Halk Şiiri Özellikleri Soruları

Türk Dili ve Edebiyatı - Sosyal Bilimler - 1 15. Farsçanın resmî dil olarak hüküm sürdüğü Fars edebiyatını Cami ile zirveye ulaştığı ve münevverlerin Farsça öğrenip bu dille yazmayı meziyet saydıkları bir devirde Türkçenin Farsçadan aşağı kalacak bir dil olmadığını müdafaa etmesi, Türkçeyle de yüksek bir edebiyat vücuda getirmenin mümkün olacağını bizzat eserleriyle ispat etmesi ve yenilerine Türkçe yazmaları hususunda teşvikte bulunması göz önüne alınırsa bu hizmetin derecesi ve önemi daha iyi anlaşılır. Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen sanatçının eseridir? A) Divanü Lügat'it-Türk BY Muhameket'ül Edep Muhakem Muhakemet'ül Lugateyn Nehç'ül Feradis Kamus-i Türki X 16. Arap Alfabesi L.A II. Kiril Alfabesi L. Fars Alfabesi Lud AYT 17. Kafkasya bir eve sa Evin reis de esirci Dilber'e sonra As Celal, C Dilber'i satılır v üzerey Yukarı söyler Ye B Ta S D) T k

4. Benden selam olsun Bolu Beyine Çıkıp su dağlara yaslanmalıdır. Ok gıcırtısından kalkan sesinden Dağlar seda verip seslenmelidir. Düşman geldi tabur tabur dizildi Alnımıza kara yazı yazıldı. Plan Tüfek icat oldu mertlik bozuldu Eğri kılıç kında paslanmalıdır Fubigilloso İçerik ve biçim özellikleri dikkate alındığında bu dörtlükle- rin aşağıdaki şairlerden hangisine ait olduğu söyenebilir? sy invA (8 A) Kağızmanlı Hıfzı C) Âşık Veysel amsay milioni E) Karacaoğlan B) Köroğlu Intip ney D) Seyrani Alla abialunox Inid @

J 1. Haberi yok say ü gayret, emekten Böyle karın doymaz yarım çörekten Güdük çapa ile kırık kürekten İki çift katıra nal olur mu ya A) Varsağı C) Ağıt pavée avodilom gevey E) Koçaklama HALK EDEBIYA Aşık Tarzı Halk Edebi By shox able sel JA SVEQUE OSTENTLY ünühöd nsbyem.ergh3 og afsteibigendir. Everek sanallinen bureds Aşıklar Bu dörtlük aşağıdaki nazım türlerinden hangisinin özellik- lerini taşımaktadır? yn buraydidney Albay smal tendo B) Taşlama D) Güzelleme 4. Aşağ i güze A) F 18 E bir C B) C) C Bu

belirtilen kişiyle ilgili değildir? A) Şiirlerinde değersiz devlet adamlarını ve ham sofuları eleştirmiştir. (Seyrani) B) Divan sahibi olan ve bu divanını saraya takdim eden âşığın "Sergüzeştname" adlı eseri de vardır. (Bayburtlu Zihni) G Hem hece hem de aruz vezniyle yazdığı şiirle- riyle halk şiirinin son büyük ustası olarak kabul edilir. (Âşık Veysel) D) Halkla yöneticiler arasındaki farklılaşmaya baş- kaldıran, adaleti, eşitliği sağlamaya çalışan 16. yüzyıl âşıklarındandır. (Köroğlu) E) Asıl adı Alaaddin Gaybi olan sanatçı didaktik tür- deki eserlerinde açık ve yalın bir dil kullanmıştır. Nükteli ve iğneli bir üslubu vardır. Budala-name ve Vücut-name adlı eserleri önemlidir. (Kaygu- suz Abdal)

lutfen aşkara le çok- efsane ahçeyi si söy- 5. Eserin birinci derecede kahramanı, Kazakistan kaynakla- rına göre Kızılordalıdır ve mezarı Sırderya Irmağı'nın kenarındadır. Hikâye kahramanının doğumu, mitoloji ve efsane ile süslenerek 36 ayda gerçekleşmiştir. O, doğdu- ğunda olağanüstülükler olmuş, mevsim değişmiştir. Tıpkı doğumu gibi ölümü de olağanüstülüklerle doludur. Bir rivayete göre 295 yıl yaşamıştır. Öleceğini hissedince dört bir yana gitmiş ama her gittiği yerde kendi mezarını kazanlarla karşılaşmıştır. Bunun üzerine ölümden kaça- mayacağını anlamış ve Sırderya Irmağı'nın üzerine sec- cadesini sermiş ve ibadet etmeye başlamıştır. Bu sırada bir yılan onu sokmuş ve ırmağın dalgaları kahramanın bugünkü mezarının olduğu yere bırakmıştır. Bu parçada kahramanı hakkında bilgi verilen hikâye aşağıdakilerden hangisidir? A) Âşık Garip Hikâyesi B) Dede Korkut Hikâyeleri C) Kirmanşah Hikâyesi D) Köroğlu Hikâyesi E) Şah İsmail Hikâyesi 33

