Halk Şiiri Özellikleri Soruları

23 ve 24. soruları aşağıdaki numaralı metinlere göre cevaplayınız. 1. Beni candan usandırdı cefadan yâr usanmaz mi Felekler yandı âhimdan muradım şemi yarimaz mi II. Karac'oğlan der ki bakın geline a Ömrümün yarısı gitti talana C Sual eylen bizden evvel gelene a Kim var imiş biz burada yoğ iken b 23. Farklı yüzyıllarda yaşayan iki şaire ait bu dizeler değerlendirilirken aşağıdaki çıkarımlardan han- gisi yapılamaz? A) Şiirlerinde kullandıkları nazım birimlerinin ne ol- duğu B) Hangi şiir ölçüsünü kullandıkları C) Dil ve anlatım özellikleri D) Tasavvufa ağırlık verdikleri E) Hangi şiir geleneğiyle yazdıkları 25. 1 Ş voo 24. Bu dizelerin değerlendirildiği aşağıdaki bilgiler- den hangisi doğrudur? A) Uyak düzenine bakılarak I.nin bir gazelin ilk bey- ti olduğu, mahlas kullanıldığına göre Il.nin âşık geleneğiyle oluşturulmuş bir şiirin son dörtlüğü olduğu söylenebilir. 6) 1.de zengin uyak kullanılmıştır. CHece sayısına bakılarak II.nin bir semaiden alın- dığı söylenebilir. D) 1.divan şiiri, II.tekke şiiri geleneği ürünüdür. E 11.de çapraz uyak düzeni kullanılmıştır.

24. Orta Asya'dan Anadolu'ya pek çok Türk toplumunda değişik varyantları bulunan, Anadolu da daha çok, Bolu Beyi'ne rakip olarak ortaya çıktığı hikâyesi bilinen bir halk kahramanıdır. Babasının öcünü almak için dağa çıkan, zenginden alıp fakire veren bu eşkıya-şair, koçaklama türündeki şiirleriyle tanınmıştır. Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Dadaloğlu B) Koroğlu C) Karacaoğlan D) Seyrani E) Pir Sultan Abdal

k r e ma 11. - Seni gidi saçı buçuk diyor, Han Zühre'ye. Ben senin babana "Ateşle barut bir arada durmaz." deyince senin baban beni mecliste cemaatin içinde hacil düşürdü. Şimdi gidip olup bitenlerin hepsini babana söyleyeceğim." Yalvarıyorlar: - Hocam! Sen bilirsin. Biz namizatlıyız zaten. Mektepten icazetnamemizi aldık mıydı, düğünümüz olacak, sen bilirsin. Hoca'ya yalvarma kâr etmiyor. Diyor ki Tahir: Hocam, sen bilirsin! Dilime iki hane geldi. Şurda söyleyim de gidersen yine git. Aldı sazı destine, koydu dertli sinesinin üstüne. Bakalım Tahir, Hoca'ya ne diyor: Başına döndüğüm Aleddin Hoca Ne gündüzüm gündüz ne gecem gece Hoca yollarımız uğrattın yüce Kurban olam gidip Şah'a söyleme Bu parçayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Bir halk hikâyesinden alınmıştır. B) Yalın bir dille ve halk söyleyişleriyle oluşturulmuştur Diyaloglara yer verilmiştir. D) Şiir ve düzyazı karışık olarak oluşturulmuştur. E) Olağanüstü ögelere yer verilmiştir.

10. SINIF TURK DILL VE Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına "D", yanlış olanların başına "Y" yazınız. (D) 7'li hece ölçüsüyle söylenen måninin ilk iki dizesi doldur- ma dizedir. (D"Atabetü'l-Hakayık" ve diğer Geçiş Dönemi ürünlerinde Çağatay Türkçesi kullanılmıştır. (D) Mesnevi "aa/bb/cc..." şeklinde uyaklanırken gazel ve ka- side "aa/ba/ca..." şeklinde uyaklanır. (D) İslamiyet öncesinde "sagu", halk şiirinde "ağıt", divan şii- rinde "mersiye" ölenlerin ardından söylenen şiirlerdir. (D) Halk edebiyatında parça güzelliği ön plandadır. Islamiyet öncesi edebiyatta ve halk edebiyatında şiirde aruz ölçüsü kullanılmıştır. ( ) Divan şiirinde şiirler "divan", şair hayatları ise "tezkiretü'ş- şuara" adı verilen eserlerde toplanırdı. (y) Islamiyet öncesi Türk şiirindeki koşuk; halk edebiyatında- ki koşmayla, divan edebiyatındaki gazelle konu bakımın- dan eşleşebilir. (D) Gazel ve kaside "aa, bb, cc..." şeklinde uyaklanır. İslamiyet öncesinde şiir söyleyen kişilere "kam, baksı, ozan, şaman" gibi isimler verilirdi. "Divanü Lügati't-Türk'te sav, sagu, koşuk, destan örnek- leri vardır. ilk Sözlük ("Divanü Lügati't-Türk", Araplara Türkçeyi öğretmek için Arapça yazılmıştır. (D) "Kutadgu Bilig"in arkasında Türk illeri haritası bulunmaktadır. ( ) Halk şiiri somut, divan şiiri soyut konuları işler. ( ) Türk edebiyatında "aaxa" olarak kafiyelenen üç şiir var- dir: Mâni, rubai ve tuyuğ. ( ) Türk edebiyatının her döneminde şiirde ölçü ve uyağa önem verilmiştir. "Kutadgu Bilig", alegorik bir siyasetnamedir. 1 2 3 4 6 7 8 S

