Destan Soruları

4. L. Karahanlı Hükümdan, 10. yüzyılda İslamiyet'i resmen kabul ettikten sonra onun hakkında halk arasında doğan bir destandır. II. Kırgızlanın milli destanı olan bu destanda, göçebe ve savaşçı özelliklere sahip olan Kırgız Türkleri- nin özellikleri ayrıntılı bir şekilde anlatılmaktadır. III. Destan; 13. yüzyılda Hazar Denizi dolaylarında kurulan Altınordu Devleti'nin Timurlular tarafından yıkılışını konu edinmektedir. N. Arap, Fars ve Türklerin oluşturduğu ortak İslam kültür dairesinin ürünlerinden biri olan destan, Orta Asya'da yaşayan Türk gruplar arasında da yayılarak Türk kabul ve değerleriyle kaynaşmıştır. Islamiyet sonrası Türk destanlarıyla ilgili olarak yu- karıda verilen açıklamalar aşağıdaki destanlardan hangisiyle ilişkilendirilemez? A) Battal Gazi Destanı B) Köroğlu Destanı C) Edige Destanı D) Manas Destanı E) Satuk Buğra Han Destanı

3. Salur Kazan, ne zaman İç Oğuz ve Dış Oğuz bir ara- ya gelse evini yağmalatır; ganimet paylaşımı yapar. Lakin bu seferki yağmada Dış Oğuz bulunmaz. Bu- nun üzerine Aruz ve diğer beyler söz birliği ederek Kazan'a asi olurlar ve düşman kesilirler. Beyrek İç Oğuz'dandır lakin Dış Oğuz'dan kız almıştır. Aruz, Beyrek'i aracılık etmesi için çağırır lakin amacı onun da onlarla birlikte Kazan'a asi olmasını istemektir. Beyrek bu teklifi kabul etmez. Kazan'ın üzerinde çok emeği olduğu için ekmeğini çiğnemek istemez, "Yüz parçaya da bölsen ben Kazan'dan dönmem." der. Yukarıda özet olarak verilen parça aşağıdaki eserlerin hangisiyle ilişkilendirilir? A Dede Korkut Hikâyeleri B) Oğuz Kağan Destanı C Danişmentname Battalname E Cenkname

1. Daha hicbir sey yokken "Tanry Kayra Han" ile "su" vardı. Kayra Han'dan başka gören, 1 Sudan başka görünen yoktu. Kayra Han yalnızlıktan sıkılıp ne yapayım diye düşünür- ken su dalgalandı. "Ak Ana" çıktı. Tanrı Kayra Han'a "Yarat!" deyip yine suya daldı. 11 Bunun üzerine Kayra Han, kişiyi yarattı. Kayra Han'la kişi ebedi suyun üstünde iki kara kaz gibi uçuyorlardı. Fakat kişi hâlinden memnun değildi. Kayra Han'dan daha IV yüksekte uçmak istiyordu. Onun bu dileğini sezen Kayra Han, kişiden uçmak kabiliye- tini aldı. Kişi sonsuz suya yuvarlandı. Boğuluyordu. Yaptığına pişman oldu. Tanrı Kayra Han'dan bağışlamasını diledi. Tanrı Kayra Han, kişiye sudan yükselmesini buyurdu. Denizden bir yıldız yükseltti. Kişi bunun üstüne oturarak batmaktan kurtulacaktı. Bu parça ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Radolff tarafından 19. yüzyılda Altay Türklerinden derlenmiş olan Yaradılış Desta- ni'na aittir. B) Konusu kahramanlık olan bu destanın başkişisi olayın merkezinde yer alan ve kahra- manlıklarıyla öne çıkan bir Türk hakanıdır. C) Şeytan Erlig, Ay Ata, Gün Ata, Bay Ölkün gibi isimlerin kahraman olduğu bu eserde fantastik ögeler yer almıştır. D) Olay eksenli ve anlatmaya dayalı metin özelliği gösteren bir eserdir. E) Türk destanları içerisinde oluşum aşamaları açısından en eski döneme ait bir eserden alınmıştır.

B 00 B B Nefes { Arif olan canlar nefsini bilir Varlığın terk eyler hep hakkı bulur Nuri Muhammed'den didar görünür Aman ya Muhammed aman ya Ali Yürü bre yalan dünya Senden murad alınır mı Pek dolukmuş humar gözler Buna çare bulunur mu Varsaq . Biz beş er idik çıkdık bir günde yola girdik Kırk yılda ere irdik bu sohbete irince Taat bu imiş el-hak/rahat bu imiş el-hak İzzet bu imiş el-hak bu hizmete irince Dandini dandiní danadan Bağışlasın yaradan Ninni Bir kötüce anadan Böyle de evlat olur mu Uyur benim çocuğum ions Büyür benim yavrum Aşağıdakilerden hangisi bu dizelerden herhangi biriyle iiskilendirilemez? A) Vacağı B) Destan D) Nutuk E) Notes 13. . Nefes C) Ninni

