Paragrafta Yapı Soruları

12. (1) Her toplumsal yapı; doğar, gelişir ve bir gün ömrünü tamam- lar. (II) Toplumsal yapıların ortadan kalkmasında, yaşanan deği- şimlere ayak uyduramamasının önemli bir rolü vardır. (III) Çağı yakalayamayan, kendi toplumsal dinamiklerini canlı tutamayan bir yapı ister istemez yok olur zaten. (IV) insan topluluklarının ta- rihsel gelişmelerini incelediğimizde çöken medeniyetlerin birbi- rine benzediklerine şahit oluyoruz. (V) Teknolojik ve kültürel de- ğişimlere yüz çevirmeyen, kendi bütünlüğünü korumakla bir- likte yepyeni bir yüze kavuşan yapılarınsa bugün bile capcanlı ayakta olduğunu görüyoruz. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi düşünce- nin akışını bozmaktadır? A) I B) II C) III D) IV E) V

-TYT- B du. rsa nu- (V) ne la- UĞUR 21. Röportör: I. -- ==== B B Profesör: Türkoloji bölümünü üniversitede bilerek ve isteyerek seçtim. Küçüklükten beri bu bölüme bir yatkınlığım mevcut. Zamanla kitaplarla da içli dışlı olmam dil bilimi konusunda beni daha da meraklı bir hâle getirdi. Şu sıralar Osmanlı Dönemi'nde kullanılan eski Türkçenin dil bilimi kuralları üzerine çalışıyorum. Röportör: II. - Profesör: Üniversitelerin sayılarının artması maalesef nitelikle rinin de artması anlamına gelmiyor. Kemiyet arttıkça keyfiyet düşüyor maalesef. Ancak bununla birlikte birçok üniversitede dil bilimi konusunda değerli bilim adamlarımız mevcut. Bunlar çok kıymetli çalışmalar yapıyor. Maalesef ki bunlar bireysel olarak algılandığı için dil bilimi konusunda ses getirmeleri oldukça güç oluyor. Bu diyaloglarda boş bırakılan yerlere aşağıdakiler- den hangisi sırasıyla gelmelidir? Hocam, dil bilimi alanında bitmek bilmeyen bir azimle çalışırken ne gibi çalışmalar yapıyorsunuz? II. Peki hocam, üniversitelerdeki dil bilim çalışmala- rını yeterli buluyor musunuz? B) I. Neden başka bir bölüm okumadınız da Türkolojiyi tercih ettiniz? II. Üniversitelerin sizce nitelikli eğitim verebilmesi için yapması gereken ilk çalışma nedir? C) I. En son hangi makaleniz yayımlandı? HÜniversitelerde bu alanda ne gibi çalışmalar yapılıyor? D) 1. Eski Türkçe ile ilgili incelemeleriniz var mı? II. Universitelerde dil bilimine yeterince talep var mı? E) I. Kitaplara olan ilginiz ne zaman başladı? II. Ülkemizde yeterince üniversite var mı?

bir olmadan atlayabilen, bilinmeyen sinirsel bir iletişim şekli belirlemişler. Bu parçada aşağıdakilerden hangisi yoktur? A Zaman zarfı B) Edat C) Belgisiz sifat D) Belirtisiz isim tamlaması E) Sifat tamlaması 11. Aşağıdaki dizelerden hangisi ayraç içindeki açıkla- mayla örtüşmemektedir? A) hiç kimse tanımıyordu kimdiler gece garın saati bela çiçeği (Birleşik zamanlı eyleme yer verilmiştir.) B) şimdiden bir yalnızlık içindeydiler karanlık gelmişi geleceği (Yüklem, ek eylem almış isim görevinde bir sözcük- tür.) C) sevmek kimi zaman rezilce korkuludur insan bir akşamüstü ansızın yorulur (Geniş zamanla çekimlenmiş türemiş yapılı eyleme yer verilmiştir.) ne yapsam ne tutsam nereye gitsem ben sana mecburum sen yoksun (Çekimli eyleme yer verilmemiştir.) E) kimi sevsem sensin, hayret sevgi hepsini nasıl değiştiriyor (Haber ve dilek kipiyle çekimlenmiş eylemler vardır.) Diğer sayfaya geçiniz.

