Paragrafta Konu, Ana Düşünce ve Yardımcı Düşünceler Soruları

DENEME 33. Türk edebiyatının ilk edebî topluluğu olan Ser- vetifünun hareketi, edebiyatın hemen bütün dallarında eser vermesine karşılık tiyatrodan uzak durmuştur. Bununla birlikte grup üyele- rinin kişisel hayatlarında tiyatroya ilgisi vardır. Onlar, çocukluk ve gençlik yıllarından başlaya- rak iyi birer tiyatro, opera izleyicisi olmuşlardır. Tiyatro 19. yüzyılda edebiyatımızın Yenileşme Dönemi'nin başlarında çekici bir tür iken sonra- ları da popülerleşme sürecine girmiştir. Anılan yüzyılın son çeyreğinde geleneksel oyunlardan beslenen tuluat tiyatrosu çok canlıdır ve türü neredeyse tek başına ayakta tutar. Dolayısıyla elit bir edebiyat anlayışına sahip oldukları için Servetifünuncular, hareketin 1896-1901 yılları arasındaki etkinlik sürecinde de tiyatro türünde hemen hiç eser vermemişlerdir. Onların bu türe ilgileri, hareket bittikten yaklaşık yedi yıl sonra gerçekleşen İkinci Meşrutiyet sonrasında baş- lar. Bu parçadan hareketle aşağıdakilerin hangi- sine ulaşılabilir? A) Tiyatro her dönem tutulan bir tür olmasına karşın bazı sanatçılar, bu türden uzak dur- muşlardır. B) 19. yüzyılda tiyatroya olan ilgi, inişli çıkışlı bir dalgalanma yaşamıştır. C) Servetifünun sanatçıları, kendilerini elit gör- dükleri için o dönemde popüler olan tiyatro türü ile ilgilenmemişlerdir. D) Servetifünun Dönemi'nin baskıcı bir yöneti- mi olması, sanatçıların bu türden uzak kal- malarına sebep olmuştur. E) Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatının her döneminde yazarlar tiyatroya ilgi duymuş- lardır. 34. Insan ve za nızlıl bu c seçi lüğü sağ kışr tutu set Özg bir du yo QÖZDEBİR YAYINLARI As nu A E

TÜRKÇE +- er 3, DI Q ÖZDEBİR YAYINLARI 28. ABD'de bulunan Minnesota Üniversitesi Tıp Fa- kültesi ile Massachusetts Genel Hastanesinde çalışan araştırmacılar, insanlar üzerinde yürüt- tükleri pilot bir çalışmada yapay zekâ ile hedefli birlikte, insanlarda otokontrol ve zihinsel esnek- elektriksel beyin uyarımının birleştirilmesiyle likle ilgili belirli beyin fonksiyonlarının geliştirile- bileceğini gösteriyorlar. Bulgular, Massachuset- ts Genel Hastanesinde epilepsiye dönük beyin ameliyatı geçiren 12 hasta üzerinde yürütülen bir çalışmadan geliyor. Söz konusu ameliyatta, beyin boyunca yüzlerce küçük elektrot yerleşti- rilerek beynin faaliyeti kayıt altına alınıp epilep- si nöbetlerinin nereden çıktığı belirleniyor. Bu çalışmada araştırmacılar, iç kapsül adı verilen bir beyin bölgesinin ufak miktarlardaki elektrik enerjisiyle uyarıldığı zaman, hastaların zihinsel fonksiyonunun iyileştiğini belirlemişler. Beynin bu bölgesi, bilişsel kontrolden yani bir düşünce kalıbı veya davranıştan diğerine geçiş sürecin- den sorumlu. Bu süreç, çoğu zihin hastalığında zayıflıyor. Bu duruma örnek olarak kendisine "yapışıp kalan" olumsuz bir düşünceden kurtu- lamayan bir depresyon hastası verilebilir. Söz konusu durum zihinsel hastalıklarda çok mer- kezî bir konumda olduğundan, iyileştirilmesine dönük yeni bir yol bulunması, hastalıkların te- davisinde önemli bir gelişme olabilir. Bu parçada söz konusu araştırmayla ilgili; I. henüz deneme aşamasında olduğu, II. amacının ne olduğu, III. olası sonuçlarının ne olduğu bilgilerinin hangilerinden söz edilmiştir? A) Yalnız III C) I ve III B) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

