Divan Şiiri Soruları

2019-AYT/Türk Dili ve Edebiyatı-Sosyal Bilimler-1 12. Gündelik yaşamın önemli bir parçası olan mutfak kültürü, divan şiirine de yansımıştır. Osmanlı mutfağının zenginliğini yansıtan baklava, güllaç, işkembe çorbası, biryan, musakka, yahni gibi geleneksel yemekler ve tatlılar, divan şairlerinin hayal dünyasında çeşitli anlamlar kazanmıştır. Bu parçaya göre aşağıdaki beyitlerden hangisi, Osmanlı mutfak kültürünü temsil eden bir örnek olamaz? A) Giceyle uyhuda mekteb häcesinin gözine Sahan böreği ile baklava gelir görünür B) Yahni ile turşi-i şalgam verir insana ferah Girde balık çorbası hem virdi zarifâne ferah C) N'ola kilsam leb-i dildär içün äh Kanı âlemde bir bi-dúd helvå D) Dün tabibe derd-i dilden bir devå sordum didi Gam yemeden özge bu derdün deväsın bilmedüm Eiderse ehl-i meclis n'ola ikrâm Begayet pühtedir yahni degũi hâm 14. T

14. Meğer bir gün ki âteş-i pâre-i Necd Şerer pervanesi Mecnûn-i pür vecd Siyeh-mest-i şarâb-ı hayret olmış Kararmış gözleri Leyli'yle dolmış Dolaşdurmış perîşân seyr-i râha Tutulmış kendüsi çün dâm-ı mâha Dönüp ol şu'le-i cevvâle-i gam Yanup durmakda olmış şem'a hemdem Düşüp çün mûy-ı zengî pîş ii tâba Bozulmuş genc-i târ-ı iztiraba Katup seyl-i sirişkin bahr-ı hûna Sükûn el vermiş ol cûy-ı cünûna Aşağıdaki beyitlerden hangisi bu şiire ait olabilir? A) Olup hoşnûd kendü âteşinden Şikâyet etmez olmış mâhveşinden B) Döşedi mihr-i felek yolları dîbâlar ile Etdi teşrif çemen mülkini sultân-ı bahâr YETI e) Câm-ı mey katreleri sübha-i mercân olsun Gelünüz zerk u riyâdan edelüm istiğfâr www D) Binüm iki gözüm bilgil canumsin Bini cansuz koyasın sen bu keydür E) Hikmet-i dünyâ vü mâfihâ bilen ârif değil Ârif oldur bilmeye dünyâ vü mâfihâ nedür YE Genel Müdürlüğü

14. Doğum tarihi kesin olarak bilinmeyen şair 1556 yılın- da ölmüştür. Hayatı sıkıntılar içerisinde geçmiştir. Asıl adı Mehmet'tir. Kanuni Sultan Süleyman, Bağdat'ı al- dığında bütün devlet büyüklerine kasideler sunmuş an- cak karşılığında bir ilgi görememiştir. Arapça, Farsça ve Türkçeyi çok iyi bilen, bilgin bir şairdir. Bu üç dilde de divanı vardır. Türkçe Divan'ının ön sözünde bulu- nan "Şiir, kaynağı Allah sanatında bulunan bir marifet- tir; ilimsiz şiir temelsiz duvar gibidir." sözleriyle şiirin doğuştan gelen bir yetenek olduğunu, bunu ilimle ge- liştirmek gerektiğini ifade etmiştir. Divan edebiyatının en önemli lirik şairlerindendir. Aşk ve ızdırap şairidir. Karamsar bir şairdir. Ona göre dünya acılarla dolu ge- çici bir mekândır. Gazel, kaside ve mesnevi nazım şe- killerinde güzel şiirler yazmıştır. Âşıkane gazel, onunla ayrı bir değer kazanmıştır. Bu parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden han- gisidir? A) Taşlıcalı Yahyâ igeno B) Hayâli C) Bağdatlı Rühî D) Fuzûlî E) Nâbî

de, 16. Bilinen "kerem" kasideleri içinde en meşhuru olan kasi- tarafından yazılmıştır. Fatih Sultan Mehmed'in övgüsü hakkında yazılan kaside 35 beyit uzunluğundadır. Tezkirelerin aktardığı bilgilere göre sanatçı; ilim, fikir, sanat gibi pek çok konuda padişahın nazarında önemli bir şahsiyet olup vezirlik makamına kadar yükselmiştir. Padişahın şâire olan teveccühünü çekemeyenler, onu padişahın gözünden düşürmek için ortaya ahlâkî bir dedi- kodu atarlar. Bunun neticesinde padişahla arası açılan sanatçı, Fatih Sultan Mehmed'in gazabına uğrar. Padişah, sanatçıyı önce öldürtmek nivetiyle hapsettirir. Sanatçı ise mağfiret dilemek için "Kerem Kasidesi"ni yazar. Fatih Sultan Mehmed de hem hocalık hatırı hem de diğer üstün vasıfları sayesinde onun canını bağışlar ancak saraydan uzaklaştırır. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Nâbi B) Bâki C) Necâti D) Ahmed Paşa E) Lâmi Çelebi DERDIM

