Edebiyatın Sanat Akımlarıyla İlişkisi Soruları

3. Aşağıdaki ilke ve yargılardan hangisi romantizm akımı için doğru değildir? A) İnsanı düzeltmek, ancak toplumu düzeltmekle gerçek- leşebilir düşüncesiyle hareket edilmiştir. Seçkin sınıfların belirlediği ölçü ve kurallar bir yana atıl- mıştır. C) Temsilcileri, 1789'da Fransız İhtilali'nin gerçekleşme- sinde önemli rol oynamışlardır. D) Deha akıldadır görüşü yerine deha yürektedir görüşü konulmuştur. E Burjuva sınıfının yükselişinden, sosyal hayattaki önem- li değişikliklerden olumsuz yönde etkilenilmiştir. bryPLE 6. 21

A) Tiyatro Görsel (Plastik Sanatlar) Mimari Heykel Resim Hat D) Bale BE) Sinema İşitsel (Fonetik) Sanatlar Edebiyat Dramatik (Ritmik) Sanatlar Tiyatro Dans Sinema Güzel sanatlarla ilgili verilen bu tabloda aşağıda- kilerden hangisi sırasıyla getirilmelidir? A Tezhip - Müzik - Opera B) Kabartma - Müzik - Minyatür C) Minyatür - Müzik - Tezhip D) Bale-Müzik - Opera E) Müzik Opera - Minyatür TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI SORU BANKASI

Örnek - 4 UYGULAMA Aşağıdaki açıklamaları ve metinleri dikkatlice okuyunuz, metinlerin ilişkili olduğu akımları numaraların yazına yazınız Klasiklerin tersine romantiklerde din duygusu önemlidir. Realistler için gözlem ve tasvir çok önemlidir. Evren bir illüzyon değil, gerçekten ve somut olarak var olan bir şeydir. Özellikle psikolojik tahlile, iç gözleme yer verilmiş; kıskançlık buhranları başarılı bir biçimde anlatılmıştır. Klasik sanatçılar, eski Yunan ve Latin edebiyatlarını örnek alırlar. Klasisizmin konuları mitolojiden seçilir. HIŞKISI Natüralizmde, insanın iradesi dışında gelişen olaylar vardır, fizyolojik ihtiyaçlar söz konusu olduğunda irade devre dışı kalabilir. Odaya hoş bir salatalık kokusu yayıldı. Koklama duyum burnumdan mideme geçmiş sandım çünkü o kokuyu şid- detle duyan burnum değil, midem di. Kendimden geçer gibi oldum. Gözlerim karardı. Bir aralık o hoş kokunun burnuma yaklaştığını, ondan sonra da dudaklarıma so- ğuk soğuk bir şeyin dokunduğunu duydum... Büsbü- tün irade dışı bir hâlde ağzım açıldı. Sabri'nin "Ablaci- ğım, şunu ye!" diye ağzıma bir dilim salatalık tıkıştırdığını gördüm. Ağzıma giren o lokmayı yutup yutmamayı dü- şünmeye vakit olmadan midem şiddetle çekti ve yuttu. 1 3 Adnan Bey şimdi odasının kahverenkli uzun perdele- ri altında yarım bir karanlığa boğulan derinliklerine da- larak iş masasının yanında, meşin yarım koltuğa yas- lanmış, ayaklarını uzatmış, düşünürken Nihal ile bütün hayat beraberliği parça parça levhalarla koparak göz- lerinin önünde yaşıyordu. Önce, validesini kaybettik- ten sonra çocuğun huysuzluklarını olmayacak sebepler bularak saatlerce devam eden ağlayışlarını görüyordu. O vakitler babasından başka onu kimse susturamazdı. Onda bir sinir hastalığı vardı ki mini mini narin vücu- dunu saatlerce süren buhranlar içinde ezer, hırpalardı. KONU ANLATIMI 5 Yalan söylüyorsun! Sus yoksa damarlarındaki son dam- la kanı da bitireceksin. Tanrı'ya inanmıyorsun ama se- ni böyle yere vuran Tanrı'dir. Onun seni affetmek için senden bütün istediği; bir dua, bir kelime, bir damla gözyaşıdır. Tanrı isteseydi Bendetto'nun hançerini sana öyle şap- latırdı ki o anda ölürdün ama sana tövbekar olman için on beş dakika daha bağışladı. Vicdanına bak, sefil gü- nahkar, tövbe et! - Ey Prometheus, dedi. Bu çekiçleri, zincirleri, bağları görüyor musun? Bunlar, senin bahtsızlığını; benim son- suz üzüntülerimi hazırlayacaktır. Seni bu vahşi kayaya çivileyeceğim. Artık sen buradan hiç insan sesi işitme- yeceksin. Teselli ve acima, sana yüzünü göstermeye- cek, güneşin kızgın ışınlarıyla kuruyarak vücut çiçeğinin solduğunu göreceksin. Çok sonra gece, yıldızlı manto- sunun altında, gündüzü saklamak için gelecek ve yine çok sonra güneş, doğarak gecenin titrek elinin bitkiler üzerine serptiği parlak kırağıyı eritecek. 11. Sınıf-Türk Dili ve Edebiyatı