Giriş - 1 + = € 5. Bugün aydınlarımız, gidiş-dönüş bileti yerine azimet-av- det bileti diyen, tramvay ya da tren durağından mevkif sözcüğüyle söz eden, eşkenar üçgen'i müselles-i mü- tesâviyü'l adla terimiyle okuyan Osmanlı aydınının tuttu- ğu yoldan mutlaka uzak durmalıdır. Her alanda, her gün yenileri ortaya çıkan kavramları Türkçeden, türetme ve birleştirme yoluyla karşılamak, bunları kullanmak, Türk- çeyi günden güne daha da zenginleştirecektir. Bugün science fiction nasıl bilim kurgu'ya dönmüşse, Türkçede bir türlü doğru dürüst söylenemeyen computer nasıl, ye- rinde bir buluşla bilgisayar olup çıkmışsa, deep freezer derin dondurucu olarak karşılanmışsa, gereksizce dile gi- ren birçok yabancı öge de öylece, kolaylıkla karşılanabilir. Günlük yaşamda yer eden İngilizce şok, trend, tişört, talk şov, dizayn gibi yüzlerce örneğin yanı sıra televizyon'u tivi, IMF'yi ayemef diye okuyan; HBB'yi eyçbibi diye ses- leten kimselerin tutumu da anadilimizin zararınadır. Hele dükkân ve firmalarla orada pazarlanan şeylere verilen ya- bancı adlardan dilin göreceği zarar küçümsenemez. Bu konuda bir yasanın yürürlüğe konması yararlı olacaktır. Bu parçadan aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz? A) Değişen yaşam koşullarıyla dile yabancı sözcüklerin girmesi kaçınılmazdır. B) Dil konusunda duyarlı olup yabancı sözcüklere Türkçe karşılıklar üretmelidir. C) Teknolojinin hızlı değişimi yabancı sözcüklerin dile gi- rişini hızlandırmaktadır. D) Dil konusundaki hassasiyet geçmişe nazaran günü- müzde daha yüksektir. E) Etkileşime girilen diller zaman içinde değişiklik göste- rebilmektedir. Ölome, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

. Mutlu olmayı bilene her şey güler yüz gösterir. Mutluluk herkesin hakkıdır. Yalnız mutluluğu uzaklarda değil, kendi hayatımızda arayıp bulmalıyız. Geçmiş günlerin hasretini çekenler veya geleceğin kaygısı ile tasala- nanlar, hiçbir vakit mutlu olamazlar. İnsan hâlinden hoşnut olmayı bilmeli, hem gülmeli hem de başkalarını güldürmeli. Hayat bir aynadır, güler yüzle bakarsanız o da güler, kaşlarınızı çatársanız o da suratını asar. Bu parçaya göre hiçbir zaman mutlu olamayanlar kimlerdir? • A) Mutluluğu uzaklarda değil, kendi yaşantılarında arayanlar B) Yaşadığı hayattan hoşnut olmayı bilenler C Hayatta gülmeyi ve güldürmeyi deneyenler Geçmiş özlemi çekip, gelecekten kaygı duyanlar E) Hayatı bir aynaya benzetenler destek serisi 81

in Yapısı 1. Epey dirençli bir insan olduğum için bu uzun ömrüm boyunca başıma gelen felaketlere dayanabildim ama gençliğimde çektiklerime bir daha dayanamam gibi geliyor. Dertlerime, o zamanlarda, beni şaşırtan yoğun sevinçler de karışıyordu elbette. ----. Çünkü kişisel sorunlarım bir yana, dünyanın felâketlerin- den, toplumsal düzenin haksızlıklarından, insanla- rin birbirilerine acımasızlığından sorumluymuşum; bunlara çare bulmam gerekiyormuş gibi hissediyor- dum. Bu parçada boş bırakılan yere düşüncenin akışı- na göre aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Hâlbuki eğlenceli bir ruh hâli bizi somut sıkıntı- lardan biraz da olsa uzaklaştırır B) Her an sevincimizi kursağımızda bırakacak bir durumla karşılaşabiliriz C) İçimizde yaşadıklarımız, bizi dış dünyaya karşı sorumlu tutuyordu D) Hep birlikte hareket edersek bunları yeneceğimi- zi düşünüyorduk E) Ne var ki dertler, sevinçlerden ağır basıyordu ço- ğunlukla 3. D: e Yay

