Tanzimat Dönemi'nde Roman Soruları

LIMI 17. Tanzimat yazarları içerisinde onun sosyal konulara duyarlılığı, diğer romancılara göre daha baskın olarak hissedilmektedir. Onun bu çabalarındaki temel hedefi, Türk halkında çağdaş medeniyete uymayan düşünüş ve yaşayış tarzını değiştirmektir. Bunun içindir ki hikâye ve romanlarında dikkatini en çok topladığı noktalar; "batıl inanışları ve zararlı âdetleri tenkit”, okuyucuya "Batı'nın pozitif dünya görüşü hakkında bilgi vermek" ve "Batı kültürünün ilk bilgilerini aktarmak"tır. Ayrıca ferdî ve sosyal ahlak, sosyal adalet, kişi hürriyeti, kadın-erkek arasındaki eşitsizlik, kadının okuma ve çalışma hakkı gibi konuların ilk işlenişine de onun romanlarında rastlarız. Bu parçada söz edilen yazar aşağıdakilerden hangisidir? A Namık Kemal B) Ahmet Mithat Efendi C) Şemsettin Sami D) Recaizade Mahmut Ekrem E) Mizancı Murat

E) SINAV 16 16. Talat Bey'in zihni daima maşukasıyla meşgul olduğundan Şerife Kadın'dan bu sözü işittiği gibi bu kızın maşukası olacağını memul ederek ve yüzünde bin renkler peyda olarak, sesi titreyerek şöyle dedi: - - Bu kızın evi nerededir?.. Kimin kızıdır? - Laleli'ye yakın bir tütüncünün kızıdır. İsmi Fitnat Hanım ve pederinin ismi Hacı Mustafa'dır. Belki tanırsın? Talat Bey'in bu sözü işittikte ne hâle gelmiş olacağı teemmül olunsun. Biçare kendini bütün bütün kaybeder. Bu parçayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Diyalog vardır. B) Romantizm akımının tesirindedir. C) Tanzimat Dönemi'nin dil anlayışına örnek gösterilebilir. D) Hâkim bakış açısından yararlanılmıştır. E) Sami Paşazade Sezai'nin romanından alınmıştır. -2_AYT-1212 6

CAP Aşağıda verilen beyitlerin hangisi ayraç içinde ve- rilen ifadeyi örneklemez? A) Götür ey nefs hevâ vü hevesin âlemden Herze herze taleb-i rifat-i câh etme dahi (geçici heveslere kapılmamak) B) Yüzüne karşu olan medh degüldür zemmdür Bilmiş ol öyledür ey sâhîb-i devlet tahkik (kişiyi yüzüne övmemek) C) Bugünüm yârına kalsın diyene âkil deme Akil oldur kim komaz dünyâda bir nân erteye (işi zamanında yapmak) D) Ani ad altında ölmek devlet-i sermed durur Atam, anam ölmez oğul ister isen addır (geçmişe sadakat) E) Fırsat düşerse hâlüni ‘arz itmege gönül Tafsilden sakın sözüni ihtisara çek (sözü uzatmamak)

Ed-Sos-1 13. Aşağıdakilerden hangisi Tevfik Fikret'le ilgili olarak yanlıştır? A1895'te Servetifunun dergisinin başyazarı ol- muştur. B) Arkadaşları Halit Ziya ve Cenap Şahabettin'le birlikte 'Edebiyatıcedide" adı da verilen edebi- yat topluluğunu kurmuşlardır. C) Şiirlerinde eski nazım biçimlerinin hiçbirini kul- lanmamış, serbest müstezat, sone ve terza- rima biçimlerini kullanmıştır. D) "Sanat için sanat" görüşüne ve parnasizm akı- minin ilkelerine sonuna kadar bağlı kalmıştır. E) Şiirlerinin konusuna uygun düşecek değişik aruz kalıpları araştırmış ve aruzu Türkçeye ba- şarıyla uygulamıştır. 15

