Anlam Bakımından Sözcükler Soruları

1. Yazarın yıllara meydan okuyarak yaşamaya hâlâ devam eden eserinin neleri yıkıp neleri doğurduğundan, teknik an- lamda neleri değiştirdiğine kadar pek çok durağa uğrayıp bilgi veriyor Jale Parla. Yani bir anlamda Mai ve Siyah oku- malarının rehberi (kılavuzu) olabilecek bir kitapla okur karşısına çıkıyor. Fakat bu da Mai ve Siyah'ın kitap olarak ne yapmaya çalıştığını anlayabilmek adına (hesabına) eksik 11 kalacaktır çünkü Parla, Halit Ziya Uşaklıgil'in eserinden yola çıksa da herhangi bir kitabın okunması adına da önemli nüveler (ayrıntılar) veriyor kitapta. Kitabın alt başlığı da olan ho Yorum, Bağlam, Kuram, Mai ve Siyah'ı da içine alan geniş bir bağlamsal ağı temsil ediyor. Parla, Halit Ziya Uşaklıgil'in edebiyat tarihi içindeki serüvenini (macerasını) anlatıyor IV bize belki bu kitabında ama bir kitabın nasıl okunması ge- rektiğine dair de ders niteliğinde önerileriyle (teklifleriyle) V dikkat çekiyor. Bu parçada numaralanmış sözlerden hangisinin anlamı parantez ( ) içinde verilen açıklamayla uyuşmamakta- dır? Com A) B) II en D) IV C) III EV biamo

Sira: Bir şeye ayrılan, uygun görülen veya rastlayan zaman 2 He Başlamak: Bir işe girişmek, harekete geçmek. Yalancı: Gerçek olmayan, gerçeğe benzetilmiş, sahte. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "sira, başlamak, yalancı” sözcükleri belirtilen anlamlarını karşılaya- cak şekilde kullanılmıştır? Şiir yazmaya başladığım sıralarda meşhur olmaya çok imrendiğimi saklamayacağım. Fakat sonra sonra gerçek şöhretleri yalancı şöhretlerden ayırt etmeye başlayınca bir okuyucu kitlesi tarafından sevilip beğenilmenin kolay bir şey olmadığını anla- dım ve bu anlayışla çalışmaya koyuldum. B) Bu sırada bahar yağmurları başlamıştı yağmaya, yalancı sicaklar yerini gerçek güneşli ve sıcak gün- lere bırakacaktı artık. O sıralar gazetede yazmaya yeni başlamıştım. Pat- ronun "Asla yalancı olmayin, hep gerçekleri yazın." sözü dün gibi aklımda. O gün bugündür doğrulu- ğundan emin olmadığım hiçbir şeyi haber yapma- dim. D) Üç sıra hâlinde dizilen öğrenciler, bu yalancı neşe- nin bitip o sıkıcı günlerin geri gelmesinden duyduk- ları endişelerini dile getiriyorlardı. E) Tam bu sırada yalancı tilki yeniden konuşmaya başlamıştı, tek amacı kargayı tatlı diliyle kandır- maktı.

3. Matematikçilerin tanımladıkları her kavram bir gereksinim sonucudur (bir olayın doğurduğu başka bir olay ya da durum). Her kavramın bir temeli, bir geçmişi, gerekçesi vardır. Hiçbir matematikçi durup dururken (ansizin) bir kavram üretmez (oluşturmak) Örneğin, doğru ve çember kavramlarından eğri kavrami (bir nesnenin ya da IV düşüncenin zihindeki tasarımı), eğri kavramından süreklilik, limit ve türev kavramları, bu kavramlardan sonsuz küçük kavramı, sonsuz küçük kavramından sonsuz büyük kavramı doğar (ortaya çıkmak). (. V Bu parçada numaralanmış sözlerden hangisinin anlamı parantez () içinde verilen açıklamayla uyuşmamaktadır? AI B) Y C) III D) IV EV

SÖZCÜKTE VE SÖZ ÖBEKLERİNDE ANLAM Öniek 7: Aşağıdakilerden hangisi atasözlerinin özelliklerinden değildir? A) Evrensel kurallar içeren sözlerdir. 8) Kişiye ve zamana göre çekimlenemeyen sözlerdir. e) Sözcüklerinin yeri değiştirilemez, kaliplaşmış ifadelerdir. Anlam itibarıyla yerel ve milli özelliklerle sınırlıdır. E) Kinayeli, mecazlı veya gerçek anlamlı olabilir.

