Edebiyatın Bilimlerle ve Güzel Sanatlarla İlişkisi Soruları

in hangisinde yük vurgulanmıştır? mde annem almişt n günümde almışt şiir kitabını almışt aldığı şey bu şir şiir kitabı alma. , düşünce, ca bir deyiş e tutumda k yargı, nesnel ur. miyle. nce- rin Beceri Temelli Sorular ÜNİTE Edebiyatın diğer bilimlerle ilişkisi hakkında bir sunu hazırlayan öğrenci grubu, dinleyicilere şu bilgileri aktarmışlardır. 1. Öğrenci Her edebi eserin anlatmak istediği bir mesaj vardır. Bu mesaj tarihi, dini, ahlaki, sosyal, psikolojik, ekonomik ve kültürel olabilir. Edebi eserler mesajları diğer bilim dallarından farklı bir biçimde ele alır ve değerlendirir. Söz gelimi tarih, teo- loji, iktisat vb. bilim dallan kendi içinde ele aldığı bir konuyu değerlendirirken ilgili bilim alanının sınırlılıklarına tabidir. Edebiyat ise bilim alanlarından aldıklarını farklı bir teknik ve anlatımla okuyucuya aktarırken hiçbir zaman kendini o bilim dalı yerine koymaz. Bu yüzden üslup özellikleri ve kullandıkları anlatım teknikleri açısından diğer bilim dallarından ayrılır. Edebiyat eserlir olaylara, insanlara ve eşyaya çok değişik anlamlar yükler. II. Öğrenci Tarih insanların geçmişte bıraktığı yazılı belgeler ve yaptıkları eserlere dayalı, onların hayatlarını birçok yönden ele alarak araştıran bilim dalıdır. Bütün yönleriyle insanların geçmişini inceleyen tarihin bulguları arasında edebî eser ve edebiyatçı ile ilgili bilgilerin olması kaçınılmazdır. Bu yüzden tarihle edebiyat arasında bir ilişki vardır. Tarih geçmişte yaşanan birçok şeyi bilgi ve belgelere dayalı olarak bize aktarır. bu aktarma esnasında edebiyatın birikiminden ve verilerinden de yararlanır. Tabii edebiyatçı da tarihte gerçekleşen olayarı kendine özgü yapısıyla yeniden kurgulayarak yorumlayabilir hatta bazen tarihi gerçeklikten uzaklaşır. III. Öğrenci Yazar içinden çıktıkları toplumun sosyal, siyasal ve her türlü etkileşimini ele alarak bunu okuyucuya iletir, aynı zamanda sosyal bir sorumluluğu da yerine getirir. Yazarların kaleme aldıklara eserler aracılığıyla toplumların sosyal yapıları, kül- türel gelişimlerinin yanında bir toplumun değişim ve gelişimleri hakkında ipuçları elde etmekteyiz. S. Kemal Tural konu ile ilgilli olarak şu değerlendirmeyi yapar: "Yazarlar toplumun ortak kültür paydasını zenginleştirir; hitap ettiği kitleleri genişletme arzusu ile mahalliden çok millinin peşine düşer." IV. Öğrenci Edebiyatın birçok bilimle ilişkisi olmakla birlikte, en etkin ve iç içe geçmiş ilişkisi de felsefe iledir. Felsefe ve edebiyat ilişkisi iki açıdan değerlendirilebilir. Birincisi felsefeden edebiyata doğru olan etki diğeri de edebiyat eserinin felsefeye olan etkisidir. Kimi felsefeciler edebiyat esererinden etkilendikleri bilinmektedir. Bununla birlikte felsefe edebiyat arasın- daki en temel ilişki sistemi edebiyat kuram ve akımlarında görülmektedir. Söz gelimi bilinen en önemli felsefecilerden Aristotales Immanuel Kant ve Hegel'in eserleri edebiyat eleştirisi ve teorisi açısından etkili olmuştur. V. Öğrenci Her eser bir mekânın üzerinde ve o mekânın etkileri ile kaleme alınır. Mekân söz konusu olduğunda da devreye coğ- rafya girer. Bu yüzden bir edebiyat eserini dalayısıyla edebiyatı coğrafyadan ayrı düşünmek mümkün değildir. Kimi edebiyat eserlerinin kaleme alınma gerekçesinin başında bir bölgeyi tanıtmak ve oranın özelliklerinden bahsetmek gelmektedir. Kimi coğrafyacılar da eserlerinde edebiyatın verilerinden ve anlatım dilinden yararlanmaktadır. Öğrencilerin bu açıklamalarından hareketle edebiyatın diğer bilimlerle ilişkisi hakkında aşağıdakilerden hangisi söylenemez? Edebiyat; tarih, felsefe, coğrafya gibi diğer bilimlerden türlü yönlerden yararlanmakla birlikte anlatım özellikleri, teknikleri ve anlam özellikleri bakımından onlardan ayrılır. Tarih geçmişe dair olay ve olguları aktarırken bilgi ve belgelere dayanmak zorundadır. Edebiyat eseri ise var olan yaşanmış erçekliğe bire uymak zorunda kendini hissetmez. Edebiyat eserlerinden toplumun sosyal yapısı hakkında birçok çıkarım yapmak mümkündür, toplumun kültürel zengin- igine edebiyat ürünleri katkı sağlar. Felsefi görüşler edebiyat ürülerini her zaman etkilemiş, türlü edebiyat akımlarının doğuşuna neden olmuştur. Tabii felsefecilerin de okudukları edebî eserlerden ilham aldıklarını söylemek yanlış olmaz. Türk Dili ve Edebiyatı Soru Bankası Edebî eserlerin coğrafyadan yararlanması kimi edebiyat urünlerinin bir bölgeyi tanıtmak ve oranın özelliklerini anlatmak amacıyla sınırlı kalmıştır. Kimi coğrafyacılar da sadece edebiyatın anlatım özelliklerinden yararlanmıştır. 1. ÜNİTE Giriş 27

