Divan Şiiri Özellikleri Soruları

6. "Bir kadehle bizi sâki gamdan âzâd eyledi G 15 Şad olsun gönlü ânın gönlümü şad eyledi" a Bu iki dizeden yola çıkılacak olursa divan şiirine ait olan bir şiirin bütünüyle ilgili aşağıdakilerden hangisi kesin olarak belirlenebilir? A) Nazım biçimi menevi B) Dönemi Dlran C) Konusu D) Uyak düzeni D E Ölçüsü ay

Bezm-i aşk içre Fuzuli nice ah eylemeyem Ne temettu' bulunur neyde sadadan gayri Yukarıdaki beyit bir gazelin mahlas beytinden alınmıştır. Bu yüzder ---- adıyla anılır. Kasidelerdeki mahlas beytine ise denir. Tüm beyitlerinde konu bütünlüğü olan gazellere denir. Bazen de şu örnekteki gibi şair mahlasını tevriyell kullanır: Minnet Huda'ya devlet-i dünyâ fená bulur Baki kalır sahife-l alemde adimiz Bu beyitte şair hem mahlası olan "Baki" sözünü kullanmıştır hem de bu mahlasin "ebedi" anlamini çağrıştırmıştır. Bu şekilde kullanılan mahlaslara adı verilir. Yukarıdaki parçadaki boşluklara aşağıdakilerden hangisi getirilemez? A) taç beyit B) mahlasname C) yek-ahenk gazel D) hüsn-i tahallus E) yek-avaz gazel

4. Divan edebiyatında sevgilinin boyu, saçı ve yüzü gibi bazı özellikleri "mazmun" adı verilen kalıplaşmış sözler- le anlatılmıştır. Buna göre aşağıdaki dizelerin hangisinde altı çizili sözcük mazmun değildir? A) Ah eylediğim serv-i hıramanın içündür Kan ağladığım gohce-i handanın içündür CIVICIONAMON B) Sümbüllerini matem edüb çözsün ağlasun Dâmene döksün esk-i firâvani kûhsâr C) Sen yağar banan-ı hışm ile tegerg-i pür bela Ol keman-ebru kaçan tir ile peykan yağdırır D) Gül, hasretinle yollara tutsun kulağını Nergis gibi kıyamete dek çeksin intizar TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI - SOSYAL BİLİMLER - 1 E) Tiz-i reftar olanın payine damen dolaşır Erişir menzil-i maksuduna aheste giden

A 11. 1. Halk edebiyatında masalların başında söylenen veya âşıkların hikâyeye başlamadan önce + söylediği , bazen tekerleme biçiminde olan uyaklı giriş bölümüne "döşeme" denir. II. Halk edebiyatında herhangi bir şeyin belli özellikleri verildikten sonra ne olduğunun sorulduğu manzum bilmecelere “muamma" denir. + WI. İçinde halk şairlerinin manzum ve mensur ürünlerinin yer aldığı, aşağıdan yukarıya doğru açılan, çoğu meşin kapli, el yazması defterlere "divance" denir. Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde yapılan tanım yanlıştır? A) Yalnız+ B) Yalnız 11 C) Yalnız tll D) Ive H E) Hve it!

1. Levh-i mahfûz-i suhandir dil-i pâk-i Nef'i Tab'-1 yârân gibi dükkânçe-i sahhâf değil II. Ser terkine kâ'ildir dünyâya gönül virmez Terk ehlinin ey Bâkî başında sa'adet var III. Bi-hamdillâh yine kilk-i Nedîmâ-yı sühân-sâzin Gazel-perdâz-i bezm-i sadr-i zî-şân olduğun gördük Bu beyitlerin yazıldığı yüzyılların kronolojik sırası aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiş- tir? B I - III - II A) 1 - || - III C) || - III - 1 D) II - I - III E) III - 11 - 1

