Divan Şiiri Soruları

E) Salur Kazan la- 11. 13-14. yüzyılda Anadolu'da hem bir tasavvuf akımı hem de bir sivil toplum hareketi gibi ortaya çıkan Ahilik teşkilatının esaslarını işleyen, bu teşkilâta girenlerin uymaları gereken kuralları anlatan bütün eserlere verilen isimdir. Bu türün en ünlü eseri Haliloğlu Yahya Burgazi'ye aittir. suspu Bu parçada sözü edilen tür aşağıdakilerden hangisidir? A) Gazayatnâme B) Fütüvvetnâme C) Menakipnâme D) Surname E) Şehrengiz

5. Aşağıdaki açıklamalardan hangisi, ayraç içindeki terimle uyuşmamaktadır? Ada A) Günlük türünün karşılığı olarak kullanılan, olayların za- man sırasına göre yazıldığı defterlerdir. (Tehzil) B) Divan edebiyatında şiir biçiminde oluşturulan bilme- cedir. (Lugaz) C) Divan edebiyatında değişik konularda yazılan ve düz- yazılardan oluşan eserlere verilen addır. (Münşeat) D) Bir şairin şijrine, başka bir şairin aynı şekil, ölçü, uyak ve rediflerle yazdığı şiirlerdir. (Nazire) E) Bir kitabın sayfa kenarına veya altına yazılan açıklama- dır. (Haşiye) 6.

2. Adı geçen bağın ortasında, göğe baş uzatmış bir yüksek kubbedir ki güya aydınlık hamam camekânı gibi tepesi açıktır. Bu açık yerde altı adet ince mermer sütunlar üze- rinde Kiyanıyan tacı gibi bir kubbecik vardır. Sanatkâr iş üstadı, bu küçük kubbenin ta tepesine halis altın ile yal- dızlanmış bir çeşit demir mil üzerine bir bayrak yapmış, ne taraftan rüzgâr eserse o bayrak o tarafa döner Garip görünüşlüdür. Ama aşağı büyük kubbe sekiz köşelidir. Bu kemerli kubbe içinde dahi sekiz kemer vardır. Her ke- merin altında bir kış odası vardır. Bu odaların her birinde ikişer pencere vardır. Bir penceresi odanın dışında olan gülistanlı ağaçlığa bakar, diğeri de bu büyük kubbenin ortasındaki büyük havuz ve şadırvana bakar. Bu sekiz adet kış odalarının önünde, yine büyük kubbe içinde sekiz adet yazlık odalar vardır. Bu parçada aşağıdaki yazı türlerinden hangisinin özellikleri görülmektedir? Kiyafetname B) Seyahatname al Hilye Tezkire E) Sefaretname

bilgi- tir. Divaninda topladığı şiirlerinde yalın ve ko- lay bir söyleyiş dikkat çekmektedir. Mesnevi yazmayı bir şehir kurmaya benzeten sanatçı, Divan edebiyatının yergi alanındaki en güzel mesnevilerinden birinin de sahibidir. Fabl türü- nün ilk örneği kabul edilen bu mesnevisiyle ünlüdür. Bu parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerin hangisidir? A) Şeyhi B) Fuzuli D) Nâbî E) Nefi grafik C) Ruhi cisiyle 6. XVII yüzyılda yaşayan yazar coğrafya, biyogra- fi, ahlâk, tasavvuf, terbiye, tefekkür, sosyoloji, tip, etnoloji, astronomi, denizcilik... gibi konular- da eserler verdi. Eserlerinin sayisi yirmiyi geçer ve bunların büyük bir kısmı Batı dillerine tercü- me edilmiştir. Arapça, Farsça, Latince ve Fran- sizca da biliyordu. Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdaki- lerden hangisidir? 6. T E kul- inden S T Dyuğ A) Kâtip Çelebi B) Evliya Çelebi C) Naima D) Sinan Paşa E) Mercimek Ahmet anka eğitim yayınları 165

(1) Halk edebiyatında ilk söyleyeni, söylendiği andan baş- layıp unutulan ve bu unutulma ile birlikte içeriğinde ve şek- linde bozulmalara, eklemelere, zenginleşmelere uğrayan şiirlere "türkü” adı verilir. (11) Türkü, divan şiirindeki şarkı nazım biçiminin karşılığı olarak ortaya çıktığından yapısal özellikleri bakımından şarkıya benzer yönler taşır. (III) Tür- küler, türkünün asıl sözlerinden meydana gelen "bent" ile her bendin sonunda tekrarlanan bağlantı veya kavuştak olarak adlandırılan nakarat bölümlerinden oluşur. (IV) Hem anonim hem de ferdî bir ürün olan türkünün sanat değe- rini ortaya koyan en önemli özelliği ezgisidir ve türkü, bu ezgilere göre sınıflandırılır. (V) Halkın içinde yaşadığı do- ğal, toplumsal çevre, sevgi, aşk, ayrılık, ölüm, kahraman- lik, değişik insani durumlar, felaketler, kısacası halkın ilgi- sini çeken her şey, türkülerin konularını oluşturur. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) B) 11 C) III D) IV E) V

