Halk Şiiri Soruları

6. D) Tuzsuz Deli Bekir E) Çelebi Hak Dostum hak Sühansâz-ı gülistân-ı nezaket Nihâl-i gonca-i bâğ-i zerafet Söyledikçe sergüzeşti, verir bezme letâfet Dinle imdi bende-i acizden bir hoş hikâyet İdeyim meclise bir kıssa beyân Kıssadan hisse ala ârif olan idened Y İsim isime, kisib kisibe, semt semte benzer Geçmiş zaman söylenir, yalan-gerçek vakit geçer. 111 Asmaaltı'nda tüccardan hem de muteber tüccardan, ağniyâdan bir Anberî Efendi varmış... Anlattığımız, hikâye... Kimse üstüne alınmasın. Anberî Efendi'nin de dâr-ı dünyâda bir tek oğlu, evlâdı var: Süleyman Efendi. Baba- si da anası da çocuğun üzerine titriyorlar. Bu parça ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söy- Jenemez? A Alındığı metnin "başlangıç" bölümünden alınmıştır. B) Meddah hikâyesinin özelliklerini yansıtmaktadır. C) Güldürü ögesi ön planda tutulmuştur. D) Yabancı sözcük ve tamlamalara yer verilmiştir. Fibo E) Öyküleyici anlatımdan yararlanılmıştır.

21. Âşık atışmasına katılan ve usta âşık olmak isteyen bir dinle- yicinin kaleme aldığı ve âşıklara gösterdiği dörtlük şu şekil- dedir: "Ellerin sımsıcak, gözlerin masmavi Bu ayrılık şehrine bizi kim itti Evvelden hürremdim, şimdi Hüzní Hüzünler deryasına salma beni yâr" Dinleyiciye verilen tavsiye: "__" Atışmayı yapan âşıkların tavsiyesinin ardından dinleyici dörtlüğü şu şekilde değiştirir: "Bakışların sıcacık, gözlerin kahverengi Bu gurbet iline bizi kim itti Evvelden hürrem idim, şimdi Hüznî Hüzünler deryasına salma beni yâr" 22. (1) Her 350'd miştir nere reke Bu parçadan hareketle dinleyiciye verilen tavsiye aşa- ğıdakilerin hangisi olabilir? A) Şiirde şahısların iç dünyasına da dış dünyası olan mekâna da ayrıntılarıyla yer vermek gerekir. B) İnsanların duygu dünyasına hitap etmen, onların yüre- ğinde yer etmene kapı aralar. C) Usta bir âşık olmak istiyorsan seçtiğin tema, halka hitap etmeli; ölçü, uyak ve ahenk unsurları da halk zevkine uygun olmalı. D) Âşıklık geleneğine uygun şiirler kaleme almak istersen kavramların geleneksel söyleyişe uygun olanlarını tercih etmelisin. gele olm tan E) Şiirlerinde duygularını daha iyi aktarabilmen için betimle- melerinin daha güçlü ve etkili olması gerekir. ço ola (V ra B 1 r L 6

Edebiyat - Tarih ve Din İlişkisi - Türk Edebiyatın 6. Aşağıdakilerin hangisi İslamiyet öncesi Türk edebi- yatının bir özelliği değildir? A) Gök Tanrı inancının etkileri görülü B) Dil, yabancı dillerin etkisinden oldukça uzaktır. auza C) Şiirlerde nazım birimi dörtlük, ölçü hece ölçüsüdür. D) Türkçenin bilinen ilk sözlüğü bu dönemde kaleme alınmıştır. nemde E) Yazılı ve sözlü edebiyat şeklinde iki koldan gelişimini sürdürmüştür.

7. HALK EDEBİYATI (Genel Özellikleri) 1. Doğaçlama olarak şiir söyleyen, saz çalan ozanlardır. II. Daha çok topluluk önünde saz çalıp söyleyen ozanlardır. III. Şiirlerini kalem ve kâğıt kullanarak yazan, eğitim görmüş halk ozanladır. IV. Rüyasında bir pir elinden kutsal içkiyi içtikten sonra şiir söylemeye başlayan ozanladır. Yukarıdaki tanımlar, aşağıdaki terimlerden hangisiyle ilişkilendirilemez? A) Oymak şairi C) Âşık B) Badeli âşık D) Meydan şairi E) Kalem şairi 11

