Türkçenin Tarihsel Gelişimi Soruları

TYT / Türkçe 30. Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik saldırısı sonrası iyice derinleşen enerji krizine çözüm olarak yenilenebilir enerji kaynaklarını kul- lanma arayışları hız kazandı. Temiz enerji üretmenin yeni bir yöntemi olarak 2,5 litre suyla bir evin enerji ihtiyacını günlerce karşılamaya yeten "yeşil hidrojen" ön plana çıktı. Sudaki hid- rojen atomlarının oksijen atomlarından ayrılmasıyla hidrojen enerjisi ortaya çıkıyor. Bu ayrıştırma kömür, petrol gibi yakıt- lar kullanılarak yapılırsa gri hidrojen; doğal gaz ile yapılıyorsa mavi hidrojen adını alıyor. Bir karbon ve dört hidrojen atomunun birleşiminden oluşan metan gazının termal olarak ayrıştırılma- sıyla ortaya çıkan enerjiye de turkuaz hidrojen deniliyor. Yeşil hidrojense hidrojenin ayrıştırılması işleminin yenilenebilir enerji kaynakları ile yapılmasının ismi. Fosil yakıtlar kullanılarak hid- rojen enerjisi elde edildiğinde karbondioksit açığa çıkarken ye- nilenebilir enerji kaynakları kullanılarak hidrojen elde edildiğinde sadece su çıkıyor ki bu da yeşil hidrojenin en önemli avantaj- larından biri. 7 Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir? A) Hidrojen enerjisinin, elde edilmesinde kullanılan yöntemlere göre çeşitli adlar aldığına B) Yeşil hidrojenin elde edilmesinde karbondioksitin açığa çık- mamasının bir avantaj olduğuna C) Yenilenebilir enerji kaynakları içerisinde, yeşil enerjinin en yüksek verimi sağladığına D) Hidrojen atomlarının ayrılmasında hangi kaynakların kulla- nildigina E) Hidrojen elde etmede kullanılan yeni yönteme dair açıkla- malara 3:

n görmeyen lik, can si- i yoktur? C) Alici 3. Konuşma dili ve standart (ölçünlü) dil ile ilgili aşağıdaki yar- gilardan hangisi yanlıştır? A) Standart dil; ulaşım, iletişim ve eğitimle ülke geneline yayı- lirken konuşma dili, iç göçün yardımıyla asıl konuşulduğu bölgenin dışına taşmaktadır. B) Standart dilde gramer kuralları, konuşma dilinde ağız özel- likleri öne çıkar. C) Konuşma dili standart dilden daha sonra ortaya çıkmıştır. D) Standart dil yazılı, konuşma dili ise öncelikle sözlü olarak kullanılır. E) Ders kitapları, hukuk metinleri, resmî yazılar gibi metinlerde konuşma dili değil, standart dil kullanılır. 19 Bu parçadaki altı çizili sözcükler türlerinden hangisini örneklendin A) Şive D) Argo B) Lehçe 7. Bir dilin, tarihî gelişimi içinde yaz nemlerinde ayrılmış kollarına --- şekil ve kelime farklılıkları anlas ayrılıklar ve farklılaşmalar gös si ve coğrafi nedenlerden kay Bu parçada boş bırakılan y tirilmelidir? A) standart dil D) şive

Yazar Adı 1. Yusuf Has Hacip II. Edip Ahmet Yükneki III. Kaşgarlı Mahmut IV. Ahmet Yesevi V. Ali Şir Nevayi Eser Özelliği D) IIl ve IV ● ● "Mutluluk veren bilgi" anlamına gelen eser, 11. yüzyılda yazılmış, dinî, didaktik bir mesnevidir. 1140 12. yüzyılda yazılan eser, hece ölçüsü ve dörtlüklerle yazılmış, tasavvufi şiirlerin toplandığı eser olarak bilinir 15. yüzyılda yazılan eserde yazar, Farsça ile Türkçeyi bazı yönlerden karşılaştırmıştır. Yukarıdaki yazarlar ile özellikleri verilen eserler eşleştirildiğinde hangi iki yazar adı dışta kalır? A) I vet B) Ive TV C) II ve II E) IV ve V

