Halk Şiiri Özellikleri Soruları

7. DEĞERLENDE 2 Eğer benim ile gitmek dilersen Ağlen güzel yaz olsun da gidelim Bizim iller kıraçlıdır aşılmaz Yollar çamur kurusun da gidelim Karac'oğlan der ki buna ne fayda Hiç rağbet kalmadı yoksula bayda Bu ayda olmazsa gelecek ayda Onbir ayın birisinde gidelim Bu dizeler halk edebiyatı nazım şekillerinden han- gisiyle yazılmış olabilir? A) Koşma Aşık Tarzı Halk Edebiyatı Nazım Biçir D) Varsağı B) Semai E) Destan C) Türkü verb ( 8. Âşık tarzı şiir geleneği, halk edebiyatının bir kolu olarak iplomiunt öncesine kadar uzanmaktadır. Sade Türkçe, ilor söyleyen 9. Âşık ec ceki sc günüm ramar lere is denili şairi" ta da 4D Serisi Ⓡ yatı, âşık bura dür... oku lem ust ala me BL bi 2. A 10.

5. Kara gözlü yarim ben gider oldum Sakınıp zülfünü yoldurmayı gör Ağlama sevdiğim yine gelirim Hasretle aklını aldırmayı gör Bu dizeler dil ve içerik özellikleri göz önünde bulundurul- duğunda Türk edebiyatının hangi döneminde oluşturul- muş olabilir? A) Divan Edebiyatı B) Halk Edebiyatı C) Fecriati Edebiyatı D) Sözlü Edebiyat E) Tanzimat Edebiyatı

A) Güvahi'nin C) Bayburtlu Zihnî'nin E) Gevherî'nin 4. Aşk ve tabiat şairi olan şiirlerinde arı ve duru bir Türkçe kullanmış, tasavvufa ve dinî konulara yer verme- miş, divan ve tekke şiirinden hiç etkilenmemiştir. Âşık edebiyatının duygu yönünden en zengin ve güçlü şa- iri olan sanatçı, hece ölçüsü ile koşma, semai, ara si- ra da destan söylemiştir. A) Karacaoğlan Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden han- gisi getirilmelidir? D) Levni'nin D) Aşık Ömer B) Dertli C) Dadaloğlu E) Köroğlu 17. yüzyılın ilk yarısında büyük bir üne kavuşan --** döneminde halk edebiyatında da kendini göstermeye başlayan aruz vezninden etkilenmemiş, divan şiirinin etkisinden uzak, halk zevkine bağlı, doğal bir söyle- yişle şiirler yazmıştır. Sanatçı, âşık edebiyatının müş- terek bir özelliği olarak hece ölçüsünü kullanmıştır. En çok hecenin 11'li veznini tor Destan

ÜNİTE 7 1. DEĞERLENDIR 2 Âşık Tarzı Halk E Aşağıdakilerin hangisinde halk edebiyatı ile ilgili bir bilgi yanlışı vardır? A) Bazı şairlerin hayat hikâyelerine "cönk" adı verilen defterlerde yer verilmiştir. B) Şiirlerde özel başlık kullanılmadığı için şiirler nazım biçimleriyle anılmıştır. C) Saz şairleri şiirlerini çoğunlukla doğaçlama olarak söylemişlerdir. D) Nazım birimi genellikle dörtlük olmakla birlikte be- yitlerle söylenen şiirler de olmuştur. 18 E) Şiirlerde çoğunlukla yarım kafiye ve rediften yarar- lanılmıştır. #ah-om

1 1 1 E 1 1 4. Köktürk Yazıtlarıyla ilgili olarak aşağıdakilerin han- gisi söylenemez? A) VIII. yüzyılda diktirilen yazıtlar Tonyukuk, Kül Tigin ve Bilge Kağan anıtlarından oluşmaktadır. B) Hitabet üslubu kullanılmış ve dönemin yöneticileri halkına seslenmiştir. C) Yazıtlarda yabancı etkilere açık olduğu belli olan bir Türkçe ve sanatlı bir dil kullanılmıştır. D) Tonyukuk ve Yolluğ Tigin tarafından yazılan bu anıt- lar Orhun Vadisi'nde bulunmuştur. E) 38 harften oluşan Köktürk alfabesiyle yazılmıştır ve Türk tarihinin ilk yazılı ürünleridir. 11 (8

5. I. Çoğunlukla 7'li, 8'li ve 9'lu hece ölçüsüyle söylen- me II. Âşık edebiyatı ürünü olma III. Sade bir dille, ezgili olarak söylenme IV. Anlatılmak istenen duygu ve düşünceyi son iki di- zede dile getirme V. Annenin bebeğine ilişkin isteklerini, iyi dileklerini dile getirme Yukarıdaki numaralanmış bilgilerden hangileri nin- niye ait değildir? A) I. ile II. B) II. ile IV. D) IV. ile V. C) I. ile III. E) III. ile V.