BENIM HOCAM 2 13 Divan şiirine yenilik getirmiş, bu şiirin soyut dünyasın- dan çıkarak dış dünyayı ve duyguları gerçek yönleriyle vermeye çalışmıştır. Halk zevkinin inceliklerine dikkat etmiş, halk deyimlerini ve söyleyişlerini şiirlerinde kul- lanmıştır. İstanbul Türkçesi onunla büyük ölçüde şiir dili hâline gelmiştir. Kasideden çok, gazel ve şarkı türünde başarılı olmuştur. Şiirlerinde bazı kuralların dışına çıka- rak şiire yenilikler getirmiştir. Klasik şiirin mazmunlarının yanında yeni mazmunlar oluşturmuştur. Tasavvufla ilişkisi olmayan, hikmetli sözler söylemeye merak duymayan bir şâirdir. Şiirlerinde maddi ve beşerî bir aşkı, şen şakrak ve çarpıcı bir şekilde dile getirmiştir. Kudretli tasvirleri, ince hayalleri ve güzel anlatımıyla yaşadığı Lale Devri'ni ve eğlencelerini başarılı bir şekilde anlatmıştır. Yaşamı hep neşeli yanlarıyla gören sanatçı, şiirlerinde hüzün ve kedere yer vermemiştir. Şarkı türünün gelişip yaygınlaş- masında büyük rol oynamış,sarkı şâiri olarak anılmıştır. Kasidelerinde İstanbul'un tabiat güzelliklerini, İstanbul yaşamını ve aşk duygularını tasvir ve ifade etmiştir. Farsça şiirleri de olan şâirin hece vezniyle bir de türküsü vardır. Bu parçada tanıtılan divan edebiyatı sanatçısı aşağı- dakilerden hangisidir? A) Nabi B) Nefi C) Fuzuli D) Nedim E) Baki

----; divan edebiyatında aşk, savaş gibi olay örgüsü işle- yen, aruz ölçüsüyle ve beyitler hâlinde yazılan bir nazım biçimidir. Her beyit kendi içinde uyaklıdır ve beyit sayısı sınırsızdır. Hayrabad, Hüsn ü Aşk, Leyla vü Mecnun türün en meşhur örneklerindendir. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Kaside B) Gazel Mesnevi D) Kita E) Müstezat

ti 14. Aşağıdaki beyitlerin hangisi bir kasidenin "fahriye" bölümünden alınmış olabilir? A) Gamzesi mahmûr olup sundukça câm-ı nâza dest Nâz u şîveyle urur her bir müje bir sâza dest B) Kaside vü gazelüm hep pür itdi dünyayı Ne Rûm'ı kaldı ne Hind'i ne mülk-i Acem C) Incimen her nice kim ağyâr bi-dâd eylese Yâr cevriyçin gönül bi-dâda mu'tâd eylerim D) Müjde kim bezm-i cihân gül-zâr olur nevrûzda Sâgar-ı mey bir gül-i bîhâr olur nevrûzda ainpliev E) Se Fuzûlî kil kemâl-i akl kesbin yoksa ben Kâmil-i aşkım dahi özge kemâl-i n'eylerim

II. Kazak Abdal . Seyrani IV. Karacaoğlan V. Gevheri âşıklarından hangileri getirilemez? A) Yalnız B) Yalnız IV D) III ve IV E) IV ve V • Bir şairin şiirine başka bir şair tarafından aynı şekil, vezin, kafiye ve redifle yazılan şiir. • Çok kolay görünen ancak benzeri söylenmeye kalkılınca zor olduğu anlaşılan, özlü söz söyleme. • Divan şiirinde beyitleri arasında anlam ilişkisi olan gazel Divan edebiyatında padişah çocuklarının doğum ve sünnet törenleriyle padişah kızlarının düğün törenlerini anlatan eserler. Çeşitli konularda düzyazıların toplandığı yapıtların genel adı. Divan edebiyatıyla ilgili aşağıdaki kavramlardan hangisinin açıklamasına yukarıda yer verilmemiştir? A) Yek-avaz B) Surname C) Nazire D) Münşeat E) Sehlimümteni 10. DENEME-4 C) I ve Il E) Turan Oflaz 12. Müthis Gülüm 1. çev 11. ga Ill. de IV. V sözler anlam kullan A) III, 1₁ 4

