Gezi Yazısının Tarihi Gelişimi Soruları
Lise Türkçe
Gezi Yazısının Tarihi Gelişimi12. Baki 16. yüzyılda yaşamış, İstanbul doğumlu divan
şairidir. Bu dönemde "şairler sultanı" unvanıyla
anılmıştır. Şiirlerinde hep din dışı konulara yer
1.
ymaklara
maz
genis
vermiş, "rindane gazel" türünde verdiği eserleriyle
II
bir gazel şairi olmuştur. Türkiibasit akımının
ise
IV
en önemli temsilcisi olan şair, "Kanuni Mersiyesi"
an
V
ile ününe ün katmıştır.
Bu parçadaki altı çizili yerlerin hangisinde bir
bilgi yanlışı söz konusudur?
A)I B) II C) II
D) IV
E) V
Lise Türkçe
Gezi Yazısının Tarihi GelişimiSelam verdim, rüşvet değildir diye almadılar. Hüküm gösterdim, faidesizdir deyü mültefit olmadılar. Eğerci zahirde suret-i itaat gösrerdiler, amma zeban-i hâl
ile cem-i sualime cevap verdiler:
Dedim: - Ya eyyül-el eshab! Bu ne fi'l-i hata ve çin-i ebrudur?
Dediler: - Muttasıl bizim adedimiz budur.
Aşağıdaki yapıtlardan hangisi bu yazarına ait değildir?
A) Hadikatü's Süeda
B) Beng ü Bade
C) Rind ü Zahid
D) Sihhat ü Maraz
E) Tuhfetü'l Kibar
Lise Türkçe
Gezi Yazısının Tarihi GelişimiDC
Divan Şiiri Nazım Biçimleri - 5
1. Türk edebiyatında bu nazım biçiminin ilk örneklerine 17.
yüzyıl şairlerinden Naili-i Kadim'in Divan'ında rastlanmaktadır.
Bir Mevlevi şair olan Şeyh Galip bu nazım biçiminde on iki
şiir yazmıştır. Şiirimizde bu biçimin son temsilcisi ise Yahya
Kemal olmuştur.
Bu parçada sözü edilen nazım biçimi aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Gazel
B) Şarkı
C) Terkibibent
D) Kaside
E) Murabba
Cânumun cevheri ol lal-i güher-bâra fida
Lise Türkçe
Gezi Yazısının Tarihi Gelişimi-
Aşağıdaki dizelerin hangisinin aruz-ölçüsüne göre
hece değeri ._____/_ . _” şeklindedir?
A) Evc-i hevâda sît-i çekâçâk-i tîğden
B) Ney virür bir râh-ı pür-hûndan haber
C) Sun sâgarı sâkî bana mestâne disünler
D) Peymânesini her kişi dondurmada bunda
E) Âvâz-l ra'd ü sâika reh güm-künân olur
Lise Türkçe
Gezi Yazısının Tarihi GelişimiBen yürürem yana yana ışk boyadı beni kana
Ne âkilem ne divane gel gör beni iışk n'eyledi
Geh eserem yeller gibi geh tozarım yollar gibi
Geh akaram seller gibi gel gör beni aşk n'eyledi
Yunus Emre
1. Yukarıdaki şiir ile ilgili aşağıda istenenieri yazınız.( 10 P
Nazım Türü
Nazım Birimi
Redif
Kafiye Şeması
Tema
Lise Türkçe
Gezi Yazısının Tarihi Gelişimi7. Aşağıdaki divan edebiyatı akımlarından hangisinin temsil-
cisi yanlış verilmiştir?
A) Sebkihindi Necati
Puan Yayınları
Türkibasit - Nedim
C) Hikemî - Nabi
D) Sebkihindi - Şeyh Galip
E) Türkibasit - Edineli Nazmi
8. Divan edebiyatıyla ilgili olarak aşağıdaki bilgilerden han-
gisi yanlıştır?
A) 13. yüzyılda Hoca Dehhani'yle başladığı kabul edilir.
B) Şairler için sanatlı, süslü şiir yazmak önemlidir.
Beşerî aşk, ilahi aşk en çok işlenen konulardır.
D) Nazirecilik geleneği, yeni yetişen şairler arasında yaygin-
dır.
E) Saray edebiyatı, yüksek zümre edebiyatı adlarıyla da anil-
maktadır.