11. Aşağıdakilerin hangisinde yargı gerekçesiyle verilmiştir? A) Gerçek bir edebiyatçı olabileyim diye bu kadar çileye katlanıyordu. B) Şiirde sadeliği tercih ettiğinden yalın bir dil kullanmış. C) Yeni başladığı romanı bitirmek üzere odasına çekildi. D) Ahmet Hamdi Tanpınar'ın romanları kadar şiirlerine de değer verilmektedir. E) Okumak insanın geleceğe daha mutlu bakmasını sağlıyor. kur si c A) B) C) D) E

PARAF YAYINLARI Şiir; akıp giden hayatın içinden seçilmiş parçalardan oluşur ve çoğunlukla kişisel, duygusal deneyimleri yansıtır. Büyük bir tab- lodan çok, tek bir ayrıntının aktarımıdır. Bu anlamda şiir, haya- tı bütünlüklü olarak kapsayamaz. "Anlık" bir yapı arz eder ve okurda "parça etkisi" yaratır. Çünkü seçme, arınma ve yoğun- laşmayla oluşur. Düşünce ve duygunun örtük, imgesel bir te- zahürüdür ve dışsal gerçekliğe bire bir denk düşmeyen soyut, öznel bir sestir. Dili ise gündelik dil değildir. Gündelik dilden, ya- şananlardan, olay ve durumdan yeni bir dile, anlama, anlayışa ulaşılır. 8. Bu parçadan "şiir"le ilgili olarak duygulanır 1. Planlı ve kurgusal değil, anlik duygulanımların ürünüdür. II. Yaşamı olduğu gibi değil, değiştirerek ele alır. Şairin dünya görüşünü yansıtır. N IV Toplumsal sorunları ele aldığında değersizleşir. Kapalı bir anlatımı ve kendine özgü bir dili vardır. yargılarından hangiler karılamaz? A) Yalnız I D) III ve IV B) Yalnız III E) ve V C) II ve III

Dilin Tarihi Süreç içerisindeki Değ 6. Türkler bulundukları, yaşadıkları coğrafyada ya birlikte ya- şadıkları topluluklar ya da komşu milletlerle özellikle sahasında etkileşiyorlar. Bugün Ruslar ile uzun yıllar birlikte yaşayan Bakü ve civarındaki Azeriler Rusçadan, İranlılar ile uzun müddet birlikte yaşayan Tebriz ve civarındaki Azeri- ler Farsçadan etkilenmişlerdir. Kerkük, Süleymaniye, Erbil, Telâfer ve civarında yaşayan Türkmenler Arapçadan etki- leniyorlar. Türkmen, Özbek, Kazak, Kırgız, Tatar soydaş- larımız da Rusçadan etkileniyorlar. Urumçi, Hoten, Aksu, Komul, Turfan ve civarında yaşayan Uygur soydaşlarımız da Çinceden etkileniyorlar. Komşularından etkilenenler ara- sında Türkiye Türkleri de var. Limon, liman, lodos, poyraz, anahtar, kilit gibi yüzlerce Rumca kelime dilimizde yaşıyor. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangi- si getirilmelidir? A) dil B) din D) ticaret C) kültür E) siyaset