6. 1. 11. III. IV. GEÇİŞ DÖNEMİ Nefsim mini köp yürürtti hakka bakmay Kiçe kündüz bi-gam yördim yaşım akmay Hây u heves má vũ menlik otka yakmay Pür-gam bolup yir astığa kirdim muna Günümüz Türkçesiyle Nefsim beni çok koşturdu, Hakk'a bakmadan Gece gündüz gamsız yürüdüm, yaşım akmadan Hevesleri benlik davasını ateşe yakmadan Gamla dolup yer altına girdim işte Divan-ı Hikmetten alınan bu dörtlükle ilgili aşağıdaki yar- gilardan hangisi yanlıştır? A) Yabancı sözcükler kullanılmıştır. B Sanatlı ve mecazlı ifadelerden faydalanılmıştır. C) Uyak ve rediflere yer verilmiştir. D) Aruz ölçüsüyle yazılmıştır. E) Tasavvufi unsurlara yer verilmiştir. 7. Kutadgu Bilig, dört ana karakter arasında geçen diyaloglar- dan oluşmaktadır. Eserdeki bu dört ana karakterin her birinin belirli bir sosyal rolü vardır ve her biri belirli bir değeri temsil eder. ---- hükümdardır ve adaleti temsil eder. vezirdir ve saadeti temsil eder. din adamıdır ve akıbeti temsil eder. - vezirin oğludur ve aklı temsil eder.

3. (1) İslami Dönem Türk Edebiyatı'nın ilk eseri Kutadgu Bilig'tir. (II) Yusuf Has Hacip eserini 1070 yılında Karahanlılar Devle- ti zamanında kaleme almıştır. (III) Eski Anadolu Türkçesi ile yazılan Kutadgu Bilig "kutlu olma bilgisi" anlamına gelmekte- dir. (IV) Aruzun "feûlün feûlün feûlün feûl" kalıbıyla yazılan eser beyitlerden oluşur. (V) Ayrıca eski Türk yaşayış ve ina- nışıyla İslamî inancı birleştiren bu eser siyasetname ve nasi- hatname özelliklerini de taşır. "1 12 Kutadgu Bilig'le ilgili yukarıda verilenlerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) I B) II C) III . Divân-ı Hikmetle ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi doğru değildir? D) V Foli A A) Mutasavvıf Hoca Ahmet Yesevi tarafından 12. yy.da ya- zılmıştır. B) İlâhî aşk, ibadet, cennet gibi konuların ele alındığı didak- tik bir eserdir.

3. Allah'ı övmek, ona yalvarmak için yazılan şiirlerdir. Özel bir ezgiyle oluşan bu türün en önemli temsilcisi Yunus Emre'dir. Hecenin 7, 8 veya 11'li kalıpları ile oluşturulan bu şiirler deği- gibi farklı isimlerle anılır. ----- şik tarikat ve kesimlerde --- ----- D) tapuğ ==== Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilemez? A) ayin B) sathiye t C) deme E) nefes HIZ VE

Çalışma Testi 2. T Eyyûb ile derde esir inledim ben çektim ceza Belkıs ile hem taht üzre mühr-i Süleyman'da idim Yûnus ile balık beni çekti demeye yuttu beni Zekeriyya ile kaçtım Nuh ile tufanında idim Yunus Emre'ye ait bu şiirde olduğu gibi yaratılışın başlangıcı ve sonunun, varlığın nereden gelip nereye gittiğinin ve bu ikisi arasındaki aşamaların neler olduğunun tasavvufi açı- dan anlatıldığı şiirlere ---- denir Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) devriye D) ilahi B) nutuk E) nefes deme C

1.8 2.C 3.C 4.E 5.A 6.D 7.C 8.B 9.D 10E 11E 10.00 10. Gonca gülsün has bahçede bitersin Bülbül gibi gül dalında ötersin Garip bülbül beni mahzun edersin Bulamaz emsalin eşin belalım Bu şiir alıntısı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez A) Ahenk unsurları olarak redif, kafiye, ölçü, aliterasyon, asonans ve kelime tekrarlarından yararlanılmıştır. B) Âşık tarzı halk şiirinin geleneğine aittir. C) Birden fazla mazmundan yararlanılmıştır. D) Yalın ve akıcı bir üslup vardır, halk dili kullanılmıştır. özelliklerini taşımaktadır. 18. yüzyıl halk edebiyatının E) pex br Divan 1. As ik dort Raizemes diges dolor Sen direnak