6. 1. Konunun ayrıntılarını kim anlatacak? 2. Konuyu yüzeysel bir şekilde anlattı. 3. Üzüntülerini unutabilmek için yardım aldı. 4. Elbet bu acılar da bitecektir bir gün. Yukarıdaki cümlelerin hangi ikisinde yakın anlamlı sözcükler kullanılmıştır? A 1 ve 2 B 1 ve 3 C 2 ve 4 D 3 ve 4

33 ve 34. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız. " Neşet Ertaş, Türk halk ozanı ve abdallık geleneğinin son büyük temsilcisidir. Yaşar Kemal, Ertaş'ı "Bozkırın Teze- nesi" olarak adlandırmıştır. Babası Muharrem Ertaş ile birlikte düğünlerde sazıyla türküler söylemeye başlayan Ertaş, etkilendiği tek kişinin babası olduğunu söyler ve bunu şöyle ifade eder: "Babamla ben aynı ruhun in- sanlarıyız." Ancak babasıyla bir ara arası açıldı. Neşet, sevdiği kızı istemeyen babasına "Her hata suç bende Leyla'dan değil / Aslibozuk deme gel şu insana" diye seslendi. Usta, "Güneşe gülle at, karartır mı hiç? / Allah sevmediğini yaratır mı hiç? / İnsan olan insan darıltır mı hiç? / Haksızlık haksızın yüzünden olur." gibi misrala- rinda Anadolu insanının arif yönüyle hikmetini ortaya- koydu. Onun türkülerinde "ana" ayrı bir yer tuttu ve bunu "Ulu arıyorsan analar ulu/Sevmişiz gönülden, olmuşuz kulu / Analar insandır, biz insanoğlu." dizelerinde dile getirdi. "Vade tekmil olup ömrün dolmadan / Emanetçi emaneti almadan / Ömrünün bağının gülü solmadan / Varip bir canana ikrar verdin mi?" derken aşka olan aşkını anlattı. "Bir zaman âşıkken sen de sevmiştin / O anda dünyayı nasıl görmüştün / Sanki cennetin bağına girmiştin / Çokları bu hakkı bilmiyor canım” misralarında aşkın insanda uyandırdığı yüce duyguları haykırdı. "Gel sevelim sevileni seveni /Sevgisiz suratlar gülmü- yor canım / Nice gördüm dizlerini döveni / Giden ömür geri gelmiyor canım." diyerek bizlere sevmeyi, sevilmeyi öğütledi. P E 33. Aşağıdakilerden hangisi altı çizili sözle anlatılmak istenen düşünceyle örtüşmektedir? A) Keskin dişli kaplana acımak, zavallı koyuna haksız- liktır. B) Ruhunda korku taşıyan, herkesin korktuğunu sanır. C) Haksızlık yapmak, haksızlığa uğramaktan daha acı- dır. D) Sevmeyi bilmeyen, âşık olamayınca aşka suç atar. F) Özünde olan, insanın sözüne ve eylemine yansır. 34. Bu parçadan hareketle Neşet Ertaş'ın aşağıdaki- duygu ve davranıslardan hangisini ele aldığı söyle-

Tabak tabak yemek yedi ama gene de doymadı. Yukarıdaki cümleye, altı çizili sözün kattığı anlam aşa- ğıdakilerin hangisinde vardır? Al Çocuklar, onar onar saymayı öğrendiler. B) Bahçede tatlı tatlı sohbet ediyorlar. s koşa koşa istasyona geldik. By Kırlara gidip kucak kucak çiçek topladık. EVO yöreyi adım adım dolaştık. (1989 - ÖYS)

8. "Kara", sözcüğü aşağıdakilerin hangisin- de "Kara gözlüm efkârlanma gül gayrı" di- zesindeki anlamıyla kullanılmıştır? A) Yeryüzünün dörtte birini karalar oluştur- maktadır. B) Kara trenle iki gün önce başlayan bu yolculuk, bizi canımızdan bezdirdi. C) Biz uzaklaştıkça evler ufukta kara bir nokta gibi kalmıştı. D Her zaman yanınızda olacak kara gün dostu insanlar da kalmadı artık.