12. (1) Selçukluların dağılmasına kadar, Arapça ve Farsçanın etkisinde kalarak ciddi bir varlık gösteremeyen ve daha çok konuşma dilinde kalan Oğuz Türkçesi, XIII. yüzyılda önemli bir atılım gerçekleştirmiştir. (II) Orta Türkçenin Oğuz kolu, Selçuklu Türkçesinden sonra yerini Eski Anadolu Türkçesine bırakmıştir. (III) Anadolu Selçuklu Devleti'nin çöküşü üzerine ortaya çıkan beyliklerin mer- kezlerinde birdenbire serpilmeye başlamış ve yeni eserler ortaya çıkmıştır. (IV) Bu dönemde yazılan ve çeşitli bey- lere de takdim edilen eserler, din ve tasavvuf etkisinden tamamen uzaktır. (V) Oğuz Türkçesi, süreç içinde, batıda Osmanlı, doğuda Azeri Türkçesi olmak üzere iki kolda gelişim göstermiştir. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde, yanlış bir belirleme yapılmıştır? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

1. (1) Türkçenin tarihî gelişimi dönemler hâlinde ele alınabilir. (II) Türkçenin ilk Türkçe ve Ana Türkçe dö- neminden elimizde yazılı belgeler olmadığı için bu dönemler "karanlık dönem" sayılmaktadır. (III) İlk Türk- çe döneminde Altay dilleri olan Moğolca, Mançuca, Tunguzca, Korece, Japoncanın henüz birbirinden ayrıl- madığını söyleyebiliriz. (IV) Ana Türkçe döneminde ise Türkçe Altay dilinden ayrılmış, farklı özellikler göster- meye başlamış ve artık kendi başına bir dil olmuştur. (V) Karanlık dönemde Türkçenin iki temel lehçesi olan Azerice ve Oğuz Türkçesi ortaya çıkmıştır. Bu paragraftaki numaralanmış cümlelerin hangisin- de bilgi yanlışı yapılmıştır? A) I B)|| C)III D) IV E) V

6) Türklerin kullandığı alfabeler, tarih ara sma göre aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) Uygur-Göktürk-Latin-Kirit B) Göktürk-Uygur-Latin-Arap C) Uygur-Göktürk-Latin-Arap D) Göktürk-Uygur - Arap - Latin E) Göktürk-Arap-Latin-Kiril

sich a TROK D) 8-21 Telaffuzda dikkat edilecek bir özellik de yöresel ağız ifadelerinden kaçınmaktır. ile konuşmaya önem vermek gerekmektedir. Yukarıdaki noktalı yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir? A) Yazı dili B) Şive C) Argo dil D) Lehçe Şu yoğurdu ş tokork ******** olan İstanbul ağzı

. Divan edebiyatıyla karşılaştırılmasına hangisi yanlıştır? Tanzimat edebiyatının ilişkin aşağıdaki yargılardan A) Divan şiirinde sanatçılar, aydın kişiler için yazarken, Tanzimatçılar halk için yazmıştır. B) Divan edebiyatında ölçü aruzdur, Tanzimat edebiyatında hece amaçlanmış; ama daha çok aruz kullanılmıştır. C) Divan edebiyatında daha çok nesir alanında eser verilmiş; Tanzimatçılar ise şiire yönelmiştir. D) Tanzimat edebiyatında Divan şiirine ait nazım biçimleri kullanılmaya devam edilmiştir. E) Divan nesrinde söz sanatları kullanılmış,

3 ÜNİTE Civân-merdân-ı milletle hazer gavgadan ey bidâd Erir şemşir-i zulmün âteş-i hûn-i hamiyetten Nazım şekli Ne mümkün zulm ile bî-dâd ile imhâ-yı hürriyet Çalış idraki kaldır muktedirsen âdemiyetten Namık Kemal'in Hürriyet Kasidesi'nden alınan bu dizelerin divan şiirinden ayrılan yönü, aşağıdakilerden hangisidir? (D) Tema TÜRK DİLİ ex Ölçü Kafiye anlayışı EX Dil Dil ve üslup Vatan bir bi-vefâ nâzende-i tannâza dönmüş kim Ayırmaz sâdıkân-ı aşkını âlâm-ı gurbetten (Vatan, bir vefasız ve alaycı sevgiliye dönmüş; öyle ki aşkına bağlı olanları gurbet acılarından ayırmıyor.) Bu bevitte asağıdaki söz sanatlarından hangileri yer

hangisi yanlıştır? dönemi 11) Aşağıdakilerden A) Irg Bitig-Uygur B) Ali şir Nevai- Eski Anadolu Türkçesi dönemi C) Yeni Lisan Hareketi- Çağdaş Türkçe dönemi D) Gülistan Tercümesi- Orta Türkçe dönemi E) Orhun Kitabeleri-Eski Türkçe Dönemi

E 5 toimilla (nysot AYT 32. 1924 yılında Türk ordusunun siyasete MO 17 karışmamasına dair kanun çıkarılmasında aşağıdaki Atatürk ilkelerinden hangisinin doğrudan etkisinin olduğu söylenebilir? A) Laiklik B) Cumhuriyetçilik D) Devletçilik C) İnkılapçılık E) Halkçılık

10. Halk hikâyeleri kaynağı belli olmayan, toplumun ortak şuurunda oluşmuş, düzyazı biçiminde olan ancak içinde koşma, türkü gibi halk edebiyatı nazım biçimlerinin yer aldığı, olağanüstü özelliklerin masal ve destanlara kıyasla sınırlı tutulduğu anlatılardır. Uzun anlatılar oldukları için kendi içlerinde fasıl, döşeme, sonuç ve dua olmak üzere dört bölüme ayrılır. Aşağıdaki parçalardan hangisi bir halk hikâyesinin döşeme bölümünden alınmıştır? A) Bir varmış, bir yokmuş; Allah'ın günü çokmuş... B) Deli Dumrul söylemiş hanım, bakalım ne söylemiş... Onlar ermiş muradına, biz çıkalım kerevetine. DY Ey ağalar, beyler! Hepiniz hoş geldiniz kahvehanemize! ET Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde...

||| 1. Soru Diji Demi Söyleyiş sanatlıdır. Şiirde aruz ölçüsü kullanılmış ancak beyit yerine cümle bütünlüğü getirilmiştir. Fransız edebi- yatı etkisiyle şiirde parnasizm ve sembolizm; öykü ve ro- manda realizm etkili olmuştur. Dil ise Türkçeden çok uzaklaşmıştır. Bu parçada özellikleri verilen edebiyat dönemi aşağı- dakilerden hangisidir? A) Milli edebiyat B) Servetifünun edebiyatı C) Fecriati edebiyatı D) Tanzimat edebiyatı E) Cumhuriyet Dönemi edebiyatı ÖNCEKİ SORU B 1/4 ÖDEVİ BİTİR 4.hafta D E SONRAKİ SORU

32. Türklerin İslam'ı benimsemesinde etkin olmayan unsur hangisidir. A) Türklerin Göktanrı inançları ile İslamın Allah inancı arasında yakın benzerliklerin bulunmasıdır. B) Türkler, inandıkları Göktanrı ile İslamiyet'teki Allah inancı arasında benzerlik kurmuşlardır. C) Türkler ahiret inancına sahiplerdi. İslamiyet'teki cihat ve cihatin ahirette sağlayacağı mükâfat, Türklerin ideallerine, alplik ülküsüne ve gaza ruhuna uygundu. D) Türkler Emevi Hilafeti döneminde topluca müslüman olmuşlardır.

9. Aşağıdakilerden hangisi Zemahşerî tarafından Xilinci yüzyılın ilk yarısında yazılmış Arapça - Farsça ve Türkça bir sözlüktür? A) Mirkatü'l-Edep B) Atabetü'l-Hakayık C) Divanü Lügat-it Türk D) Mukaddümetü'l - Edep E) Muhakemetü'l-Lügateyn

Soru 3. Aşağıdakilerden hangisi, Türk dilinin tarihi dönemleri arasında en eski dönem kabul edilmektedir? A. Eski Türkçe çağı B. Altay çağı C. İlk Türkçe çağı D. Ana Türkçe çağı E. Orta Türkçe çağı 0 debildin?