Lise Türkçe Soruları

12. (1) Anonim halk şiirinin en önemli niteliklerinden biri bu ürünleri herkesin sahiplenebilmesidir. (II) İçimizi yakan bir türkünün, sevimli bir mâninin kendi yüreğimizden kopup gelmiş gibi içten görünmest bu nedenledir. (III) Mâniler gibi türküler de çeşitli yapı ve cenik özelliklerine sahiptir. (V) Kavuştakları bir, iki, üç dizeden oluşan türküler oldu- ğu gibi ezgi bakımından da çok farklı ürünlerle karşılaş- mamız doğaldır. (V) Örneğin uzun hava dediğimiz türkü- ler bu adı, on beş-yirmi dörtlük gibi gerçekten uzun olan yapısından almıştır. Yukarıda numaralanmış cümlelerden hangisinde bilgi yanlışı yapılmıştır? A) I. B) II. C) III. 8-D 9-C 10-E 11-A 12-E 7-8 D) IV. E) V.

Şarkı nazım şeklinden hareketle divan şiirinin aşağı- daki özelliklerinin hangisine ulaşılamaz? A) Şiirlerde aruz ölçüsünün kullanıldığına B) Genellikle tam ya da zengin kafiye başvurulduğuna C) Arap ve İran edebiyatı nazım biçimlerinin kullanıldı- ğına D) Yabancı kökenli sözcük ve tamlamalara sıkça yer verildiğine E) Sanatta toplumsal bir amaç güdülmediğine

2. Aşağıdaki beyitlerden hangisinde imgeye diğerlerin- den daha az başvurulmuştur? A) Bir eşek var idi zaif ü nizâr Yük elinden katı şikeste vü zâr B) Nedür bu handeler bu işveler bu nâz u istiğnâ Nedür bu cilveler bu şîveler bu kâmet-i bâlâ C) Lebleri mül saçları sünbül yanagi berk-i gül Bir semenber serv-i hoşreftâr dersen işte sen D) Bâğ-i dehrin hem hazânın hem bahânın görmüşüz Biz neşâtın da gâmın da ruzgârın görmüşüz E) Âlâyiş-i dünyâdan el çekmege niyyet var Yakında adem dirler bir şehre azîmet var A

7. Yaktı yandırdı beni når-ı firak İşidenlerden ırak olsun ırak Hey ne müşkil derd olur bu iştiyak Söyle ey bâd-ı sabă cânânıma Yukarıdaki dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden han- gisl söylenemez? A) Kafiye şeması aaab'dir. B Zengin kafiyeye ve redife yer verilmiştir. C)Bir murabbadan alınmıştır. P) Ayrılığın kişiye yaşattığı acıyı konu edinmiştir. E) Nida ve teşhis sanatlarından yararlanılmıştır.

2. Divan edebiyatının son büyük sanatçısı kabul edilen ____ Mevlana'ya olan bağlılığı ile tanınmıştır. Genç sayılabile- cek bir yaşta Mevlevi tarikatının şeyhi olan şair tasavvuf- tan etkilenmiş ve tasavvufî aşkın merhalelerini anlatmak üzere _ ___ isimli eserini kaleme almıştır. Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdaki- lerden hangisi getirilmelidir? A) Keçecizâde İzzet Molla - Mihnet-Keşan B) Nâbî - Hayrabât C) Fuzuli - Leyla vü Mecnun D) Şeyh Galip - Hüsn ü Aşk Fuzuli - Şikayetnâme 7-C 8-B 9-E 10-E 11-A 12-D

lebiyatı 10. Divan edebiyatında beyit dışında kalan nazım birimlerine "bent" denmesi gelenekselleşmiş bir adlandırmadır. Bu bentler de dörtlü, beşli, altılı biçiminde sınıflandırılabilir. Buna göre aşağıdaki nazım biçimlerinden hangisi "dörtlü bent" ile kurulur? B) Terciibent A) Terkibibent D) Müseddes C) Muhammes E) Murabba

3. I. Klasik Çağatay edebiyatının babası kabul edilen şair Türkçenin de gelişmesinde önemli pay sahibidir. II. Tuyuğ nazım biçimiyle de şiirler yazan sanate bu türde de çok başarılı örnekler vermiştir. III. Şiirlerinde güçlü bir dilin yanında son derce âhenki bir söyleyiş de görülür. IV. Türkçenin Farsçadan üstün olduğunu kannlamak için Muhakemetü'l-Lûgateyn'i yazmıştır. YAYIN DENİZİ V. Türkçe divanının yanı sıra bir de Farsça divân kale- me almıştır. Yukarıda numaralanmış cümlelerden hangisi "Ali Şir Nevaî her ne kadar Türkçenin Farsçadan geri bir dil ol- madığını düşünmüş ve eserleriyle bu inancını ortaya koy- maya çalışmışsa da döneminin geçerli edebiyat dili olan Farsçaya da ilgisiz kalamamıştır." cümlesinden sonra gelecek olursa tarihi bir gerçeklik dile getirilmiş olur? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