2. Yabancı ülkelerde sevilmek ve sesini duyurmak iste- yen sanatçı için en kestirme yol, Bu sözler aşağıdakilerden hangisiyle sürdürülür- se cümlede "ulusallığın evrenselliğe açılan bir kapı” olduğu vurgulanmış olur? A) kendi kişiliğini yansıtan yapıtlar oluşturmaktır B) dünya çapında nitelik taşıyan yapıtlar ortaya koymaktır C) dünyaca tanınmış büyük sanatçıları taklit etmek- tir D) bütün insanlığı ilgilendiren konulara değinmek- tir E) yapıtlarını kendi toprağının öz suyu ile besle- mektir

lıkta kalması PA 34. Eskiden özgür bir okur olduğumu sanırdım. Çok okunan kitaplardan kaçınırdım: "Başkaları neyi okursa bende onu mu okuyacağım? Çokluk de- nilen sürüye mi katılacağım? Ben, Stendhal'in söylediği "mutlu azlıktanım, günün geçici kitap- larına mı bakarım?" derdim. Sonradan anladım. Okuyanlar, okumak tutkusunu çekenler ister çokluğa ister azlığa katılsınlar, bir sürü olmak- tan, başkalarının dediğine kapılmaktan kurtula- D mazlar. Bu parçanın yazarının aşağıdakilerden hangi- sini söylemesi beklenemez? A) Okurlarla ilgili sınıflandırmalardan vazgeç- tim. B) Bütün kitaplar insanları sıradanlaştırıyor. BÜYÁN C) Klasik yapıtların dışındaki kitapları okuma- CHR. Dinsan, okuduğu kitapların etki alanına gir- mekten kurtulamaz. E) Kitap onerilerine pek aldırmamak gerekir. FKD-IOS-221-TYT Deneme - 1 36. 13 11

40 NA YAO mex no 1058 hipohia obrig 4. Faruk Nafiz, "Müsveddesi olmayan şiirler, sonunda bir müsvedde olarak kalmaya mahkûmdur." der. Bu cümlede Faruk Nafiz'in şiire yönelik anlatmak iste- diği aşağıdakilerden hangisidir? Ohesey A) Belli düzeyde bir beceri gerektirdiği B) Hacimli bir yapıda oluşturulmayı gerektirdiği C) Üzerinde çokça çalışma yapmayı gerektirdiği D) Farklı teknikleri bir arada kullanmayı gerektirdiği E) Alışılmışın dışında sözcüklerle yazılmayı gerektirdiği 10 Diğer sayfaya geçiniz.

37 - 38. soruları aşağıdaki parçaya göre cevapla- yınız. Balinalar suda yaşayan memeli türlerinden biridir. Boyut- ları; 2,6 m'lik boya ve 135 kg'lık ağırlığa sahip olan cüce ispermeçet balinasından 29,9 m'lik boya 190 ton ağırlığa sahip olan ve dünyanın yaşamış en büyük hayvanı olan mavi balinaya kadar değişir. Deniz memelilerinden olan balinaların karada yaşayan memeli türlerinden önemli bir farkı var: Suyun altında çok uzun süre nefeslerini tutabili- yorlar. İnsanlar suda en fazla birkaç dakika nefeslerini tu- tabilirken bazı balina türleri iki saat nefes almadan suyun altında kalabiliyor. Balinaların bu özelliğinin akciğerleri- nin boyutuyla ilişkili olduğu bilinmektedir. Aslında vücut büyüklüklerine oranlandığında balinaların akciğerleri, ka- rada yaşan memelilerinkinden daha küçüktür. Çünkü ba- linaların akciğerleri suyun altında oksijen deposu olarak görev yapmaz, bu da ciğerin aşırı büyümemesi anlamına gelir. Bu görevi kas dokularında oksijen depolayan bir protein olan miyoglobin devralır. Miyoglobin oranı balina- larda insanlardakinden 10-20 kat fazladır. Ayrıca suyun altında oksijen tüketimini mümkün olduğunca azaltabil- mek için balinaların kalp atım hızları azalır ve kan sadece kalp, beyin ve kaslar gibi gerekli organlara pompalanır. Balinaların suyun altında uzun süre nefeslerini tutabilme- lerinin temel nedeni, aldıkları oksijeni uzun süre verimli bir şekilde kullanabilmeleridir. 37. Bu parçada balinalarla ilgili aşağıdakilerden hangisi- ne değinilmemiştir? LA) Akciğer büyüklüklerinin karada yaşayan memeli tür- lerden farklı olduğuna eis Yayınlan B) Akciğerlerinin çalışmasında vücutlarında bulunan bazı maddelerin etkili olduğuna Su altında durabilmek için akciğerlerini oksijen depo- su gibi kullanmadıklarına Su altında, uzun süre nefes almadan durabildiklerine Farklı büyüklük ve ağırlığa sahip türlerinin olduğuna 38. Bu narog 3 K y k e 39. 4