Sre 6. Kelime anlamı "işitilerek öğrenilen şiir" demektir. Gü- zelleme, koçaklama, taşlama, ağıt gibi türleri vardır. Aşk, doğa gibi temalar işlenir. Bu parçada tanıtılan nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir? A) Koşma D) Ninni B) Varsağı E) İlahi C) Semai 59

Prf Yayınları c him Hakkı) (1) Orta oyunu, belli bir sahnesi olmayan, açık bir alanda, seyircilerin ortasında oynanan geleneksel halk tiyatrosu türüdür. (II) Usta-çırak ilişkisine daya- li bu oyunda ele alınan konular ustadan çırağa ge- çer, ekleme ve çıkarmalarla, duruma göre yapılan doğaçlamalarla süslenir. (III) Oyunun oynadığı yere "perde", oyunun giriş bölümüne "göstermelik, asıl olayın geçtiği bölüme "mukaddime", son bölümüne de "nareke" denir. (IV) Oyunun ana karakterleri Ka- vuklu ile Pişekår, meydanda şive ve kişi taklitleri ya- parak kadroyu kalabalıklaştırır. (V) Bu kadroda Kay- serili, Rumelili, Karadenizli, Rum, Ermeni, Yahudi, Arap, Arnavut, sarhoş, bekçi, kekeme, kambur gibi tipler bulunur. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisin- de bir bilgi yanlışı vardır? A) I B) II C) III D) IV E) V

1. Evvel zaman içinde Kalbur saman içinde Develer tellal iken Pireler berber iken Ben annemin babamın beşiğini Tingir mingir sallar iken Biçiminde devam eden türle ilgili aşağıdakilerde hangisi yanlıştır? Düz Anlatım kısa ve yoğundur. B) Olağanüstülükler yoktur. CTSecilere yer verilmiştir. D) Evrensel esaslar vardır E) Yer, zaman belirsizdir.

13. Aşağıdakilerden hangisinde bir bilgi yanlışı söz konu- sudur? A) Ergenekon Destanı, Türklerin demircilik geleneğini gösteren önemli bir destandır. B) Kurt motifi; Bozkurt, Türeyiş ve Oğuz Kağan Desta- nı'nda yer alır; eski Türklerde, Şamanizm inancında Türk'ün hayat savaş gücünün bir sembolüdür. (C) Danişmentname, Battalname, Manas ve Köroğlu Des- tanı Islamiyet'ten sonraki Türk destanları arasındadır. D) Eski Türk destanlarıyla ilgili bilgilerin bir bölümüne Çin kaynaklarından; Arap, Iran tarih ve edebiyatına ait el yazması eserlerden ulaşılmıştır. E) Bozkurt, Ergenekon, Şu, Oğuz Kağan ve Türeyiş Türk edebiyatındaki önemli yapma destanlardır.

nzetme n n yor in e başvu ALTIN ANAHTAR 5. Ama bulutlanmış gözlerimi Alamadım duru gözlerinden Yukarıdaki parçada aşağıdaki söz sanatların- dan hangilerine başvurulmuştur? Birinci dizede açık istiare, ikinci dizede kapalı istiare vardır. B) Birinci dizede benzetme ikinci dizede açık istiare vardır. Birinci dizede mecazımürsel, ikinci dizede ka- palı istiare vardır. D) Birinci dizede kapalı istiare, ikinci dizede açık istiare vardır. E) Birinci dizede açık istiare, ikinci dizede benzetme vardır. 8.

