Destan Soruları

sa- nde 9. Eski Hun beylerinden birinin çok güzel iki kızı vardı. Bu bey kız- ları ile ancak tanrıların evlenebileceğini düşünüyordu. Bu sebep- le ülkesinin kuzey tarafında yüksek bir kule yaptırarak iki güzel kızını tanrılarla evlendirmek üzere buraya yerleştirdi. Bir süre sonra kuleye gelen bir kurdun tanrı olduğu düşüncesiyle kızlar bu kurtla evlendiler. Bu evlenmeden doğan Dokuz Oğuzların se- si kurt sesine benzerdi. Bu parçada sözü edilen Türk destanı aşağıdakilerin hangi- sidir? ATüreyiş BY Göç C) Ergenekon D) Manas Ey Alp Er Tunga X x X J

19. (1) Türk tarihi, destan konusu olabilecek olaylar ve kahramanlıklarla doludur. (II) Nitekim İslamiyet önce- si Türk edebiyatı, bir destan zenginliğine sahiptir. (III) Ancak bu destanların orijinal tam metinleri elimizde yoktur. (IV) Çin, İran ve Arap kaynaklarında bazı par- çalar bulunmakta fakat bu parçalar sadece böyle bir Türk destanının yaşamış olduğunu göstermekte, tam metin bilgisi vermemektedir. (V) İslamiyet'ten önce oluşan destanların en önemlisi de Saltuknâme adlı eserdir. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde belirtilenler yanlıştır? A) I B) II C) III D) IV E) V

1. Hem manzum hem de mensur örnekleri bulunan bu eserler, Türk kültürü içinde oldukça önemli ve geniş bir yer tutar. II. Dinî konular ele alındığından hikâyelerde bu gerçe- ğe aykırı durum ve olaylardan kaçınılmıştır. III. Ideal insan tipi işlenerek toplumun etkileyici lider ve örnek insan arayışına cevap verilmeye çalışılmıştır. N. Yazılış amaçları, kitlelere; tarihî bilgi verip insanla- rin olaylardan ders çıkarma konusunda bilinç dü- zeylerini artırmaktır. İnsanın kendisine ve başkalarına karşı olan yüküm- lülüklerini yerine getirip güzel huylar edinerek kötü- lüklerden kaçınmasını sağlamanın amaçlandığı bu eserlerle topluma İslami bir ahlak sistemi öğütlenir. Hz. Ali ve onun etrafında gelişen cenknamelerle ilgi- li numaralanmış cümlelerin hangilerinde bilgi yanlı- şi vardır? A) Yalnız I B)!!! B) Yalnız II III ve IV C) II ve III IV ve V

1. Mitolojik ögeler büyük öl- çüde .... inancının etkiyle oluşmuş- Boşluk Doldurma tur. 3. 2. Mağara, at, ışık gibi motif- ler; Türk destanlarında gö- rülen M. motiv unsurlardan bazılarıdır. Kolk Bari moti- fi, hayatı ve savaş gücünü simgeler.

1. Aşağıdaki dizelerin hangisinde farklı bir yak çeşidi vardır? A) Bir gemim var salıverdim engine Kaderim yok düşemedim dengime B) Urfa'nın etrafı dumanlı dağlar Ciğerim yanıyor gözlerim ağlar C) Nöbetin bekleyen alır keşiğin Beklemeli şu sultanın eşiğin D) Sılanın suları pek engin akar Gurbetlik zor imiş o beni yakar E) Atlas yastık kaba döşek yumuşak Yanıma da geldi fidan boylu bir uşak

1. Aşağıdakilerden hangisi İslamiyet öncesindeki destan- ların özelliklerinden değildir? A) Toplumu derinden etkileyen ve olağanüstülüklerle be- zenerek anlatılan olayların manzum (bazen nazım-ne- sir karışık) uzun şekilde ifadesiyle oluşur. B) Konuları bakımından "savaş, deprem, yangın, mizah, ünlü kişilerin yaşamları" şeklinde gruplandırmak müm- kündür. C) Destanlar üç aşamadan (çekirdek - yayılma - derleme) oluşur. Son aşamada, destanın dilden dile, farklı coğ- rafyalara yayılması sağlanır. D) Millî dil ve ölçüyle söylenen destanların kahramanları: han, kral gibi seçkin kişilerden veya toplumun kabul lendiği bir kahramandan oluşur. E) Genellikle dörtlükler hâlinde oluşturulan sözlü döner destanları, tarihî ve sosyal olaylardan doğar.

