Hikâye ve Yapı Unsurları Soruları

20. Öykü, roman gibi yazılı gelenek içinde oluşturulan anlatmaya bağlı edebî me- tinlerde olay örgüsünü, kişileri, mekânları vb.ni yazarın belirlediği bakış açısının el- verdiği genişliğe göre görüp okuyucuya de- anlatan hayali kişiye nir.

Ziya kapıyı kilitledi ve elindeki anahtarı cebine koymadan, hızlı adımlarla asansöre doğru yürüdü. Koridorda bir tuhaflık vardı o sırada, ışıklar tavandan sarkan sarı toplar hâlinde her zamanki gibi sıra sıra yanıyordu ama ortalık biraz karanlıktı sanki. Hatta insanı hayrete düşürecek kadar da sessizdi. Ne var ki pek uzun sürmedi, alt kattaki o kahverengi çelik kapılardan biri güm diye çarpılınca aniden yok oldu bu sessizlik. Kimin tarafından yapıldığı bilinmeyen tatlı bir şaka hızıyla, koridora kattığı genişliği de yanına alarak, neredeyse Ziya'ya görün- düğü anda yok oldu. Hemen ardından, koca ağızlı bir çocuk sesi yükseldi merdiven boşluğundaki alaca karanlığın içinden. Onun ardından simsiyah bir kadın çığlığı, onun ardından bir elektrik süpürgesinin oradan oraya gezinen sinir bozucu zırıl- tısı, onun ardından da nerede vinladığı kestirilemeyen tozlu bir matkap sesi yükseldi. Derken, duvarların gerisindeki du- varların gerisinden gelen gürültüler de katıldı bunlara. Hatta insana şehrin görüntülerini hatırlatan kalınlardan daha kalın uğultular da katıldı ve böylece apartman hem kendi içindeki seslerin içinde çalkalana çalkalana dönüyor, hem de döner- ken tutup bu sesleri yutan bambaşka sesler çıkarıyormuş gibi oldu. Ziya asansöre ulaşmıştı o sırada. Kapıyı açarken durdu nedense ve başını çevirip bir an için koridora, merdiven boş- luğuna, buralardan yükselen seslere ve seslerin arasından görünen kapılara asılmış plastik çiçeklere doğru baktı. Hasan Ali TOPTAŞ 1. Metni, aşağıda verilen özelliklerine göre inceleyiniz. . . . . . . Konu: Anlatım teknikleri: Bakış açısı: Anlatıcı: Yer: "HEBA"DAN Zaman: Kişiler:

2. ansa bisbieseA fulgimsm Hayal dünyasının zenginliği duygularının çeşitliliği ve sıcaklı- ğı bakımından edebiyatımızın en önemli lirik şairlerindendir. Divan şiirini bütünüyle yıkan şair olarak kabul edilir. Ağır bir dil kullandığı şiirlerinde metafizik düşünce büyük yer tutmak- tadır. Şiirin konusunu genişletmeye çalışmış; şiirlerinde aşk. vatan sevgisi, tabiat, ölüm, metafizik düşünceler gibi konuları > işlemiştir. Söyleyişte tezat, şiirlerinin en belirgin özelliği oldu- o ğundan çağdaşlarınca "tezatlar şairi" olarak anılmıştır. Jey A) Tayfalar Geçidi Aşağıdakilerden hangisi yukarıda sözü edilen sanatçı- E nın şiir türünde yapıtlarından biri değildir? JansT B) Divaneliklerim yahut Belde C) Bunlar Odur D) Baladan Bir Ses E) Hacle its ang ani bietile nelsey six plug Govea 3. Ne mümkün zulm ile bidad ile imhâ-yi hürriyet Çalış idraki kaldır muktedirsen ädemiyetten Abdul han bun 08 Yayıncılık rin bir Tanzimat Dönemi şairine ait olduğu, Tammat 5. Namık Kemal ve Ziya Paşa'y şağının şiirini oluşturan üç s Edebiyatımızda klasisizmin İlk şiir çevirilerini yapmıştır. Yukarıda bazı özellikleri verile ğıdakilerden hangisidir? . . A) Müntehabat-ı Eşar B) Heves Ettim C) Nağme-i Seher D) Baladan Bir Ses E) Füruzan chy 6. Aşağıdaki cümlelerin hangis A) Ziya Paşa, divan ve halk karşıtlık noktasında dile g B) Tanzimat şiirinin ikinci isimler Abdülhak Hamit rem ve Ziya Paşa'dır.

