Türkçenin Tarihsel Gelişimi Soruları

38. Dilde değişme, gelişme; sosyal ve toplumsal ihtiyaçlara, etkilenmelere bağlı olarak söz varlığının çeşitli yönlerden incelendiği "dil bilimi"nin konularındandır. "Toplumsal etki- lenme" teriminin kapsamı geniştir. İcatlar, üretilen ürünler, sosyal ve kültürel değişmeler birer toplumsal etkilenme- dir. Söz varlığındaki değişimler, kayıplar veya kazançlar ile kelimelerin anlamında, sesletiminde (telaffuzunda) gö- rülen değişmeler "dil bilimi" çerçevesinde incelenen konu- lardan birkaçıdır. Bu parçadan hareketle I. TRT'nin haber programında ilk defa on-line teriminin geçmesi II. Farsçada uzun heceli can, dost, rast kelimelerinin seslerindeki uzunluğun bizde kısa okunması III. Eskiden kötü, fena anlamına gelen "yavuz" sözcü- ğünün anlamının artık iyi, gürbüz, güçlü anlamında kullanılması yargılarından hangileri, dildeki değişime uygun bir ör- nektir? A) Yalnız I D) I ve III B) Yalnız II E) II ve III alnız III totomizm sistemi bütün dincol vo

2. KONTROL NOKTASI Okulun yüzme takımında olan Erdinç kapalı yüzme havu- zunda antreman yaparken suya daldığı sırada dışardan gelen müzik sesini duyuyor. Buna göre Erdinç'in duyduğu ses havadan suya geçerken, hava SV artar Yayılma hızı azalır. II. Dalga boyu artar. III. Şiddeti azalır. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız II B) II ve III D) I ve III C) I ve II CAP E) I, II ve III

6. A) sembolizm C) fütürizm E) sürrealizm Cumhuriyet Dönemi şiirinin 1923-1940 yılları arasında birbirinden farklı şiir eğilimleri görülür. (1) Bu dönemde önceki şiir anlayışının devamı sayılabilecek bir mem- leket edebiyatının oluştuğunu görürüz; Beş Hececiler, Ahmet Kutsi Tecer, Kemalettin Kamu, Arif Nihat Asya gibi şairler bu anlayışa bağlı kalmıştır. (II) Yine bu yıl- larda serbest ölçüyü tercih eden Nazım Hikmet ile bir- likte Türk şiiri, toplumcu ve marksist bir kimlik kazanır. (III) Ayrıca Öz şiir anlayışının temsilcisi sayılan Ahmet Haşim ve Yahya Kemal'in etkisiyle memleket şiirine al- ternatif bireyci bir eğilim de görülür. (Beylik bir ede- biyat" olarak niteledikleri "Memleket Şiiri'ne karşı çıkan Yedi Meşaleciler ve Ahmet Hamdi Tanpınar, Necip Fazıl Kısakürek, Ahmet Muhip Dıranas gibi sanatçılar bu bireyci eğilimi benimser. (V) Garip şairleri de bu dö- nemde eser vermekle birlikte kendilerine özgü bir şiir anlayışıyla hareket etmişlerdir. D) natüralizm Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) I B) II Zirve Kurumsal Denememe 1 C) III DIV E) V COM 4 8.

5. TBMM, 1921'de Antep'e Gazi, 1973'te Maraş'a Kahraman ve 1984'te Urfa'ya Şanlı unvanlarını vermiştir. Adı geçen illere bu unvanların verilmesinin temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? -10A) Düzenli orduya en fazla katılım sağlayan bölgeler olma- nollig ları B) Bölgede TBMM'ye karşı isyan çıkmaması C) Yapılan inkılapların çok çabuk benimsenmesi gileg stD) Kuvayımilliye güçlerinin düşmana karşı başarılı müca- deleleri E) İşgalcı İtalyan güçlerine karşı mücadele etmeleri Unven