DENEME SINAVI 9. Doğal destanların oluşma evrelerini şöyle açıklayabili- riz: (Toplumu derinden etkileyen savaş, göç, doğal afet, toplumun çok sevdiği bir insanın ölümü vb. olaylar halk tara- fından uzun yıllar boyu ortak hafızada tutulur. (II) Şamanlar, ozanlar tarafından destanın çekirdeğini oluşturan olayla ilgili manzum hikâyeler üretilir. (III) İkinci aşama olan gelişme ve yayılma evresinde artık çekirdekteki olay, yan olaylarla geliştirilir. (IV) Başka olay ve kişiler destana eklenerek destan uzatılır ve yazıya geçirilir. (V) Son evre olan üçüncü evrede ise bir şair ya da araştırmacı destana ait farklı parçaları bir araya getirir. Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) I B) 11 C) III D) IV E) V

7. Lk Aruz ölçüsü kullanılmaya devam edilmiş, Recaizade Mahmut Ekrem ve Abdülhak Hamit Tarhan hece ölçüsünü de kullanmıştır. II. Gazel, kaside gibi biçimler hiç değiştiril- meden kullanılmaya devam edilmiş ancak içeriğin zenginleşmesi için büyük çaba har- canmıştır. III. Divan şiirindeki parça güzelliği yerine bütün güzelliği önemsenmiş; ölüm, aşk, metafizik gibi konular işlenmiş, anlam şiirin bütününe yayılmıştır. IV. Ahenk unsurları ön planda olmuş, genellikle tam ve zengin uyak kullanılmış, nazım birimi de beyit olmuştur. V. Şairler toplumsal ve siyasal temalardan uzak durmuş, şiirlerde genelikle romantizm akımı etkisi görülmüştür. Yukarıda numaralanmış cümlelerin hangisi II. Dönem Tanzimat Edebiyatı şiiri için söylene- mez? A) 1. B) II. C) III. D) IV. E) V

2. Mesnevi ve halk hikâyelerinin karşılaştırılma- sıyla ilgili aşağıdakilerin hangisinde yanlışlık yapılmıştır? A) B) C) Mesnevi Müziğin kullanıldığı bir form değildir. Anlatış ve tasvirlerin akıl ve mantık sınırını aştığı bir masal anla tımı vardır. Tamamı manzumdur ve hece ölçüsü kullanılır. Halk Hikâyesi Müzik, belirleyici bir özelliktir. E) Dönemin sosyal yapı- Sını kültürel özelliklerini yansıtır. D) Sevgi, aşk, kahraman- lık konularının yanı sıra dinî konular da işlenir. İran edebiyatında doğup gelişmiştir. Nazımla yazılan bölüm- lerde aruz ölçüsü hâ- kimdir. Genellikle aşk ve kahramanlık konuları g işlenir. Destan geleneğinin de- vamı olarak kabul edilir.

T-1 4. Destanların genel özellikleriyle ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Destanlar ait olduğu milletin ortak görüşünü yansıtır. B) Destanlardaki olaylar olağanüstü özellikler taşır. C) Destanlarda yer alan kişiler seçkin kişilerdir. D) Destanlar ait oldukları ülkelerin kendi diliyle söylenir. E Destanlarda yer ve zaman belirsizdir.

3. Hun ülkesinin kuzeyinde "So" adı verilen bir ülke vardı. Burada, Hunlarla aynı soydan olan Göktürk- ler otururdu. Bir gün Göktürkler, "So" ülkesinden ayrıldılar. Bu sırada başlarında "Kağan Pu" adlı bir yiğit vardı. Kağan Pu'nun on altı kardeşi bulunuyor- du. On altı kardeşten birinin annesi bir kurttu. Yukarıda bir parçası verilen Türk Destanı han- gisinde doğru olarak verilmiştir? A Ergenekon B) Oğuz Kağan Göç D) Türeyiş E) Bozkurt 6