A) Mevlânâ D) Nef'i B) Nesimi C) Nedim A) Hayrâbât E) Fuzuli 2. Divan şiirinin son büyük mesnevisidir. Hayrabat'a karşı- lık olarak yazılmıştır. "Söz söyleyecek zaman mı buldun / Sen git de ne olmalıysa olsun" misralarında görüldüğü gibi Türkçe söyleyişler yanında "ot tiktı canıma", "örtbas eder", "bir içim su", "yapmış yakıştırmış", "aktan karadan söz açmak", "yerden göğe dek", "ağız birliği etmek", "can baş ifade etmek" gibi halkın konuştuğu dilden alınmış Türkçe deyimler de çokça kullanılmıştır. Eserde âşıkların mektuplaşmaları, çok lirik bir biçimde anlatılmıştır. Tasav- vuf yoluna giren insanların çekeceği çileler, sembollerle özgün bir şekilde dile getirilmiştir Bu parçada bahsedilen eser aşağıdakilerden hangi- sidir? YAYIN DENİZİ BY Hüsnü Aşk C) Hayriyye D) Beng'ü Bâde E) Çarhnâme oderle günümüze ulas-

XV. Yüzyıldan XIX. Yüzyıl Ortalarına Kadar Osmanlı Edeb 7. Ey muhit-i keremin katresi ummån-ı kerem Bağ-i cûd ebr-i kefinden dolu bârân-ı kerem Ayağı toprağıdır cevher-i iksir-i hayat Asitánı tozudur sürme-yi âyân-ı kerem Açılır hulk-i nesimiyle gül-i gülşen-i cûd Bezenir lütf-i zülâliyle gülistân-ı kerem Gün gibi saltanatın topu göğe ağsa ne ta'n Sana sunuldu bu meydanda çü çevgân-ı kerem Kul hata etse nola aff-ı şehinşah kanı Tutalım iki elim kandayımış hani kerem Fatih Sultan Mehmet'in tahta geçmesinden sonra, Fa- tih'in büyük takdirini kazanmış, onun saltanatı dönemin- de önce kazasker, daha sonra yakın arkadaşı ve hocası olmuş, vezirlik payesini elde etmiştir. Ancak Fatih'in şaire gösterdiği teveccüh, onun Fatih'in gözdelerinden birine ilgi duyması sonucu öfkeye dönüşmüştür. Bir süre hap- sedilen şair, padişahın öfkesini giderecek ve affedilmesini sağlayacak kadar güzel olan, yukarıda bir bölümü alınan şiirini yazmıştır. Yukarıda sözü edilen divan şairi aşağıdakilerden han- gisidir? A) Bağdatlı Rühi CVAhmet Paşa B) Fuzuli D) Kadı Burhaneddin E) Necâtî 8. 1. Divan şiirinde nazire yazma geleneğinin önde gelen saiderindendir YAYIN DENİZi

7. I. Müntehâbü'l-Şifa II. Tercüme-i Sîretü'n Nebi III. Hamzanâme IV. Fütüvvetnâme V. Nasihatnâme Hekim Hacı Paşa Erzurumlu Kadı Darîr Hamzavi Haliloğlu Yahya Burgazî Hacı Bektaş-i Veli eserlerden hangisi, karşı- Yukarıdaki numaralanmış sındaki sanatçıya ait değildir? A) I. B) II. C) III. D) IV. EV.