D) E) Nabizade Nazım - Zehra 15. Aşağıdakilerin hangisinde bilgi yanlışı yapılmıştır? Tevfik Fikret, "Doksan Beşe Doğru" şiirinde Meşrutiyet sonrasında İttihat ve Terakki'nin Meclis-i Mebusani kapatmasına gösterdiği tepkiyi, hicviye niteliğinde- ki "Han-ı Yağma"da dönemin sosyal eleştirisi olarak dile getirmiştir. B) Cenap Şahabettin'in, sembolistlerin etkisiyle "saat-i semenfam, lerzeş-i rûşen, berf-i zerrin" gibi yabancı sözcüklerle oluşturulmuş ve daha önce kullanılma- mış değişik tamlamaları kullanması, edebiyat çev- relerince eleştirilmesine neden olmuştur. C) Ahmet Haşim, "Piyale" adlı şiir kitabına "Şiir Hak- kında Bazı Mülahazalar" başlığıyla ön söz yazmış- tır. Sanatçının bir çeşit poetikası sayılan bu yazıda sanatçı, şiir anlayışını "halis şiir/saf şiir" sözleriyle ifade etmiştir. D) Halit Ziya, realizm ve natüralizmi benimsemiş; Balzac, Stendhal, Flaubert, Zola gibi Fransız sanatçılardan etkilenmiş; Türk romanında yeni bir çığır açmıştır. E) Mehmet Rauf, "Halas" adlı romanında Servetifünun- cuların karşılaştıkları güçlükleri, kendilerine yapılan ölçüsüz eleştirileri başkahraman Nihat'ın gözünden anlatmıştır. 4

1. Aşağıdaki ifadeleri DOĞRU/YANLIŞ durumlarına göre inceleyiniz. (1x 10=10) a) Tanzimat Edebiyatı Şinasi ile Âgâh Efendi'nin Tasvir-i Efkâr gazetesini çıkarmaları ile başlar. Namık Kemâl La Fontaine'den fabllar tercüme etmiştir. b) c) d) Ziya Paşa "Harabat" adlı eserinde Batı dünyası ile ilgili görüşlerini dile getirmiştir. 1. dönem Tanzimat sanatçıları romantizm akımının etkisiyle tesadüflere çok yer vermiştir. Osmanlıcılık, milliyetçilik akımının Osmanlı Devleti üzerindeki yıkıcı etkilerine karşı ortaya atılmış bir fikir akımıdır. e) f) (...….…….….....…….) kalmıştır.(..............) Türkçülük akımı Milli Mücadele'nin kazanılması ve Cumhuriyet'in örgütlenmesinde rol oynamıştır. Mehmet Emin Yurdakul aruz ölçüsü kullanmış, dil zevki bakımından ise Fecr-i Âti topluluğuna bağlı h) Fecr-i Ati'den ayrılan sanatçıların bir kısmı Milli Edebiyat'a katılmış bir kısmı da BAĞIMSIZ Türkçülük akımını sistemleştiren ve eserlerinde işleyen sanatçı Ömer Seyfettin'dir. Ateşten Gömlek isimli eserin sahibi Halide Nusret Zorlutuna'dır. kalmıştır. (. i) ...) ************ ********

erek lar- tiği eri al- lü- er, il, N in it Öğretici Mez 4. 7 (1) Serve daha ço cevap v rica ken (1) Servetifünuncular, çok sayıda tenkit yazıları kaleme almıştır. (II) Kendilerinden sonra bir beyanname ile ortaya çıkan Fec- riâticilerin tenkitlerine en çok karşı çıkan Mehmet Rauf olmuştur. (III) Servetifünun- culara sonradan katılan Halit Ziya, gaze- telerde çıkan tenkitlerini Cumhuriyet'ten sonra "Kırk Yıl" adlı kitapta toplamıştır. (IV) Cenap Şahabettin ve Süleyman Nazif, özellikle Osmanlıcayı ve aruz ölçüsünü sa- vunmak için birçok tartışmaya karışmıştır. (V) Hüseyin Cahit Yalçın'ın da tek başına çıkardığı Fikir Hareketleri dergisinde bir- çok tenkit yazısı yayımlamıştır. için de (III) Bu de yayı nap Şa edebî t mi, Se lara ay salmışt Numar lıştır? Numaralanmış bilgilerden hangisi yan- A) I lıştır? A) I B) II D) IV E) V 5. Aşağıdaki eserlerden hangisi Cenap Şahabettin'in öğretici metinlerinden biri değildir?