Bir edebi eserin iskeletinde "kadın" olduğu za- man oluşan eleştirilerin temelinde "feminizm" kavramı yatar, her şey feminizm üzerinden de- ğerlendirilir. Oysa bu tür değerlendirmeler; kültü- rel, sosyal, siyasal, toplumsal, ekonomik birçok değerden yoksundur. İçi boşaltılmış, yıpranmış, yaralı bir kuşa dönüşmüş feminizm olgusundan uzaktır. Bu parçada aşağıdakilerden hangisi yoktur? A) Belirtili isim tamlaması B) Belirtisiz isim tamlaması C) Niteleme ve belirtme sıfatları D) Ek fiil almış sözcük E) Edat ve bağlaç

Ömrünü tam anlamıyla sevgiye adayan Aycan Yılmaz'ın araştırma ve ön hazırlığa ayırdığı za- man, onu uygulamadaki disiplin, onun heyecanı- nın sırrını da açıklamaktadır. Bu cümlede aşağıdakilerden hangisi yoktur? A) İsim - fiil B) Sifat-fiil C) Zincirleme isim tamlaması D) Şahıs zamiri E) Zaman zarfı

planer 36. Türk kültüründe değer yargıları, öncelikli olarak sözlü kültür ortamında kuşaktan kuşağa aktarılmıştır. (1) Bir kısmı sonraki dönemlerde yazılı kurallar ve kanunlar hâline dönüşmüştür. (II) Bununla birlikte Türk halk kültürüne kaynaklık eden Orhun Abideleri, Divânü Lûgati't-Türk, Atabetü'l Hakâyık, Dîvân-ı Hikmet, Dede Korkut Kitabı, Kutadgu Bilig, destan kitapları, menâkıbnâmeler, surnâmeler, cönkler ve mecmualar gibi yazılı kaynaklar toplumsal değer yargılarını içer- meleri bakımından önemlidir. (III) Türk halk kültürüne kaynaklık eden Kutadgu Bilig, toplumsal değer yargıla- rını en güzel yansıtan eserlerden biridir. (IV) Türklerin İslâmiyet'i benimsemelerinin ilk döneminde yazılan bu eser, hikmetli içeriği sayesinde Balasagunlu Yusuf'a 'Has Hacib' unvanını kazandırmıştır. (V) Bu bakımdan Kutadgu Bilig'in hem kendi döneminin halk kültürünü ve değerlerini yansıtan hem de bugüne ve yarına ışık tutan bir şaheser olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Bu parça iki paragrafa bölünmek istendiğinde ikinci paragraf numaralanmış cümlelerin hangisi ile baş- lar? A) I. B) II. D) IV. E) V. UĞUR 11 E C

B B 35. (1) "Bilim taraf tutmaz, nesneldir." deriz her zaman. () Öyle olması da gerekir. (III) Fakat doğa bilimleri dı- şında, bilim insanlarının, tarafsız davrandıklarını nesnel davranış içinde olduklarını ifade edemeyiz. (IV) Yalnız, onların dilini biraz ağdalı bulduğumuzu saklamayaca- ğız. (V) Her bilim insanı, kültür ve uygarlık söz konusu olunca kendi milletini önde görmek ve göstermek ister. (VI) Kanıtlara dayalı olmak şartıyla bu tutum hoş görü- lebilir. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisi parçanın düşüncesinin akışını bozmaktadır? A) I inonat nabral B) III. anzinline! C) IV -TYT- B D) V. sne E) VI. UĞUR 37.

TYT- B B B 26. 1. İstanbul'da doğan şair, liseyi Ankara'da bitirdikten sonra İstanbul Üniversitesi Felsefe Bölümünde okurken öğrenimini yarıda bıraktı. II. Edebî kişiliğini belli eden ilk şiirlerini ise arkadaşları Melih Cevdet ve Oktay Rifat'la birlikte Varlık dergi- sinde yayımlamaya başladı. III. Öğrenimini bıraktıktan sonra memurluk görevinde bulunan sanatçı, Yaprak adlı dergiyi çıkardı. IV. Şiirleri büyük bir ilgiyle karşılanan Orhan Veli, daha hayatta iken adından bahsettiren şair oldu. V. Şiirleri daha çok gündelik yaşantılar üzerine kuran sanatçı; şiiri birtakım kalıplardan, şairânelikten ve sanatlı söyleyişlerden kurtararak daha basit, daha kısa bir şekle getirdi. Yukarıda numaralanmış cümlelerin anlamlı bir bütün oluşturması için hangilerinin birbiriyle yer değiştirmesi gerekir? A) I. ve II. D) III. ve V. B) II. ve III. C) III. ve IV. E) IV. ve V.