can CIOĞLU B TYT / TÜRKÇE www.benimhocam.com B ✰✰ ✰✰✰✰ 35-36. soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız. Hop Bar Adem Herage Penguen, güney yarım kürede yaşayan bir kuş türüdür. Yaygın inanışın aksine bu kuşlar yalnızca Antarktika gibi soğuk bölgelerde yaşamazlar. Penguenler, gruplar hâlinde yaşamayı seven hayvanlardır. En büyük cinsi "imparator penguen"dir. Bu hayvanın boyu 1,1 metreyi ağırlığı ise 30 kilogramı bulur. En küçük cinsi ise 35-40 cm boylarında ve 1 kg ağırlığında "küçük mavi penguen"- dir. Uçamayan, dimdik durabilen, karlar üstünde göğüs- leri üzerinde kayabilen, çok iyi yüzücü olan perde ayaklı deniz kuşları olarak bilinirler. Yumurtlamak için karaya çıkarlar. Mürekkep balığı, kabuklu canlı ve balık avlaya- rak beslenirler. Ömürleri 30-35 yıl arasında değişmekte- dir. On yedi çeşidinin olduğu bilinmektedir. Güney Kutup penguenleri 40°C olan vücut ısılarıyla -40°C'lik Antarktika soğuğuna uyum sağlarlar. Vücutlarındaki tüy, yağ, bol be- sinlerden elde ettikleri enerji ve kontrol mekanizmalarıyla 80°C'lik ısı farkına tahammül ederler. Kanatları uzun telek tüylerinden yoksun olup kırılmadığı için uçmaya yaramaz. Buna karşılık yüzmede çok kuvvetli yüzgeç vazifesi gö- rürler. Buzlar üzerine sıçrayabilir ve çok iyi kayabilirler. Penguenler, günde ortalama 140 defa suya dalarlar. Bunun ancak yüzde onunda av yakalayabilirler. Tüy dip- B leri deriye yakın kısımda ısıya karşı yalıtkan bir iç tabaka meydana getirerek vücudu soğuktan emniyetle korur. Ku- luçka dönemlerinde bazı türler, dört aya yakın bir zaman açlığa dayanabilir. Bu süre boyunca ağırlıkları yarı yarıya düşmektedir. Penguenler, insandan kaçmadıkları için yağlarından istifade etmek isteyen kimseler tarafından çok miktarda avlanarak tüketilmektedir. Çıkarılan kanun- larla nesilleri korunmaya çalışılmaktadır. Dünyanın birçok hayvanat bahçesine de uyum sağladıkları görülmektedir. 14 B DENEME-1 35. Bu parçadan penguenlerle ilgili aşağıdakilerin hangi- sine ulaşılabilir? A Kuş türü olup olmadığı tartışılan bu canlıların kanal- Jarının özellikleri nedeniyle uçamadıklarına Sıcaklık farklarına dayanıklı olduklarından yalnızca bir bölgede yaşamadıklarına Türleri arasında en önemli ve değerlisinin "imparator penguen" olduğuna Uzun süre açlığa dayanabildikleri için uzun yolculuk- lar yaptıklarına E) Türlerinin devamı için yumurtaları bekleyen penguen- lerin güçlü olanlardan seçildiğine Diger Saysage Gegeng B

