Divan Şiiri Özellikleri Soruları

5. I. Gazel II. Kaside III. Mesnevi IV. Müstezat V. Kita Divan şiiri nazım biçimlerinden bazılarını yukarıdaki gibi sıralayan öğretmen, bunlardan biriyle ilgili şu bilgileri vermiştir: Divan şiirinde olay ağırlıklı konuların işlendiği nazım şeklidir. Olay örgüsüne sahip olması bakımından hikâye ve romana benzer. Beyit nazım birimiyle yazılan, beyit sınırlaması olmayan bu nazım şekli, Iran edebiyatından Türk edebiyatına geçmiştir. Buna göre öğretmen, numaralanmış nazım şekillerinden hangisinin açıklamasını yapmıştır? A) I B) II C) III D) IV E) V 7.

den du- 11. Divan şairi Nedim ile ilgili olan aşağıdaki cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır? E) Şeyhi A) "Mahallileşme akımı'nın önderi olan şairin halk ede- biyatından da etkilendiği bilinmektedir. BEserlerinde aşk, içki, zevk sefa, hayattan kam alma gibi konuları işlemiştir. 17. yüzyıl şairlerinden olan Nedim, Lale Devri'nin şairi olarak bilinir. Şiirlerinde halkın ağzından alınma deyimlere yer verdiği gibi, halkın konuşma diline de oldukça yak- laşmıştır. Samimi ve içten bir söyleyişi olan şair, şarkılarıyla tanınmıştır. mr Z YAYINLARI 14. E EX2D ki a

11. (1) Divan edebiyatı, tüm klasik edebiyatlar gibi belli kurallara sıkı sıkıya bağlıdır. (II) Öyle ki, şiirin üretiminde olduğu kadar sunumunda da gele- neksel kurallar ve kalıplar asırlarca korunmuştur. (III) Bu nedenle asırlar boyunca şairler özgün bir söyleyişle, kendilerine has bir üsluba sahip olamamışlardır. (IV) Özellikle İran edebiyatındaki örneklerle, önceki dönemlerin ustalarının ortaya koyduğu ürünler şairlerce model alınmıştır. (V) Eski Türk edebiyatında türlerin doğuşu ve geli- şimi de genellikle İran edebiyatındaki örnekleri doğrultusunda biçimlenmiştir. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangi- sinde bir bilgiyanlışı vardır? La BY I qiy E) V 89

dakilerden hangisidir? A) Hoca Dehhani B) Şeyhi Şeyh Galip D) Kadı Burhaneddin E) Ahmedî k Kara Kutu YAYIN KINFORE 13. Divan edebiyatı düzyazısı için aşağıdakilerden hangi- si söylenemez? O SE VAÇoğu eserde yabancı sözcüklerle dolu, ağır bir dil kul- lanılmıştır. BY Konu önemsenmemiş olup söz ve anlam sanatlarına yer verilmiştir. INFORMAL Noktalama işaretleri kullanılmamış olup cümleler fiilim- silerle bağlanmıştır. Uyumlu bir anlatıma ulaşmak için kısa cümlelerle anla- tim sağlanmıştır. Düzyazıya inşa, düzyazı yazarına münşî, düzyazıdan meydana gelen esere de münşeat denmiştir. 16

1. Ey oğul eğer şair olup şiir yazmağa kasdetsen cehdet ki şiirde sözün murabba ola yani ruşen ola, açık ola. Ve sakın ki gamiz söylemeyesin yani örtülü söylemeyesin. Mesela bir şiirde bir sözün ki manası şerhin sen bilesin ve ayruk kişi bilmeye, anın bigi sözü söyleme. Zira şiiri halk içün aydurlar; kendi kendiler içün ayıtmazlar. Pes şiirin manası açık gerektir ki ruşenliği sebebinden ötü- rü kim gerekse rağbet ede. Bu parça aşağıdaki yapıtların hangisinden alınmış olabilir? A) Harname C) İskendername B) Kabusname D) Garibname Gülşenname

Lô 7. Eyleyüp azm-i gazâ sâhib-kırân-ı -(1) - Pâdişâh-ı baht-âver hazret-i Sultân Murâd Kal'a-i Bagdâdı avn-i Hakk ile feth eyledi Evc-i burc-i evliyâya dikdi râyât-ı cihâd Bu hurûf-i hâl-dârıylą.-) tarihini Aldi Bagdâdı bile ol sâye-i rabbü'l-ibâd 4) ₁5. Y Mezâkî'nin Bağdat'ın fethi için düşürdüğü yu- A karıdaki tarih kit'asina göre boş bırakılan yer- R lere sırasıyla aşağıdaki kelimelerden hangileri G getirilmelidir? 1 A) rüzgâr-didüm C) nihâd- söyledim 14 Büstâd -yazdım D) devrân - düşdüm E) dâd-virdüm Y A Y 1 N

