Divan Şiiri Soruları

13. Aşağıdaki beyitlerin hangisi bir kasidenin "fahriye" bölümünden alınmış olabilir? A) Şöyle gevher-pâş oldu bâğa sultân-ı bahar Låle-câm-ı 'işretin la'l-i Bedehşan eyledi B) Bu demde nedir bin yaşamak ademe dersen Bu nükteyi selbetmek idrâke ziyandır C) Nizâmî görse ger tarz-i kasidem dahi anmazdı Hadîs-i sergüzeşt-i Hüsrev ü Şirin ü Şâpûr'ı D) Her rûz âh ile ideyim 'âlemi siyâh Şâyed ki gündüzün giceden ideler hisâb E) Bir düş gibidir hak bu ki ma'nâda bu âlem Kim göz yumup açınca zâmanı güzer eyler

2021-AYT Türk Dili ve Edebiyatı-Sosyal Bilimler-1 8. Aşağıdaki beyitlerin hangisi ayraç içinde verilen ifadeyi örneklemez? A) Yok sende kanaat gözün aç olduğu eldur Rızkın erişir yoksa eğer subh eger sam (var olanla yetinmeme) B) Bir nå-halefi cübbe vü destâr ile görsen Eylersin anin cübbe vü destarina ikrâm (dış görünüşe önem verme) C) Yazık sana kim eyleyesin hirs u tama'dan Bir habbe için kendini âlemlere bed-nâm (küçük duruma düşme) Dy Gör zahidi kim sahib-i isåd olayın der Dün mektebe vardı bugun üstâd olayın der (haddini bilmeme) E) Hälin kime açsan sana der hikmeti vardır Öldürdü bizi âh bilinmez mi bu hikmet (bilgisiyle övünme)

11. Gaflet içinde uyan Edepsiz olma ey can 7 Edeptir asl-t iman Var edep öğren edep Aşağıdakilerden hangisi bu dörtlük ile aynı nazım türünde yazılmıştır? A) Gel imdi sen dahi şeyhin haline Kanşasın evliyanın yoluna Dalaşın sen âb-ı hayat gölüne Erişir canina fazlı Huda'nın B) Aşkın aldı benden beni Bana seni gerek seni Ben yanarım dün ü günd Bana seni gerek seni C) Taştın yine deli gönül Sular gibi çağlar mısın Aktin yine kanlı yaşım Yollarımı bağlar mısın D) Damda otlar bitmez mi? Süpürseler gitmez mi? Gel gurbetten güzelim, Bu hasretlik yetmez mi? E) Kullanırsın kanatsızca rüzgân, Kürekle mi yaptin sen bu dağlar, Ne yapıp da öldürürsün sağlanı Can verip alırsın, sen canci misin?

6. Sebkihindi akımı, Hindistan'da, Babürlü Hint- Türk hükümdarlarının saraylarında Farsça yazan ozanlarca geliştirilmiştir. Şiirde bilgece tutumun, atasözlerini kullanmanın, özdeyiş niteliği taşıyan dizeler yazan Sebkihindî etkisindeki şairler, gün- lük yaşamdan uzaklaşmışlardır. Açık ve düz olan anlatım yerine kapalı, mecazlı, güç anlaşılır bir şiir söylemişlerdir. ----, bu akımdan etkilenen şairler arasında yer alır. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdaki şair- lerden hangisi getirilemez? A) Nefi B) Neşatî C) Naili D) Şeyhî E) Şeyh Galip

DENEN 9.) Esrârını dil zaman zaman söyler imiş Hengâme-i gamda dâstân söyler imiş G Aşk ehli olup da mihnet-i hicrâna Ben sabr iderin diyen yalan söyler imiş a (Azmizade Hâleti) (Gönül sakladığı sırları zaman zaman söyler imiş, üzgün zamanlarında ise destan gibi söyler imiş, âşık olup da ayrılık çilesine sabrederim diyen yalan söyler imiş.) Bu parça için aşağıdaki bilgilerden hangisi yan- Tıştır? A) Divan edebiyatı nazım şekillerinden rubaidir. Bt Aâni tipi uyak kullanılmıştır. CL Divan edebiyatı sanatçısı Ömer Hayyam tara- fından yaygın bir nazım şekli haline getirilmiştir. D) Uyak ve redife yer verilmiştir. E) Dönemin dil anlayışına uygun sözcük ve tamla- malar kullanılmıştır.

