Divan Şiiri Soruları

12. 17. yüzyılın en önemli sanatçılarından olan ----, hem bir bilgin hem bir şairdir. Divan edebiyatında didaktik şiirin öncüsüdür. Güzeli aramaktan çok, doğruyu bulmanın pe- şindedir. Şiirde açıklığa önem vermiştir. En önemli eseri, ---- adlı didaktik bir mesnevidir. Eserde Islami bilgilerin yanı sıra ahlakî öğütler de yer alır. Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdaki- lerden hangisi getirilmelidir? A) Nefi-Siham-ı Kaza B) Fuzûlî- Şikayetnâme C) Âşık Paşa - Garipnâme D) Şeyh Galip-Hüsn ü Âşk Nabî - Hayriyye T Edebiyat Soru Bankası C 156

4. like they Yûsuf adlu vardı bir oğlı anun İmdi eşit bu sözi varsa cânun Yedi yaşında idi Yûsuf nebî Sûratı hûb yoğıdı anun gibi Bir gece yaturiken of düş görer hatırlatme screti Erte turur ani Ya'kûb'a sorar Bu dizelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söy- tenemez? A) Telmih sanatına başvurulmuştur. B) Beyitler halinde yazılmıştır. C) Redif kullanılmıştır. D) Tam ve yarım kafiye kullanılmıştır. E Halk hikayesinden alınmıştır. düşkün

12. Meğer 12. Meğer bir gün ki âteş-i pâre-i Necd Şerer pervanesi Mecnûn-1 pür vecd Siyeh mest-i şarâb-ı hayret almış Kararmış gözleri Leyli'yle dalmış Dolaşdurmış perîşân seyr-i râha Tutulmuş kendüsi çün dâm-ı mâha Bu dizelerin ait olduğu nazım biçiminin özellikle- riyle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Her beyit kendi içinde uyaklıdır. B) Divan şiirinin en uzun nazım biçimidir. C) Dibace, medh-i çihar-yâr-ı güzin, sebeb-i telif, agâz-ı dâstan, hâtime gibi bölümleri vardır. D) Din ve devlet büyüklerini övmek amacıyla yazılır. E) Beyitler arasında anlam bütünlüğü vardır. ÇÖZ KAZAN

18. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir bil. gi yanlışı vardır? Kasidelerin beyit sayısı genellikle 33 ile 99 arasında değişir. B) Terkibibendin vasıta beyti nakarat ola- rak kullanıldığında şiir tercii bent adını alır. C) Kita nazım biçimi, mahlasın bulunma- ması ve beyit sayısının az olmasıyla gazelden ayrılır. D) Her dizesi birbiriyle uyaklı rubailere "rubai-i musarra" ya da "terane" adı verilir. 08 E) Padişahın tahta çıkışı dolayısıyla yazı- lan kasidelere lydiye denir.

azım da... çimi 9. Bir şairin şiirine, başka bir şairce aynı ölçü, uyak ve redifte benzer yazılan şiirlerdir. Bunlar taklit yoluyla yazılmış eserler olarak kabul edilir. Divan şairlerince bir şairin şiiri- nin benzerini yazılması, ona karşı bir saygı duyulduğu ve onun şiirlerinin beğenildiği anlamına gelir. Bu parçada aşağıdakilerin hangisinden söz edilmektedir? A) Tehzil B) Tahmis C) Nazire D) Lügaz E) Gazel

AYT/Türk Dili ve Edebiyatı-Sosyal Bilimler-1 ia kafiye 13. Aşağıdaki dizelerden hangisi musammat bir gazelden alınmıştır? A) Yaşlar akıtdum yüzüme yâr meyl itsün diyü Sim ü zer arz eyleyüp tezyîn-i dükkân eyledüm B) Bende idi bunca yıllar kaddine serv-i revân Doğrulukta kulluk ettiğiyçün âzâd eyledi C) Ne okdur bu ne okdur değdi sinden Binüm boyum sünüydi şimdi yaydır Yuce D) Yüce boyun kilur bende çemende serv-i âzâdi Yüzün mihri ider tâban felekde mâh-ı tâbâni E) Meydir mihekk-i âşıkân âşûb-ı dil-ârâm-i cân Sermâye-i pîr-i mugân pîrâye-i bezm-i sanem

Elleri başa koymak veya elleri göğe kaldırarak dua etmek büyük bir şaşkınlığın, hayranlığın da ifadesi- dir. Klasik Türk edebiyatı şairleri bu dua şeklini yeri geldiğinde sevgiliyi övmek, sevgiliye olan bağlılıklarını ifade etmek için şiirlerinde bir mecaz olarak kullanırlar. Bu parçaya göre aşağıdaki beyitlerden hangisi, Türk kültüründeki dua şeklini temsil eden bir ör- nek olabilir? A) Şem' bir yalın ışıkdur ana pervâneleri Kim çerâgın uyarur kimisi kurbân getürür B) Ko beni zâr olayın zülfün ucında niçe bir Başumun kat'ına el uzadasın hâme miyem C) Renbeye sarılmış ayvadur nigâra sunmaga Gözlerüm yaşı içinde çihre-i zerdüm benüm D) Hevâdan eyle güzer gitme hâneden ey şem O düzd her gice haylice şeb-külâh kapar E) Ser-i 'alemde celâle degül görüp boyuni Elini başa koyup dedi yâr içün Allâh dedi yar