11-SOSYAL BILIMLER-1 TESTI Esrârını dil zaman zaman söyler imiş Hengâme-i gamda dâstân söyler imiş Aşk ehli olup da mihnet-i hicrâne Ben sabr ederim diyen yalan söyler imiş 8. Divan şiirinde kendine özgü vezinlerle yazılan, dört mis- ralık tek bentten oluşan bu nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir? A) Gazel D) Kita B) Rubai E) Kaside C) Şarkı 11. 1. Okuyup 11. Kuruyup III. Dağlar IV. Ben b Mâni na narak si aşa A) L

Divan Edebiyatı-Şiir 1. "Gazel" ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Arap edebiyatında doğmuş, önce İran'a sonra da Türk edebiyatına geçmiştir. GÜCLE EDEBİY B) Halk edebiyatında koşma ile aynı içeriğe sahiptir. CUyak düzeni aa - xa - xa- xa - xa şeklindedir. DKörnekleri 11. yüzyılda yazılan Kutadgu Bilig'de yer alır. - 15 beyitten oluşur. LES- hangi eserde yer alır 2. Çeşmum acı yaş ile ağularla kanupdur Cism ise yanupdur Ol ceşm-i siyeh neyleyem efsane sanupdur BİLİNÇSEL Yayınları 4.

BT 34 ağıdaki Karma Test - III 6. Bezm-i gâmında cân u dil yandı yakıldı sâkîyâ Depret elin sür ayağı meclisde yârân teşnedir Yukarıdaki beyitte altı çizili sözdeki edebi sa- nat aşağıdaki altı çizili kelimelerin hangisinde yoktur? BA) Gelirse meclise bir de o şûh-ı hânende Usûlden bir uğurda nice makâm alınır B) Dil zevrâkını lücce-i gâmdan hevâ-yı aşk Elbette bir kenara atar rüzgardır C) Sâkî düşürme ver o mehi bezm-i 'işrete Yok vasla kâbiliyyeti dahi hicâbı var Âşiyân-ı murg-dil zülf-i perişânındadır Kande olsam ey peri gönlüm senin yanındadır E) Minnet Huda'ya dünya-yı devlet fena bulur Bâkî kalur sahife-i âlemde adımız Quaj sir teriye, 8. Ho Ge Ca Ya

(1) Doğumun olduğu yerde ölüm de vardır. (1) Insanoğl yaşamına başladığı andan itibaren, içinde bulunduğu şartları, evreni sorgular ve bunu yaparken ölüm konusung da geniş ölçüde zaman ayırır. (I) Sevilen bir insanı yitirmekten doğan acı, çok zaman dayanılmaz bir ha alır ve ölümü kabullenmek, bu acıya dayanmak kadar zordur. (IV) Sevincin paylaşarak çoğalması gibi acida paylaşarak azalırlüm karşısında kendisini âciz hisseden insan, bu acıyı kaldırabilmek için "Aşk ağlat dert söyletir." misali acısını ifade ederek teselli bulma yoluna gider. Edebiyatta ilk zamanlarda sagularla gelişigüzel ağıtlar yakılsa ve yuğ törenleri düzenlense de sonraları ölüm konusunda daha düzenli manzumeler meydana getirilmiştir. (VII) Divan edebiyatında mersiyeler de bu suretle oluşturulmuştur. 17. i paragraf Bu parça ikiye bölünmek istense ikinci p numaralanmış cümlelerin hangisiyle başlar? Benli saygisin kimliğin ne old benlik arasın kend bui (M ant oir ol E

-Div PE KC ● ● ● Divan Nesri, Temsilcileri, Şiir ve Nesirle Ilgili Kavramlar İskendername: Büyük İskender'in ééferlerini anlatan eserlerdir. Kıssas-1 Enbiya: Peygamberlerin kıssalarını konu edinen eserle- re verilen isimdir. ● e ● Lugaz: Divan edebiyatında şiir biçiminde yazılan bilmecelere de- nir. ● Tazmin: Bir misra veya beytin, başka bir şair tarafından kendi şi- irinde kullanılmasıdır. -que-butbill Mazmun Bazıkavram ve düşüncelerin ifadesinde/Rullanan ve benzetmelerdir. 1. Sex ce Nazire Sailin, manzum bir eserine pilan ve birkaç gün süren şenlikleri betimleyip anlatan kitapachola bakka bir sair tarafından aym yaxin gu Surname: Evlenme, düğün, sünnet gibi halkın da katumawa you denilir. dir Padisanin Pendnâme: Siyer: Peygamberimizin hayatını anlatmak üzere yazılan eserlerin ortak adıdır. Manzum (mesnevi) olarak da yazılabilir. Türk edebiya- tındaki ilk örnek Erzurumlu Kadi Mustafa Darir'in Siretü'n Nebi'sidir. Şehrengiz: 1,4 Velayetnâme: Velilerin (ermişlerin) yaşamlarını anlatan eserlerdir. Divançe: Divanın küçüğüne verilen isimdir. Tehzil (hezl, hezel): Alay ve şaka yollu yazılmış nazirelerdir. Mısra-i Azade: Tek başına anlamı olan ve hiçbir manzumenin parçası olmayan tek dizelere denir. soka Sakinâme: sem-pervante Misra-i Berceste: Yüksek bir anlamı olan ve kolayca ezberlenen, ilgi çekici dizelere denir. Yakanüvis: Osmanlı İmparatorluğu'nda mürsid Su dagitan da ya Seru sarap countcha denichinamaktadır? 2. Wedimas Aşağıdaki açıklamalardan hangisi awas, içinde verilen Shinse, A) Din uğruna yapılan savaşları konu alan eserler (Gazavatname) ETKINE Aşağıd tü't-Taç, anlamda 1) dogru yolu meyhaney! hetken B) Sanatlı bir dille yazılmış düzyazıların ve mektupların bir araya top- landığı eserler (Münşeat) rameyn eserler C) Elçi olarak bir ülkeye gönderilen kişilerin elçilikleri sırasındaki göz- lemlerini dile getirdikleri eserler (Sefaretname) hữ 2. Na rih ZEEI 4. fit 3. E C 5. 1