4. Geçmişin bazı güzel geleneklerinin bugün adını bile bilen 7 yok. Aşağıdakilerin hangisinde "bugün" sözcüğü bu cümle. deki anlamıyla kullanılmıştır? A) Yarın bugünden o kadar da farklı olmayacak. B) Yola erken çıkabilmek için hazırlıkları bugünden bitir meliyiz. C) Masalların uzakları gösteren büyülü aynasına bugü- nün çocukları dudak bükerler. D) Anladım ki ben bugüne bugün, ömrüm boyunca sev- ginin gücüne inanmışım. E) Bugün bize verilmiş en büyük fırsattır, doğru kulla- nalım.

w ta de 3. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcükler anlamca birbirine en yakındır? u A) Yakin dönemdeki olaylar üzerine yapılan incelemele- rin güçlükleri ve sakıncaları vardır. B) En düşsel, kurgusal romanda bile romancinin yaşantı- sindan, karakterinden izler bulunur. İlkbahar mevsiminde toprak uyanır, canlanır; bitkiler ve hayvanlar da bundan nasibini alır. D Zeki, hızlı çözüm üretebilirken akıllı, ürettiğini olumlu yönde uygulama yeteneğine sahiptir. E) Bilim insanlarının doğaya olan ilgi ve merakları, onları araştırmaya sevk eden unsurlardır. 25

yozice yapmak + kowemok, hatıramak 20 24. Saklamak: Birine vermek için ayırmak. Dinlemek: Birinin sözünü, öğüdünü kabul edip gereğince davranmak Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "saklamak, dinlemek sözcükleri belirtilen anlamlarını karşılayacak şekilde kullanılmıştır? A) Beni dinleyip dedesinden miras olan bu yağlı boya tabloyu kızı için sakladı. BY Babamin söylediği sözleri dikkatlice dinleyince çocuk- ken ailemden sakladığım hatalarım aklıma geldi. C Gençlik yıllarından beri ormanlık alanlara gidip ta- biatın sesini dinler, eşsiz doğa manzarasını zihnim- de saklarım. p Önemli kararlar alirken dostlarımın tavsiyelerini din- lediğimi her yerde söyledim, bunu saklayacak deği- lim. E) Sakladığım hatıralar gibi kalbimi dinlediğim anlar da yaşım ilerledikçe azalıyor. "/KA-1 (A SERÍSİ) 7

12. 9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde gövdeden türemiş bir sözcük vardır? A) Bugüne kadar birikim yapmamış olman beni çok uzdo B) Doğünden sonra hepimiz tatile gitmeyi istiyoruz. C) Şanslı bir adam olduğumu her zaman söylerler. D) Elinde sapı kırk bir cezve ile salona girdi yaşlı kadın E) Çeşmeden su içen hayvanlar, köyün tozlu yollarına vur- dular kendilerini.

7. (1) Murat Yalçın, öykücülükteki hız ve hazzı içimizdeki tüfeklerden alıyor. (II) Murat Yalçın, bir dil öykücüsüdür. (III) Murat Yalçın, öykü yazarken Çehov'un “Duvarda bir tüfek asılı duruyorsa patlamalıdır." sözünü umursamıyor. (IV) Öykü yazarken edebiyat işi yaptığını unutmayan bir yazardır Murat Yalçın. (V) Murat Yalçın'ın dil ve anlatım tutumu birkaç öykü dışında kendini belirgin olarak gösteriyor. Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangileri anlamca birbirine en yakındır? A) I ve III B) I ve V C) II ve IV D) III ve V E) IV ve v

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "bastırmak” sözcüğünün anlamıyla kullanımı birbirine uymamaktadır? Kullanım Anlam A) Birdenbire gerçekleşmek Yağmur birden bastırınca ve pek çok etki göstermek. ne yapacağımızı şaşırdık. Acıyı bastırmak için iki lit- re su içti. B) Gidermek. Çiğnemek Halılar yeni silindi, kuruya- na kadar kimseyi halılara bastırma. Giderek büyüyen yangını bastırmak çok zaman aldı. D)) Üstünlüğünü göstermek E) Sıkıştırmak, üzerine kuv- Bu kadar bastırırsanız bu vetle bastırmak valiz sizi yarı yolda bırakır.

E) V. cümledeh dirmektedir. final Sayısal dergis 6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük, gerçek anlamı dışında (mecaz an lamıyla) kullanılmıştır? A) Her sanat dalı, belli bir malzemeyi estetize eder. Soba B) Dev petrol platformu açık denizde firtina- nin ortasında kalmıştı. Balık beslenen havuz mutlaka güneş gör- melidir D) Kórler bazı eşyaları parmaklarıyla görürler. 5 Rahatça çalışmak istediğim zamanlar bu- raya kapanırım. SV 4

"Kimi somut eylemler cümlede soyut bir anlam kazanır." Aşağıdaki cümlelerde eylemlerin hangi- sinde bu durum örneklendirilmiştir? A) Ekin biçerdi zayıf çocuklar yaz sıcağında. B) Sonunda çözmüştüm öğretmenimin ne demek istediğini. C) Herkes severdi bu yaşlı ve onurlu kayık- çiyi. D) Göğün gürültüsünü duydum ter içindeki yatağımda. E) Genç kız utanmıştı beni karşısında gö- rünce.