9. Eserlerinde ilahi aşkı anlatmaları H. Sebkihindi akımından etkilenmeleri III. Azeri şivesiyle eser vermeleri IV. Heceyle yazılmış eserlerinin bulunması V. Şiirlerinde semboller kullanmamaları Yukarıda numaralanmış ifadelerden hangisi Fuzuli ve Şeyh Galip'in ortak özelliklerinden biridir? A) B) II C) III D) IV E) V AYT EDEBİYAT 197

Kazanım Pekiştirme Testleri 1. 17. yüzyıl Divan edebiyatı yazarlarından olan sanatçının asıl adı Mehmet'tir. İstanbul'da medrese öğrenimi gör- müş, ardından uzun süre Rumeli'de müderrislik ve kadı- lık yapmıştır. Daha sonra IV. Murat'ın yanında vakanüvis olarak Revan seferine giderken Gebze'de atından düşe- rek ölmüştür. Sanatçı, fazla uzun olmayan ömrü boyunca Divan edebiyatımızın aşırı derecede süslü, sanatlı nesir- lerini yazmıştır. Beş mesneviden oluşan bir hamsesi var- dır. Münşeat adlı eserinde ise sadrazam, müderris, bey- Mün lerbeyi gibi devlet büyüklerine yazılacak 50 kadar mektup örneği bulunmaktadır. Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? 3 A) Naima Nabi B) Nergisi C) Kâtip Çelebi D) Sinan Paşa E) Seydi Ali Reis PÜF NOKTALAR PÜF NOKTALAR Divan Edeb Daki'nin UOR UH

10. Bir sen û bir ben ü bir de mutrib-i pâkize-eda İznin olursa eğer bir de Nedim-i şeydâ Gayri yârânı bugünlük edip şuh feda Gidelim servi revanım yürü Sa'd-âbâd'a Bu dörtlüğün nazım biçimi aşağıdakilerden han- gisidir? A) Şarkı B) Tuyuğ C) Gazel D) Rubai E) Kit'a

11. Uzun manzume ya da kitap hâlindeki mesnevilere özel ad- lar verilir; bu kurala uymayan tek mesnevi ---- Farsça yaz- dığı "Mesnevi" adlı eseridir. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangi- si getirilmelidir? A) Fuzûlî'nin B) Şeyh Galip'in C) Mevlânâ'nın D) Nâbî'nin Edebiyat Soru Bankası E) Yunus Emre'nin 148 Gidelim serv-i re Gülelim oynay Ma-i tesnim ic Görelim ab-1 Gidelim serv *** Biçim ve ic lerin aşağ alındığı s A) Nedim

tim giyi abi- vre im r? la 1- a kök 15. Bahtludur şol kişi kim dünyada adi kala Olmedi diri durur abi hayat içmiş gibi (Dünyada adı kalan, bahtli kişidir, abihayat içmiş gibi can- lidir, ölmemiştir.) Bu ömür sermayesin olmaz yere harçeyledün Şöyle ki bir key deli nakdin suya saçmış gibi (Parasını suya saçmış bir zırdeli gibi, bu ömür sermayesi- ni boş yere harcadın.) Divan şiiri geleneğiyle yazılmış bu beyitlerle ilgili aşa- ğıdakilerden hangisi söylenebilir? ellerin Aşilerin eksik yönleri, yanlış tutumları eleştirildiği için bir hicviye örneğidir. B) Toplumsal konulu bir içerikle yazılmış mesneviden alınmıştır. C) Tasavvuf geleneğini yansıtan bir söylemle yazılmış sofiyane gazeldir. D) Dünya sıkıntılarını anlatan ve hayatın anlamını sorgu- Tayan bir rubaiden alınmıştır. Öğüt verici içeriği olduğu için hikemî gazelden alın- mıştır. 17.

A 7. A A Deneme - 2 Güller kızarır şerm ile ol gonca gül gülünce Sümbül ham okur reşk ile kâkül bükülünce Bu beyit için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Gülün kırmızı oluşu güzel bir nedene bağlanmıştır. B) Tam kafiye kullanılmıştır. Gl C) Divan edebiyatı mazmunlarına yer verilmiştir. D) Bir gazelin matla beytidir. E) Sevgiliye duyulan özlem dile getirilmiştir.

6. Gözlerin nergis-i şehlâ mi aceb Dehenin gonce-i zibâ mi aceb Hep şüküfeleri cem' etti yüzün Gül-sitânın yeni dünya mı aceb Bu dizelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Soru sorma yoluyla anlam güçlendirilmiştir. B) Mâni tipi kafiye düzeniyle yazılmıştır. C) Toplumsal bir konu ele alınmıştır. D) Ait olduğu dönemin dil özelliklerini yansıtmıştır. E) 8özcük hâlinde redife yer verilmiştir.

Marifetname - Erzurumlu İbrahim Hakkı Mektubat - Fuzûlî III. Pendname - Güvahi IV. Yusuf u Züleyha - Şeyyad Hazma V. Hayrabad - Nâbî Yukarıda numaralanmış yerlerdeki eser-sanatçı eşleşmesinden hangisinde yanlışlık yapılmıştır? A) I B) 11 C) I D) IV E) V

AA TURK 9. Cismin gibi rûhun da güzel zannedip ey mah Sevmiş idi kalbim seni, ancak billâh Bu beyitte altı çizili sözle yapılan edebi sanat aşağı- dakilerden hangisidir? İstiare B) Tevriye C) Mecazımürsel D) Cinas E) İntak 12. Ey hayâlün Gözyaşı ol Lutf umup Gel gözüm İncimez mi Bu dizeler özgü özelli A) Şarkı D D