4D Serisi Ⓡ Örnek - 3 DÜŞÜN Sembolizm, rüya ve esrarı hayattan çıkaran pozitivizme, var- tepki olarak doğmuş bir akımdır. Sembolistlere göre şiir, re- lık ve tabiatta sadece dışı gören natüralizme ve parnaslara alite ile bütün bağların kesildiği noktada başlar ve sonsuz- luğa doğru gelişir. Bu bilgilere göre aşağıdakilerden hangisinde semboliz- min etkileri ağır basmaktadır? A) Ağlasam sesimi duyar mısınız Mısralarımda Dokunabilir misiniz Göz yaşlarıma, ellerinizle B) Daha deniz görmemiş bir çoban çocuğuyum Bu dağların eskiden aşinasıdır soyum Bekçileri gibiyiz, ebenced buraların Bu tenha derelerin, bu vahşi kayaların C) Gün bitti, ağaçta neşe söndü Yaprak ateş oldu, kuş da yakut Yaprakla kuşun parıltısından Havuzun suyu erguvana döndü D) Bir dağ başı yalnızlığı yaşıyorum yeniden Dağ başı yalnızlığı ölümden beter Hiç kimse aramasa sormasa beni Sen gelsen yeter E) Benim doğduğum köylerde Buğday tarlaları yoktu, Dağıt saçlarını bebek Savur biraz! Çözüm:

Etkinlik Klasisizm ve romantizm akımlarıyla ilgili olarak aşağıda verilen yargılardan doğru olanlarına D yanlış olanlarına y yazınız. 1 Klasisizmde Eski Yunan ve Latin edebiyatları esas alınmıştır. 2 Akla ve sağduyuya önem veren akım romantizmdir. 3 Klasisizmde doğadan kasıt dış dünya değil, insan doğasıdır. 4 Romantizm, klasisizme tepki olarak doğmuştur. Romantizmin gelişiminde Fransız İhtilali etkili olmuştur. J.J. Rousseau klasisizm akımının öncülüğünü yapmıştır. Klasisizmde ihmal edilen dış doğaya romantizmde önem verilmiştir. Romantizmde kahramanlar tek yönlü olarak verilir. Romantizmde tesadüflere çokça yer verilmiştir. Klasik eserlerde kusurlu, özürlü kişilere yer verilmez. Romantizmde tarihî ve ulusal konulara yöneliş vardır. Klasik sanatçı anlatımdan çok, konuya önem vermiştir. 10 5 6 7 8 9 12 10 11 AAA

e önem seçer. e anla- sözle hazzını dörtte üç oranında yok etmek demektir, aslolan nes- "Bir nesneyi adıyla söylemek parça parça keşfedilecek şiir neyi çağrıştırmaktır." sözleri söyleyen şair aşağıdakilerin hangisiyle nite- lendirilebilir? A) Varoluşçu C) Hümanist Bu E) Sembolist B) Klasik D) Dadaist 4.

10 ÖRNEK-13 "Sokağı edebiyata getiren sanatçı Hüseyin Rahmi Gürpınar'dır." Bu cümlede aşağıdaki söz sanatlarından hangisi vardır? A) Teşbih Benzetme B) Teşhis esime D) Tezat Mecazımürsel aksarması E) Kinaye Ders İsleme Föyü | Türkce Mew ne L B C) D) E

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ayraç içinde verilen kavramın karşılığı yoktur? A) Temmuz ayında bu yaylada havanın yağmurlu olma- dığı bir gün bile yoktur. (bağlaç) B) B) Yabancı bir ülkeye gittiğinizde ilk işiniz iyi bir otel bul- mak olmalı. (sıra sayı sıfatı) C) O görkemli vadiye bakarken uzun bir süredir böyle bir güzellik görmediğinizi fark edeceksiniz. (işaret adılı)\ DYYılın bu günlerinde, binbir çeşit çiçeğin açtığı kırlarda dolaşmaya doyum olmaz. (zaman zarfı) LE Bu kenti gezmek için bir hafta yetmez. (edat)

6. Bağda meyler içilir naleler eyler neyler Sesi çıkmaz acaba bülbül uyur mu neyler 1 (naleler eylemek: inlemek) Bu dizelerdeki altı çizili sözcüklerle yapılan söz sana- ti, aşağıdakilerin hangisinde yoktur? feurige A) Ah kim ömrüm cihan mülkünde canansız geçer Ben cihan mülkünü niderem çünkü can ansız geçer pr B) Aşkın yolunda hicre tahammül günah imiş Uşşakın işi anın içün her gün ah imiş C) Bir çemenden yaratıp Hazret-i Mevlâ nâyi Halka bildirmek için Hazret-i Mevlânâ'yı D) Ehl-i keyfin keyfini kim tazeler Taze elden, taze pişmiş, taze kahve tazeler X E) Mey ile mal-ı yetimi ele almalı değil Eğer almalı olursan meyi al malı değil