11 9. Dimez nice sürinürsin kapumda sen de garib Kimesne bencileyin olmasın vatanda garib (Necati Bey) "Sevgili, bana kapımda niçin sürünüp duruyorsun sen de ey garip demez, hiç kimse benim gibi vatanında garip olmasın." Birinci misrada sevgilinin ilgisizliği, ikinci misrada onun bu tavrı karşısında aşığın durumu anlatılmaktadır. Ken- disini garip olarak nitelendiren âşık/şair, vatanı olarak gördüğü sevgilinin kapısında olmasına rağmen onun ilgisizliği sebebiyle, kendi vatanında garip olduğunu ve bu durumun gurbette garip kalmaktan çok daha kötü ol- duğunu söyleyerek hiç kimsenin böyle bir duruma düş- memesini istemektedir. Buna göre, bu beyit ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? A) Bu şiirde sevgilinin oldukça kati ve acımasız bir tu- tum sergilediği görülmektedir. Garip kelimesi, sevgilinin sergilediği davranış karşı- , sinda âşığın düştüğü şaşkınlığı ifade etmektedir. C) Âşık melankolik bir tutum sergilemektedir. D) Bu, şiirde aşk, tasavvufî bakış açısıyla ele alınmıştır. E) Şiirde sevgili cefa çektiren iken âşık ızdırap çekendir.

♡ Aşağıda verilen divan edebiyatı nazım şekillerinin hangisinde bir bilgi yanlışlığı vardır? A) Terkibibent nazım şeklinin bent sayısı 3-17 arasın- da değişir. Her bent 10-20 dizeden oluşur. Bentleri oluşturan dizeler genelde gazeldeki gibi uyaklanır. Her bendin sonunda genelde vasıta beyti bulunur. Vasıta beyti, her bendin sonunda değişir ve mut- laka bentten ayrı olarak kendi arasında uyaklanır. Bentler beyitlere ayrılarak sıralanır. Vasıta beytinin üstündeki beyitlere terkip hane denir. Felsefi ve sosyal düşünceler, zamandan yakınmalar mersiyeler (ağıtlar)... Terkibibent biçiminde yazılabilir. Baki'nin "Kanuni Mersiyesi" terkib-i bent biçiminde yazılmıştır. Bağdatlı Ruhi ve Ziya Paşa bu nazım biçiminin usta şairlerindendir. B) Terciibent, biçim yönünden terkibibende benzer. Terkibibentten vasıta beytinin hep aynı kalması yönüy- le ayrılır. Her bent, tercihane ve vasıta olmak üzere iki bölümden oluşur. Tercihane, vasıtanın üstündeki beyitlerin bütünüdür. Terciibent biçimiyle daha çok dini konular işlenmiştir. Terciibent yazmak, terkibibent yazmaktan daha zor görülmüştür. Ziya Paşa Terci-i Bendi'yle tanınmıştır. C) Divan şiirine Türklerin kattığı bir nazım biçimidir. Murabba'dan doğmuştur. Bestelenmek amacıyla yazılmış murabbalar şarkı olarak tanımlanabilir. Halk şiirindeki türkünün etkisiyle oluştuğu söylenebilir. En az 3 en çok 5 bentten oluşur. Bentleri, dörtlük biçi- mindedir. Bentlerin hepsinde tekrarlanan dizelere nakarat denir. Şarkı türünün en büyük şairi Nedim'dir. Cumhuriyet Dönemi'nin Neoklasik şairi Yahya Kemal de şarkılar yazmıştır. Lale Devri'nde, (18.yy.) gelişmiş ve yaygınlaşmıştır. D) Dörder dizelik bentlerden oluşur. Uyak düzeni "aaaa, bbba, ccca..." biçimindedir. En az 3 en çok 7 bent hâlinde yazılır. Murabbalarda övgü, yergi, dini ve öğre- tici konular işlenebilir. Bizde bu şiirin en başarılı şairi Baki'dir. E) Edebiyatımıza Fars edebiyatından gelmiştir. Aruz ölçüsünün özel kalıplarıyla (24 tane) yazılır. Tek bir dörtlükten oluşur. Uyak düzeni aaxa biçiminde- dir. Dizeler arasında anlam birliği vardır. Rubaide daha çok felsefi konular, aşk, şarap, din vb. işlenir. Rubai biçiminin en büyük sanatçısı Fars şairi Ömer Hayyam'dır. Divan edebiyatında rubai yazmayı mes- lek edinmiş tek şair Azmizade Haleti (17.yy.)'dir. Cumhuriyet Dönemi'nde Yahya Kemal Beyatlı, Arif Nihat Asya rubaileriyle tanınmıştır.