15. I. Rûh-bahş oldi Mesîhâ sifat enfâs-ı bahâr Açdılar dîdelerin hâb-ı ademden ezhâr II. Benem zamânede ser-leşker-i sipâh-ı suhan Benem zamânede erbâb-ı nazma ser-defter III. Altında mı üstünde midir cennet-i a'lâ 6 Elhak bu ne hâlet bu ne hoş âb u hevâdır a IV Nef'i yeter davayı ko dünya ile kavgayı ko Eflâke istiğnayı ko hâke yüzün sür lâcerem Numaralanmış olarak verilen yukarıdaki beyitlerden hangisi bir kasidenin nesip (teşbip) bölümünden alın- mıştır? A) Yalnız I BI-III C) II-IV DHI-IV E) III - IV inst leis

3 8. Bu şehr-i Sitanbûl ki bi misl ü behâdır Bir sengine yekpâre Acem mülkü fedâdır Bir gevher-i yekpâre iki bahr arasında Hurşid i cihân tâb ile tartılsa sezâdır İstanbul'un evsâfını mümkün mü beyân hiç Maksûd i hemân sadr-ı kerem kâra senâdır Ez-cümle Nedîmâ kulun ey Âsaf-ı devrân Müstağrak-ı lütfu kerem ü cûd u atâdır Nedim Yukarıdaki kasideden yola çıkarak kaside türü ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisini söylemek yanlış olur? A) Beyitlerle yazılmıştır. B) Şair kendi mahlasını kullanmıştır. C) Arapça veya Farsça tamlamalar kullanılmıştır. D) Son beyit taç beyittir. E) Aruz ve hece ölçüsü karışık kullanılmıştır. Diğer sayfaya geçiniz.

18. Hikmet-âmîz gerekdir eş'âr Ki me'âli ola irşâda medâr Âb-ı hikmetle bulur neşv ü nemâ Gülşen-i şi'r i riyâz-ı inşâ Bu beyitlerde anlatılanlar özellikle aşağıdaki divan şiiri temsilcilerinden hangisinin poetikasıyla örtüşmektedir? A) Bâkî B) Nef'î Nâbî E) Şeyh Gâlip D) Nedim

18. I. Dil verdiğimiz yâre nigâh-i gazabından Tasrîhe mecâl olmadı îmâ ile geçtik II. Ağlatmayacaktın yola baktırmayacaktın Ol va'de-i tekrâr-be-tekrârı unutma III. Ders-i aşkın müşkilin Yahyâ nice halleylesin Söyleyenler kendini bilmez bilenler söylemez IV. Azm-i sefer ettin dil-i nâçârı unutma Gittin güzel ammâ bu dil-efkârı unutma V. 12 Biz bülbül-i muhrik-dem-i gülzâr-i firâkız Ateş kesilir geçse sabâ gülşenimizden Numaralı beyitlerden hangisi kasidenin matla bölümüdür? A) I B) II C) III D) IV PB01-SS.02AYT05 polimal E) V 20. S

14. Mümin olmaz kişi hakîkat ile Tutmayınca tarîk-ı terk-i hevâ Her ne öz nefsine revâ görse B Yâr u kardaşa görmeyince revâ Biçim ve içerik özellikleri dikkate alındığında bu şiirin nazım şeklinin aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir? A) Müstezat B) Kit'a C) Sarkı D) Mesnevi E) Rubai 15. tarafından kaleme alınan eser, halk arasında genellikle Mevlit olarak bilinir. Mevlit türünün en güzel

15. Bülbül ger iderse verd-i handâna duâ Yâ fâhteler serv-i hirâmâna duâ Eyler melek ü ins ü perî şâm u seher b Sultân-ı cihân Şâh Süleymân'a duâ a Bu dörtlüğün nazım şekli aşağıdakilerin hangisidir? A) Rubai B) Terbi Şarkı D) Murabba EXKit'a

1. Nefes, ilahi, şathiye, nutuk; tekke edebiyatının na- zım biçimlerindendir. II. Divan, selis, satranç gibi nazım biçimleri afuz ölçü- süyle yazılan halk edebiyatı ürünleridin III. Yerginin halk edebiyatındaki karşılığı taşlarha, di- van edebiyatındaki karşılığı ise hicviyedir. IV. Pişekâr, Hacivat'ın; Kavuklu da Karagöz'ün karşılığı sayılabilir. V. Halk şairlerinin şiirlerinin toplandığı deri kaplı def- tere "cönk" adı verilir. umaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı ardır? B) II C) III D) IV ) I

- Sade nesir - Muhakemetü'l Lügateyn - Sebk-i Hindi akımı Hicviye Aşağıdaki sanatçıların hangisi bu terimlerin herhan- gi biri ile ilişkilendirilemez? Soy Galip Nabi C) Evliya Çelebi D) Nef'i EVAli Şir Nevai