Türk Edebiyatında Romanın Tarihî Gelişimi Soruları

Ben onların ülkelerini ve bozkırlarını inceledim; Türk, Türkmen, Oğuz, Çigil, Yağma ve Kırgızla- fin lehçelerini ve kafiyelerini öğrendim. Zaten ben onların, dilde en doğruyu bilenlerinden, an- latımda en açık olanlarından, akılca en yetkin- lerinden, soyca en köklülerinden, mızrakta en iyi atıcılarındanım. Böylece her boyun dili ben- de en mükemmel şeklini buldu. Sonra bu kita- bi en iyi şekilde düzenleyerek yazdım. Yüce Al- lah'ın yardımına sığınıp kitabımı ortaya koydum. Sonsuza kadar anılsın ve ebedî bir hazine olsun diye. Kitabı sözlük harfleri sırasına göre düzenle- dim. Zorlukları yumuşasın, derinlikleri ve en dip- teki noktaları açıklansın diye hikmetler, atasöz- leri, şiirler ve nesirlerle süsledim. Her söz yerli yerine otursun, yanlış olanlar bilinsin, kelimele- ri arayanlar konuldukları yerde onları bulsunlar, isteyenler belirlendikleri yerde onları görsünler diye yıllarca eziyet çektim. Bu sözleri söyleyen yazar ve sözünü ettiği eseri aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) Yusuf Has Hacip, Kutadgu Bilig B) Edip Ahmet Yükneki, Atabetü'l-Hakayık Kaşgarlı Mahmut, Divanu Lugati't-Türk D Hoca Ahmet Yesevi, Divan-ı Hikmet E Ali Şir Nevai, Muhakemetü'l-Lügateyn Diğer sayfaya geçiniz.

15. Aşağıdaki sanatçı-edebiyat akımı eşleştirmelerinden han- gisi yanlıştır? A) Tevfik Fikret parnasizm B) Ahmet Hasim - sembolizm C) Namık Kemal - romantizm D) Nabizade Nazım - natüralizm E Mehmet Emin Yurdakul - sürrealizm milli

NISE 16. Namık Kemal'in yazdığı ve sonraki nesiller için de bir manifesto niteliğinde olan ---- adlı şiir, gerek söyleyiş biçimi gerekse insan merkezli savunduğu yeni fikirler açısından Osmanlı modernleşmesinin edebi metin üzerinden takibini mümkün kılar. Bu şiirle adalet, eşitlik ve özgürlük gibi kavramların tartışılması zorunlu hâle gelmiştir. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Hürriyet Kasidesi B) Zafername C) Vatan yahut Silistre D) Makber E) Tahrib-i Harabat

Tâli' oldi neyyir-i ikbâl ü devlet subh-dem Şu'le saldı âleme necm-i hidâyet subh-dem Kâ'inâtı kıldı mir'ât-ı cemâl-i şâhdan Gark-i envâr-ı hidâyet Rabb-ı izzet subh-dem Bu dizelerle ilgili olarak I. Nazmın nesre yaklaştırıldığı görülmektedir. X II. Dili sadeleştirme çabasının sonuç vermediği tad görülmektedir. Line III. Söyleyiş olarak halk şiirine yakındır. X IV. Tanzimat II. Dönem şiirinden alınmıştır. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız 2 B) Yalnız IV D) II ve HI 7. (E) Il ve IV) C) I ve III

A A A 16. Yazar, bu eserinde Karagöz ve orta oyunundaki yanlış anlamalara dayanan, oldukça basit vakalı bir konuyu ele alır. Eserin konusu "görmeden evlenme" üzerine kurulmuştur. Görücü usulüyle evlenmenin yanlışlığı, komedi unsurlarıyla yansıtılmıştır. Bu yönüyle eser, bir "töre komedisi" olarak da kabul edilir. Eserde görücü usulüyle evlenmenin yanlışlığına dikkat çekilerek halk eğitilmeye çalışılmıştır. Müştak Bey, Kumru Hanım, Hikmet, Ziba Dudu gibi kişilerin yer aldığı eserin dikkat çeken bir özelliği de kişilerin, doğal bir dille konuşmasıdır. Aşağıdakilerden hangisi bu parçada tanıtılan eserin bir özelliği değildir? Sahnelenen ilk tiyatro eseridir B) Tanzimat Dönemi ürünüdür. C) Şinasi tarafından kaleme alınmıştır. D) Tercüman-ı Ahvâl gazetesinde yayımlanmıştır. E) Batılı anlamda yazılmış ilk tiyatro örneğidir. 2