1 t eis Yayınları 18. Yazınsal yapıtların içerdiği güzellik ve gerçeklik, onların ömürlerinin göreliliğini değiştirmiyor. Yapıtlar, yazarlarıy- la birlikte gömülmüyor kuşkusuz ama büyük çoğunluğu en canlı, en gözde yaşamını yazarının yaşadığı dönem- de sürdürüyor. Yazarlarından sonra yaşayanlara gelince onlar hem çok küçük bir azınlık oluşturuyorlar hem de yaşamlarının ne zaman sona ereceği kestirilemiyor, bu sebeple de değerlendirmeye ve baskılarına el gitmiyor. Gerçekten de ---- Bu parçanın sonuna düşüncenin akışına göre aşağı- dakilerden hangisi getirilmelidir? A) yapıtlarının sonraki kuşaklara aktarılacak olması, ölümlü varlıklar olan yazarlar adına sevinilecek bir durumdur B) yayınevlerinin yayımladığı yapıtlara ve eleştirmenlerin ele aldığı yazarlara baktığımızda en büyük yeri yeni yapıtların tuttuğunu görüyoruz bir uygarlığın temel değerlerini içeren yapıtlar, toplu- mun kültürel varlığının temelini oluşturuyor ROTIC D) bazı yüzyıllardan diğer yüzyıllara göre daha çok sayı- 2 da yazarın eserlerinin günümüzde ilgi görüyor olma- sı, bu sanatçıların yaşadıkları dönemlerin toplumsal olayları ile ilgilidir sinon LE 16. yüzyıldan, 19. yüzyıla göre daha çok sanatçının adının biliniyor olması şaşırtıcı bir durumdur

Reşat Nuri, konuşulan Türkçeyi roman ve hikâye dili hâline getirmiş ve bu özelliği ile bütün çağdaşlarının takdirini kazan- mıştır. Yalın dili, mizah dergilerindeki yazılarında keskinleşen ironik ifadesi, seçtiği konular, canlandırdığı tipler, özgün anla- tim tekniğiyle her seviyeden okuyucunun kendisinde bir şeyler bulduğu ve vazgeçemediği bir yazar olmuştur. Anadolu'daki gezilerinden hareketle derlediği Anadolu Notları, onun dene- meci yanını da ortaya koyan önemli bir eseridir. Bu kitaptaki nice parça, okuyucuyu gerçeğin birçok köşesiyle karşılaştırır. Romanlarında canlandırdığı kişilerini asla feda etmekten ya- na olmaması, onun bu insanları değişik cepheleriyle tanımış olmasından kaynaklanır. 2. Bu parçada, Reşat Nuri'nin hangi özelliğine değinilme- miştir? A) Anadolu'ya dair izlenimlerini kitaplaştırdığına B) Realist bir yazar olduğuna e C) Yer yer başvurduğu alaycı üslubuna D) Anadolu'daki olumsuz insan tiplerine de yer verdiğine E) Herkesin kolayca anlayabildiği bir dilinin ve anlatımının ol- duğuna

2 B 27. (I) Bunların arasında Türk mutfağı, Osmanlı toplumu gi- bi bileşik bir yapı gösterir. (II) Bu üç mutfak üç ayrı ta- rihi ve kültürü temsil eder ayrıca. (III) Üçünün de ortak denilebilecek yanı, incelmiş bir aristokrasinin damgası- ni taşımakla birlikte, aslında güçlü bir halk geleneği üze- rine oturmuş olmalarıdır. (IV) Klasik bir yargıdır: Dünya- da üç ana mutfağın Çin, Fransız ve Türk mutfakları oldu- ğu söylenir. (V) Kebapları, zeytinyağlıları, balıkları, ha- mur işleriyle Osmanlı uygarlığını oluşturan bütün halkla- rin payı vardır bu mutfakta. Bu parçayla ilgili olarak Parçada anlam bütünlüğünün sağlanması için ilk cümleyle IV. cümlenin yerleri birbiriyle değiştirilme- lidir. H. Karşılaştırmadan yararlanmıştır. III. Çin, Fransız ve Türk mutfaklarının halk geleneği üze- rinde geliştiği düşüncesi metnin asıl iletisidir IV. Son cümle, dil ve düşünce akışını bozduğu için metinden çıkarılmalıdır. V. Yazar terimlerle yüklü bilimsel bir dil kullanmıştı. numaralanmış yargılardan hangileri yanlıştır? A) Lve T B) ve III C) Il ve V D) III ve IV E) IV ve V