1. 14. yüzyılda gerek telif gerekse Arapça ve Farsçadan çe- viri olarak birçok mensur eser örneği verilmiştir. Bu tür eserler; İslâm tarihi, insanlara ders veren hayvan hikâye- leri, devlet adamlarına öğütler, sağlık, Kur'ân-ı Kerîm ve sureler, İslam dünyasındaki kahramanlıklar vb. konularla ilgili ve dinî, tarihî, destanî, didaktik, folklorik, tibbi nitelikli olup bir kısmı telif (özgün) olarak yazılmış büyük bir kısmı ise tercüme (çeviri) edilmiştir. Bu devrin bilimsel eserleri de çok büyük oranda mensurdur. XIV. yy.da öğretici metin örneği veren sanatçılar arasında __ __ sayılabilir. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdaki sanatçılar- dan hangisi getirilemez? A) Erzurumlu Kadi Darîr C) Kul Mesud B) Hamzavi Şeyhülislam Yahya E) Hekim Hacı Paşa YAYIN DENİZİ

2. Edebiyatımızda tercüme eserlerle birlikte telif eserle- rin de yoğun bir biçimde kaleme alındığı dönemidir. Bu yüzyılda özellikle; tıp üzerine yapılan çalışmalar, ayet ve hadis tercümeleri, evliya menkibelerinin sıklıkla yazıldığı dönemdir. Hz. Hamza'nın kahramanlıklarının anlatıldığı Hamzanâmeler, Seyyid Battal Gazi'nin kahramanlıkları- nın anlatıldığı Battalnâmeler, Danişmend Ahmed Gazi'nin kahramanlıklarının anlatıldığı Danişmendnameler ve Ho- rasanlı Ebu Müslim'in kahramanlıklarının anlatıldığı Ebu Müslimnâme de denen Ebu Müslim Kitabı da bu yüzyılın mensur eserleri arasında sayılabilir. Yukarıdaki parçada Türk edebiyatının hangi yüzyılın- dan söz edilmektedir? A) VII. yy. D) XVI. yy. B) XI. yy A E) XIX. yy. XIV. yy.

3. Türklerin Anadolu'yu fethini anlatan destandır. Anadolu'da Türk büyükleri için 12. yüzyılda söylenmeye başlanan İs- lami - Türk Destanları'nın 13. yüzyılda yazıya geçirilmiş bir örneğidir. İlk olarak Sultan II. İzzeddin Keykâvus'un emriyle, yazıcılarından İbni Alâ tarafından derlendi. "Hic- ret'ten 360 sene sonra Battal Gazi'nin torunlarından Melik Ahmet, Bağdat halifesinden izin alarak Tursun, Çavuldur, Kara Togan başta olmak üzere, arkadaşlarıyla Malat- ya'dan hareket edip Rumlar üzerine yürür. Bu parçada özellikleri verilen eser aşağıdakilerden hangidir? A) Selçuklu Şehnamesi C) Dede Korkut 0 B) Tevârih-i Âl-i Osman D) Seyyid Battal Gazi E Danişmentnâme YAYIN DENİZİ 6

11. Karnum açdur karnum açdur karnum aç Rahmet itgil Tanrı bana kapu aç Uçmak aşından dilervem bir çanak Nûr hamîrinden iki üç bazlamaç Yukarıdaki dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden han- gisi söylenemez? + A) Kafiye şeması aa / ba şeklindedir. B) Yabancı dillerin etkisinden uzak bir biçimde kaleme alınmıştır. + C) Tekrir sanatına başvurulmuştur. Bu dizelere ilk olarak Divânü Lûgâti't-Türk'te yer ve- rilmiştir. E) Oğuz Türkçesinin Anadolu'daki ilk ürünlerindendir.

9. İstivâyı gözler gözüm Seb'almesanidir yüzüm Ene'l Hakk'ı söyler sözüm Mi'râcımız dârdır bizim Yukarıdaki dörtlük aşağıdaki şiir türlerinden hangisi- ne örnek gösterilebilir? A) Varsağı D Nefes B) Destan C) Koşma E) Mâni 1-D 2-B 3-A 4-D 5-D 6-C 61

3. Oğuz Türkçesinin Anadolu'daki ilk ürünleri için aşağı- dakilerden hangisi söylenemez? A) Malazgirt Zaferi'nden sonra Anadolu'ya gelen Türk boyları içinde özellikle Oğuzların ortaya koydukları ürünlerdir. B) İlk ürünler Oğuzların nüfus olarak Anadolu'yu Türk- leştirdikleri XIII ve XV. yüzyıllar arasında verilmiştir. Bu dönemde verilen ürünler arasında Mevlânâ'nın eserleri Oğuz Türkçesinin en güzel örneklerini oluş- turur. D YAYIN DENİZİ D) Bu dönemde Yunus Emre, Hacı Bektaş-ı Veli gibi isimlerin öncülüğünde tasavvuf önemli bir akım hâ- line gelmiştir. E) Bu dönemdeki ürünlerin tamamı Arap alfabesi ile ka- leme alınmış ve sonraki yüzyıllara oranla sade bir dille verilmiştir. 6. 58