23. Nesneli aramalıyız, kişisel olmayana yönelmeliyiz. Bu duygusuzluk anlamına gelmez. Lirizmi artık bir yana bırakalım. Şiir, bireysel bir destanda kanatlanamaz. Bilge bir kuşaktanız. Çağın aydınlık yoluna girmek için geçmişe yönelmeliyiz, geçmişten günümüze gelmeliyiz. Şiirde kalıcılığı görsel sanatlardan alınmış kimi ögelerle sağlamalıyız. Örneğin kalem fırça, mürekkep boya, sözlük ise bir ressamın paleti işlevini görmeli. Bu parçada dile getirilen düsünceler aşağıdaki edebî akımlardan hangisi ile ilişkilendirilebilir? A) Romantizm B) Parnasizm C) Sürrealizm D+Egzistansiyalizm™™ E) Sembolizm em

i L G 1 5 A 7 13. Canan - Felatun Bey'le Rakım Efendi Dilaşup - İntibah Dilber - Sergüzeşt Sırrıcemal - Zehra Yukarıdaki roman kahramanlarının ortak özelliği ne- dir? 44) Karakter değil tip olmaları B) Tanzimat'ın I. Dönem'inde oluşturulmaları C) Esir (köld) kahramanlar olmaları D) Tamamının da tek yönlü işlenmeleri E) Yanlış Batılılaşmanın örneği olmaları

Londra'da çıkan Hürriyet gazetesi, yenilikçi Os- manlı aydınlarının yazılarının çıktığı önemli bir yayın organıydı. Ziya Paşa, bu gazetede "Şiir ve İnşa" makalesini yayımlamış ve bu makalede sade halk Türkçesini ve halk şiirini savunmuştu. Ancak aynı Ziya Paşa, Türk edebiyatının ilk an- tolojisi olan Harabat'ın ön sözünde halk şiirini çok zevksiz bulur hatta eşek anırmasına benzetirken divan şiirini över. Bu yönüyle devrinin tipik bir ör- neği olan Ziya Paşa'nın bu tavrına kişisel ilişkilerin sebep olduğu da vurgulanır. Bu parçada sözü edilen sanatçının kişiliğini belirtmede, 1. İkilem içinde olma II. İstikrarlı olma III. Septik (şüpheci) olma IV. Kararsız olma V. Nesnel düşünememe özelliklerinden hangileri kullanılamaz? A) I. ve III. B) II. ve III. C) II. ve V. D) III. ve IV. E) IV. ve V. Sarmal Paragraf Soru Bankası

15. Cumhuriyet Dönemi'nin ilk topluluğu Yedi Meşale- 1 cilerdir. Muammer Lütfi, Kenan Hulusi Koray, Sabri Esat Siyavuşgil, Cevdet Kudret Solok, Yaşar Nabi || Nayır, Vasfi Mahir Kocatürk, Ziya Osman Saba'dan oluşan Yedi Meşaleciler, Beş Hececiler'i gerçekçi likten uzak sanat anlayışı yapmakla suçlarlar, yeni- likten yana olmayı savunurlar ancak büyük bir yeni- lik yapamazlar, "Sanat toplum içindir." anlayışına IV bağlıdırlar. Sanatçıların geleneksel temalar yerine, V yeni temalar işlemesi gerektiği üzerinde dururlar ve Yedi Meşaleciler hece ölçüsünü kullanmışlardır. Bu parçada numaralanmış yerlerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) I B) II C) III E) V 30 final yayınları

1. Tanzimat sanatçısı Abdülhak Hamit Tarhan, "Sultanü'ş Şuara" 1 || olarak tanınır. Sahra adlı eserinde pastoral nitelikteki şiirle ||| ri vardır. Makber adlı şiiri önemli bir ağıttır. Finten ise sanat- IV V çının başarılı bir tiyatro yapıtıdır. Bu parçadaki altı çizili bölümlerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? A) I B) IL CLIII D) V E) V

6. Ziya Paşa'nın ağırlıklı olarak çocukluk hatıralarına ve çocuk eğitimine yer veren bir eseri olup Jean Jacques Rousseau'nun İtiraflar adlı eserinin etkisiyle yazılmış- tır. Eserin bazı bölümleri Ebuzziya Tevfik'in Nümune-i Edebiyyat-ı Osmaniye adlı eserinde yer almaktadır. Fakat eserin kendisi müsvedde hâlinde bazı şahıslara intikal ettiği bilinmekle beraber günümüze kadar elde edilememiştir. Bu parçada Ziya Paşa'nın sözü edilen yapıtı aşağı- dakilerden hangisidir? cled s A Defteri Amat B) Zafername C) Harabat joivoimais sbelmúa D) Ruya E) Eş'ar-ı Ziya les Millenes

