Halk Hikâyeleri Soruları

elde erdir. ybin lenir. enir. da. ", D) Ağıt E) Türkü ANONİM HALK EDEBİYATI DÜZYAZI ÜRÜNÜ HALK HİKÂYELERİ S Halkın ortak malı olan halk hikâyeleri, göçebe hayattan yer- leşik hayata geçişin ilk ürünlerindendir. →Halk hikâyeleri, zaman ve coğrafyanın etkisiyle efsane, ma- sal, menkibe, destan vb. ürünlerle beslenerek o dönemde uzun soluklu olayların anlatıldığı metinlerin yerini tutmuştur. St Bu türün gelişiminde tarihî olayların ve dinin de etkisi vardır. Halk hikâyelerinin konuları genellikle aşk (Tahir ile Zühre, Arzu ile Kamber, Aşık Garip Hikâyesi...) ve kahramanlık- tır. (Köroğlu vb.) Bazen de her iki konu birlikte işlenir. (Kirman Şah, Yaralı Mahmut...) N 3- ÖĞRETEN SORU / 2018 AYT Zühre'nin annesi sihirbazı çağırıp durumu anlattı: "Padişah, Zühre'yi Tahir'e verecek, ben buna razı değilim. Tahir, vezir oğlu; benim kızım padişahlara layıktır. Bir ilaç ile padişahı Ta- hir'den soğut..." dedi. Padişah, sihirbazın hazırladığı şerbeti içince Tahir'den soğudu ve onu saraydan kovdu. Tahir ile Zühre birbirinden ayrılınca gece gündüz ağlaştılar. Zühre'nin aşkından deliye dönen Tahir, eline sazını alıp bağlara ve bah- çelere gidip türküler söylemeye başladı: "Yârden ayrılmaklığım figândır Dîdelerim pürnem, kaddim kemândır Tan etmeyin dostlar âh u zârima Dostu görmeyeli hayli zamandır" diyerek gönlünü avutmaya çalışıyordu. Bazen de aklına gelen türküleri yazıyor ve geçtiği yerlerde bırakıp gidiyordu. Bu şiirler başkalarının eline geçince aşkları bütün şehre yayıldı. Yaşlı kadınlar bu şiirlerden bazılarını Zühre'ye de götürüyorlardı. Bu parçayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylene- mez? A) Bir halk hikâyesinden alınmıştır. B) Mensur ve manzum parçalar içerir. C) Ait olduğu dönemin dil özelliklerini yansıtır. D) Nesil çatışması üzerine kurulmuştur. E) Olağanüstü ögeye yer verilmiştir. N Olay nan Türk rosu dah KARA S Bir Kar dir y S Oy bit rir OO O C L F K g r 13

13. Meğer hanım, Oğuz'da Duha Koca oğlu Deli Dumrul der- lerdi bir er var idi. Bir kuru çayın üzerine bir köprü yaptır- mıştı. Geçeninden otuz üç akçe alırdı, geçmeyeninden döve döve kırk akçe alırdı. Bunu niçin böyle ederdi? Onun için ki: "Benden deli, benden güçlü er var mıdır ki çıksın benimle savaşsın; benim erliğim, bahadırlığım, kahramanlığım, yiğit- liğim Rum'a, Şam'a gitsin, ün salsın!" der idi. Meğer bir gün köprüsünün yanında bir bölük oba konmuştu. O obada bir iyi güzel yiğit hasta düşmüştü. Allah'ın emriyle o yiğit öldü. Kimi oğul diye, kimi kardeş diye ağladı. O yiğit üzerine dehşetli kara feryat koptu. Ansızın Deli Dumrul dörtnala yetişti. Der: "Ne ağlıyorsunuz, benim köprümün yanında bu gürültü nedir, niye feryat ediyorsunuz?" dedi. Dediler: "Hanım, bir güzel yiğidimiz öldü, ona ağlıyoruz." Deli Dumrul der: "Bre yiğidinizi kim öldürdü?" Dediler: "Val- lah bey yiğit, Allah Teala'dan buyruk oldu, al kanatlı Azrail o yiğidin canını aldı." Deli Dumrul: "Bre Azrail dediğiniz ne kişidir ki adamın canını alıyor, ya kadir Allah, birliğin varlığın hakkı için Azrail'i benim gözüme göster, savaşayım, çekişeyim, mücadele edeyim, güzel yi- ğidin canını kurtarayım, bir daha güzel yiğidin canını alma- sın." dedi. Çekildi döndü Deli Dumrul evine geldi. Bu parçadan hareketle Dede Korkut Hikâyeleri ile ilgili, 1. Öyküleyici anlatımdan yararlanılmıştır. II. Kahraman anlatıcının bakış açısından yararlanılmıştır. III. Söyleşmeye bağlı anlatıma başvurulmuştur. IV. Yazıldığı dönemin dil özelliklerini yansıtmaktadır. V. Islamiyet öncesi ve Islami kültür iç içedir. yargılarından hangilerinin yanlış olduğu söylenebilir? A) Yalnız I D) III ve IV B) Yalnız II E) III ve V C) II ve V