20. 1. Son dönemlerde yapılan araştırmalarda uzun süre televizyon izleyen iki yaş altı çocuklarda dil gelişi- minin önemli ölçüde etkilendiği ortaya çıkmıştır. II. Çocuklar için dikkat çekici ve eğlenceli olması, görsel ve işitsel uyaranları bir arada bulundurması sebebi ile televizyon, çocukların dünyasında etkin bir rol oynamaktadır. III. Dil gelişimindeki bu olumsuzluğun yanı sıra ço- cukların sosyal çevreleriyle etkileşimlerinde ve oyunlarında zihinsel faaliyetlerini etkin olarak kul- lanamamadıkları da gözlemlenmiştir. IV. Televizyonun eğlendirici, eğitici özelliklerinin yanın- da izlenme süresi arttığında olumsuz etkilerinin daha baskın olarak çocukları etkilediği görülmektedir. V. Yapılan bir diğer çalışmada ise uzun süre televizyon izlemenin okul öncesi çocuklarda davranış bozuk- luklarına neden olabileceği dahi bildirilmiştir. Yukarıdaki numaralanmış cümlelerle anlamlı bir bü- tün oluşturulduğunda hangisi sondan ikinci cümle olur? A) I. B) II. (C) III. 11-V-1-111-√²- D) IV. E) V. UĞUR 6

e aninca ar aliyet in eni arı E) VI 19 20. 1. Sıcak bir İzmir akşamı, ağustos ayı olmalı. II. Tam karşımızda, karanlığı üzerimize yığarcasına duran devasa dut ağacından saatlerdir bitmek bilmeyen bir ses yükseliyordu. III. İçimizden biri muhabbet esnasında kısa süren o sessizlik anlarından birinde, eliyle ağacı gösterip önce iyice bir küfür savurup "Yeter be kardeşim, bütün yaz bıkmadın mi car car ötmekten?" demişti. IV.Dar bir arkadaş grubu ile gecenin ilerleyen saatlerine kadar bir evin damında muhabbet ediyorduk. V. Diğer arkadaş da ona katkı sağlarcasına bir cümle eklemişti: "Hayvan tembellikten çığırtkanlığa vuruyor kendini." Yukarıdaki numaralanmış cümleler anlamlı bir bütün oluşturacak biçimde sıralandığında hangisi baştan dördüncü olur? A) I B) II III D) IV E) V

asta- mak gunu e var mirsel bluş- stan V aat" 031220 ahip yaz- 302 PARAGRAF Bu durum II. Yenicilerin şiirlerine soyut şiir "an- lamsız şiir, kapalı şiir" gibi isimlerin verilmesine yol açmıştır. II. II. Yeniciler, edebiyat çevresinde benimsediği kadar eleştirilere de maruz kalmıştır. CELAL AYDIN YAYINLARI 4. BÖLÜM Paragrafin Yapıs III. Şiir dilinde ise gerek sözcüklerin ses ve biçim özelliklerinde gerekse de dilin söz dizimi açı- sından niteliklerinde büyük değişikliklere gidil- miştir. IV. Bu eleştirilerin başından II. Yenicilerin savun- dukları sanat ve dil anlayışlarındaki alışılmışın dışındaki tutumlar gelir. V II. Yenicilerde anlam soyut bir karaktere bürün- müştür. Yukarıdaki cümleler anlamlı bir paragraf oluş. turacak biçimde sıralandığında hangisi baştan üçüncü olur? B) IV III A) V Day 0₁. CHIL D) H Sonra grup baskanu EL IN Bu yi TO es ti IV. K a V. E Yuk tura üçü A)

22231243 27. Michelangelo, incelikli bir sanat anlayışıyla gerçekleş- tirdiği yapıtlarında insan ruhunun derinliklerine inen fel- sefi bir bakış açısı geliştirdi. Doğa kadar doğaüstünü de konu edinen sanatçı, dünyaya aydınlık bir bakışla yö- nelirken çileci bir kavrayıştan da uzak kalmadı. Ondan bize kalan mektuplar, bir bilge kavrayışına sahip oldu- ğunu gösterir. Ne var ki Michelangelo'nun resmi, Vinci ya da Raffaello'nun resmi kadar evrensel olmakla bir- likte, onlarınkinden daha İtalyan'dır; onda ulusal sarsın- tıların, toplumsal sıkıntıların çeşitli açılımları vardır. Bu parçaya göre Michelangelo ile ilgili aşağıdaki- lerden hangisi söylenemez? A) Eleştirilerinde biçim kaygısı, içeriğin önüne geç- miştir. BY Ulusal kimliği ağır basan bir sanatçıdır. Yapıtlarında toplumun sorunlarına dair izler bulunur. Birbirinin karşıtı olabilecek konulara yer vermiştir. EX Eserlerinde metafizik unsurlara rastlamak müm- kündür.