17. Tanzimat Edebiyatı'nın Şinasi'den sonra ikinci adamı- dır. Mücadele ve toplumu etkileme açısından birinci sırada olduğu söylenebilir. "Toplum için sanat" görü- şünü savunur. Yazdığı bütün eserlerde toplum için bir fayda gözetmiştir. Tanzimat Dönemi sanatçıları içinde özellikle birçok türde eser kaleme alan önemli sanat- çılardan biridir. Tanzimat'ın bu üretken kalemi o döne- min hemen hemen her türünde eserler kaleme almış ve her türlü konuyla ilgili görüşlerini açıklamaktan da çekinmemiştir. Her ne kadar her türde önemli eserler (16) oluştursa da sanat açısından güçlü, değerli, derinliği olan ürünler ortaya koyamamıştır. Bunun en önemli nedeni onun sanata bakış açısıdır. Çünkü o, sanatı fikirlerini yaymak için bir amaç olarak görmüş ve eser- lerini de bu amaçla oluşturmuştur. Başka bir deyişle yazar, çeşitli alanlarda vermiş olduğu sayıca zengin eserlerinin sanat gücüyle değil bu eserlerin ülke sat- hinda ve ulus yüreğinde oluşturduğu olumlu ve kutsal etkiler sayesinde yaşamaktadır ve yaşayacaktır. Leth Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir? olyed and states 01.01 A) Recaizade Mahmut Ekrem mula meb id nobsinio SIGN Sumüso ABU B) Ziya Paşa uneb vid nebando C) Namık Kemal man nöpülhöb us DAhmet Mithat Efendi E) Muallim Naci jotene) isme (A Ameo ns1260 (0 itibariyle İstanbul pr

1. Şafak sökerken o yalnız, bir eski tekneciğim S Düğümlü, ekli, çürük ipleriyle uğraşarak IS İlerliyordu; deniz aynı şiddetiyle şırak Şırak döğüp eziyor köhne teknenin şişkin Siyah kaburgasını... Âh açlık, âh ümid Tevfik Fikret'e ait bu dizeler Servetifünun'a ait aşağı- daki özelliklerden hangisini örneklendirir? A) Serbest müstezat nazım biçimini çok sık kullanmış- lardır. B) Dil oldukça ağırdır, yabancı sözcük ve tamlamalarla yüklüdür. C) Kimi şiirlerde hece ölçüsü kullanılmıştır. D Cümlenin bir beyitte tamamlanması kuralını kırmışlar- dir, nazmı nesre yaklaştırmışlardır. E) Kendilerine özgü, hiç duyulmamış tamlamalar geliş- tirmişlerdir.

B. I. Olay kahramanları genellikle seçkin kişilerdir. II. Realizm ve natüralizm akımlarının etkisi görülür. III. Olaylar, genellikle İstanbul'da geçer. IV. Yazarlar, eserlerine kişiliklerini yansıtmazlar. V. Betimlemeler, ruhsal çözümlemede kullanılmıştır. Aşağıdaki eserlerden hangisi, yukarıda özellikleri veri- len dönem yazarlarından birine ait değildir? A) Nadide B) Bir Ölünün Defteri C) Halas D) Paris'te Bir Türk E) Sefile

15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) Bazı şiirlerinde "Zahir" takma adını kullanan Cenap Şahabettin, 1896-1908 yılları arasında yazdığı şiirleri, Fânî Teselliler ve Temâsil adlı eserlerinde toplamıştır. B) Cumhuriyet'ten sonra da eser vermeyi sürdüren Ali Ekrem Bolayır, Ordunun Defteri ve Ana Vatan'da or- duyu öven, millî duyguları işleyen şiirlere yer vermiş- tir. C) Hüseyin Suat, Edebiyaticedide'nin anlayışına uygun şiirlerini ilk kitabı olan Lâne-i Melâl'de toplamıştır. D) "İbrahim Cehdi" takma adını kullanan Süleyman Na- zif, 1908'e kadar Edebiyatıcedide'nin bireyci sanat anlayışını benimser, aşk ve tabiat temini işleyen ve bi- reysel ızdırapları dile getiren şiirler kaleme alır. E) Bir hüzün ve melâl şairi olan Hüseyin Sîret'in ilk eşi Berrin Hanım'ın ölümü üzerine yazdığı Ölümünden Sonra adlı şiiri zamanında çok beğenilmiştir.