ÜNİTE 5/ Başla Testi 12 A)) Mecâlisü'n-Nefâis B) Tazarruname C) Heşt Behişt D) Keşfü'z-Zünun E) Seyahatname Divan Edebiyatında Düzyazı [Nesir] 7. Osmanoğulları bahçelerini bildirelim Önce Dolmabahçe: Önceden bir küçük servili bağ idi. Aynı ta- rihte Sultan Osman fermanıyla bütün Osmanlı donanması, bü- tün tüccar gemilerinin sandalları, filika ve fırkateleri, İstanbul'un 20.000 pereme, kayık ve mavunaları bütün gemilerini taşlar ile doldurup Dolmabahçe önündeki denize dökerek bir liman gi- bi bir boğaz iken tam 400 arşın denizi doldurdular ve ismine Dolmabahçe dediler. Büyük bir meydan oldu ve Osman Han cirit oynar idi. Sonra o sahayı bahçe ettiler. Yavuz Selim'in bir köşkü ve bir havuzu vardır. Başka yapı yoktur. Ancak bunda da Tanrı işi uzun boylu büyük serviler var ki anlatılmaz. Başka bahçe ustası, 200 nefer şehbaz bostancıları vardır. Deniz kıyı- si derin olup lodos rüzgârı dalgaları harap etmesin diye meşe ağaçlarını denize kakıp beşik beşik ederek ağzına kadar taş ile doldurarak sağlamlaştığından Beşiktaş derler. Bu parça aşağıdaki eserlerin hangisinden alınmış olabilir? 9.

11. Sanatçılar geçmişten aldıklarını, kendi dönemlerinin zevk ve anlayışıyla, bilgi birikimiyle, duyarlılığıyla yoğurarak geleceğe taşır. Bütün sanat eserleri kendi aralarında bir düzen oluşturur. Bir bakıma bütünün parçaları durumun- dadır. Bu bakımdan geçmişi bilmeden yeni bir sanat eseri oluşturmak mümkün değildir. Yukarıdaki parçayı da göz önüne alarak aşağıdaki edebî türlerin hangisinin Türk edebiyatı geleneğinden en az yararlandığı söylenebilir? A) Destan B) Manzum hikâye D)) Roman E) Mesnevi C) Masal

Bu parçadaki bilgi yanlışlığı altı çizili boll sinden kaynaklanmaktadır? A) I B) II Dönem Fecriati C) III et Sanatçı Tevfik Fikret D) IV A) Servetifünun - Ahmet Haşim B) Servetifünun - Cenap Şahabettin C) Millî Edebiyat - Ahmet Haşim D) Fecriati - Ahmet Hamdi Tanpınar E) Fecriati - Ahmet Haşim Etkilendiği akım Parnasizm Sembolizm Yukarıdaki tabloda boş bırakılan yerlere sırasıyl aşağıdakilerin hangisinde verilenler getirilmelidir? E) 7

7. 9. Türkçenin dönemleri ile ilgili olarak aşağıdaki bilgi- lerden hangisi yanlıştır? A) Türklerin yazıya geçmeden önceki dönemle ilgili bilgi- lere sözlü edebiyat ürünlerinden ulaşılır. B) Eski Türkçe; Kök Türk, Uygur ve Karahanlı devirlerini içine alır. C) Batı Türkçesi; Eski Anadolu Türkçesi, Osmanlı Türk- çesi ve Türkiye Türkçesi olarak üç döneme ayrıdır. D) Türkiye Türkçesi döneminde "Yeni Lisan Hareketi" bu dönemin başlangıcı kabul edilir. E) Osmanlı Türkçesi döneminde dilimiz yabancı etkiler- den uzak, saf ve arı bir şekildedir. 8. (1) Türklerin bilinen ilk alfabesi olan Uygur alfabesi 38 harften oluşmaktadır.(I) Bunlardan 4'ü ünlü, 31' ün- süz ve 3'ü çift ünsüz sesler için kullanılır. (III) Alfabenin en son şekliyle kullanıldığı yazıtlar Orhun yazıtlan olduğu için, Orhun alfabesi adi ile de anilir. (IV) Alfabeyi kullanan topluluklar ise Göktürkler, Hunlar, Kırgızlar ve Uygurlar olarak görülmektedir. (V) Yazılışı ve okunuşu Latin alfa- besinin aksine sağdan sola doğrudur. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bil- gi yanlışı vardır? A) I B) II C) III D) IV E) V A) Divân-1 Lugati't Türk B) Atabetü'l-Hakayık C) Kutadgu Bilig D) Kök Türk Yazıtlan E) Divân-ı Hikmet BİLİM 10 "Türk Edebiyatının Dönemleri" üzerine çalışma yapan bir araştırmacı, aşağıdaki eserlerden hangisini farklı bir dönem içinde değerlendirir? es