azım türü- Cevap C alk ozanı ndan etki- elvi" adlı sanatçı- ngisidir? 2. koş Bu parçada tantılan hal ğıdakilerden hangisidir? A) Dadatogiu B) Karacaoğlan C) Köroğlu 3. D) Aşık Ömer E) Katibi Halk edebiyatına özgü aşağıda veri- len terimlere ilişkin bilgilerden han- gisi yanlıştır? doğa A) Güzelleme; sevgi, aşk, güzellikleri gibi konuları işleyen koşma türüdür. B) Genellikle 11'li hece kalıbıyla söy- lenen destanlarda dörtlük sayısı fazladır ve savaş, deprem, salgın, yangın, kahramanik, toplumsal eleştiri gibi konular dile getirilir. C) Tekke edebiyatında, felsefî duygu ve düşünceleri iğneleyici ve alaycı üslupla anlatan şiirlere şathiye adı verilir. D) Divan, selis, satranç, Kalenderi, semai, vezn-i ahâr; aruzla yazılan halk edebiyatı nazım biçimleridir. E) Mani, türkü, ninni, ağıt aşık edebi- yatı içinde değerlendirilir. Anoni Aşık edebiyatı ürünleri zamanla çoğal- ürünler - adı verilen defterler- mıştır. Bu defterler genellikle nin zee uyqu 5. 6. A

6 7. Karac'oğlan söyler sözün başarır Aşkın deryasını boydan aşırır Seni bir mecliste hacil düşürür Kötülere konup göçücü olma D) Yalnız IV MILA lead B) Yalnız II sin (O Inge nedse ald tinub qolog Bu dizelerle ilgili olarak 1. 6+5 durak düzeniyle yazılmıştır. 126/ pd de plejay demey II. Koçaklamaya özgü nitelikler taşımaktadır. minst III. Ek hâlinde redif kullanılmıştır. igly (3 IV. Yarım uyak kullanılmıştır. V. Yer aldığı şiirin son dörtlüğüdür. novem yargılarından hangileri söylenemez? A) I ve II ombi alya (0 alloy nightsta sche Bes as nimeni E) IV ve V C) II ve III ninsoon slampol qirine girise arenyse tümöb abnisste 2-8

10. Dedim vatanın mı, dedi ilimdir Dedim bülbül müdür, dedi gülümdür Dedim Nesîmî Şah, dedi kulumdur illan 0 Dedim satar mısın, söyledi yok yok ne pisa jete peva? S evelei innslun ninecen el Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylene- mez? A) Tekrir sanatından yararlanılmıştır. B) "aaab" uyak düzeniyle dile getirilmiştir. oblemox (A C) Yalın bir Türkçe ile söylenmiştir. D) 11'li hece ölçüsüyle söylenmiştir. E) Taşlama nazım türünün özelliklerini taşımaktadır.

6. Her kaçan dîvân olursa baş açık divâna gel Kanda meclis olsa mey iç âleme mestâne gel Aşk ile gel gir yola tut sidk ile mürşid yedin Bakma sakın sağ u sola meclis-i rindâna gel Bu beyitler ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Birinci beyitte, "meclis, mey, iç, mestâne" sözcükleri tenasüp oluşturmaktadır. B) Ikinci beyitte, "aşk ile" sözü "aşkla beraber ve kendinden geçerek" anlamlarını düşündürdüğünden kinaye vardır. C) Birinci beyitteki "kanda" sözcüğü, "kanın içinde ve nerede" anlamlarında kullanıldığından cinas oluşturmaktadır Dikinci beyitte "sağ" ve "sol" sözcükleri tezat oluşturur. Birinci beyitte "gel" sözcüğünün tekrarıyla ahenk sağlanmıştır.

Aşık ve divan edebiyatımızı bütünüyle birbirinden farklı ve uzak gibi göstermek pek doğru değildir. Hece ölçüsüyle yazdıkları şiirleri, divanlarına koyan divan şairleri olduğu gibi bazı halk şairleri de divan geleneğinde yazdıkları şiirlerini divan haline getirmişlerdir. Bunların başında (1) Âşık Ömer, (11) Dertli, (III) Seyrani, (IV) Dadaloğlu ve (V) Erzurumlu Emrah'ı sayabiliriz. 8. Parçada numaralanmış yerlerin hangisinde bir bilgi yanlışlığı yapılmıştır? A) I B) II C) III _D) IV E)V Hlavat