ir-8 4. Bazı divan şairleri acıları anlatmamıştır; rindane (zevk ve eğlenceye düşkün) bir hayat yaşamış ve bu rindane ha- yat tarzlarını eserlerine yansıtmışlardır. Aşağıdaki divan şairlerinden hangisi rindane şiirle- riyle ön plana çıkmıştır? A) Fuzuli B) Baki D) Ahmedi C) Şeyh Galip E) Ahmet Paşa

2. Dize ortaları uyaklı olan ve dizeleri ortadan ikiye bölüne- bilen gazellere "musammat gazel" adı verilir. Buna göre, aşağıdaki beyitlerin hangisi musammat gazele örnek olabilir? A) Dilde gam var şimdilik lütf eyle gelme ey sürür Olamaz bir hanede mihman mihman üstüne B) Çok da mağrur olma kim meyhâne-i ikbâlde Biz hezârân mest-i mağrurun humârın görmüşüz C) Şâh-ı dîn-perver ki teşrif-i kudûmiyle zemîn Arşa nâz eylerse istignâsı istignâ midir? D) Sevdiğim cânım yolunda hâke yeksân olduğum Îyddir çık nâz ile seyrâna kurbân olduğum E) Şeb-i hicrân yanar cânım döker kan çeşm-i giryânım Uyadır halkı efgânım kara bahtım uyanmaz mı ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü Ölçme, Değerlendirme ●

C. XIII. yüzyılda Aydınlı Visali, aruz veznini kullanarak yabancı 1 11 kelime ve tamamlamaların geçmediği, halk deyişlerinin yer aldığı şiirler yazma yolunu açar. Temelinde sade bir Türkçe ile şiir yazmanın bulunduğu Türki-i Basit akımına XVI. yüzyılda ||| Tatavlalı Mahremi ile Edirneli Nazmi de katılır. IV V Yukarıdaki altı çizili bölümlerin hangisinde bilgi yanlışı vardır? A) I B) II C) III D) IV E) V

13 "Cihanda Türk edebiyatı bayrağını kaldırmak suretiyle Türkleri tek bir millet hâline getirdim. Hiç ordum olmadığı hâlde Çin sınırına ve Tebriz'e kadar bütün Türk ve Türkmen illerini, sırf Divan'ımı göndermek suretiyle fethettim. Gaipten gelen bir ses bana: -Sen kılıçsız olarak ve yalnız kaleminle Türk milletinin kalbini fethedeceksin. Onları tek millet yapacaksın. Türk milleti sana aittir, dedi. Bu sözler aşağıdaki şairlerden hangisine ait olabilir? A) Fuzuli C) Kaşgarlı Mahmut B) Ahmet Yesevi D Ali Şir Nevayi E) Kadı Burhanettin 2. 1. Te y 2 II. III. 1

m 166 14. Gazelleriyle ünlenen 16. yüzyıl divan sairidir. Gazellerinde yerli unsurlar, tasavvufi bir görünüm kazanır. x • . Dünyaya karşı mesafeli duruş sergileyen şairin sirlerinde samimi eda, yerlilik arzusu ve tasavvufi bir heyecan vardir Mistik tecrübesi ve duyuş tarzı, şiirlerindeki sözcük se mini de belirlemiştir. Şiirleri biçim mükemmeliğini kimi zaman göz ardı edem dervişçe bir yaklaşımın ürünüdür. Yukarıda bazı özellikleri verilen divan şairi aşağıdakiler den hangisidir? A) Hayali D) Nedim B) Baki C) Şeyh Galip E) Ahmedi