4D Serisi Ⓡ 9. İnci, minci Kim birinci Çarşıdan aldım Pirinci Benim babam Birinci Bu dizeler aşağıdaki anonim halk edebiyatı ürünle- rinden hangisiyle yazılmış olabilir? A) Tekerleme D) Atasözü B) Bilmece 1 god obnielona C) Fıkra E) Deyim nobelblabigseA S

alk Edebiyatı 8. Söyleyeni belli olmayan, ağızdan ağıza, kulaktan ku- lağa yayılan, halkın ortak malı olan ürünlerin oluştur- duğu anonim halk edebiyatında; sade, akıcı bir halk Türkçesinin kullanılması, şiirlerde ağırlıklı olarak hece ÜNİTE - 7 | ölçüsünün 7'li, 8'li, 11'li kalıplarının kullanılması, dört- || nekiv lük nazım biriminin kullanılması, mecazlara ve edebî sa- ||| natlara fazlaca yer verilmesi ve ölüm, aşk, tabiat sev- IV gisi, ayrılık acısı, özlem, yiğitlik, toplumsal aksaklıklar V gibi konuların işlenmesi gibi özellikler vardır. Bu parçadaki numaralanmış bölümlerin hangisin- de bir bilgi yanlışı vardır? A) I helhüt ne167 (3 B) II C) III D) IV E) V

2. c) Çocuklara yönelik edebiyatın, bilime yön vermesi D) Edebî eserlerin çocuklarca ilgi görme nedenleri E) Çocuklara yönelik edebî eserlerin yetişkinler açısından önemi Akşamla bacada mavileşince duman Biten türkü gibi uzaklaşan kapımdan Kayın ağır ağır gündüzden gecenize Ey İstanbul ağzıyla mal satan simitçi Çocukları eşeğine bindiren sütçü Halil İbrahim bereketi kesenize Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Nida sanatından yararlanılmıştır. B) Betimlemelere başvurulmuştur. Farklı uyak türlerine yer verilmiştir. D) Umutlu olma teması ele alınmıştır. E) Karşıtlıktan yararlanılmıştır. TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI - SOSYAL BİLİMLER-1 Sınav kodu (Y1222)

1. (1) Türk adının geçtiği ilk Türkçe metin olan Orhun Yazıt- lan, Yolluğ Tigin tarafından taşlara kazınmıştır. (11) Bu yazıtlarda Türk devlet adamlarının millete hesap verme- si onlarla hesaplaşması söz konusudur. (III) Göktürk al- fabesiyle yazılmıştır. (IV) Bu yazıtlar üç büyük kişi adına diktirilmiş üç büyük anıttan oluşur. (V) Bu yazıtlar Türkle- rin Islamiyet'i kabul etmesiyle yazılmış, Müslüman Türk- lerin tarihimize bir armağanıdır. Bu parçada verilen numaralı cümlelerden hangisin- de bir bilgi yanlışı vardır? A) 1. B) II. C) III. D) IV. E) V. İnlamiyet öncesi Türk edebiyatında; yiğitlik, aşk, tabiat vaplan

B) Şiirlerde kullanılan ölçünün, benzerlik gösterebileceğine CV Şiirlerde, farklı dil ve anlatım özellikleri kullanılabildiğine D) Farklı dönemlerde aynı nazım şekli ile şiir yazılabildiğine E) Kafiye düzenlerinin, şiire göre farklılık gösterebileceğine 6. 1. Varup ol derd-şinas- dil ü cânı görsem Hâk-i pâyine Nedimâ yine yüzler sürsem Gizlice arasam ağzın lebin emsem sorsam Hiç bir çâre bilür mi dil-i bîmâre aceb II. Dalgin geceler, el ele geldik yarınızda, Sallandik o şen kizla salıncaklarınızda Hummalı denizlerden esen rüzgârnızda Sallandık o şen kızla salıncaklarınızda. Merim Aşağıdakilerden hangisi numaralanmış bu dörtlüklerin or- tak özelliklerinden biri değildir? A) Aruz ölçüsünün kullanılması B) Aynı uyak çeşidi ile yazılması C) Nazım şeklinin şarkı olması X DY Ahenk unsuru olarak redife yer verilmesi E Lirik şiire özgü nitelikler taşıması 1-B 2-E 3-C 4-D