Therese Raquin kalıtım ilkelerini erat izledi. Ona ranışını kalıtım, an belirliyordu. ve kesin ve- gerektiriyordu. a ve Germinal arında da aynı ğıdaki akım- nebilir? alizm zm bulgula- kurulur. genel- nuçlar, yapıl- r. B 18. Köyün kuzeyinde tekten bir ev... Evin naylon gerili dar penceresinden ak karların üzerine ölgün bir ışık demeti sarkıyor. Ev, tek odalı. Odanın üst katında sedirde bir yatak serili. Yatakta hasta bir adam ya- tıyor. Yüzü ayva sarısı... Bakışları ölgün... Ocağın önünde gencecik bir kız, tarhana çorbası pişiriyor. Dönüp dönüp bir anasına bir babasına bakıyor. Kızım Zöhre! Buyur anne... Kızım, babanın durumu kötü... Bak gözleri döndü. - İnşallah iyi olur ana... Karnı aç! Çorba pişmek üzere. Bu parçayla ilgili, 1. Betimleyici anlatıma yer verilmiştir. II. Modernist bir hikâyeden alınmış olabilir. III. Kişi ve mekâna dair ayrıntılar yer almaktadır. yargılarından hangileri söylenebilir? A) Yalnız I B) I ve II D) II ve III B C) I ve III E) I, II ve III 2B

4 ve 5. soruları aşağıdaki parçaya göre yanıtla- yınız. G + Hafız Nuri Efendi, kapının arkasından şemsiyesini al- dı, yavaşça sokağa çıktı. Neden? Bir işi mi var? Birini mi görecekti? Hiçbir işi yok. Hiç çıkmasa da olabilirdi. Ancak çıkmış bulundu. Ayakları onu dört yol ağzına doğru götürdü. (...) Nuri Efendi yürüdü. Geldiği yolu tutturup gene tek başına mahallelerinin kahvesinin kapısı önüne kadar geldi. İki kişi, ortada, alçak hasır iskemlelere karşılıklı oturmuş, tavla oynuyorlardı. O da gitti, üçüncü boş iskemleye oturdu. Dirseklerini dizleri- ne dayadı, tavla seyretmeye başladı. Oyunculardan biri, bir oyun kaybetti. Gene o adam ikinci oyunu da kaybedip bir parti yenilmiş olunca kız- dı. Yenilmesini Hafız'ın uğursuzluğuna verdi. "Geldi, zarımı kırdı." diye düşündü ise de açıkça söylemek is- temedi. 4. Bu parçayla ilgili, + 1. Öyküleyici anlatım biçimi kullanılmıştır. + II. Anlatım hâkim bakış açısı ile yapılmıştır. III. Bilinç akışı tekniğinden yararlanılmıştır. IV. Çehov tarzı hikâyeden alınmıştır. V. Anlatıcı kurmaca kişidir. yargılarından hangisi söylenemez? AJIV B) IL A) D) IV E) V CAP

an 10. (I) Yazar, "Karabibik" adlı romanında o güne kadar ede- biyatımızda olmayan toprakla ilgili sorunlara eğilmiştir. (II) Antalya'nın Kaş ilçesine bağlı Beymelek köyünün in- sanlarından bahsetmiştir. (III) Konuşma dilinden yararla- narak köy insanlarını kendi ağız özellikleriyle konuştur- muştur. (IV) Eser, Türk edebiyatının ilk gerçekçi uzun hikâyesi ve ilk köy romanıdır. (V) Sanatçı, eserinde top- lumcu tutumuyla günümüz hikâyeciliğine yaklaşmıştır. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisi "biçem le ilgilidir? A) 1 B) II C) III D) IV E) V 14. (D) za n d

6. 1. Fakat İstanbul dev gibi büyük bir şehir iyi kötü ne günler geçirmiştir II. Sabah kapı kapı haber vererek Geçer adım adım her sokaktan A) I III. Güler gülmez dişlerinde beyaz bir gül açtı Zaman dışı bir kıyıda bulduk kendimizi IV. Her ne yapsam boşuna, kan dinmiyor bir türlü Eksiliyor yana yana son kandilin ışığı V. Acılı insanların türlü türlü dertlerini Sırtıma yüklesem derim Yukarıdaki dizelerin hangisinde zarf yoktur? B) II C) III D) IV E) V

