Geleneksel Türk Tiyatrosu Soruları

a AYT/Türk Dili ve Edebiyatı-Sosyal Bilimler- 23. - Hieeeyt, anamı kesen ben, babamı kesen ben, kardeşimi kesip rakıma meze yapan yine ben KARAGÖZ - Kasap misin efendi? - Bana mi dedin? Hieeeyt var mi bana yan bakan? (Karagöz'ün Karısı uyanır, evin camına çıkar.) KARAGÖZ'ÜN - Ne oluyor sabah sabah, insan KARISI uyuyor burada insan. KARAGÖZ Beğendin mi yaptığını? Uyan- dırdın başımın belasını! HACİVAT Hişşt, biraz sessiz ol! Saat daha çok erken. Hem benim bildiğim kabadayılar genelde gece bağınır gündüz değil, sen niye böyle erken başlamışsın naralar atmaya? - Yahu Hacı Cavcav hiç sorma, ne olur yarama dokunma. HACİVAT Derdini söylemeyen derman bulmazmış anlat da çare bulalım. KARAGÖZ - Fare mi tutalım? HACIVAT -Yahu Karagöz, dur da adam sıkıntısını paylaşsın. KARAGÖZ - Sırtını mı kaşıtsın? K. KARISI - Adam sen sus da o konuşsun! KARAGÖZ Sen olsun da senin ağzına dolsun. K. KARISI Adam sen sus da o konuşsun! KARAGÖZ - Sen olsun da senin ağzına dolsun. HACİVAT Hay Allah sizin iyiliğinizi versin. Neyse sen bakma bunlara da anlat bakalım. Bu metin için aşağıdaki belirlemelerden hangisi yanlıştır? A) Boş bırakılan yere "Çelebi" getirilmelidir. B) Güldürü yanlış anlaşılmalara dayalıdır C) Göstermeye bağlı metindir. D) Kişiler tiptir. E) Konuşma diline, kalıp sözlere yer verilmiştir. 24. (...) Padişah, tahtından yavaşça ayağa elini altın koltuğa dayadı. Gökten anlaşılmaz bir sese kulak verir gib Ordunun velvelesini dikkatle dinle Kızıl Elma..." bu ismi şehzadeliğin defa duymuştu. Sonra tekrar tahta Gözlerinin üstüne kadar eğilmiş ya Gayet çıkık geniş alnını, esmer uz tuttu. Düşündü. Düşündü. - Kızıl Elma neresi? diye minildar Kızıl Elma neresiydi? Üvez rengi s arkasında nöbet bekleyen Mahm - Sadrazama söyle, vezirlerle be kazaskerleri toplasın. Hemen kare - Tamam efendim, dedi. Bu metin için yapılan değerlend hangisl yanlıştır? A) Olay hikâyesinden alınmıştır. B) Romantizmin etkisi vardır. C) Öyküleme ve betimlemeye ye D) Ilahi bakış açısı vardır. E) Dil, Milli Edebiyat Dönemi'nin uygundur.

★ intibah Namiz kend 14 Tanzimat edebiyatında biz onu vazdığı ilk yerli romanla tanırız aslında. Diğer yandan dil bilimciliği ve sözlükçü- lüğüyle de ün kazanmıştır. Türkçülüğün ilk kıvılcımları onun çalışmalarıyla atılmıştır denilebilir. Balkanlarda farklı milletlerden insanlarla çocukluğunu geçirmesinin bunda epey rolü olduğu sanılır. Yazarın eser verdiği başka bir tür de tiyatrodur. Geleneksel değerlerden de faydalandığı bu alanda - - isimli eserinin konusunu ünlü İran şairi Firdevsi'nin Şehname adlı destanından, değiştirerek almıştır. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Atala B) Nesteren Akif Bey Gave E) Eşber Abbülhck Namik Semsettin Hanit kend Somi 1.8 ||| 1 Ölçme, Değerlendirme ve Sın MEB 2021-2022.