yorgunluk adini all Yukarıdaki cümleler anlamlı bir paragraf oluş- turacak biçimde sıralandığında hangisi baştan üçüncü olur? I AST cylil B) II D) IV II. Şair bu kitaplarda belli bir edebi değere sahip şiirlerini okuyucuya sunmuştur AIV C Onun "Körfez, Şahdamar, Hızırla Kirk Saat" adlı kitapları vardır. III. Sezai Karakoç, II. Yeni anlayışıyla da şiir yaz- mış ve şiire getirdiği yeniliklerle adından söz ettirmiştir. IV. Böylece her kesimden okuyucuya ulaşabilmeyi başaran bir sanatçı olmuştur. E)V V. Şiirlerinde yaşadığı coğrafyadan yararlanarak doğa kültür karşıtlığını ön plana çıkarmıştır. 1990 H Yukarıdaki cümleler anlamlı bir paragraf oluş- turacak biçimde sıralandığında hangisi baştan üçüncü olur? 6) 11 C) III D) IV EV 158 CELAL AYDIN YAYINLARI

3. J3 1. İslamiyet öncesi Türk edebiyatında, günümüzdeki tiyatronun özelliklerini tam olarak göstermese de seyirlik oyunlar vardır. II. İslamiyet öncesinde Uygurlarda 8. yüzyıldan itibaren açık alanlarda oynanan “kökünç” adı verilen seyirlik oyunlar, Türklere ait göstermeye dayalı ilk sanatsal aktivitedir. Bu iki cümlede ifade edilenlerin anlamca doğru bir biçimde birleştirilmiş hâli aşağıdakilerden hangisi- dir? A) Uygurlar, İslâmiyet öncesinde “kökünç” adını verdik- leri tiyatroya benzeyen seyirlik oyunlarıyla bu türün ilk örneğini vermiştir. B) 8. yüzyıldan itibaren Uygurlar, Türk edebiyatının ilk tiyatrosu kabul edilen seyirlik oyunları açık alanlarda sergilemişlerdir. C) İslamiyet öncesinde Uygurlarda 8. yüzyıldan itibaren görülen "kökünç”ler, Türk edebiyatında tiyatro türüne yakın ilk oyunlardır. D) Türklere ait ilk tiyatro eseri, 8. yüzyıldan itibaren S Uygurlarda görülen "kökünç”ler tiyatronun tüm özelliklerini göstermez. E) Uygurlarda İslâmiyet öncesi açık havada oynanan seyirlik oyunlardan olan "kökünç”, Türk edebiyatının ilk tiyatrosudur.

12. Ani bir fırtına patlayıvermişti. Yaz yağmuru sağa- nak hâlinde yağıyordu. Nermin, bahçeyi koşarak geçti. Eve girdiğinde (sırılsıklamdı. Saçlarını i yana sallayarak suları silkeledi. Bahçede ağaçların arasından geçerken rüzgârın ve yağmurun hışırtı sından biraz ürkmüştü. Bu parçayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangi si söylenemez? A) Yapıca bağlı cümleye yer verilmiştir. B) Birleşik zamanı birden fazla fiil vardır. Hem niteleme hem belirtme sıfatı almış isim kullanılmıştır. D) Miktar Zarfı bulunmaktadır. EYüklemi isim olan birleşik yapılı cümleye yer verilmiştir.

CELAL AYDIN Yayınları Bu sözlüğün hazırlanış amacı Araplara Türkçe- yi öğretmektir. HTürk dünyasında sözlükçülük geleneği oldukça eskidir. 5930 Test 04 ti't Türk adlı eser, Türkçenin ilk sözlüğüdür. IV. Kaşgarlı Mahmut bu sözlükte 7500 kelimeyi şiir atasözü gibi örneklerle açıklamıştır. Bu sözlük ayrıca birçok bilim dalına kaynaklık etmesi açısından da çok değerlidir. ATV Yukarıdaki cümleler anlamlı bir paragraf oluş- turacak biçimde sıralandığında hangisi baştan üçüncü olur? B) IL C) || DH E) IV 3