17. Isfahan'da yaşayan bir hükümdarın ve keşiş hazinedarının çocuğu olmamaktadır. Keşişin karısı ve Hanım Sultan, bir adamın verdiği fidandan olan elmayı yerken birbirlerine söz verirler. Çocukları olursa evlendireceklerdir. Zaman geçer, keşişin kızı, hükümdarın ise oğlu olur. Hükümdar, oğluna Ahmet Mirza, keşiş ise kızına Kara Sultan adını koyar. Bir gün keşiş, hükümdarın oğluyla kızının evlenmesinin dinen uygun olmadığı kararına varır; sözünden cayar ve ailesi ile Zengi'ye taşınır. Bu durum, Ahmet Mirza'nın hayatını bitire- cek olaylar silsilesinin başlangıcı olur. Bu parçada sözü edilen halk hikâyesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Tahir ile Zühre C) Ferhat ile Şirin B) Kerem ile Aslı D) Leyla ile Mecnun Feigner nob E) Arzu ile Kanber

1 10. (I) Cenknameler, dinî-destani halk hikâyele- ridir. (II) Bu hikâyelerin kaynağı İslam kül- türüdür ve hikâyelerin tamamında din uğruna yapılan savaşlar konu edilir. (III) Biçim açı- 'sından manzum ve mensur şekilde yazılır. (IV) Bu hikâyelerde başkahraman olarak or- taya çıkan Battalgazi, örnek insan ve cengâ- ver gazi tipini temsil eder. (V) Cenknameler olağanüstü özelliklerle donatılmıştır. Numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) I B) II D) IV E) V C) III

3. Halk hikâyelerinde, Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden han- gisi getirilemez? A) kahramanlar bazen insan dışındaki varlıklarla konu- şabilir B) bade içme yoluyla ya da ilk görüşte âşık olma gibi motifler vardır C) şahıs kadrosu geniş değildir D) yaşanmış veya yaşandığı rivayet edilen olaylar anla- tılır E) yazar araya girip öğretici bilgiler verir

16. 1. Dede Korkut Hikâyeleri XV. yüzyılın ikinci ya- rısında yazıya geçirilmiştir. II. Dede Korkut Hikâyeleri Türk edebiyatının des- tan geleneğinden halk hikâyeciliğine geçiş dö- nemi eseridir. III. Dede Korkut Hikâyeleri, Türk boylarının yurt kurma ve akınlarını, komşularıyla ilişkilerini konu alır. IV. Yalın ve anlaşılır bir dili olan Dede Korkut Hikâyeleri'nin tamamı düzyazı biçimindedir. V. Dede Korkut göçebe Türklerin yücelttiği, boz- kır hayatının geleneklerini ve törelerini çok iyi bilen bir Oğuz büyüğüdür. Numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır? A) I B) II C) III D) IV E) V

5. 1. Tahir - Zühre II. Ercişli Emrah - Selvihan III. Arzu - Kanber IV. Elif Mahmut V. Âşık Garip - Zülfüsiyah Numaralanmış halk hikâyesi kahramanlarının eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? B) II C) III D) IV A) I E) V 10 Sınıf Türk Dili ve Edebiy