Dilberin haddi gül-i handân durur Şol mutarrâ sünbülü reyhân durur Cân eger tenden revẫn olsa ne gam Ehl-i aşkın cânı çün cânân durur u şiirin nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir? C) Ruba Murabba D) şarkı B) Müstezat E) Tuyuğ

10. Bu cefàdan ki kadeh ağzun öper döne döne Nâr-ı gayretde kebap oldı ciğer döne döne Ne revádur bu ki ben kâmetumi halka kilam Ince belün koca karşıma kemer döne döne (Necati 11 Ateş-i gamda kebap oldu ciğer döne döne Göklere çıktı dühânumla şerer döne döne Cân firakunla fitil oldi gönül hânesine Ten hâyâlūnle fener oldı yanar döne döne (Mihri Hatun) Bu beyitler arasındaki ilişki aşağıdaki terimlerden hangisiyle karşılanabilir? A) Hicviye B) Nazise C) Tahmis E) Muamma D) Lûgaz Diğer sayfaya geçiniz.

X 23. I. 17. yüzyıl sanatçılarından olan Nergisî, süslü nesir temsilcisidir ve nesirle hamse yazmıştır. II. Mahallileşme akımını benimseyen Nedim ve Şeyh Galip hece ölçüsüyle birer türkü yazmıştır. III. Türk edebiyatındaki ilk fabl örneği olan Harname XV. yüzyılda Şeyhî tarafından yazılmıştır. I. 16. yüzyıl sanatçısı Bakî, Kanuni Mersiyesi'ni mes- nevi şeklinde yazmıştır. V. Tazarruname, dili Arapça Farsça sözcük ve tamla- malarla yüklü olan süslü nesir örneğidir. Divan edebiyatı ile ilgili numaralanmış cümlelerin in hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) I 0 B) II C) III DY IV E) V one Ini

1. ETAP ALTIN 10. Türk dilinin, Çağatay Türkçesinin, gelişmesinde etkin rolu olan Ali Şir Nevai, ---- adlı kitabında Türkçe ile Farsçayı karşılaştırarak Türkçenin üstünlüğünü savunmuştur. Ali Şir Nevải, bu kitabını Türk dilinin güzelliklerini vurgulaya- rak zengin bir dil olduğunu ortaya koymayı amaçlamıştır. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangi- si getirilmelidir? A) Mecalis-i Seba B) Muhakemetü'l-Lügateyn Mecalisü'n Nefais D) Tuhfetü'l -Haremeyn E) Mizanü'l Evzan

o Amine Hatun Muhammed anesi Ol sadeften doğdu ol dûr-dânesi Ol gice kim doğdu ol Hayrü'l-Beşer b Anesi anda neler gördü neler Verilen şiirin nazım şekli ve nazım türü aşağıdaki seçe- neklerden hangisinde doğru verilmiştir? Nazım Şekli Nazım Türü A) Mesnevi pogon Mevlid B) ) Kaside Na't-> (C) Gazel D Müstezat bis Şuhâne -> Hilye Na't E) Mesnevi bi rrey

at Dönemi Şiiri - II firi 5. en- e- e- HÜRRİYET KASİDESI'nden Ne mümkün zulm ile bî-dâd ile imha-yi hürriyet Çalış idrâki kaldir muktedirsen âdemiyetten (Zulüm ile işkence ile hürriyeti yok etmek ne mümkün? Gücün yetiyorsa insanoğlunun idrâkini yok et!) Ne gam pür-âteşi hevl olsa da gavgâ-yi hürriyet Kaçar mı merd olan bir can için meydanı gayretten (Hürriyet kavgası korkulu ateş olsa ne dert? Yiğit olan bir can için gayret meydanından kaçar mı?) Ne efsunkâr imişsin âh ey didâr-ı hürriyet Esir-i aşkın olduk gerçi kurtulduk esaretten (Ey hürriyetin güzel yüzü,sen büyüleyicisin ki esaretten kurtulmak isterken senin esirin olduk.) i- - bi K Namık Kemal Yukarıdaki beyitler için aşağıdakilerden han- gisi yanlıştır? A) Birimlerden ilki matla beytidir. B) İkinci beyitte benzetme, istifham; üçüncü be- yitte tezat ve nida sanatı yapılmıştır. C) Birimlerdeki söyleyiş tarzı hem dönemin hem de Namık Kemal'in zihniyetiyle ilişkilendirile- bilir D) Birimler biçim olarak divan şiiri geleneğiyle; konu bütünlüğüne önem verilmesi bakımın- dan Tanzimat şiiri geleneğiyle ilişkilendirilebi- lir. E) Birinci birimde, insanda akıl durduğu sürece hürriyet aşkının sönmeyeceği, söndüreleme yeceği düşüncesi işlenmektedir. ESEN YAYINLARI cat 6. Tanzimat edebiyatında eski - yeni kavgasının en mürültülü çatışması Recâîzâde Ekrem ile Muallim num tekniği üzerine ya-