O Edebiyat Nedir? / Edebiyatın Bilim ve Güzel Sanatlarla İliş Edebiyat-bilim ilişkisiyle ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Edebiyat doğrudan ya da dolaylı yollarla tüm bilim dalları ile ilişki içerisindedir. B) Edebiyatta bir eser oluşturulurken sanatçı az ya da çok diğer bilim dallarının verilerinden yararlanır. C) Edebiyat; konusu insan olan felsefe, sosyoloji, psi- koloji, tarih bilim dalları ile doğrudan ilişkilidir. D) Edebiyat; filoloji, bibliyografya ve tarih biliminin veri- lerinden yararlanır. E) Edebiyat, olayları neden ve sonuçları ile irdeler; tarih ise olayların arka planında nelerin yaşandığını anlatır.

6. 24 Afrika kıtasında nüfus, kita geneline çok dengesiz bir şekilde dağılmıştır. Kıtada nüfus yoğunluğu ekonomiye ve iklim şartlarına sıkı sıkıya bağlıdır. Buna göre kıtada nüfusun yoğunlaştığı yerler arasında, aşağıdakilerden hangisi yer almaz? A) Kongo Havzası B) Nil Deltası C) Nijer Nehri havzası D) Kap Bölgesi E) Victoria Gölü çevresi

8. Ekin ektim gül bitti Dalında bülbül öttü Aşağıdaki dizelerin hangisinde bu dizelerdeki kafiye türü vardır? metabolzignart nivelilabijeça A) Koza yapraksız olmaz Dibi topraksız olmaz nupid mul otsbed (A B) Gökler bulutlu kaldı dmulvab olüt 1810 Kuşlar umutlu kaldı C) Ağlarım çağlar gibi id ldig leşmi? (8- một ide dearnic hellipių poil sol ( Derdim var dağlar gibi D) Şu dağlar olmasaydı sipsa naisül nel Çiçeği solmasaydı art ivechelved displo) *A ( E) Ağladım gülenim yok Txipeg ünü say 18 Gözyaşım silenim yok yad elud bi nee (3 foonstel mi'rlits7 YAYINLARI LİMİT

11. Aşağıdakilerden hangisi Türk edebiyatının dö- nemlere ayrılmasındaki temel etkenlerden biri- dir? A) Türklerin Anadolu'yu fethi B) Matbaanin icadı C) Tanzimat Fermanı'nın ilanı D) İstanbul'un Fethi E) Rönesans ve reform hareketleri

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük, ayraç içinde belirtilen anlamını karşılayacak şekilde kullanılmamıştır? A) İnsanlar müşterek tecrübeleri taşıdıkları için genel olarak birbirlerinin ne dediklerini anlayabilirler. (ortak) B) Güzel kavramı ile ilgili farklı görüşler ol- makla beraber üzerinde antant kalınan bazı ölçütler de vardır. (uzlaşılan) C) Sanatçı, Milli Edebiyat anlayışını dil ko- nusunda desteklemiştir ama şiir anlayışı bakımından bu anlayışa uzak düşmüştür. (aykırı) D) Edebiyat faydalıdır ancak bu sanıldığı gibi doğrudan doğruya sağlanabilecek bir somut fayda değildir. (dolaysız) Batı ülkelerinde olduğu gibi ülkemizdeki çocuk edebiyatı da çocuk psikolojisinin bizdeki tarihiyle eş zamanlı olarak ortaya çıkmıştır. (paralel)

14. Ahmet Hamdi Tanpınar milliyeti "devam ederek değişen, değişerek devam eden sosyal bir varlık" olarak tarif eder. 15. Anne, baba, çevre, okul, çocuğa dil vasıtasıyla toplumun asırlar boyunca hiriktirdiği hu tecrübesini ve kültürünü aktarır