e cevap- deve tüyü" rengin ton kelimenin i önemin- n yerine at da, "kar"in olayısıyla, an kar, toz kar, üstü alıp hâlin- kelimeler duygu ve arı yerlere an içinde ve işleyiş ye uğra- angisine açlarına, oplumla- arından- coğraf- smasina kültürü inilmer la oldu- a aldığına killerde 39-40. soruları aşağıdaki parçaya göre cevap- layınız. Toprağın dış kuvvetler adı verilen, sel suları, akarsular ya da birikintiler ile sürüklenerek taşınması adını alan erozyon, kısaca toprağın aşınması olarak da tanımla- nabilir. Bir bakıma yeryüzü yüzeyinin taşınması ve dış kuvvetlerce aşınması durumudur. En basit izahı ile top- rağın bilhassa rüzgâr ve su gibi doğal dış etkenlerce hasarlara neden olmasıdır. Çevrede meydana gelen bu olay, çeşitleri farklılık göstermekle beraber temel olarak doğal erozyon şeklinde ortaya çıkar. Diğer türüne oranla doğal erozyon daha az zarar verir. Bu nedenle doğal erozyonun meydana gelmesi toprak açısından çok bü- yük bir sorun teşkil etmemektedir. Çölleşme, kuraklık, verimsizlik ve toprak kaybına neden olan erozyon, insan faktör ile ortaya çıkarsa ciddi sorunlara yol açmaktadır. 39 Bu parçadan hareketle erozyonla ilgili aşağıdakiler- den hangisi söylenebilir? A) Yeryüzünün her yerinde gerçekleşme ihtimali vardır. B) Bilinçsizce yapılan tarımdan dolayı etkisi artmakta- dır. C) Dış kuvvetlerin etkisiyle, toprağın yerinden sürüklen- mesiyle oluşur. D) Oluşumunda dış kuvvetlerin etkisi daha büyüktür. E Çölleşmenin olduğu yerlerde daha fazla gerçekleş- mektedir. Bu parçada, 1. Erozyonun oluşumunda neler etkilidir? - Doğal oluşumlu erozyonlar daha çok nerelerde gö- rülmektedir? Erozyon sonrasında toprakta hangi sorunlar oluşur? IV. Erozyon hangi topraklar üzerinde daha çok etkilidir? sorularından hangilerine cevap yoktur? A) I ve II ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV P.

16. Tanzimat'ın ikinci kuşağı olarak bilinen Hamit / Ekrem / Sezai Mektebinin bir devamı niteliğindeki Servetifünun Dönemi ve Fecriati topluluğu gibi edebî hareketler; Tanzimat'la başlayan yenileşme ilgisinin hâlâ mecrasını bulamamış arayışları sayılmalıdır. Aşağıdaki yapıtlardan hangileri "Hamit / Ekrem / Sezai Mektebinin" ürünlerinden biri değildir? A) Küçük Şeyler YIS nesmeinalei B) Zemzeme Rübab-ı Şikeste D) Makber E) Duhter-i Hindu

14. Türk tiyatrosunun gelişimine önemli katkısı bulunan tiyatro kurup bazı oyunlarda rol alan ----; başta Cimri olmak üzere Molière'in hemen hemen bütün eserlerini Türkçeye aktarmıştır. Tanzimat Dönemi'nin önemli kül adamlarından biri olan yazar, kendine has yöntemlerle tiyatro çevirileri ve uyarlamaları yapmıştır. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Recaizade Mahmut Ekrem B) Ahmet Mithat Efendi C) Namık Kemal Ahmet Vefik Paşa E) Direktör Ali Bey

A 14. Tanzimat sanatçılarıyla ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Abdülhak Hamit Tarhan Tanzimat şiirinde ilk köklü değişikliği yapan ve kalıpları yıkan kişi olarak anılmış; şiirlerinde ölüm, aşk, arayış, metafizik gibi konulara ağırlık vermiştir. B) İlk yerli roman yazarı olan Şemsettin Sami edebî kişiliğinden çok dilci kişiliğiyle ön plana çıkmış, Türkçenin ilk modern sözlüğü kabul edilen Şecere-i Türki'yi kaleme almıştır. C) Gazetecilik yönüyle tanınan Ali Suavi, Abdülhamit idaresine muhalif bir duruş sergilemiş; Muhbir adıyla çıkardığı gazetesinde bu yolda yazılar yayımlamıştır. D) Tezlí roman olan Zehra'yı kaleme alan Nabizade Nazım şiiri de denemiş ve bu denemelerini Heves Ettim adıyla kitaplaştırmıştır. E) Toplumsal fayda kaygısıyla şiir hariç birçok türde eser veren Ahmet Mithat Efendi'nin Bedir, Devir ve Tercüman-ı Hakikat adıyla çıkardığı gazeteleri de vardır. 16.

25. Aşağıdaki tabloyu Tanzimat, Servet-i Fünun, Milli edebiyat dönemlerindeki roman türü bakımından karşılaştırınız. Tanzimat Dönemi Milli Edebiyat Dönemi Serveti Fünun Dönemi Dil Tema Roman Mekanı Edebi Akım Sanat Anlayışı