edir. 111 5. 1. Bir yiğit gurbete çıksa Gör başına neler gelir Merdin, sılayı andıkça a Yaş gözüne dolar gelir II. Yaşa, Karac'oğlan yaşa Ben söylerim coşa coşa İş düşünce garip başa Q Düşünerek gider gelir III. Kocadım, çekemem nazı Bağrıma dökemem közü Yârin bana kötü sözü Kara bağrım deler gelir Yukarıdaki numaralanmış dörtlüklerin şiirde bulunma sırası aşağıdakilerden hangisidir? I, III, II DYT, II, III B, III, I E) III, 1 CII, II, I

- öyle bir "çarşı" anlatımı yapar ki gelip geçenlere, dilencilere, satıcılara kadar her şey hayâlinizde canla- nır, kendinizi çarşıdan geçiyor sanırsınız. Mendil satan Acem'in, Fıstıkçı Arnavut'un, gözlükçü Mişon'un, balya taşıyan hamalların, çocuğunu çiğnenmekten korumak için feryat eden annenin, dörtnala koşan bir at arabasının, bir konak arabasının, kısacası çarşıdan geçen her insan ve eşyanın sesi, gürültü ve patırtıları kulaklarınıza yansır. Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisi geti- rilmelidir? A) Meddah D) Pişekâr B) Hayâlbaz C) Karagöz E) Orta oyuncu

6. Aşağıdakilerden hangisi Yunus Emre ile Mevlana'nın ortak özellikleri arasında yer almaz? 13-14. 13. Aynı yüzyılda eser vermiş sanatçılar olmaları B) Eserlerinde halkın günlük konuşma dilini kullanma- lan Eserlerinde tasavvuf, sevgi, hoşgörü konularını işlemeleri 0) Aruz ölçüsüyle şiirler yazmış olmaları E) Şiiri duygu ve düşüncelerini halka aktarmada bir araç olarak görmeleri Düşer d Arsa çe Yara g Düşer

8. Aşağıdakilerden hangisi dinî-tasavvufi düşünce için- de yer alan kavramlardan biri değildir? girmiş kimse A) Mürşid D) Tarikat B) Derviş C) Tamu E) Vücudumutlak cehemen Prf Yayınlar ↓ (mutlak varlike) evren tek Varlıktic 11. Kil

10. "Türkü ile ilgili aşağıdakilerin lişi vardır? A) Yerine Anadolu ve Asya şivelerinde "yır" sözcüğü de kullanilmiştir. B) Genellikle olağanüstü olay ve kişiler işlenir; bireysel, sosyal ve gerçek olaylardan uzak durulur. C) Ezgisine göre bozlak, kayabaşı, hoyrat gibi adlar alabi- D) Standart bir ölçüsü veya nazım birimi yoktur; genellikle üç dizelik bent ve bu bentleri takip eden iki dizelik kavuştaklardan oluşur. E) Genellikle son derece yalın ve dokunaklı bir anlatımla ve ezgili olarak söylenir. 11. Anonim halk edebiyatı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Mâni, türkü gibi manzum ürünler yanında masal, bilme- ce gibi düzyazı ürünleri vardır. B) Ürünlerde son derece yalın, yapmacıksız bir dil kulla- nılmıştır. C) Islamiyet öncesindeki sözlü edebiyatın devamı niteli- ğindedir. D) Manzum ürünlerde, divan edebiyatının etkisiyle yer yer aruz ölçüsü de kullanılmıştır. E) Meddah, orta oyunu gibi geleneksel tiyatro türleri de anonim ürünlerdendir.

sal- Kör- min a'nın salcı için 10. (1) Anonim halk edebiyatı göstermeye bağlı türler arasında ken- dine yer bulan masallar, olağan dışı olayları kendi bünyesinde taşır. (II) Masallarda zaman unsuru önem arz etmez, zaman- da belirsizlik bulunmaktadır. (III) Masal mekânları Hindistan, Kaf Dağı, Çin gibi masal diyarlarıdır. (IV) Buralarda geçen yer adları gerçek dünyada var olsa da aslında hayalî ortamlardır. (V) Ma- sal anlatıcılarına masal anası ya da masal atası denir. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) I B) II C) III D) IV E) V DAY YAYINLARI

4. Kutadgu Bilig ile ilgili aşağıdaki "Doğru (D) / Yanlış (Y)" eşleştirmelerinin hangisi doğrudur? A) 11. yüzyıl Türk kültür ve inanışını yansıtan bir eser- dir. (Y) B) Turk edebiyatında mesnevi nazım biçimiyle yazılan tik eserdir. (Y) C) Dönemin önemli devlet adamı ve bilginlerinden Kaşgarlı Mahmut tarafından kaleme alınmıştır. (D) D) Türk edebiyatında siyasetnâme türünün ilk örneği kabul edilir. (D) E Azeri şivesiyle kaleme alınmıştır. (D)