11. Sana durulanmış kelimeler getireceğim Pörsümüş bir dünyayı kahreden kelimeler Kelimeler, bazısı tüyden bazısı demir Seni çünkü dik tutacak bilirim Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisi yoktur? A) Kişi zamiri * B) Niteleme sıfatı C) Belgisiz zamir D) Bağlaç E) Zaman zarfı Deneme Sınavı - 09

14. Karagöz ve orta oyununda karşılıklı konuşma yoluy- la ilerleyen olaylar taklit yoluyla canlandırılır. (H) Her iki oyunda da dönemin toplum hayatını yansıtan farklı-tip- lere yer verilir. (H) Karagöz ve orta oyununda güldürü şive unsuru ve yanlış anlamalara dayandırılarak sağlanır. (IV) Türk toplumu asırlardan beri bu iki oyunu benimse- miş, yüzyıllar geçse de terk etmemiştir (V) Şüphesiz bu devamlılığın temelinde oyunların yazılı bir metne bağlı kalınarak oynanması vardır. MOVI Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? AYI BYII GHIT heb DYIV E) V hem

Kavuklu, bir Hintliden kabak tohumu alır ve eker. Ka- bak öyle büyür öyle kol salar ki bahçenin yarısını kaplar hatta saplarına çocuklar salıncak kurar. Sonunda dört kişi birleşip kabağı testereyle ancak kesebilir. İçini konu komşu yer, kabuğundansa kayık yaparlar. Bu kayığa binen Kavuklu, tek başına suyun üstünde kalır; uzak- lara doğru aralıksız yol almaya başlar. Yolda kayıkla yüzen başka biriyle karşılaşır ve onunla yarışa tutuşur. O esnada yarıştığı adam Kavuklu'ya bir tokat atar. Kavuklu gözlerini açtığında bunun bir rüya olduğunu, yanında yatan teyzesinin oğlunun üzerine düştüğü için onun tarafından tokatlandığını anlar. Bu parçanın alınmış olduğu orta oyunu bölümü aşağıdakilerden hangisidir? A) Giriş B) Mukaddime C) Tekerleme D) Fasil E) Bitiş

Geleneksel Türk tiyatrosunun en önemlilerinden biridir. Bir anlatı olarak dramatik türlerden ayrılsa da anlatılan olay veya hikaye seyirciler önünde hareket ve taklitle canlandırıldığından dramatik türlerden sayılır. Hareketten çok ses taklidi, jest ve mimiklere dayanır. Her türlü insan sesi taklit edilir. Özel bir sahnesi yoktur. Tek kişiyle oynanan bir oyundur. 16) Bu parçada aşağıdakilerden hangisi hakkında bilgi verilmektedir? A) Karagöz B) Meddah C) Hacivat D) Ortaoyunu E) Mizah

12. Kavuklu-(Cüce'ye) Kapıyı kilitledin mi? Anahta- ri aldın mı? Cüce Kapıyı kilitledim ama anahtarı üstünde bıraktım. Kavuklu - Anahtar kapı üstünde bırakılır mı? Cüce - Geçen akşam hırsız, komşuya girerken kapıda zahmet çekmiş, kırmış. Kolaylık olsun diye ben de anahtarı üstünde bıraktım. Kavuklu Hay Allah müstahakını versin! Anah- tar hırsız girmesin diyedir, hırsıza kolaylık vermek için değil. Pişekâr (Arkalarından) Hay gidi abdallar hay! Anahtarlarını kaybetmişler, kilitli kalmışlar. Kavuklu (Ses gelen tarafa dönerek) Senin çe- nen amma açık kalmış... Siz çilingir misiniz? Pişekâr Hayır, efendim; bendeniz bu mahalle- nin muhtarıyım. Bir müşkülünüz mü var? Kavuklu - Bizim yok ama burada bir düşkün var. Pişekâr - Ne düşkünü? Kavuklu - Senin gibi bir tımarhane düşkünü. Bu parça ile ilgili; Güldürü unsurlarından yararlanıldığı, II Ait olduğu türün fasıl bölümünden alındığı, III. Orta oyununa özgü nitelikler taşıdığı yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I velly

5. Asıl oyunun yer aldığı bölümdür. Oyunun akışına göre kendi kılık ve şiveleri ile Zenne, Çelebi, Tuzsuz Deli Bekir, Beberuhi, Tiryaki, Frenk, Yahudi, Acem, Matiz gibi değişik tipler oyuna girip çıkarlar. Karagöz ustası oyunun akışına göre bu tipleri azaltıp çoğaltabilir. Bu parçada Karagöz oyununa ait hangi bölüm an- latılmaktadır? A) Muhavere B) Mukaddime C) Fasil gegn. Ondol D) Seyirliksel E) Bitiş Subin