13. d 11. Eyleme hezl ü mizâhı pîşe Düşürür dostlaruni teşvişe Dôstı itme latîfeyle fidâ Hakk-i nân ü nemeki itme hebâ Asdikâya sebeb-i nefret olur Âkibet vâsıta-i vahşet olur Ab-dâr olsa latîfe hoşdur Lîk bir semti yanar âteşdür Bu beyitlerle ilgili I. aruzun kısa kalıplarıyla yazıldığı, didaktik bir mesneviden alındığı, 111. öyküleyici anlatıma başvurulduğu, N. birden fazla uyak türünün kullanıldığı ifadelerinden hangileri söylenemez? 20201229 A) Yalnız! B) Yalnız III cyl ve Il DI ve III E) III ve IV

Yusuf, bir gece rüyasında güneş ve ayin, on bir yıldızla beraber kendisine secde ettiğini görür. Rüyasını anlattığı babası Hz. Yakup, bu rüyayı kardeşlerine anlatmaması konusunda onu uyarır. Ancak kardeşleri bu rüyadan haberdar olurlar. Bunun üzerine kardeşleri büyük bir kıskançlıkla Yusuf u yok etmeye karar verirler. Aşağıdakilerden hangisi bu içeriği işleyen mesnevi yazmış şairlerden biridir? A) Bâkî B) Fuzûli C) Âşık Paşa D) Taşlıcalı Yahya E) Şeyh Galip

4. (1) Divan şiirleri aruz ölçüsüyle yazılmıştır. (II) Genel- likle beyit nazım birimlerinin kullanıldığı bu şiirlerde konu bütünlüğü sağlamak önemlidir. (III) Üslup, bir divan şairi için en önemli ögedir; onun asıl amacı estetik değer taşıyan, kusursuz bir üslup oluşturmaktır. (1) Bunun için sanatlardan, mazmunlardan, ses ve söz Oyunlarından faydalanır; ağır bir dil kullanmaktan çekinmez. Kafiyenin kulağa sesleneni ile yetinmez, göz için kafiye anlayışını benimser; redifi bir ahenk ögesi olarak ustaca kullanır. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı yapılmıştır? A) B) II C) III D) IV E) V

10. Senden bilirim yok bana bir fâide ey gül Gül yağını eller sürünür çatlasa bülbül Etsem de abestir sitem-i hâre tahammül Gül yağını eller sürünür çatlasa bülbül Ellerle o zevk etti ben âteşlere yandım Çektim o kadar cevr ü cefâsın ki usandım Derlerdi kabûl etmez idim şimdi inandım Gül yağını eller sürünür çatlasa bülbül Bu dizelerin nazım şekli aşağıdakilerden hangisi- dir? A) Rubai B) Tuyuğ C) Şarkı D) Murabba E) Kita

8. (1) Edebî metinlerde genel anlamda ele alınan konu, metnin yazılış amacı ve üslûbu, metnin türünün belirlenmesinde en önemli unsurlar arasında yer ortaya çıkar. (III) Her edebî geleneğin kendine has alır. (I) Yazı türleri, uzun deneyimler neticesinde türleri vardır. (IV) Yaklaşık altı asır boyunca varlığını sürdürmüş olan divan şiirinde de çok sayıda tür ortaya çıkmıştır. (V) Bu türler görünürde, divan Şiiri geleneğinin sona ermesiyle ömrünü tamamlamıştır ancak hakikatte böyle değildir. Yazı türleri konusunda bilgiler içeren bu parçanın cümleleriyle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? A) 1. cümle, edebî tür tespitinde önde gelen, önemli olan ögeleri belirtmektedir. B) II. cümlede, çeşitli yazma tecrübeleri sonucunda türlerin nasıl meydana geldiğinden söz edilmiştir. C) III. cümlede, edebiyat geleneklerinin türlerinin bağımsızlığından söz edilmiştir. D) IV. cümlede, türlerin oluşmasında altı aşurlik bir sürecin geçmesi gerektiği vurgulanmıştır. E) V. cümle, türlerin ait olduğu gelenekle beraber ölmediğini dile getirmiştir.