Koşuk ile ilgili olarak aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Hece ölçüsünün kullanıldığı bu şiirlerde genellikle zengin ve cinaslı uyaklardan yararlanılmıştır. BYDörtlük nazım birimiyle yazılan koşukların uyak düzeni aaab / cccb / dddb şeklindedir. C) İslamiyet etkisindeki halk edebiyatına ait olan koşma ile benzerlikler göstermektedir. D) Şölen adı verilen ziyafetlerde ve sığır adı verilen kutsal av törenlerinde söylenmektedir. E) Kopuz adı verilen bir sazla, ritmik hareketlere eşlik edecek şekilde okunmaktadır. 1280

32 (1) Göçebe bir yaşam süren Türklerin yazıya olan gerek- sinimleri, diğer uluslara göre geç bir dönemde ortaya çıkmıştır. (II) Türklerin kullandığı ilk yazı sistemi olan ve Orhun Yazıtları'nda kullanılmasından ötürü Orhun alfabesi olarak da adlandırılan yazı sistemi, ilk olarak 6. yüzyılda Yenisey'deki anıtlarda kullanılmıştır. (III) Orhun alfabesinden günümüze kalan en büyük kalıntılar olan Göktürk Yazıtları'nın çözülüp değerlendirilmeleri ancak 19. yüzyıl sonunda gerçekleşebilmiştir. (IV) Bu yazıtlar 1893'te Danimarkalı Türkolog Wilhelm Thomsen tara- fından çözülmüş ve böylece, yazıtların Kültigin ve Bilge Kağan tarafından diktirilmiş oldukları ortaya çıkarılmıştır. (V) Bu alfabe, Latin harflerinin kabul edildiği tarihe kadar Türk toplulukları tarafından kullanılmaya devam etmiştir. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) I B) II C) III D) IV E) V

6. Lâle sümbül açtı, geldi nevbahar Yemyeşil görünür çimenli dağlar Herkesin gönlünde taze sevinç var Goncasın gösterir bülbüle bağlar Bu dörtlükte aşağıdaki açıklamalardan hangisine uy- gun bir söz sanatı vardır? A) Bir sözü mecaz anlamını düşündürecek şekilde kul- lanma B) Bir şeyi olduğundan az ya da fazla gösterme C) Birden çok anlamı bulunan bir sözcüğü uzak anlamıyla kullanma D) Hemen herkesçe bilinen bir kişi veya olaya gönderme yapma E) Anlamca birbiriyle ilgili kelimeleri bir arada kullanma Ders İşleme Föyü | Türk Dili ve Edebiyatı 29

8. Üze kök tengri asra yağız yir kılındukda iki ara kişi oglı kılınmış. Kişi oglinda üze eçüm apam Bumin Kagan, Istemi Kagan olurmuş. Olurupan Türk budu. nung ilin törüsin tutabirmiş, itibirmiş. (Üstte mavi gök, altta kara yer yaratıldığında ikisi arasında insanoğlu yaratılmış. İnsanoğulları üstüne atalarım Bumin Kağan, Istemi Kağan hükümdar ol muş. Hükümdar olup Türk milletinin ilini, töresini tut. muş, düzenlemiş.) Bu parça aşağıdaki dönemlerden hangisine ait. tir? A) Sözlü edebiyat B) Yazılı edebiyat C) Geçiş Dönemi D) Halk edebiyatı E) Divan edebiyatı

1. Medrese eğitimi almış, divan edebiyatından etkilen- miştir. Halk arasında ve kahvelerde bulunarak âşıklar- la olan ilgisini devam ettirmiştir. Divan şiirinin etkisiyle yazdığı bahariyeler, naatlar, gazeller vs. üslup ve teknik bakımından kusurlu kabul edilmektedir. Hece vezni ile yazdığı şiirlerinde divan şiirinden gelen kalıplaşmış sözlere yer vermiştir. Asıl başarısını halk şiiri geleneği- ne uygun olarak ve hece ölçüsüyle söylediği şiirlerine borçludur. Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden han- gisidir? A) Âşık Ömer C) Karacaoğlan B) Dadaloğlu D) Yunus Emre E) Kayıkçı Kul Mustafa