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI - SO: 22. Bir gazele ait üç beyit şu şekildedir: 1. Revişinden aldanırdım bilemez de hoşlanırdım Kerem ü vefâ sanırdım sitem ü cefâ imiş II. Demiş idi Gâlib-i zâr sakın olma bend-i dil-dâr Yine oldu dil giriftâr sen o dil-rübâ imişsin III. Tutalım ki ey semen-rû gül-i nev-edâ imişsin Hele anlaşıldı kim bu katı bî-vefâ imişsin Bu beyitlerin şiirde yer alma sırası aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) | – || - || B) II - I - III C) II - III - D) III - 11 - 1 E) III - 1 - 11

21 19. 14. yüzyılda yazılan 12.000 beyitlik ---- , on bölümden mey- dana gelmiştir. Dinî, tasavvufî ve öğretici bir eser olmasının yanı sıra halkı eğitmek amacıyla Türkçe olarak yazılmıştır. Anadolu'da Türk tasavvuf edebiyatının en eski eserlerin- dendir. Sade dili dolayısıyla eser yüzyıllar boyunca çok geniş bir okuyucu kitlesine hitap etmiştir. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Yusuf ile Züleyha B) Makâlât C) Garipnâme D) Atebetü'l-Hakâyık E) Dânişmentnâme

GOTT Deneme - 1 i 1 11. Aşağıdaki dizelerden hangisi, bir gazelin matla ya da makta beyti değildir? A) Bir güneş yüzlü melek gördüm ki âlem mâhidur Ol kara sünbülleri âşıklarınun âhıdur B) Ey Fuzûlî ışk men'in kılma nâsihden kabûl Aki tedbîridür ol sanma ki bir bünyâdı var C) Nâzenîn bu ömrümüz bir göz yumup açmış gibi Geldi geçdi tuymaduk bir kuş konup uçmış gibi D) Cemâlün iy büt-i Çînî cihânı dutdi ser-tâ-ser Nite kim Rûm ilin şi'riyle bugün dutdi Dehhânî E) Yâri diyen gerek kim ola gayrden beri Cânânı isteyen kişiye terk-i cân gerek 12. Aşağıdaki dizelerin hangisinde “irsalimesel" sanatına yer verilmiştir?

11. Necatigil, şiiri "bir durum bir sorun üzerinde ölçülü konuşan, susunca da bizim düşünmemizi bekleyen bir olgunluk" olarak tanımlıyor. Bu tanım, sanınz en çok edebiyatımızda "hikemî şiir" olarak adlandırılan şiire uygun düşer. Hikemî şiir, Türk şiirinin en başından beri sürüp gelmekle birlikte Nâbî ile bir okula dönüşür. 18. yüzyıldan başlayarak "Halep kumaşı" imgesiyle anlatılan ama daha yaygın olarak "Nábi ekolo" olarak anılan bu şiir, klasik şiirimizin en önemli damarlarından birini oluşturur. Aşağıdaki beyitlerden hangisi hikemi şiir örneği olarak değerlendirilebilir? ost veren A) Yoklamazsın hiç var mı dilde dağın yâresin Böyle mi gözler güzeller aşık- biçaresin B) Seyr eylemesem ayinede aks-i cemâlin Hüsn ile sen meh gibi mümtaz sanırdım C) Gönlü dilberder kesilmezse acep mi aşıkın Gamzesiyle tâ ezelden åşinâdir n'eylesin D) Hemân kendin sanir mihnette herkes itikadinca Felek derler buna bir kimsenin dönmez muradınca E) Aşık olduk dâm-+ zülf-i yâre düşdü gönlümüz Akla vyduk bir garîb âvâre düşdü gönlümüz