AYT - TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI Ona göre aşk acısı çekmek kişiyi olgunlaştırır, vavus mak ise aşkı öldürür. Şiirlerinde tasavvuf düşüncesi agi basar, şiirlerinde aşk, izdırap, rintlik ana temalardır. Gazel türünün en önemli şairlerinden olup izdırap sairi olarak tanınmıştır. Divan şiirine kendine özgü bir söyleyiş ve ask anlayışı getirmiştir; divan, tekke ve halk edebiyatı şairleri üzerinde yüzyıllarca etkili olmuştur. Duygularının coşkun- luğu, söyleyişindeki özgünlük ile divan şiirinin en büyük ve en lirik şairidir. olaral dergie bir a olus Parr den dis pla ço pa PE Fuzule Aşağıdaki eserlerden hangisi yukarıdaki parçada tani- tılan şaire ait değildir? A) Rind ü Zahid Bi Heft Cam C) Sıhhat u Maraz D) Hadikatüs-Süleda El Tuhetüt-Uşşak le BENİM HOCAM Lutorin Icarakterin iç dünyası hiçbir kaygı olmadan uyguları ve düşüncelerin-

C) Enderunlu Fazil D) Yenişehirli Avni E) Koca Ragip Paşa 12. (1) Gülşene altun varaklar zeyn idüp bâd-ı hazán Güyiyâ zer-kablar dükkânı oldi gülsitan (2) Himmetün şimşâdınun şâh-bülendi var Kanda yapsun şah-bâz-i tab'- Båki aşiyan (3) Hâce-i ali-nazar ser-çeşme-i fazl u hüner Daver-i ferhunde-ahter kâm-bahşu kamran 14. F m ka beyitlerinin, 2 1. Nesip/teşbib II. Fahriye /taç III. Medhiye Dougų bölümleriyle eşleşebilmesi için (1), (2) ve (3) ile belirtilen yerlere hangi sırayla getirilmesi gerekir? KOSVOWSERİSİ (2) (3) A) I II III B) 211 1 III C) ! III II D) UL. # E E) 11 1 27

1: 9. Divan edebiyatı, mazmunlar edebiyatıdır. Mazmun, "mana, kavram, sözün içinde gizli olan sanatlı anlam” demektir. Divan şiirinin mana ve sanat örgüsü, yüzyıllar boyu mazmunlar sayesinde estetik bir yapı kazanarak ince bir zevk dünyasına dönüşür. İlk divan şairinden son divan şairine kadar anlatı- lan sevgilinin biçimsel nitelikleri neredeyse aynıdır. Nedim gibi birkaç şair dışında hepsi, sevgiliyi aynı mazmunlarla anlatmıştır. Sevgilinin boyu ----, kaşları ----, kirpikleri ----, ağzı mazmunuyla ifade edilmiştir. Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilemez? C) yay B) Ok A) nergis E) gonca D) servi

AYT / EDEBİYAT 8. 6. Sen bir aşksın ben bir mecnun 1 Sen olmasan ben olmazdım Sen bir gülsün ben bir bülbül Şen olmasan ben olmazdım Kalbimde yaşarsın her an Varım yoğum sensin inan Kalbimdeki aziz mihman Sen olmasan ben olmazdım Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) İmgesel ve kapalı bir anlatım söz konusudur. B) Divan şiirine ait mazmunlar kullanılmıştır. C) Ait olduğu şiirin ilk birimini içermektedir. D) Ahenk unsurlarına yer verilmiştir. E) Millî nazım birimi ve ölçümüzle oluşturulmuştur.

2. Bir eşek var idi zaif ü nizâr Yük elinden katı şikeste vü zâr Gâh odunda vü gâh suda idi Dün ü gün kâh ile kısuda idi Bu iki beyit aşağıdaki nazım biçimlerinin hangisinden alınmış olabilir? A) Gazel B) Kaside C) Kit'a D) Mesnevi E) Müstezat

11. Aşağıdaki açıklamalardan hangisi ayraç içinde belirtilen kişiyle ilgili değildir? a A) İstanbul ve Edirne kentlerini anlatan iki şehrengiz kaleme almıştır. (Şeyhülislam Yahya) B) Şiirlerinde dinî ve tasavufi konulara yer vermemiş; aşk, doğa vb. temalara yönelmiştir. (Nedim) C) Didaktik şiirin önemli isimlerindendir, Türk edebiyatında hamse sahibi şairler arasında yer alır. (Näbi) D) Sebk-i Hindi tarzının divan edebiyatındaki ilk temsilcisi olarak kabul edilir. (Nail) E) Mesnevilerinde bilimsel ve kültürel konuları ele almıştır. (Ahmedî) ni V