D) 9 9. Esrârını dil zaman zamân söyler imiş 9 Hengâme-i gamda dâstân söyler imiş a Aşk ehli olup da mihnet-i hicrâna b Ben sabr iderin diyen yalan söyler imiş a Biçim ve içerik yönünden incelendiğinde bu di- zelerin aşağıdaki nazım biçimlerinin hangisine ait bir örnekten alındığı söylenebilir? A) Tuyuğ B) Rubai C) Kaside E) Müstezat D) Gazel 150

16. yüzyılın en önemli sanatçılarındandır. Sivas Beyler- beyi Deli Hızır Paşa tarafından idam ettirilmiştir. Şiirle- rinde duru ve yalın bir dil kullanan sanatçı, Alevi - Bektaşi halk edebiyatının en güçlü şairidir. Medrese eğitimi gör- mediği için, divan edebiyatından hiç etkilenmemiştir. Koşma, semai, türkü biçiminde söylediği nefesleriyle ün- lenmiştir. Konu olarak aşk ve tasavvufu islemiş, bunun yanında toplumsal sorunları da dile getirmiştir. Şiirlerinin çoğu siyaset ve eleştiri yüklüdür. Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangi- sidir? A) Ahmet Yesevi B) Yunus Emre C) Hacı Bayram Veli D) Hacı Bektaş Veli E) Pir Sultan Abdal

E) Kelime anatla- 3 BENIM HOCAM 10. Böyle giç irmeye ahşama seher Bu gice rûzi kıyametdür meğer Bu gicenün yok mudur yâ Rab güni Böyle uzun görmedim her giz düni Çok riyazetde geçirdüm giceler Görmedi bu gice gibi kocalar Uşbu od kim gönlüme düştü benim Mûm gibi yandı kamu canûm tenüm Bu dizelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylene- mez? A) Mesnevi nazım biçimiyle yazılmıştır. B) Redif ve kafiyeye yer verilmiştir. C) Benzetme söz sanatı vardır. D) Tasavvufi bir eserden alınmıştır. E) Naat türünde yazılmıştır. 23

11. Divan edebiyatı 13. yy ile 19. yy arasında etkisini göster- miş ve önemli şairler yetiştirmiş bir edebiyat dönemidir. Zaman içerisinde şairlerin şiir görüşlerinde değişiklik- ler olmuş, farklı edebi akımlar etkili olmuştur. Aşağıda bu edebi akımlardan etkilenerek yazılmış şiirlere örnek veril- miştir. Şevkız ki dem-i bülbül-i şeydâda nihânız Hûnuz ki dil-i gonca-i hamrâda nihânız (Neşatî) İstanbul'un evsâfını mümkün mü beyân hiç Maksûd heman Sadrı kerem-kâre senadır (Nedim) Düşdi bu gönlüm sana hey sevdüğüm N'ola yakışsan bana hey sevdüğüm (Edirneli Nazmi) Yukarıda verilen beyitler sırasıyla divan edebiyatının hangi edebi akımlarına örnek olabilir? A) Hikemî tarzı - Türkî-i Basit - Mahallileşme B) Sebk-i Hindi - Hikemî tarzı - Türkî-i Basit C) Mahallileşme - Sebk-i Hindi - Hikemi tarzı D) Sebk-i Hindi - Mahallileşme - Türkî-i Basit E) Türki-i Basit - Mahallileşme - Sebk-i Hindi Altın Karma 6

14. Hâyal-i şem-i ruhsârın ko yansın hâne-i dilde Perin ol şem'a yakip şevk ile pervâneler dönsün 11 Sun sâgan sâkî bana mestâne desinler Uslanmadı gitti gör o dîvâne desinler I.si, Baki'ye; II.si, Şeyhülislam Yahya'ya ait olan bu beyitlerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? Her iki beyit de matla bölümünden alınmıştır. B) I. beyitte Türkçe olmayan kelimelerin sayısı daha fazladır. C) Her iki beyit de taç beyit örneğidir.. Her iki beyit de mesnevi tipi uyak düzeniyle kale- me alınmıştır. x E) II. beyit, I. beyite nazire olarak yazılmıştır.