11 3. Evrende mahvedecek başka bir yuva var mı? II. Yazar, Sonsuzluk adlı kitabında bu gibi birçok sorunun yanıtını büyük bir ustalıkla veriyor. III. Sağlam bir düş gücünü yerinde tespitlerle harmanlayarak okurun hem politik, sosyolojik yaralarını kaşıyor hem de bir bilimkurgunun heyecan verici unsurlarını gözler önüne seriyor. IV. İnsan ırkı uzun yıllardır, o yahut bu bahanelerle büyük mavi gezegeni kullanılmaz hâle getirirken bir yandan da temel sorunun cevabını arıyor. V. Bilimin gelişmesiyle paralel olarak ilerleyen sosyal ve ekolojik çöküş, belki de insanoğlunun tezat doğasının en büyük örneklerinden biridir. Bu cümlelerden bir paragraf oluşturulursa numaralanmış cümlelerden hangisi paragrafın son cümlesi olur? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

3. Bir zamanlar sokaklarda mahalle aralarında top, misket sak- lambaç oynayan hayal dünyasında yaşayan mutluluğu oyunda arayan saf çocuklardık. Bir yerimiz acıdığında ya da kanadığında annemizin öpücüğü ile iyileşeceğini düşünecek kadar saftık, şimdi ise acının ne denli gerçek olduğunu öğrendik. Bu parçada aşağıdakilerden hangisi yoktur? A) Sifat-fiil D) Belgisiz sifat B) Isim-fiil E) Zarf-fiil C) Edat

Din ve edebiyat arasında doğrudan bir ilişki vardır. Dinî değerler, edebî eserlerde kendine yer bulabilir. Edebî eserler, dinî gerçekliklerin anlatılmasında bir araç olarak kullanılabilir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi edebiyat-din ilişki- sine örnek gösterilemez? A) Yuğ adı verilen cenaze törenlerinde saguların söylen- mesi BY Divanların münacat bölümlerinde Allah'a dua edilmesi e) Dinî törenlerde şairlere ait ilahilerin okunması D) İslamiyet öncesi metinlerde, Budizm'e ait öğretilerin iş- lenmesi E) Din adamlarının edebî eserlere ilgi duyması X

Ben Bilge Tonyukuk! Çin yönetimi sırasında doğdum. Türk ulusu Çin'e bağımlıydı. Türk ulusu hanını bulamayınca Çin'den ayrıldı. Han sahibi oldu. Han'ını bırakıp tekrar Çin'e bağlandı. Yukarıda günümüz Türkçesiyle verilen metin, aşağıdaki dönemlerin hangisine aittir? A) Uygur Diskit B) Hun C) Göktürk E) Karahanlı 11 10

Aşağıdaki akımlardan hangisi "Ben gördüklerimin kendisini değil benim zihnimde ve duygularımda bırak- tığı etkiyi anlatırım." diyen bir sanatçının bağlı olduğu akımdır? A) Natüralizm Realizm B) Egzistansiyalizm D) Parnasizm E) Empresyonizm

Edebiyat-din ilişkisi ile ilgili aşağıdakilerin hangisinde verilen bilgi yanlıştır? A) İslam öncesi Türk edebiyatında, şairler aynı zamanda din adamıdır. B) Edebiyat-din ilişkisi, İslamiyet etkisindeki Türk edebiya- tında daha çok öne çıkmıştır. C) Türk edebiyatındaki bazı türler din kaynaklıdır. D) Türk edebiyatının her döneminde sanatçılar dinî tema- lara ve konulara önem vermişlerdir. E) Din de edebiyat gibi mesajlarını söz aracılığı ile insan- lara iletir. www.bireyakademi.com

9. Ne kasketim kaldı benim Ne yollarını taşımış ayakkabım Son mintanım da sırtımda paralandı çoktan Şile bezindendi Bu dizelerde bir varlığın neye ya da kime ait ol- duğunu gösteren kaç ek kullanılmıştır? A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7

3. Tarihin malzemesi, geçmişte yaşanmış olaylar ve insanın hayatına karışmış kültürel değerler ve durumlardır. Tarih, bütün bunları bazı belgelere dayanarak inceler. Bu belge- lerin önemli bir parçasını oluşturan edebî eserler, tarihin en temel kaynaklarını, dolayısıyla ilgi alanını oluşturmak- tadır. Buna göre aşağıdakilerden hangisi tarih bilimine kay- naklık edecek edebî eserlerden sayılamaz? A) Döneminin sosyal bozukluklarını anlatan bir roman B) Olayların kaydedildiği saray yıllıkları C) Bir savaş üzerine yazılan hikâye D) Tarihî bir olayı anlatan destan E) Toplumsal bir acıyı ifade eden bir şiir PURUSTA

EDEBİYATIN TARİH VE DİN İLE İLİŞKİSİ - I 1. Edebiyatın tarihle ilişkisi ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Tarihte yaşanan olaylar, edebî eserlerin konusu ola- bilir. B) Edebiyat tarihten nasıl yararlanabiliyorsa tarih de ede- biyattan yararlanabilir. C) Tarihî gerçeklikler, edebî eserlerde yeniden yorumla- narak ortaya konur. D) Edebî eserler, toplumdaki değişim ve gelişmelerden etkilenir. E) Yaşamın aynası sayılan edebiyat, tarihî olayları yaşan- dığı gibi yansıtır.