n , 1. Pek çok farklı milletten ve bu milletlerin binler- ce yıl önce başlarından geçenlerden bahsedi- len destanda, Alp Er Tunga'dan Efrasyab adıy- la bahsedilmektedir. (Şehname) Dünya Destanları II. Kauravaların Pandavalara karşı savaşını anla- tan Hint destanıdır. 200.000 dizeyi içeren ve 18 şarkıya ayrılan yapıt, Vyasa'ya mal edilmiş- tir. (Mahabharata) III. Destanda, Kosala krallığının prensi Rama'nın hikâyesi anlatılır. Babası Dasharatha tarafın- dan ormana sürgün edilir ve orada Lanka Kralı Ravana'yı öldürür. (Cid) IV. Kumanlarla Ruslar arasındaki savaşın ele alın- dığı bu destanda Rus prensinin Kumanlara ye- nilişi destansı bir biçimde anlatılmıştır. (Igor) V. Rodrigo'nun 11. yüzyılda Araplarla mücadele- sini anlatan destandır; destan, ulusal kahra- man Rodrigo Diaz ve Vivar'ın yaşamını konu alır. (Ramayana) Yukarıda numaralanmış cümlelerde ayraç için- de verilenlerden hangileri yer değiştirirse bil- gi yanlışı giderilmiş olur? B) II ve III A) I ve II D) III ve V E) IV ve V C) Il ve V

Doğal-Yapma Destan, Dünya Destanları 1. Pek çok farklı milletten ve bu milletlerin binler- ce yıl önce başlarından geçenlerden bahsedi- len destanda, Alp Er Tunga'dan Efrasyab adıy- la bahsedilmektedir. (Şehname) II. Kauravaların Pandavalara karşı savaşını anla- tan Hint destanıdır. 200.000 dizeyi içeren ve 18 şarkıya ayrılan yapıt, Vyasa'ya mal edilmiş- tir. (Mahabharata) III. Destanda, Kosala krallığının prensi Rama'nın hikayesi anlatılır. Babası Dasharatha tarafın- dan ormana sürgün edilir ve orada Lanka Kralı Ravana'yı öldürür. (Cid) TV. Kumanlarla Ruslar arasındaki savaşın ele alın- diği bu destanda Rus prensinin Kumanlara ye- nilişi destansı bir biçimde anlatılmıştır. (Igor) V. Rodrigo'nun 11. yüzyılda Araplarla mücadele- sini anlatan destandır; destan, ulusal kahra-. man Rodrigo Diaz ve Vivar'ın yaşamını konu alır. (Ramayana) Yukarıda numaralanmış cümlelerde ayraç için- de verilenlerden hangileri yer değiştirirse bil- gi yanlışı giderilmiş olur? A) I ve II D) Ill ve V B) II ve III E) IV ve V C) II ve V

karekök (8. Bir destandan alınan bu metinle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Nazım biçiminde yazılmıştır. B) Olay çevresinde gelişen bir metindir. C) Ölen bir kimsenin ardından duyulan üzüntü dile getirilmektedir. D) Tarihî bir kesiti konu almaktadır. E) Kahramanlar olağanüstü özellikler taşımakta- dır.

tif, de Su ri 2. Arap, Fars ve Türklerin X-XX. yüzyıllar arasında oluştur- dukları ortak İslâm kültür dairesinin ürünlerinden biridir. Bu destanın asıl adı Abdullah olan kahramanı, Türkler arasında adıyla benimsenmiş bir Arap savaşçısıdır. Anlatılan kişinin ismi, Arapçada kahraman demektir. XII. ve XIII. yüzyıllarda nesir biçimi yazıya geçirilmiştir. Hikâyeci âşıkların repertuvarlarında da yer almıştır. An- latılan bu kahraman çok bilgili, çok dindar ve cömerttir. Müslümanlığı yaymak için Malatya ve yöresinde yaptığı mücadelelerde insanların yanında büyücü, cadı ve dev gibi olağanüstü güçlerle de savaşır. Aşkar Devzâde isimli atı da kendisi gibi kahramandır. ==== Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden han- gisi getirilmelidir? A) Battal Gazi C) Sarı Saltuk B) Manas D) Edige E) Saltuk Buğra Han

bir ali Ü ç 130 12. 1. Kitab-ı Dede Korkut II. Göktürk Kitabeleri III. Yenisey Yazıtları IV. Sekiz Yükmek V. Irk Bitig Yukarıda numaralanmış yapıtlardan hangisi Türk edebiyatında diğerlerinden daha önce yazılmıştır? A) I B) II C) III D) IV E) '