11. (1) Meddahlık; hareketten çok, ses taklidi, jest ve mimiklere da- yanan bir sanattır. (II) Meddah; kitaptan ve ezberden hikâye anlatan kişiler veya olayları taklitli ve temsilli biçimde gösteren, yani anlattığı hikâyeyi oynayan kişi demektir. (III) Meddahlar gösterilerini kahvehanelerde, saray ve konaklarda yapmış; hikâyelerini buralarda anlatmışlardır. (IV) Meddah hikâyeleri- nin konuların; gelenekten gelen konular, İslam geleneğinden gelen dinsel konular, efsaneler, destanlar oluşturmaktadır. (V) Meddah, sahnelenişi yönüyle Karagöz ve orta oyunuyla ortak nitelik taşıyan bir anlatı türüdür. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı söz konusudur? A) 1 B) II C) III D) IV E) V 78

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 7. Sühens-i gülistan-I nezahet Nihal-i gonce-i bağ-ı zerafet Söyledikçe sergüzeşti verir bezme letafet Dinle imdi bende-i acizden bir hoş hikayet Bu parçada verilen ifadeler aşağıdaki türlerden hangisiyle ilgilidir? A) Köy seyirlik oyunları B) Orta oyunu C) Karagöz D) Meddah E) Tuluat 8. İki perdeden oluşan bu oyun, II. Meşrutiyet'ten 1960'lan sonuna kadarlık bir zaman diliminde Türkiye yakin to gerçekleşen toplumsal

0 I. Türk tiyatrosunun gelişimine önemli katkısı bulunan sanatçı, Bursa'da bir tiyatro kurmuş; Moliere'in he- men hemen bütün eserlerini Türkçeye aktarmıştır. II. Tiyatroyu eğlenceli bir eğitim aracı olarak gören sa- natçı, altı tiyatro eseri yazmış; Vatan yahut Silistre ad- li piyesini izleyen halk sokaklara dökülmüştür. III. Kokona Yatıyor yahut Madam Uykuda, Ayyar Hamza gibi uyarlamaları bulunan sanatçı, dilin halk ağzın- da yaşayan nüktelerini, deyimlerini tiyatrolarına ak- tarmasıyla dikkat çekmiştir. IV. “Sanat, sanat içindir." görüşünü benimseyen sanat- çı, ilk oyunu Afife Anjelik adlı trajedisinden başlaya- rak tiyatro türünde kaleme aldığı eserlerinde aynı anlayışa bağlı kalmıştır. Aşağıdaki sanatçılardan hangisi yukarıdaki açıkla- malardan biriyle ilişkilendirilemez? A) Ahmet Mithat Efendi B) Namık Kemal C) Ahmet Vefik Paşa Dl Direktör Ali Bey E) Recaizade Mahmut Ekrem 1-E 2-C 3-0 4-E 5.C 6-C

12.) Karagöz ve orta oyunu geleneksel Türk tiyatrosunun belli başlı türlerindendir. (I) Bunlar, önceden yazılmış ve ezberlenmiş metinlere dayanmaktan ziyade gösteriyi ön plana alır. (III) Orta oyununda asıl konunun işlendiği bölüme "fasıl" adı verilirken Karagöz'de bu bölümün adı "muhavere"dir. (IV) Zaman zaman her iki oyuna da müzik eşlik eder. (V) Kişiler açısından bir karşılaştırma yapılırsa Karagöz'deki Hacivat'ın orta oyunundaki karşı- lığı Pişekâr, Karagöz'ün karşılığı ise Kavuklu'dur. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? AI B) II C) III D) IV E) V

6.0 sa ra bi 4. “Meddah", Arapça kökenli bir sözcük olup "çok met- heden" anlamına gelir. (1) Ancak bu kelimenin, za- manla, anlamında bir genişleme olmuş, "halk hikâ- yecisi,mukallit" anlamında da kullanılagelmiştir. (II) Meddah, bir temaşa (gösteri) sanatları terimi olarak da halk hikâyelerini bir perdede anlatan kimsedir. (III) Tek sanatçının rol aldığı bir tiyatro türü olup bu türün esası anlatmaya (tahkiye) dayanır. (IV) Med- dah adı verilen kişi anlattığı olaya ve kahramanlari- na göre taklitler, jest ve mimikler yapar, ses tonunu değiştirebilir. (V) Konularını büyük şehirlerin günlük hayatından olduğu kadar masal ve halk hikâyelerin- den de alan meddahlar yeni ve farklı konularda da hikâyeler anlatabilir. ta z Numaralanmış cümlelerden hangisinde med- dah ile ilgili bir bilgi yanlışı yapılmıştır? A) B) C) THI D) IV E) V (1) Karagöz deridon

