Halk Şiiri Özellikleri Soruları

9. Aşağıdakilerden hangisi bir koşmadan alınmış olabi- lir? A) Bülbül ne yatarsın yaz bahar oldu Çağrışıp ötmenin zamanı geldi Serviler yeşerdi çiçekler doldu Cana can katmanın zamanı geldi B) O yana bu yana bakma Beni ateşlere yakma Elini koynuna sokma Seni senden sakınurum C) Aşkın odu ciğerimi D) Yakageldi, yakagider Garip başım bu sevdayı Çekegeldi, çekegider Bre ağalar bre beyler Ölmeden bir dem sürelim Gözümüze kara toprak Dolmadan bir dem sürelim E) A benim ahtı yârim Gönlümün tahtı yârim Yüzünde göz izi var Sana kim baktı yârim 1-D 2-B 3-B 4-B 5-D 6-C YAYIN DENİZİ

1. Halk edebiyatında nazım şekilleri, divan edebiyatında ol- duğu kadar düzenli ve çeşitli değildir. ____ nazım biçimle- rinden olan ____ on birli hece ölçüsüyle söylenir. Bu na- zım biçimine benzerlik gösteren ve kendine has ezgisiyle sekizli hece ölçüsüyle söylenen _ _ _ _ halk edebiyatı sa- natçılarının en çok kullandıkları nazım biçimleri olmuştur. Parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerin hangisi getirilmelidir? A) Anonim halk edebiyatı - koşma - türkü B) Âşık edebiyatı - varsağı - semai C) Tekke edebiyatı - şathiye - İlahi D) Âşık edebiyatı - koşma - semai E) Anonim halk edebiyatı - destan – türkü

YAYIN DENİZİ 12. Aşağıdaki cümleler Doğru (D) / Yanlış (Y) şeklinde de- ğerlendirilirken hangisinde bir yanlışlık yapılmıştır? A) Semai ile varsağı hece ölçüsünün farklı kalıpları ile yazılmaları dışında benzer nazım biçimleridir. (Y) B) İlahinin belirli bir kalıbı yoktur, hecenin farklı kalıpla- rıyla yazılabilir. (D) C) Koşma, divan edebiyatındaki gazelle bazı yönlerden benzer özellikler taşır. (D) D) Âşık tarzı halk edebiyatı nazım biçimlerinin en önem- li özelliklerinden biri de genellikle din dışı konuları iş- lemesidir. (Y) E) İlahi nazım türünün en belirgin yönü dört halife ve din büyüklerini anlatmasıdır. (Y) 7-E 8-B 9-A 10-C 11-E 12-D

k IN DENİZİ Halk edebiyatı nazım biçimleri ve türleri ile ilgili aşağı- daki yargılardan hangisi yanlıştır? A) OB) 4. 0 Koşma 11'li hece ölçüsü ile yazılır ve genellikle 4+4+3 veya 6 + 5 biçiminde duraklanır. Âşık tarzı halk edebiyatı sanatçıları şiirlerini doğaçla- ma söylerler. C) Koşmadan sonra âşık tarzı halk edebiyatının en yay- gın nazım biçimi türküdür. D) Mizahi ve kişisel konuları da işleyen destan, bir halk edebiyatı nazım biçimidir. E) Mâni, anonim halk edebiyatı nazım biçimleri içinde en yaygın olanıdır.

8. 1. Dertli'nin "Divan" tertip etmesi II. Nedim ve Şeyh Galip'in hece ölçüsüyle şiir yazması III. Karacaoğlan'ın son dörtlüklerinde "tapşırma" kullanması IV. Âşıklanın zaman zaman "mazmunlar" kullanması V. Seyrani'nin aruz ölçüsüyle şiirler yazması Yukarıda verilenlerden hangisi halk şiirinin, divan şii- rinden; divan şiirinin de halk şiirinden etkilendiğini gös- termez? A) I B) II C) III D) IV E) V

8. Aşağıda verilen açıklamalardan hangisi halk hikâ- yeleriyle ilgili bilgi yanlışı içermektedir? ATürk edebiyatında V. asırdan itibaren görülmeye başlanan, yiğitlik ve aşk konularının işlendiği sözlü kültür ürünleridir. B) Oluşturuldukları çağdaki sosyal yapıyı, kültürü, din ve dil özelliklerini yansıtırlar. C) Tasvirlerle duygusal olarak düşük yoğunluktaki kısımlar nesir; duygu yoğunluğunun arttığı yerler ise nazım olarak dile getirilir. D) Temel hikâyeye bağlı kalmak koşuluyla anlatıcı tarafından nesir bölümlerine eklemeler yapılabilir; eklenen bu kısa hikâyelere "karavelli" denir. E) Gerçek hayata uygun kişiler ve olayların yanında sınırlı da olsa olağanüstü nitelikteki olay ve kişilere de rastlanır.