şa 29. Yunus Emre'nin, "Gönül Çalab'ın tahti Çalab gönüle baktı Yedi cihan bedbahtı Bir gönül yıkar ise" dizelerinde vurgulanan düşünce; Aldı benim gönlümü, n'olduğum bilmezem Yavı kıldım ben beni, isteyip bulamazam II. Uçmak uçmak dediğin, kulları yeltediğin Uçmağın sermayesi bir gönül etmek gerek III. Yunus Emre der hoca, gerekse var bin hacca Hepisinden iyice bir gönüle girmektir J dizelerinin hangilerinde benzer şekilde ifade edilmiştir? (Çalab: Rab, Tanrı / Uçmak: Cennet) I. A) Yalnız II B) Yalnız III D) II. ve III. C) I. ve II. E) I, II ve III

(1) Türklerin Müslüman olmadan önceki dönemlerde başka dillerin etkisinde kalmamış bir edebiyatları var- dı. (II) Ağırlıklı olarak sözlü olan bu edebiyatta şiirler he- ce ve aruz ölçüsü ile yazılmıştır. (III) İslam'ın kabulün- den sonra Türkler, Arap ve Fars edebiyatlarından da etkilenmiş; böylece divan edebiyatı doğmuştur. (IV) Bu edebiyatta özellikle Arapça ve Farsça sözcüklerle do- lu, ağır bir dil kullanılmıştır. (V) Divan edebiyatının ya- nında, eski Türk edebiyatının devamı niteliğinde olan halk edebiyatı da halk arasında yaygınlaşmıştır. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) I B) II C) III D) IV E) V

İslamiyet etkisindeki Türk edebiyatı halk edebiyatı ve divan edebiyatı olarak iki kolda ilerlemiştir. Bunlardan halk edebiyatı İslamiyet öncesi yazılı edebiyatın deva- || mi niteliğindedir. Halk edebiyatı kendi içinde dinî-ta savvufi, âşık ve anonim halk edebiyatı olmak üzere üçe I IV V Layrılmaktadır. Dil, halkın kullandığı sade Türkçedir. Eser- lerde az da olsa söz sanatlarından yararlanılmıştır. Bu parçada numaralanmış bölümlerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) I B) II C) III D) IV E) V

xay- PALME YAYINEVİ 12. Gittiğinizde DENEME 7 IV. Tavrını 1. Sapasağlam II. Kaçındığım III. Ciddileşti Yukarıdaki şemada yer alan sözcüklerle ilgili olarak yapılan açıklamalardan hangisi doğru değildir? AVI. sözcükte ünsüz türemesi ve ünlü türemesi vardır. B) Il. sözcükte ünsüz yumuşamasına aykırılık ve ünsüz yumuşaması vardır. III. 'sözcükte ünsüz türemesi ve ünsüz benzeşmesi vardır. IV. sözcükte ünlü düşmesi ve iyelik eki vardır. E) V. sözcükte ünsüz benzeşmesi ve ünsüz değişimi var- dir.

4. Aşağıdakilerden hangisi yukarıda belirtilen özelliklerinden biridir? Aynı şair tarafından söylenmiştir. Bkisi de aruz ölçüsüyle yazılmıştır. Yiğitçe ve mertçe bir söyleyiş söz konusudur. DMusammat koşma türünde yazılmışlardır. E Divan edebiyati nazım şekillerindendir. Halk edebiyatımızda saz şairleri arasındaki atışmalar, taşla- malar gibi karşılaşmalarda âşıklar söyleyecekleri dörtlüklerde dudak seslerinden (b, f, m, p. v) harflerini kullanmazlar. Dudak-değmez saz şairleri arasında karşılaşmalı yapıldığı gibi verilecek bir ayağa göre tek bir saz şairi de kendi başına dudak-değmez (leb değmez) dalında hünerini gösterebilir. Bunun için de iki dudak arasına bir iğne konur. Yanılma hâlinde iğne dudağa batarak kan çıkmasına yol açacağından, hakemlik yapanlara karşı bir itiraz söz konusu olmaz. Aşağıdakilerin hangisinde bu parçada bahsedilen leb- değmez sanatıyla ilgili bir örnek vardır? A) Nice yıldır dil gireli zarina canan senin Cana tek can asılıdır darına canan senin Aşıkın daldan atarak yardaki aşnasın sen Hayalet nice dayanak narına canan senin B) Yiğidin eyisini nerden bileyim Yüzü güleç, kendi yaman olmalı Kasavet serine çöktüğü zaman Gönlünün gâmını alan olmalı C) Eğer benim ile gitmek dilersen Eğlen güzel yaz olsun da gidelim Bizim iller kıraçlıdır aşılmaz Yollar çamur kurusun da gidelim D) Aman hey Allah'ım aman Ne aman bilir ne zaman Üstümüzde çayır çemen Bitmeden bir dem sürelim E) Manav oldum elma armut tez çürür Cambaz oldum ip üstünde kim yürür Kasap oldum her gün gözüm kan görür Yüreğim bayıldı kana bakarken ►/benimhocam 7. 74