y ay GE ye m Teması e Misra Örgüsü 30 14. Nazım Biçimi Tuyuğ Dörtlük Din ve devlet büyüklerine övgü 11 Beyit Murabba Her konuda yazılabilir. Bu tabloda numaralanmış yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? 1 AV Aşk, şarap, sevgili gazel dörtlük B) Felsefî, tasavvufi düşünceler kaside bent Aşk , şarap, sevgili & mesnevi beyit Dinî, tasavvufi düşünceler gazel beyit E) Tabiat güzellikleri, eğlence kaside bent 12

5. Aşağıdaki dizelerin hangisi ayraç içinde verilen ifadeyi örneklemez? A) Kimseye uymasun ulaşmasun Allah Allah Zülf-i bî-dîn ile ol gamze-i câdû begler (Derdini bildirme) B/ Çıkarır doğru yolundan biri eyler gümrâh Bu belâya bulamaz çâre ne derviş ü ne şâh (Çözüm üretememe) C) Acaba böyle mi olur dünyede hep bu begler Boynuna hile kemendin biri bağlar nâgâh (Aldatıp kandırma) WE Bir daha çıkmadım artık, tarla takım edindim Elli sene şu toprakla güreş ettim, didindim (Uğraşıp çaba gösterme) E) Tîgun içürdi düşmene zahm-I zebânları Bahs itmez oldu kimse kesildi lisânları (Artık söz etmeme)

8. Neler çekmekdeyim derdinle sensiz yâ Resûlullah Gaminla geçmedi bir an mihensiz yâ Resûlullah Şikâyet Ini değil haşê bi hakkı Hayder ü Sibteyn Beni benden halâs et eyle bensiz yâ Resûlullah Ayırma zümre-yi rindândan bu abd-i mahzûnu Meseldir derler olmaz gül dikensiz yâ Resûlullah Bu Ken'ân içre Ya'kûb'um cüdâyım mâh-ı Ken'andan Göz a'mâ bîenevâ beytü'l-hazensiz yâ Resûlullah Bu beyitlerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylene- mez? At Kafiye ve redifin kullanıldığı B) Tetoth sanatına başvurulduğu e Dinî-tasavvufi bir nitelik taşıdığı Di Nazim biçiminin mesnevi olduğu E) İçeriğinin naat ile benzerlik gösterdiği

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 7. 10. "Beni ağlan be I. Giryân o leyli-veş n'ola sahraya salsa Bâkiyi Mecnûnun âb-ı çeşmine hâk-ı beyâban teşnedür Bir avuç topra II. Ey Fuzûlî kalmamış gavgâ-i Mecnun'dan eser Gâlibâ efsâne-i Leylî getürmüş hâb ana "Ne yanar kims Aşağıdakilerin hangisi bu şiir parçalarının ortak özelliği değildir? Ne açar kimse A) Tema B) Nazım birimi D) Dit ve üslup E) Kafiye düzeni C) Ölçü Farklı şairlerin kilerden hangi -A) Sathiye D

9. Leblerin gonca yanagun gül-i handân olmış Hüsnün ey serv-i sehî tâze gülistân olmış (leb: dudak, handân: gülen, mutlu, hüsn: güzellik, sehî: fidan gibi, gülistân: gül bahçesi) Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Bir pendnâmeden alınmış olabilir. B) Divan şiiri geleneğinin ürünüdür. C) Altı çizili sözle istjare yapılmıştır. D. Şairin sevgiliye hitap ettiği görülmektedir. D) El Teşbih sanatından yararlanılmıştır.