15. C Ebulges 1. Çağatay edebiyatının önemli hükümdar şairlerindendir. II. Türklüğün tarihini anlatan "Şecere-i Türk" adlı eseri önemlidir. III. "Şecere-i Terakime" adlı eseri, Türkmen boyları arasın- da büyük ilgiyle okunmuştur. Numaralanmış cümlelerde özellikleri ve eserleri verile- rek tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) Ali Şir Nevai B) Babür Şah C) Ebulgazi Bahadır Han D) Şeyyat Hamza E) Ahmet Fakih

2. ---, çoğunluğu Moldova'da yaşayan Türklerin konuştu- ğu Oğuz grubuna bağlı bir Türk dilidir. Yaklaşık üç yüz bin kişi tarafından konuşulur. Batı Türkçesinin çağdaş kollarından olan bu dil, Türkiye Türkçesine çok yakın bir Türkçedir. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden han- gisi getirilebilir? A) Azeri Türkçesi C) Kırgız Türkçesi B) Türkmen Türkçesi D) Özbek Türkçesi E) Gagavuz Türkçesi

3. Batı Türkçesi Çağdaş Dönem I. Kazak Türkçesi II. Türkmen Türkçesi III. Türkiye Türkçesi IV. Gagavuz Türkçesi Kuzeydoğu Türkçesi Çağdaş Dönem D) III. ile B A. Tatar Türkçesi B. Özbek Türkçesi C. Kırgız Türkçesi D. Azeri Türkçesi Bu tablodaki yanlışlığı gidermek için aşağıdaki yer değişikliklerinden hangisi yapılmalıdır? A) I. ile D B) II. ile C C) II. ile D E) IV. ile A YAYIN DENİZİ

4. "Osmanlı Devleti'nde XVII. yüzyıldaki ayaklanmaların en önemli nedenlerinden biri de bu dönemde veraset sisteminde yaşanan değişimdir"ifadesini kullanan bir tarihçinin aşağıdakilerden hangisini örnek göstermesi beklenir? A) Ekber ve erşed sistemine geçilmesi sonrasında sancağa çıkma uygulamasına son verilmesi B) Padişahın, Divân-ı Hümâyun'un başkanlığını vezîriâzama devretmesi C) Padişahın bazı toprakların gelirlerini ailesi ve akrabaları arasında paylaştırması D) Vezîriâzamlık ve beylerbeyliği gibi önemli görevlere nüfuzlu Türkmen ailelerine mensup kişiler yerine devşirmelerin getirilmesi E) Devletin toprakları padişah ve oğullarınındır." ilkesinin yerine "Devletin toprakları padişahındır." anlayışının getirilmesi

birey EĞİTİM KURUMLARI 5. (1) Her atasözü bir genel kural, bir ilke niteliği taşır. (II) Bazı atasözlerinden töre ve geleneklere yönelik bilgi edinmek mümkündür. (III) Uzun gözlemlere dayanarak doğa olaylarının gündelik yaşam üzerindeki etkilerini an- latan atasözleri de vardır. (IV) Tecrübelere veya mantığa dayanarak doğrudan doğruya öğüt veren atasözleri dil- de kendine yer edinmiştir. (V) Birtakım gerçekler, felsefe- ler, bilgece düşünceler bildirerek yol gösteren atasözleri de bulunmaktadır. (VI) Bir de genelin aksine temsilî ve mecazi anlatıma sahip olmayan atasözlerinden söz et- mek mümkündür. Bu parçada numaralanmış cümlelerdeki açıklamalara aşağıdaki atasözlerinden hangisi örnek olarak göste- rilemez? A) II. cümle: Kız beşikte, çeyiz sandıkta. B) III. cümle: Kork aprilin beşinden, öküzü ayırır eşin- den. CIV. cümle: Bir fincan kahvenin kırk yıl hatırı vardır. D) V. cümle: Bal bal demekle ağız tatlanmaz. E) VI. cümle: Çok bilen çok yanılır.