ON Aşağıda bilgilerden hangisi ayraç içindeki sanatçıyla ilgili değildir? A Halk şiirinin çok önemli isimlerinden olan Dadaloğlu, şiirlerinde tabiatı ve kendi duygularını işlemiş, bizlere 19. yüzyıldan çok önemli eserler bırakmıştır. BY Halk şiirinde aruz vezni kullanmak neredeyse gele- nek hâline gelmiş; Dertli, Bayburtlu Zihnî, Erzurumlu Emrah gibi âşıkları aruzla şiir yazmıştır. C) Pir Sultan, Hızır Paşa'dan hareketle Osmanlı devlet yönetimine yönelik eleştirilerini ifade etmiştir. p D) Yunus Emre gibi şathiyeleriyle dikkat çeken Pir Sultan Abdal, 14. yüzyılın sonu ile 15. yüzyılın ilk yarısında yaşamış bir tekke şairidir. E) Aşık Şenlik; Latif Şah, Sevdakâr Şah ile Gülenaz Sultan, Salman Bey ile Turnatel Hanım gibi halk hikayeleri oluşturan çok yönlü bir şairdir. 17

1 8. Aşağıdaki açıklamalardan hangisi, ayraç içindeki sanatçı ya da eserle ilgili değildir? A Aşık edebiyatında şairnâme yazan ilk isim olan sanatçı, söz konusu şiirinde bazı halk şairleriyle beraber divan şairlerine de yer vermiştir. (Âşık Ömer) B) Asıl ününü hece ölçüsüyle söylediği şiirleriyle kaza- nan şairin aruz ölçüsüyle yazdığı şiirler pek başarılı değildir. Alevi-Bektaşi inançlarına bağlı olan sanat- çının ağır bir dili vardır. (Pir Sultan Abdal) Ozanlık geleneğinin son büyük ustalarından olan sanatçı, bozlak türündeki eserleri ile ünlenmiş "boz- kırın tezenesi" olarak anılmıştır. (Neşet Ertaş) D) Sevda, yurt güzellemeleri, göçerlerin yaşamı gibi konuları işlediği şiirlerinde büyük ölçüde Avşar aşi- retinin hayatı vardır. (Erzurumlu Emrah) E) Öğütler kitabı" anlamına gelen eser ruh, nefis, kanaat, sabır gibi konuların işlendiği, 14. yüzyılın başlarında mesnevi tarzında yazılmış didaktik bir yapıttır. (Risaletü'n-Nushiyye)

akikadir. m, iç ini mabilir ve alıyor. N yaşamsal emini etik eken bütün IV TEMATIK METİNLER 5.-6. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayiniz. Birbirlerinden haberli midir bilinmez, Istanbulda Vefa firtinasi eserken Trakya'da da o Rumelili pozası e bağlı bir belde bozacıların, damardan gelen bir boza kültürü Günümüzde Tekirdağ'ın Ergene ilçesine bir alan Velimeşe, Trakya'da boza üzerine parmakla gösterilen bir yerleşim olarak dikkati çekmektedir. Buna rağmen komşu yerleşimlerde isim y Kırklareli Lüleburgaz'daki Balaban Bozacısı, Edime'de Arslan Bozacısı ve daha pek çoğunun ortak noktası, kuşaklardır aktarılan bu geleneğin sahiplenenlerinin Rumelili göçmenler olduğudur. Velimese'nin sakinlerinin önemli bir bölümü, "93 Harbi" olarak bilinen Osmanlı-Rus Harbi sonrası, şimdi Bulgaristan sınırlarında olan Veliko Timova'nın Balvan Köyü'nden göçenlerdir. İstanbul'da Balkanlar'dan hemşehrileri Vefa bozası namini perçinlerken Velimeşe gibi Trakya'nın içlerindeki küçük bir köy yerleşiminde üretilen bozanın nasıl bu denli kendini tanıtabildiğinin hikâyesi çok hoştur. Bu parçada aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabı yoktur? Bozasıyla ünlü Velimeşe, Tekirdağin hangi yerleşim birimine bağlı bir beldedir? B) İstanbul'daki Vefa Bozacyśı ve Trakya'daki bozacıların kökeni neresidir? C) Velimeşe beldesinde oturan halkın büyük çoğunluğu buraya nereden gelmiştir? D) Trakya'daki bozacunk geleneğini nasıl bir bağ vardır? gelenggini s ENVelimeşe bozasının küçük bir yerleşimden adını çevreye duyurabilme öyküsü nasıldır? 6. Bu parçanın yazarı ile ilgili olarak 29 sürdürenler arasında 1. Kültürel gelişmeleri bitkilere özgü gelişim aşamalarından biriyle adlandırma, II. Sağlamlıkla ilgili teknik bir yöntemi cümle içine kalıcı ün salma anlamına gelecek şekilde alma, III. Atmosfer olaylarını toplumsal yaygınlıkla ilgili bir durum için kullanma yaklaşımlarından hangisine sahip olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II E) I, II ve III F C) Yalnız III

B TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI - SOSYAL BİLİMLER-1 20. 1. Karac'oğlan der ki ölüp ölünce Ben de güzel sevdim kendi halımca Varip gurbet ile vâsıl olunca Dostlardan haberim al melil melil II. Kul Mustafa eydür eoştum Aşkın deryasına düştüm Çok şükür yâre buluştum Âleme uluyum şimdi Aşağıdakilerden hangisi bu dörtlüklerin ortak özelliklerinden biri değildir? A) Düz uyakla oluşturulma ruinda Semai nazım biçimiyle yazılma C) Tapşırma dörtlüğü olma D) Lirik şiir özelliği gösterme E17. yüzyıl şairlerine ait olma ait gum

ne örn 9. Biz erenler gerçeğiyiz Has bahçenin çiçeğiyiz Hacı bektaş köçeğiyiz Edep erkan yol bizdedir Bu dörtlük aşağıdaki nazım şekillerinin hangisinden alınmış olabilir? A) Semai & G D) Nutuk 11'21 didaktik evirich beyit gazu B) Selis E) Devriye C) Nefes NG

bir olayın ard m, hastalık g üzüntü, isya ğıdakilerden CS 9. (1) Türkler İslamiyet'in kabulünden sonra Anadolu'ya iler- lemişler ve burayı yurt edinmişlerdir. (II) Anadolu'da 13. yüzyıldan itibaren gelişmeye başlayan halk edebiyatı 19. yüzyıla kadar güçlü bir şekilde devam etmiştir. (III) Ancak 16. yüzyıldan önceki halk şiirleri ve halk verimlerine dair elimizde fazla belge yoktur. (IV) Halk şairleriyle ilgili bilgi- ler tezkire adı verilen defterlerden elde edilebilmektedir. (V) Bu defterlerin eni geniş olanına mecmua denmektedir. Koçaklama Bor Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı yapılmıştır? A) I. Gevherini Kesfet B) II. C) III. euis yayınlan Sel D) IV. E) V. 13. 85

VRAYALIM usu gibi ve özel dir. enir. oluşan 3 ile 5 e söy- anın- bab, lası şla- dır. an ra- le e 7. MO Dinî-tasavvufi Türk edebiyatında şairler, dinî düşün- ceyi ve bağlı oldukları tarikatın ilkelerini ortaya koy- mayı amaçlamışlardır. Bundan dolayı şiirlerde yalın bir dil kullanılmış, dinî kavramlara yer vermişlerdir. Aşağıdakilerden hangisi tasavvuf geleneğine bağ- li olarak kaleme alınmamıştır? A) Aşkın aldı benden beni Bana seni gerek seni Ben yanarım dün ü günü Bana seni gerek seni Dost senün yüzünden özge Ben kible-i can bilmezem Pirin hüsnüni severem Bir gayrı iman bilmezem Tekke-Tasavvuf Ede Huri melek var mı senin soyunda Ah u zarım kaldı uzun boyunda Kadir gecesinde bayram ayında Üstüne gölg'olan dallar öğünsün D) Cihan var olmadan ketm-i ademde Hak ile birlikte yektaş idim ben Yarattı bu mülkü çünkü o demde Yaptım tasvirini nakkaş idim ben E) Çıkalım meydan yerine Erelim Ali sırrına Can u başı Hak yoluna Koyamazsın demedim mi 9.

ve? 2. Âşık edebiyatı sanatçıları arasında divan şiiri ve aruz ölçüsü kimi zaman belirgin bir şekilde etkisini gös- termiştir. Örneğin hece vezniyle söylediği şiirlerinde daha başarılı olan 17. yy. âşıklarından ----, divan şii- rinden büyük ölçüde etkilenmiş ve özellikle aruz vez- niyle yazdığı şiirlerde divan şiirinin kalıplaşmış maz- mun ve hayal dünyasına büyük ölçüde yer vermiştir. Sanatçı, divan şiirine duyduğu yakınlık ve aruz ölçü- sü kullanması yönüyle diğer halk şairlerine de etki etmiştir. Kimi âşıklar ----, gibi aruz öl- çüsünün kullanıldığı nazım şekilleriyle ürünler orta- ya koymuşlardır. ve ---- Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakiler- den hangisinde verilenler sırasıyla getirilmelidir? Gevheri - destan - varsağı - kalenderi - devriye B) Köroğlu - koşma - semai - varsağı - mâni Kayıkçı Kul Mustafa - satranç - vezni âher - ne- fes - türkü Âşık Ömer - selis - satranç - kalenderi - vezni âher Seyrani - taşlama - koçaklama - ağıt - ilahi PARAF

Türk Bazı şairler çeşitli nazım biçimi veya türünde tanınmıştır. Aşağıdaki nazım biçimi-türü ve o alanda tanınan şair eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? A) Nefes - Pir Sultan Abdal B) İlahi - Yunus Emre C) Güzelleme - Karacaoğlan D Sathiye - Kaygusuz Abdal E) Taşlama - Köroğlu

9. Bağdat doğumludur. Adını Bağdat'ın bir ilçesinden al- mıştır. Hurûfîlik tarikatının bir üyesi olan şair, şiir ve dü- şüncelerinin şeriata aykırı olması gerekçesiyle Halep'te öldürülmüştür. Azeri Türkçesiyle yazan şairin şiirlerinde düzgün bir anlatım ve coşkun bir lirizm görülür. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden han- gisi getirilmelidir? A) Şeyhi C) Nesimi E) Bağdatlı Ruhi B) Kadı Burhanettin D) Nedim