Ikmıştı. Şami yükselmişti. Bayındır yılda Gene ziyafet yundan koç bir yere kara mağa kondu- den önüne Oğlu olanı olmayana belli bilsin az? an Dö- lerden Destan taşır. ğitliği, estan dinini ndan üstü- edir. UĞUR Meğer Dirse Han dirleridi bir bigün ogli kızı yogıdı soylamış görelüm hanum ne soylamış: Salkum salkum tan yilleri esdüginde Sakallu bozaç torgay sayradukta Göksi gözel kaba taglara gün degende Big yigitler cilasunlar birbirine koyulan çağda Alar sabah Dirse Han kalkubanı yirinden örü turup kırk yigidin boyına alup Bayındır Hanun sohbetine geliridi. 10. Dede Korkut Hikâyesi'nden alınan yukarıdaki orijinal metin için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Yalın, sade bir dille yazılmıştır. B) Yer yer İslami kavram ve terimler kullanılmıştır. C) Bazı kelimelerin günümüz Türkçesinde de aynı biçimiyle kullanılmaktadır. D) Bazı kelimeler küçük ses değişimleriyle Türkiye Türkçe- sinde kullanıldığı görülmektedir. E) Küçük ünlü uyumuna aykırı kelimeler vardır.

iyle MEB 9. Kan-Turalı aydur: - Bu dünyayı erenler (yiğitler) akıl ile bulmuşlardır. Bunun önünden sıçrayayım, ne hünerim var ise göstereyim, didi. Adı görklü (güzel) Muhammed'e salavat getürdi, boğanın öninden savuldı. Boğa boynuzı üzerine dikildi. Kuyruğın- dan üç kere küterip (kaldırıp) yire çaldı. Sünükleri (kemik- leri) hurd oldi (un ufak oldu). Basti, boğazladı, bıçak çı- karup derisin yüzdi. Eti meydanda koyup derisini tekürün önine getürüp aydur: - Tan ile kızuni mana viresin, didi. Dede Korkut Hikâyeleri'nden alınan bu parçanın te- ması aşağıdakilerden hangisidir? A) Kahramanlık B) Yalnızlık D) Hüzün C) Özlem E) Aşk

15. Kerem, İsfahan şahının oğludur. Şah'ın hazinedarlığını yapan Ermeni Keşiş'in kızı Aslı'yı sever. Şah, Keşiş'ten kızı oğluna ister. Keşiş, Müslüman'a kız vermek istemese de şahın dileğini açıkça reddetmediği için bir mühlet diler, mühlet sona erme- den karısını ve kızını alıp memleketten gizlice kaçar. Aşağıdaki açıklamalardan hangisi yukarıdaki parçanın tür özellikleri ile ilgili söylendiğinde doğru kabul edilmez? A) Olaylar halkın anlayacağı sade bir dil ile anlatılır. B) Kalıplaşmış ifadelere rastlanır. O Kahramanların yaptığı dua ve beddua mutlaka kabul edil- mektedir. Dy Kahramanların yardımcısı iç sesleri ya da altıncı hisleridir. E) Anlatıcı ilahi bakış açısına sahiptir. 17

9. Halk hikâyesi Mesnevi Bu türlerin ortak özelliği aşağıdakilerin hangisidir? A) Gerçeklikle ilişkileri B) Yapı özellikleri C) Ortaya çıkış zamanları D) Olay anlatımına yaslanmaları E) Dil ve anlatım özellikleri

7. Kerem ile Aslı hikâyesinde Kerem, Aslı'yı aramak için çık- tığı yolculukta rastladığı dağı duman bürümüştür ve dağ geçit vermez. Bunun üzerine Kerem, dua ederek dağın yanma- sını ister. Kerem'in duası kabul olur ve dağ, cayır cayır yanar. Kerem tekrar dua ederek dağın ateşini söndürür. Burada Ke- rem'in dağa söylediği türkünün bir dörtlüğü şöyledir: Senin başında sam yeli essin Kara kayaların taşların kessin Elvan çiçeklerin od olsun yansın Kimseler kokmasın gülünden seni Bu parça ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Olağanüstü olaylara yer verildiği B) Kahramanın her duasının gerçekleştiği C) Kerem'in Aslı'ya ilk görüşte âşık olduğu D) Halk edebiyatı nazım parçasının kullanıldığı E) Kahramanın karşısına engeller çıktığı