14. Allah'ın varlığını, birliğini, azamet ve kudretini öven, ondan istek ve dilekleri dile getiren şiirlerdir. Özel bir ezgiyle oku- nur. Genel olarak hecenin 7, 8 ve 11'li kalıplarıyla söylenir. 3-5 ve daha fazla dörtlükten meydana gelir. Aruzla söyle- nenleri de vardır. Söylendiği çevreye, tarikata göre değişik adlar alır. Aşağıdakilerden hangisi bu parçada tanıtılan nazım türünün söylendiği çevreye göre aldığı isimlerden biri değildir? A) Ayin D) Durak B) Nefes E) Tapuğ C) Şathiye

na et 2: et Köye döndüğünde Ökkeş Söz sözü açtığında Anlattı yaşadıklarını Ve ekledi: 1 - Asıl sonrasını dinleyin kardaşlar Kapılacak nemler vardır İşler vardır bellenecek Bir kez yenilmeyle gider mi düşman Döner gelir, yine gelir, yıllar sonra gelir Dostluk suları yürütülür aramızdan Kıya görmüşlere yardım Yıkılan yerleri onarma Ve bütün benzerleri gibi dünyada Dost elini uzatınca Başını alırlar. in Vermedi elini Maraşlı Eksik olsun dedi senin dostluğun İkinci geldiğinde Ölçme, Değerlendirme ve Sınav H ● A) Manzum hikâye şeklinde yazılmıştır. B) Anlatılanlar gerçek bir olaya dayanır. C) Evrensel ögeler ön planda tutulmuştur. D) Kişi ve zaman unsurlarına yer verilmiştir. E) Öyküleyici anlatım tekniği kullanılmıştır. sogr Ince Yü B) G MEB Al yardımını başına çal. Bu dizelerin üslup özellikleriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

elve perife eo anahned neproves rialla to D LAN HUSOO 00 9. Ol göz ki yüzün görmeye göz deme ona Şol yüz ki tozun silmeye yüz deme ona nabol caz kic Şol söz ki içinde sanemâ vasfın yok Sen bâd-ı hevâ tut ani söz deme ona laser Bu dizelerin aşağıdaki nazım şekillerinden hangisiyle yazıldığı söylenebilir? A) Tuyuğ ve 19losib ya Xelo sinta D) Murabba B) Rubai E) Türkü C) Şarkı

1 C 8. İslamiyet öncesinde yazılı belgelerin bulunduğu 8. yy.in başlarından, Türklerin İslamiyet'i kabul ettiği 11.yy.a ka- darki döneme denir. Bu dönemde Köktürk, Kutluk, Uygur, Türgiş Hanlığı, Karahanlı, Gazneliler gibi büyük devletler, Kıpçak, Karluk, Peçenek, Kırgız, Oğuz ve Avar Türkleri- nin küçük devletler kurduğu gözükür. Bu süreçte Türkçe- nin Yakut lehçesi oluşmuş, Uygurların Doğu Türkistan'da devlet kurup kuzeybatılanında kalan anayurttaki Türkçe- den ayn bir lehçe oluşumuna zemin oluşmaya başlamış- tır. Yukarıda özellikleri verilen dönem Türkçenin hangi dönemidir? A) En Eski Türkçe C) İlk Türkçe BEski Türkçe D) Yeni Türkçe E) Modern Türkçe 1-C 2-E 3-C 4-E 5-E YAYIN DENİZİ

9. Âşık edebiyatı, divan edebiyatından yalnız nazım biçimi ve tür- ler bakımından değil, dil ve deyiş özellikleriyle de ayrılır. Ge- rek söz hazineleri gerek kullandıkları imgeler bakımından kimi âşıklar; Arap, İran ve İslam kültürünün etkisi altında kalmışlar- dır. Ancak ----, bu âşıklar arasında sayılacak bir ozan değildir. Çünkü o, her zaman daha arı, duru bir dille ve halkın yaşantı- sından beslenen bir içerikle şiirlerini yazmıştır. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi geti- rilmelidir? A) Gevheri D) Erzurumlu Emrah B) Seyrani C) Köroğlu E) Bayburtlu Zihni • 1872 yılında Türk edebiyatında ilk yerli roman olan Taa uki Talat ve Fitnat'ı yazmıştır

5. I. IV. Murat Devri'nde yaşayan yeniçeri şairlerinden olan Ök- süz Dede, 16. yüzyılın ikinci yarısındaki güçlü saz şairleri arasında gösterilmektedir. II. Neredeyse her şiirinde farklı bir üslup denemiş olan Bayburt- lu Zihni, heceyle yazdığı şiirlerinde sade, aruzla yazdıkların- da süslü bir dil kullanmıştır. III. Usta-çırak ilişkisine göre yetişmiş olan Karacaoğlan, şiirin- de Anadolu ve Azeri geleneklerini birleştirmiştir. IV. Aslen Bolulu olan Dertli, hem hece hem de aruz ölçüsüyle şiirler yazmış ama asıl başarısını kuvvetli bir lirizmin olduğu ve heceyle yazdığı şiirleriyle yakalamıştır. V. Yeniçeri şairleri arasında yer alan Kayıkçı Kul Mustafa, divan şiirinin etkisinden uzak kalmayı başarmıştır. Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) I. B) II. C) III. . DIV. EW.