et edilmektedir rumluluğuna hayal dünyasını kadar önemli olduğu 23. Yani sayılar, öncelikle miktarı ölçmek, örneğin "Ne kadar tahıl depoladık?" gibi sorulara yanıt vermek için kullanılmaktaydı. Bu bağlamda düşünüldüğünde sıfır sayısı pek bir şey ifade etmemişti. Neyse ki insanlık bu düşüncesinde hatalı olduğunu çok geçmeden fark etti. Babiller ve Sümerler de dâhil olmak üzere birçok eski uygarlık sıfırı kullanmaya başladı. Örneğin, 35 ve 305 arasında ayrım yapmak için Babiller sıfır yerine ters virgül gibi görünen bir çift kama işareti kullandılar. Orta Amerika'da, MS I. yüzyılda Mayalar, bir kabuk şekliyle gösterilen, sayı olarak sıfırı içeren bir basamak değeri sistemini kullandılar. Sedu ----. Bu parçanın başına düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Mayalar farklı hesaplama sistemleri geliştirerek gökyüzünün döngüsel sistemini sıfır sayısı sayesinde hesaplamışlardır B) Medeniyet tarihine bakıldığında sayı olgusu elle tutulur gözle görülür bir değer ifadesini karşılamak için kullanılmıştır C) Sayıların icadından sonra MS I. yüzyılda başlayan ilk matematik hesaplamaları farklı fonksiyon sistemlerinin bulgularıyla eşleştirilmiştir D) Sayılar, dünya bilim tarihinin farklı dönemlerinde oldukça önemli işlevler üstlenmiştir E) Sayılar insanoğlunun soyutlama yeteneğinin ortaya çıkardığı çok önemli olgular olarak kabul edilmiştir Diğer sayfaya geçiniz.

E) Var 7169 n yaşlı elikanlıya 10 stünde..." Ne Xll aha sordu: IV Asbigers retlerinden (9)(E) V DY Divanü Logati't EX Dede Korkut Hikâyeleri 21. ----, Türkçe Osmanlı Devleti'nin sınırları içinde, Hazar'da Orta Avrupa'ya, Kırım'dan Afrika'ya kadar geniş bir saha yayılmıştır. Bu yayılma XVI. yüzyıldan XX. yüzyıla kadar neby devam etmiştir. Türkçe bu devrede Arapça ve Farsçada pek çok sözcük almıştır. 6 Reu Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangis getirilmelidir? mife A) Türkiye Türkçesi B) Eski Anadolu Türkçesi Jagier teregen i C) Kuzey Türkçesi Osmanlı Türkçesi E) Doğu Türkçesi ob sislo sman shi ilipil ell his hil (3 Diğer sayfaya geçiniz II. Yıldırım Dal gibi Araya Dağlam III. Karac Hozar Saky Içind Numaral aşağıda A) Koşm B) Gaz C-Ser D) Va ET Ma 10. Sınıf D

26. Türklerin yazıyı geç dönemlerde kullanmasında, I. Kut inancına sahip olmaları II. şamar Yazıyı bilen toplumlarla etkileşim yaşamamış olmaları III. Göçebe hayat tarzını benimseyen Türklerin ilk dönemlerde yazıya ihtiyaç duymamaları gelişmelerinden hangilerinin etkili olduğu söyle- pemez? A) Yaliz I B) Yalnız II D) ve II C) Yalnız III E) II ve III