3. ==== ; şekil bakımından nazım, nesir veya nazım-nesir karışık olarak kaleme alınmıştır. Hz. Ali, olaylarda sürekli sahnede kalan örnek cengâver-gazi tipini temsil etmektedir. Müslim- gayrimüslim mücadeleleri fikri üzerine kurulmuş bu metinlerde Müslim ve gayrimüslim olmak üzere iki tip vardır. Somut veya hayalî varlıklar bu eserlerde sürekli sahnededir. Olağanüstü ögelere bu eserlerde sıklıkla yer verilmiştir. Bu metinde tanıtılan metinler aşağıdakilerden hangi- sidir? A) Dede Korkut Hikâyeleri B) Cenknâmeler ly C) Danişmentnâmeler 81 (0 D) Köroğlu Hikâyeleri Jysov 21 ( E) Battalnâmeler

8. Aşağıda masal ve destan ile ilgili verilen bilgiler- den hangisi yanlıştır? Masal Destan A) Kahraman: Hayalî Gerçek / Gerçeğe yakın B) Biçim : Manzum Mensur C) Aitlik : Evrensel Millî D) Konu : Geniş Daha çok kahramanlık E) Zaman : Belirsiz Belirsiz S₁ I CAP www 1 146

- Uygur ülkesinde, Tuğla ve Selenge irmaklarının birleştiği yerde Kumlançu denilen bir tepe vardı. Adina Hulin Dağı derlerdi. Hulin Dağı'nda da birbirine çok yakın iki ağaç büyümüştü. Biri kayın ağacıydı. Bir gece, kayın ağacının üzerine gökyüzünden bir mavi ışık düştü. (...) Kayın ağacının üzerinde aylar ayı kaldı. Kutsal ışık, kayın ağacının üstünde kaldığı süre içinde kayın ağacının gövdesi büyüdükçe büyüdü, kabardı. (...) Bir gün ağacın gövdesi ansızın yarıldı. İçinden beş küçük çadır, beş küçük odacık görünümünde ortaya çıktı. Her odacığın içinde bir çocuk bulunmaktaydı. (...) Buğu Han en büyükleri idi; ötekilerden daha güzel, daha zeki, daha yiğit görünüyordu. Buğu Tekin'in hepsinden üstün olduğunu anlayan halk, onu hakan olarak seçti. Büyük bir törenle Buğu Han'ı tahta oturttular. (...) Bu metinle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Türeyiş Destanı'ndan alınmıştır. B) Olağanüstü ögelere yer verilmiştir. C) "Ağaç" ve "ışık" motifleri kullanılmıştır. D) Uygurların siyasi hayatıyla ilgili bilgiler içermektedir. E) Soyu tanrısal kaynağa dayandırma anlayışının izleri vardır.

7) Sou Kirgi 5 13. Derste destanlar konusunu işleyen Hilal Öğretmen, öğrenci- lerinden İslamiyet öncesi ve Islamiyet'in kabulünden sonraki destanlara örnek vermelerini istemiştir. Sinem: Köroğlu Destanı-İslamiyet sonrası Çağla: Manas Destanı-İslamiyet öncesi Tutku: Danişmendname-Islamiyet sonrası Deniz: Edige Destanı-İslamiyet öncesi Derya: Oğuz Kağan Destanı-İslamiyet öncesi Buna göre hangi iki öğrencinin verdiği örnek yanlıştır? Sinem-Çağla B) Sinem-Tutku Çağla-Deniz D) Tutku-Derya Deniz-Derya Diğer sayfaya geçiniz.

23. Hun Yabgularından bir Yabgu vardı, Gök Tanrı'ya evlat için yalvardı. Bu Yabgunun iki kızı doğmuştu, Gökten sanki iki melek ağmıştı. O kadar çok güzeldi ki bu kızlar, Yanlarında sönük kalır yıldızlar. İnsanlara lâyık olamazdılar, Onların elinde solamazdılar. Kızların babası aklını yordu, Günlerce hep bunu düşündü durdu. İnsanlardan uzak tutmak istedi, Onları Tanrıya vermek diledi. Yukarıdaki şiire konu olan destan ve ait olduğu ulus aşağ dakilerin hangisinde verilmiştir? A) Yaradılış - Altay B) Bozkurt - Göktürk C) Oğuz Kağan - Hun DTüreyiş - Uygur E) Göç - Uygur d nu

21. Üç Şehitler Destanı, Türk edebiyatının yapma destan örneklerinden biridir. (II) Türk edebiyatındaki yapma des- tanlarda uzun soluklu ve Kurtuluş Savaşı'nı temel alan kahramanlık ögelerinin ağır bastığı anlatım, belirleyici özellikler olarak görülür. Yapma destanlar, doğal destanlardan farklı olarak bir sanatçı tarafından yazılmış- tır. (IV) Yapma destanlarda, doğal destanların coşkulu söyleyişi ve doğadan aktarılan benzetme unsurlarıyla yapılan anlatımı yer alırken sanatçı tarafından kurguda ve söyleyişte yeniliklere de yer verilebilir. İnsan ve toplum gerçekleri, insanlık durumları destanlanın temel unsurlarıdır. Bu parçanın ana düşüncesi, numaralanmış cümlele- rin hangisinde verilmiştir? A) V B) IV C) III D) II E) I