1. Realist Roman: Olayları, insanları ve toplumları gerçekçi açıdan ele alan romanlardır. Daha çok gözlemin ön planda olduğu, yazarın fazla öne çıkmadığı roman türüdür. Romantik Roman: İnsanların arzularını, duygularını, düşüncelerini coşkulu bir şekilde dile getiren romanlardır. Olayların duygusal yönden yansıtılmasına öncelik verir ve kuralcılığa karşı çıkar. Natüralist Roman: Olayları ve kişileri bir bilim adamı gözüyle inceleyen roman türüdür. Gerçekçiliği ileri boyutlara taşıyan bir türdür. Aşağıdaki eserlerden hangisi yukarıda verilen roman türlerinden herhangi birine örnek gösterilemez? A) Sefiller - Victor Hugo B Kırmızı ve Siyah - Stendhal C) Nana - Emile Zola Dintibah - Namık Kemal E Telemak - Fenelon batch onlard debi roma Geviri

2. Aşağıdakilerin hangisinde belirtilen özellik, birlikte verildiği akımla ilişkili değildir? A) Sanatın tek amacı güzellik ve yetkinliktir (Parna- sizm) Redlizm BY Duygusallik ve ruh çözümlemeleri ön plandadır. (Romantizm) C) Yazar, eserini okuyucu ile baş başa bırakmak adına kendini gizler. (Realizm) D) Sanatçılar, gördüklerini değil kendilerinde oluşan izlenimleri aktarırlar (Klasisizm) E Yazar eserinin konusu ve kahramanları karşısında en az bilim insanı kadar tarafsız olmalıdır. (Natüra- lizm)

7 Aşağıdakilerin hangisinde verilen bilgi ayraç için- deki akımla ilgili değildir? A) Sanat eseri âdeta bilinçaltının ve otomatizmin ürü- nüdür. (Sürrealizm) B) Egzotik yerler ve mitoloji bu akım şiirlerinin temel taşlarıdır. (Romantizm) C Diş âlemin yürekteki ve algıdaki yansısı önem ka- zanır. (Empresyonizm) Egzistanyall cm D) Ahenk, imge, çağrışım, hüzün bu akımın anahtar kelimeleridir. (Sembolizm) E) Makineleşme ve hız akımın temel dayanaklarını oluşturur. (Fütürizm)

1. I. Kahramanlar tek yönlü ele alınmıştır. II. Konuya değil, konunun işlenişine önem verildiği için ay- ni konu başka sanatçılarca da ele alınmıştır. Duygu ve hayalciliğe karşı, gerçeklik ve gözlem ön pla- na çıkarılmıştır. IV. İnsan psikolojisini, soya çekim yoluyla getirdikleri ve yetiştiği çevre şekillendirir. V. Şaire düşen, şiirde faydayı değil; güzeli aramaktır. Yukarıda verilen bilgilerden hangisi aşağıdaki akımla- rin biriyle ilgili değildir? A) Romantizm B) Klasisizm C) Sürrealizm D) Parnasizm E) Natüralizm

11. Sürrealizm akımıyla ile ilgili olarak, 1. Sanat yapıtlarının çağrışımsal ve ruhsal otomatizm ürü nü olduğunu belirtir. II. Sigmund Freud'un "psikanaliz" adı verilen felsefi dü- şüncesinin etkisinde gelişmiştir. 1. Akla ve sağduyuya değer verilmiştir. IV. Breton, Aragon ve Paul Eluard önemli temsilcilerinden- dir. yargılarından hangileri söylenemez? A) I ve III B) ve IV Yalnız II D) Yalnız III E) Yalnız IV 14. 1 t L I

indan hir'e, Orhan e bi- çen 6 23. Hayır, hayal ile yoktur benim alışverişim, İnan ki her ne demişsem görüp de söylemişim. Şudur cihanda benim en beğendiğim meslek: Sözüm odun gibi olsun, hakikat olsun tek. Aşağıdaki eserlerden hangisi bu dizelerde dile geti- rilen görüşün temel alındığı akımın etkisiyle yazılma- mıştır? A) Yaban B) Mai ve Siyah C) İntibah D) Çalıkuşu E) Ateşten Gömlek edebi Fomos AYT -04

4. Onlara göre ruh, organların fizyolojik ilişkilerinin bütünü; fi- kir ve duygu, beyin ve organizmanın ürünüdür. İnsan, di- ğer canlılardan farklı olmayan bir varlıktır. Onlar, akıl ve hür irade ile çok yakın alâkası bulunan karaktere inanmaz. İrsi- yet ve fizyolojinin eseri durumundaki huylara yönelir. Bu parçada sözü edilen edebiyat akımı aşağıdakiler- den hangisidir? A) Romantizm B) Realizm C) Natüralizm 2. OTURUM DYSürrealizm E) Sembolizm