18
Lise Türkçe
Gezi Yazısının Tarihi Gelişimi0. Haddeden geçmiş nezâket yâlü bâl olmuş
sana
Mey süzülmüş şişeden rühsar-ı âl olmuş
sana
Bu beyit aşağıdaki aruz kalıplarından
hangisiyle yazılmıştır?
A) Fâ'ilâtün / fâ’ilâtün / fâ'ilâtün / fâ'ilün
B) Mefûlü / fâ'ilâtü / mefâ'ilü / fâ'ilün
C) Fe'ilatün / fe'ilatün / fe'ilatün / fe'ilün
D) Mefûlü/mefâ'îlü / mefâ’îlü / fâ'ûlün
E) Mefâ'ilün / fe'ilâtün / mefâ'ilün / fe'ilün
Lise Türkçe
Gezi Yazısının Tarihi GelişimiŞarap
Özellikle Arap, Fars ve Osmanlı edebiyatında kendi ara-
larında uyaklı beyitlerden oluşan ve aruz ölçüsüyle yazı-
lan şiir biçimidir. Arapçada "müzdevice" denilen mesnevi,
ilk olarak 10'uncu yüzyılda iran edebiyatında ortaya çık-
mıştır. Türk edebiyatına girişi 11'inci yüzyılda Yusuf Has
Hacip'in Kutadgu Bilig adlı yapitıyla başlar. Her beytinin
ayrı uyaklı olması yazma kolaylığı sağlar. Bu nedenle
uzun aşk öykülerinde, destanlarda mesnevi kullanılmış-
tır. Mesneviler aşk mesnevileri, dinsel-tasavufi mesnevi-
ler, öğretici mesneviler, savaş ve kahramanlık konusunu
işleyen gazavatnâmeler, bir kentin güzellikierini anlatan
şehrengizler ve mizahi mesneviler diye ayrılabilir.
gisi
lla-
|-
Aşağıdaki eserlerden hangisi, yukarıda özellikleri
verilen nazım biçiminin yergi biçiminde yazılmış tü-
rüdür?
A) Harnâme
B) Hüsnü Ask
C) Hayryye
D) Hayrâbât
mesnevi
E) Beng ü Både
mi/
6. Aşağıdakllerden hangisi Nâbi'nin özelliklerinden de-
ğldir?
A) Toplumcu yönü ağır başsan şair, güzellikten cok ivi
O YAYINDA TEK BAŞARIDA TEK a
Lise Türkçe
Gezi Yazısının Tarihi Gelişimi10 Aşağıdakilerden hangisi cinaslı mâniye örnektir?
A) Ağam derim naçarım
İnci mercan saçarım
Dünya deniz olunca
Ben kuş olur kaçarım
B) Ağlarım çağlar gibi
Derdim var dağlar gibi
Her gelen bir gül ister
Sahipsiz bağlar gibi
C) Asmada üzüm kaldı
Yemedim gözüm kaldı
Ağla gözlerim ağla
Gurbette kuzum kaldı
D) Ateşim var külüm yok
Bülbül oldum dilim yok
Yâr senden ayrılalı
Ağlamadık günüm yok
E) Yaz kış hep aktı dere
Su içtim birkaç kere
Yârime koşup geldim
Menekşe dere dere
Lise Türkçe
Gezi Yazısının Tarihi Gelişimi5. Aşağıdaki dizelerin hangisi bir gazelin son
beytinden alınmış olabilir?
A) Bay-i gül taktir olunmuş názın işlenmiş ucu
Biri olmuş hoy birisi dest-mál olmuş sana
B) Haddeden geçmiş nezaket yalü bál olmuş sana
Mey süzülmüş şişeden ruhsar-1 âl olmuş sana
C) Sen ne câmin mestisin âyâ kimin hayranısın
Kendin aldırdın gönül n'oldun ne hal olmuş sana
D) Yok bu şehr içre senin vasfettiğin dilber Nedim
Bir peri-sûret görünmüş bir hayâl olmuş sana
E) Şöyle gird olmuş Firengistân birikmiş bir yere
Sonra gelmiş gûşe-i ebrůda hâl olmuş sana
77
Lise Türkçe
Gezi Yazısının Tarihi GelişimiDivan şairlerinin manzum eserlerini bir araya ge-
tiren divanlarda, çoğunlukla şiirler belli bir düze-
ne göre dizilirdi.