Aşağıdakilerden hangisi doğal ve yapma destanlar ara- sındaki farklardan değildir? Doğal destanın anonim, yapma destanın yazarının belli olması B) Doğal destanda halkın katkısının olması, yapma destan- da ise olmaması C) Doğal destanların manzum, yapma destanların mensur özellikler taşıması D) Doğal destanın halkın duygularını, yapma destanın şairin duygularını yansıtması E) Doğal destanların sözlü ürünler, yapma destanların yazılı ürünler olması

YAYINLARI LİMİT tin c 11. Gene günlerden bir gün, Oğuz Kağan bir yerde Tanrı'ya yalvarmakta idi. Karanlık bastı ve gökten bir mavi ışık düştü. Güneşten, aydan daha parlak bir Işıktı. Oğuz Kağan bu işığa doğru yürüdü. Gördü ki Işığın ortasında bir kız oturuyor Çok güzel bir kız. Başında ateşli ve parlak bir beni vardı. Öyle güzel bir kızdı ki gülse mavi gök gülüyor, ağlasa mavi gök de .ebnívesub ağlıyordu. 43754 CLAUD Oğuz Kağan Destanı'ndan alınan bu metinle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? bignas A) Abartılı anlatıma yer verilmiştir. nslys u2 (A B) Gerçek ve hayalî unsurlar bir arada verilmiştir. C) Kahramanın iç dünyası betimlenmiştir. ( D) Öyküleyici anlatımdan yararlanılmıştır. ( abstxsminox E) Yazınsal bir söylem vardır. vs ua jela ne isbninsis mili8 (0 in mesay ab eboils algo ou nalive u2 (3 00

YAYINDA TEK BAŞARIDA TEK 12. Nihayet İskender geldi. O yirmi iki kişiyi gördü. Bak- tı ki bunlar uzun saçlı insanlardır, üzerlerinde Türk alametleri var, hiç kimseye sormadan bunlar için "Türk manend" (Türk'e benziyor) dedi. Bu söz de o adamlara ad oldu. 24 kabile olan Türkmenler bu ismi taşıdılar, Türkmen diye anıldılar. Bununla be- raber, adı Kalaç olan iki aile, onlardan ayrıldıkları için tam Türkmen sayılmazlar. Hakana gelince o, ordusuyla birlikte Çin tarafına geçti. İskender, arka- sından yürüdü. Çin'e yani Uygur iline yaklaştıkları zaman Hakan, İskender'le vuruşmak için bir bölük asker yolladı. İskender de bir öncü kuvveti gönder- mişti. Türkler, İskender'in öncülerini, bir gece baskı- nında bozguna uğrattılar. Bu parça aşağıdakilerin hangisinden alınmış olabilir? A) Bozkurt Destanır B) Su Destani G) Alp Er Tunga Destanı → D) Ergenekon Destant- E) Oğuz Kağan Destani +

1-Yapma destanlarla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Kimin tarafından söylendiği bellidir. B) Yakın tarihimizin önemli olayları konu edilir. C) Halktan derleme yapılarak yazılır. D) Toplumun zihniyetini yansıtır. E) Manzum olarak ifade edilir. ongisi Türk destanlarının

13. • Altay-Yakut ● Saka ● Hun ● Göktürk • Uygur Aşağıda verilen destanların hangisi yukarıda verilenlerden biriyle ilişkilendirilemez? A) Oğuz Kağan Destanı B) Göç Destanı - C) Yaradılış Destanı D) Bozkurt Destanı Timur Destanı

5. Uygur bölgesinde Hulin Dağı'ndan çıkan Tuğla ve 20 Selenge adlı iki ırmak vardır. Bu ırmakların arasında bir ağaca ilahi bir ışık iner. Ağacın karnı şişer ve do- kuz ay on gün sonra yarılır, içinden beş çocuk çıkar. Yöre halkı bu çocukları kutsal sayarak büyütür. En küçük kardeş Bugu Han büyüyünce hükümdar olur. Olağanüstü birçok hadise yaşanır. Bu olağanüstü olaylar ve manevi işaretler sonrası halk, beş balığın bulunduğu yere gelir. Buraya yerleşilerek kurulan şehre Beşbalık adı verilir. shu ile insbipags nabmaigs Bu parçada özeti verilen Türk destanı aşağıdaki- lerden hangisidir? Wh(8 A) Ergenekon B) Oğuz Kağan C) Bozkurt D) Türeyiş E) Göç X ** MHURIY ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü