiştir? ligney