12. (1) Karagöz oyununda yazılı bir metin yoktur. (II) Karagözcü sözlü kültür ortamında doğaçlama yaparak oyununu oluşturur ve oynatır. (III) Karagözcü oyunu oluşturup oynarken sadece icra töresine göre kalıplaşmış bölümleri ve bunlarla ilgili gele- nekleri takip eder. (IV) Gelenek içinde Karagöz oyun konuları kalıplaşmıştır ve buna bağlı olarak da Karagözcülerin bir oyun dağarcığı oluşmuştur. (V) Karagöz oynatıcısı olan yardak, bir çırak yetiştirmek durumundadır. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı yapılmıştır? A) I B) II C) III D) IV 5 Diğer sayfaya geçiniz.

9. Deneme - 18 islamiyet'ten sonra ortaya çıkan, günümüze kadar devam eden tiyatroya geleneksel Türk tiyatrosu denir. Düğün, bayram, sünnet gibi özel gün ve gecelerde sahnelenen geleneksel Türk tiyatrosunun başlıca özellikleri şunlardır: Geleneksel Türk tiyatrosunun başlıca türleri Karagöz, meddah, orta oyunu ve köy seyirlik oyunlarıdır. Geleneksel Türk tiyatrosu sözlü geleneğe dayanır. Bu tiyatro oyunlarında amaç hedef kitleyi hem eğitmek hem de güldürmektir. II. Yazılı bir metni olmayan bu tiyatroda dans, şarkı ve söz oyunları ön plandadır. "Guduru" ögesi bu tiyat- roda ana öge durumunda olup bu tiyatroların çıkış noktasıdır. Ağız ve şive taklitleri, söz oyunları, yanlış anlamalar, abartılı durumlar hep güldürü ögesi çerçe- vesinde dile getirilir. Genellikle sahnesiz oynanan bir tiyatro türüdür. ul. Geleneksel Türk tiyatrosu doğaçlamaya dayandığı için bu oyunların önceden hazırlanan metinleri bulunmaz. XIX. yüzyıl ile birlikte metinli tiyatroya geçilmiştir. Kurumsal bir kimliği olmayan geleneksel Türk tiyatro- su anonim özellikler taşır. IV. Geleneksel Türk tiyatrosunda oyundaki kişilikler "karak- ter" düzeyinde olup bunlar hiçbir zaman "tip" boyutuna ulaşmaz. Geleneksel Türk tiyatrosu hem kırsal kesimde hem de kentte kendine alan bulmuştur. Karagöz ve orta BENİM HOCAM oyunu büyük kentlerde yaygınlaşmıştır. V. Geleneksel Türk tiyatrosu "açık biçim" özellikleri gös- terir. Geleneksel Türk tiyatrosu hem sözsüz hem de söze dayanan oyunlardan oluşur. Geleneksel Türk tiyatrosunda en gelişen tür hiç şüphesiz orta oyunu- dur. Yukarıda verilen öncüllerin hangisinde geleneksel Türk tiyatrosuyla ilgili bir bilgi yanlışlığı vardır? D) II E) V C) III BY IV

9. (1) Orta oyunu şehirlerde, özellikle İstanbul'da orta- ya çıkmış; saray ve aydın çevrelerine uzun yıllar ses- lenmiş bir oyundur. (II) Karagöz ile Hacivat'ın Pişekâr ve Kavuklu sıfatıyla ete kemiğe büründüğü bir oyun- dur. (W) Gülmece unsuru, Karagöz oyunundaki gibi yanlış anlamalara, nüktelere ve gülünç hareketlere dayanır. (IV) Orta oyunu "palanga" adı verilen, ge- nellikle daire ya da elips biçiminde ve üstü açık bir alanda oynanır. (V) Alanın hemen dışında, giysilerin bulunduğu "sandık odası", bu oda ile alan arasında da giriş çıkış için kullanılan bir aralık bulunur. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisin- de bir bilgi yanlışı vardır? AY B D/V Yev B) II C) 10