YAYINLARI LINIT 6. "Mert dayanır namert kaçar Meydan gümbür gümbürlenir Şahlar şahı divan açar G Divan gümbür gümbürlenir" 8 Bir ---- alınan bu dörtlüğün nazım türü -- Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden han- gisinde verilenler getirilmelidir? A) koşmadan - taşlamadır B) semaiden - koçaklamadır C) varsağıdan - koçaklamadır D) semaiden - taşlamadır E) koşmadan - koçaklamadır Tunin en küçük nazım biçimi-

ŞEHİT KARA PİLOT ÜSTEĞMEN TAHSİN BARUTÇU MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERSİ 10. SINIF SORUMLULUK SINAV SORULARIDIR AD/SOYADOM.SO SINIF/NO: 12-4 gig 1)Aşağıda verilen maninin çeşidini yazınız. (10 p) Kuleden Ses geliyor kuleden O kaş o göz değil mi Beni sana kul eden 2) Aşağıdaki cümlelerdeki boşlukları doldurunuz. (20 p) - Sözlü edebiyat döneminde atasözlerine denirdi. - Göktürk Yazıtları bugün içerisindedir. - Tasavvuf inancında, yaratan Allah ile yaratılanın tek kaynaktan geldiğini ve "bir" olduğunu savunan mistik görüşe...... .denir. sınırları -İlahi nazım şeklinin Bektaşi tarikatlarındaki şekline ...denir. 3-)I. Ben her işin başı sevgi diyorum Dünya güzel yaşamak iyi diyorum II. Sizlersiniz bu anı ışıklarla Türk eden! Eksilmesin şu mutlu şafaklar bu ülkeden! III. Dünya yüzünde, bir sefer olsun, tanışmadan, Öz çehrenizle sizleri görmekteyim bu an. Numaralanmış dizelerdeki altı çizili fiilimsilerin türleri aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla verilmiştir? (10 p) A) Zarf fiil/ isim fiil / zarf fiil B) İsim-fiil/zarf fiil / sifat fiil C) Sifat fiil /isim-fiil / zarf-fiil D) Sifat fiil/sifat fiil /isim fiil E) İsim-fiil/sifat-fiil/zarf-fiil 4) İlk ilahi yazan islam şairi kimdir? (5 p) a)Ahmet Yesevi b) Yunus Emre c) Kaşgarlı Mahmut d) Kadı Burhaneddin 5) Aşağıdaki cümlelerin karşısına doğru ise D, yanlış ise Y yazınız. (25 p) * Yunus Emre, Tekke Edebiyatı şairlerindendir. ( ) *Halk şiirinde âşıkların mahlas almasına veya mahlaslarını kullanmalarına tapşırma denir. ( ) *Manilerin uyak düzeni aaxa şeklindedir () *Maniler genellikle 11'li hece ölçüsüyle söylenir. ( ) *Türkülerde her bendin sonunda tekrarlanan bölüme bent denir. ( ) Hecenin 8'li kalıbıyla söylenen halk şiiri türlerindendir. Dörtlük sayısı 3-5 arasında olabilir. Kendine özgü bir ezgiyle söylenir. Ölçüsü ve ezgisi yönüyle ayırt edilir. Daha çok sevgi, doğa, güzellik gibi konular işlenir. 6) Yukarıda sözü edilen nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir? (10 p) A) Mani B) Semail C) Varsağı D) Destan E) Koşma I. Görünen köyün uzağı olmaz. II. Balta değmedik ağaç olmaz. III. Aş taşınca kepçeye paha olmaz. IV. Emek olmadan yemek olmaz. V. Altın yere düşmekle pul olmaz. 7) Numaralanmış atasözlerinin hangilerinde zarf- fiil kullanılmıştır? (10 p) A) I ve II. B) I ve III. C) II ve III. D) III ve IV. E) IV ve V. Oldum olası sevmişimdir vapur yolculuğunu() Bu sabah da 9( )15 Beşiktaş( )Kadıköy vapurundaydım. Yanımda bir genç () Elinde telefon () kulağında kulaklıkla kendinden geçmiş vaziyette bambaşka bir evrende bambaşka bir hayat yaşıyor gibiydi. 8) Parçada yay ayraçla belirtilen yerlere aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangileri gelmelidir? (10p) A) (...) (:) (-) () () B) (.) (:) () () (;) C) (-) (-) (-) (...) () D) (...) (.) (1) (...) (;) E) (-) (:) (-) (...) (.) BAŞARILAR TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ZÜMRESİ