4. ÖN SÖZ ITAYI8303 3V LO HAUT Resul Aleyhisselam zamanına yakın Bayat boyundan Korkut Ata derler bir er ortaya çıktı. Oğuz'un o kişisi her şeyin bilicisi idi. Ne derse olurdu. Gaipten türlü haber söylerdi. Hak Teâla onun gönlüne ilham ederdi. Korkut Ata, Oğuz kavminin müşkülünü hallederdi. Her ne iş olsa Korkut Ata'ya danışmayınca yapmazlardı. Dede Korkut söylemiş: Allah Allah demeyince işler düzelmez, Kadir Tanrı vermeyince er zenginleşmez. Ezelden yazılmasa kul başına kaza gel- mez, ecel vakti ermeyince kimse ölmez. Bir yiğidin kara dağ yumrusunca malı olsa yığar, toplar, talep eyler, nasibin- den fazlasını yiyemez. Gürüldeyip sular taşsa deniz dolmaz. Kibirlilik eyleyeni Tanrı sevmez, gönlünü yüce tutan erde devlet olmaz. Eski pamuktan bez olmaz, eski düşman dost olmaz. Kara koç ata kıymayınca yol alınmaz, kara çelik öz kılıcı çalmayınca hasım dönmez, er malina kıymayınca adı çıkmaz. Devletsiz şerrinden Allah saklasın hanım sizi! Dede Korkut Hikâyelerinin ön sözünden alınan bu parçadan hareketle Dede Korkut'un özelliklerini yazınız. mabubled

10. Halk hikayeleri ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Halk edebiyatının sözlü ve anonim ürünlerinden biridir. B) Bir olay etrafında gelişen edebî türlerden biridir. C) Bazıları Türk, bazıları Arap-İslam, bazıları da İran kay- naklıdır. Olayların düz yazıyla verildiği halk hikâyelerinde seci- Nerden yararlanılır. E Genellikle sade bir dille oluşturulan halk hikâyelerinde O gözlemci bakış açısı vardır. 12. Köroğlu'nun asıl adı yi'nin seyisidir. At me cins bir at almaya gö ğenmez, seyisinin ge nu alıp memleketten gibi atı karanlık bir a kanatlanır, eşsiz bir Bu parçada sözü e atının adı aşağıdak A) Kamertay D) Aşk ✓hall o dage

6. Edebiyatımızda ilk hikâye örnekleri, . dan Hisse" adlı eserleridir. 7. ammi Olaylar masalsı tarzda anlatangi at an edebiyatı nazımı şeknion. 9. eştirme hikâyesi, Dede Korkut Hikâyelerindeki en ünlü hikâyedir, mitolojik bir çehre taşısa da "aile" içi bağlılığı gösteren önemli mesajlar içerir. 8. Halk hikâyeleri, edebiyatımızda hikâye türünün en eski örnekleri olarak destandan geçişi sağlayan anonim eserlerdir. divan edebiyatı şairi Şeyhi tarafından mesnevi türünde kaleme alınmış bir "Letaif-i Rivayat" ve "Kissa- İçindekiler ☐Beyaz Tahta hikâyedir. 10. Hikâyeciliği meslek hâline getiren Ömer Seyfettin sade bir dille serim, düğüm ve çözüm planına bağ olay öyküleri yazmıştır. G < 49 Maupassan Samipaşazac Ahmet M Efendi'r Milli Edeb Dönem halk hikây modern hik Harnân Windows'u Windows'u etkin Içerik Hav Video Çözüm ▶

10. Hikâye Türk dünyasının pek çok bölgesinde bilinmek- tedir. Bazı araştırıcılara göre hikâyenin çıkış yeri Azer- baycan'dır. Daha sonra doğuya ve batıya yayılmıştır. Hikaye, yetimlik, dua ederek âşık olma, başlık parası için gurbete çıkma, nişanlı kızın sevgilisinin dönüşünü yedi yıl beklemesi, Hızır'ın yardımıyla engelleri aşma ve Aşığın, nişanlısı genç kızın başka biriyle yeniden evlen- dirildiği düğün töreni sırasında geri gelmesi motifleri ile özelleşmektedir. Bu parçada sözü edilen halk hikâyesi aşağıdakiler- den hangisidir? A) Kerem ile Aslı C) Aşık Garip B) Arzu ile Kamber D) Ferhat ile Şirin E) Yusuf u Züleyha