Aşağıdaki diziler arasında en uygunu hangi-
sidir?
A) Kasideler-gazeller-müsammatlar-kıt'a ve ru-
bailerle tek beyit ve mısralar
B) Tevhidler-münâcatlar-na'tlar-kasideler-mü-
sammatlar-gazeller-kıt'alar-rubailer
C) Gazeller-müsammatlar-kasideler-kit'a ve ru-
bailerle tek beyit ve azadeler
D) Tanrı ve Peygamberi övenlerle başlamak
şartiyle önce kasideler-gazeller-kit'a ve rü-
bailer-müsammatlar
E) Müsammatlar-kasideler-gazeller-kit'a ve ru-
bailerle tek beyit ve mısralar
(10
Lise Türkçe
Gezi Yazısının Tarihi GelişimiCennet cennet dedikleri
Bir köşk ile birkaç huri İsteyene ver onları
Bana seni gerek seni
Yunus Emre bu parçada kime seslenmekte-
dir?
A) Mutasavvuflara
B) Tanrıya
C) Şeriata bağlı kimselere
D) Peygambere
E) Padişaha
(1968-ÜSS)
32. Şiirlerinde daha çok Güneydoğu Anadolu
hayatını ve manzaralarını yansıtan halk şai-
rimiz kimdir?
A) Dadaloğlu
B) Aşık Garip
C) Aşık Hasan
D) Karacaoğlan
E) Aşık Veysel
(1968-ÜSS)
Lise Türkçe
Gezi Yazısının Tarihi Gelişimi4.
Ne şairane mevsimdi eskiden sonbahar
Bahçeleri talan eden bir deli rüzgård
Kinilan dal düşen yaprak şaşkın uçan kuşlar!
Eskiden sonbaharın bir güzelligi vardi
1. Hece ölçüsüyle yazılmıştır.
II. Benzetme sanatına başvurulmuştur.
III. Pastoral ögelere yer verilmiştir.
IV. Tam uyak vardır
V. Sarma kafiye şemasından faydalanilmiştir
Yukarıdaki dizelerle ilgili olarak verilen numaralanmış bil
gilerden hangileri yanlıştır?
A) I ve II
B) I ve III
C) Yalnız!
D) Il ve v
E) Yalnız V
Lise Türkçe
Gezi Yazısının Tarihi Gelişimi-Şairin mahlasının geçtiği beyit
-Hem konu birliği bulunan hem de bütün beyitleri aynı güzellikte olan gazel
-Dize sonundaki uyaklardan başka dizenin ortasında bir iç uyak oluşturulan gazel
-Tüm beyitleri aynı söyleyiş gücüne / güzelliğine sahip gazel
Yukarıda aşağıdakilerden hangisiyle ilgili bir açıklama yoktur?
A) Yek avaz gazel
B) Beytü'l-gazel
C) Yek ahenk gazel
D) Musammat gazel
E) Taç beyit
Lise Türkçe
Gezi Yazısının Tarihi Gelişimi5.
(1.) 1. Bir şiirden bağımsız olan ve tek başına bir anlam ta-
şıyan dizeler
II. Misraları birbiri ile kafiyeli olan beyit
III. Şiirin dilden dile dolaşan, hafızalarda yer eden en gü-
zel dizesi
IV. Misraları kafiyeli olmayan beyit
Aşağıdaki terimlerden hangisinin yukarıda tanımı ve-
rilmemiştir?
A) Musarra
B) Misra-1 berceste
C) Musammat
D) Müfred
E) Azade misra
Lise Türkçe
Gezi Yazısının Tarihi GelişimiAşağıdaki beyitlerden hangisi “musammat gazel" den
alınmıştır?
A) Fuzuli rind-i şeydâdır hemişe halka rüsvadır
Sorun kim bu ne sevdâdır bu sevdâdan usanmaz mi
B) Haddeden geçmiş nezaket yâl ü bâl olmuş sana
Mey süzülmüş şişeden ruhsâr-ı al olmuş sana
C) Mest-i nazim kim büyüttü böyle bî-pervâ seni
Nim sun peymâneyi sakî tamam ettin beni
D) Bezm-i aşk içre Fuzulî nice âh eyleyemem
Ne temettu' bulunur neyde sadâdan gayri
E) O gül-endâm bir al şâle bürünsün yürüsün
Ucu gönlümce ardından sürünsün yürüsün