● Sanatlı, süslü ve ağır bir dil kullanılmıştır. ● Karamsarlık, umutsuzluk ve bunalım egemendir. ● Batıdan gelen yeni nazım biçimlerini ilk kez kullan- makla beraber aruz ölçüsüne devam etmişlerdir. ● Nazmı nesre yaklaştırmış, biçim ve şekil kusursuz- luğunu aramışlardır. Bazı özellikleri verilen edebi dönem veya topluluk aşağıdakilerden hangisidir? A) Servetifünun B) Divan Edebiyatı e) II. Yeniciler DTanzimat E) Fecriati

13. Çiğnendi, yeter, varlığımız cehi ile kahre Doğrandı, mübarek vatanın bağrı sebepsiz Birlikte bugün bulmalıyız derdine çare Can kardeşi, kan kardeşi, şan kardeşiyiz biz Bu dizeler dil ve içerik özellikleri bakımından dikkate alındığında aşağıdaki sanatçılardan hangisine ait ol- duğu söylenebilir? A) Cenap Şahabettin B Tevfik Fikret C) Ahmet Haşim D) Abdülhak Hamit Tarhan E) Yahya Kemal

ik t 1 i leux tomA (3 nistry UcDon Bes 6. Şiirin biricik gayesinin güzel şekiller kurmak olduğuna kanaat getirdim. Bu bakımdan şiirimde hayallerin ve duyguların bir gökkuşağını okurlarıma sunma çabası içinde oldum. Şiirin tek iletisinin kendisi olduğu düşüncesinden ayrılmadığımı söyleyebilirim. Nitelikli bir şiir ortaya koymak içinse dili ve ahenk unsurlarını ustalıkla kullanma çabası içinde oldum. Az sayıda şiir yazmamın esas nedeni de budur. eligieb nov Bu parçadaki görüşler, aşağıdaki şairlerden hangisinin edebiyat anlayışıyla örtüşmektedir? A) Ahmet Haşim >emüxaX #7 qbool (A B) Ahmet Arif envio pine ein3 (8 C) Süreyya Berfe yoansso his illsH (O D) Rifat Ilgazdi Tanpınarledilme sile Aus ( E) Oktay Rifat Horozcu osho svi luauY (3 17

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 7. 1. Saat-1 semenfam (yasemin renkli saatler), gülbün-i müş- kini havatır (hatıraların mis kokulu gül fidanı) gibi o güne dek benzeri görülmeyen ifade biçimleri geliştirdiler. II. Kirilgan duyarlılıklarını belirtmek için, aşırı heyecan ifade eden ki, ve, evet gibi edatlarla ah, of, ey gibi ünlemleri sıklıkla kullandılar. III. Şiirle düzyazı arasında bir tür sayılan mensur şiirin doğu- şunu hazırladılar. IV. Serbest şiiri büyük bir başarı ile uyguladılar. V. Dönemin baskısı ve Fransız edebiyatının etkisi ile "toplum için sanat" ilkesine bağlandilar. Numaralanmış cümlelerden hangileri Servetifünun ede- biyatı ile ilişkili değildir? A) I ve Il B) II ve III CYll ve IV Ill ve V ve V 8. Şu güzer-gâha kıl nazar; Her belâ anda muntazar! Gün batarken garib garib, Kimseler yoğ iken şu sahrâda, Kim şu mahlûk-ı dil-firib, Kim unutmuş anı bu enhâda? Niçin ağlar hazin hazin, Ne temennâsı var bu dünyada? Acaba kim su názeni 10.

AYT/ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 14. Ne zaman zerd-i muhtazır eylül Etse giryân bulutlarıyla hulûl Ağlatır yadımı bu şiir-i melûl Ben bu teşbih-i zârı pek severim (Ne zaman bu can çekişen, sararıp solmuş eylül, ağlayan bulutlarıyla ortaya çıksa bu hastalıklı şiir, hatıralarımı ağla- tır; ben bu inleyen şeyleri çok severim.) Bu dizelerden yola çıkarak Servetifünun şiiriyle ilgili aşağıdakilerin hangisine varılamaz? A) Bireysel konular işlenir. B) Ahenk unsurları önemlidir. C) Düşünceye önem veren şiir amaçlanır. D) Tasvirci bir şiir anlayışı vardır. E) İmgesel bir söyleyiş söz konusudur. 16