2. I. Kahramanın aklından geçen düşünceler bütün kar- maşıklığıyla öğrenilir. II. Kahramanların ruh hâli daha iyi anlaşılır. III. Kahramanın planları, yapmak istedikleri hakkında fikir edinilebilir. IV. Kahramanın detaylı fiziki tasvirinin yapılmasına imkân sağlar. Yukarıdaki numaralanmış yargılardan hangileri, iç çözümleme tekniğinin sağladığı avantajlardandır? A) Yalnız I Edy B) Yalnız II D) I, II ve III C) I ve II E) I, II, III ve IV

ne- la- eri 3. Şehirli görünmek tutkusu, kendini beğenmesi, kasaba kızının İstanbul'dan aldığı ilk kötü huy oldu ve birkaç hafta geçince babasıyla anasının yeni hayata kendisi gibi uyamayacaklarını, hep kaba, taşralı kalacaklarını anlayınca hırçınlaştı. Onlarla beraber bulunmaktan, in- san içine çıkmaktan utanmaya başladı. Oluk gibi akan parayı nasıl harcayacaklarını bilemiyorlardı. Önceleri bir süre ana kız büyük mağazaların sadece vitrinleri önünde durup bakmışlar, içeriye girmek cesaretini bulamamış- lardı. Fakat apartmanın bodrum katındaki kiracı Fitnat Hanım'la ahbap olunca iş değişmişti. Kadın, taşralıları peşine takmış, bu mağaza senin, o dükkân benim gezdi- riyordu. Bir romandan alıntılanan bu parçanın dil ve anlatı- mıyla ilgili olarak aşağıdakilerin hangisi söylene- mez? A) Anlaşılır ve yalın cümlelerden oluşmuştur. B) İlahi anlatıcının bakış açısıyla yazılmıştır. C) Kahramanın iç dünyasına ilişkin durumlara yer veril- miştir. D) Anlatıcı olayın içinde yer alan bir kahramandır. E) Yaşanmış ya da yaşanması mümkün bir olay ele alınmıştır.

10. Aşağıdakilerden hangisi sonuç cümlesinin özel- likleri arasında yer almaz? A) Gelişme bölümünde anlatılan olay, düşünce ya da duyguların bir sonuca bağlandığı bölümdür. B) Dil ve düşünce yönünden kendinden önceki cüm- leye bağlıdır. C) Çoğu zaman ana düşünceyi veren cümle ya da cümlelerdir. D) Paragrafta anlatılan konuyu özetleyen nitelikte bir cümle olmalıdır. E) "Fakat, ama, çünkü, oysa, bu" gibi bağlayıcı cüm- lelerle başlamaz.

E) Öykü Durdu adam. Içinde bir şey durdurmuştu onu; ayaklarına asılmıştı. İster istemez bu kalabalık yüzlere baktı. Bilinmeyen yollarda yitmiş çocuk gözleri bir garip irileşiyordu. Sanki bütün bu ka- labalığı içine alacaktı; yağan karı içine alacaktı; akşam karanlığını, yanan ışıkları, şehrin yollarını ve evlerini... Nedense küçüldü gözleri durup du- rurken eskisinden de küçük küçüldü. Havı dökül- müş paltosunun cebindeki elleri terledi. Terli elleri kendiliğinden bükülüp yumruk oldu. Yumuşak ge- niş yüzü de gerilmiş, kapkara bir deri olarak da- ralmıştı. Yüzler yabancıydı çevresinde, gözler ya- bancıydı ve gülüşler büsbütün yabancıydı. 1. İlahi bakış açısıyla yazılmıştır. II. Mekân hakkında bilgi verilmemiştir. III. Ruhsal (tinsel) portreye yer verilmiştir. IV. Kahramanın iç dünyasındaki karmaşık du- rumlar bedenindeki değişimlerle ifade edil- miştir. V. Fiziksel (tensel) portre (betimleme) yapmaktan kaçınılmıştır. Bu parçadaki anlatımın özellikleriyle ilgili ola- rak numaralı yargılardan hangileri yanlıştır? A) I. ve III. B) II. ve V. ESEN ÜÇRE D) I. ve II. C) III. ve IV. E) IV. ve V.

23. Dışarda, camın önündeki damları aşınca tek tük ağaçları kalmış boş bir arsaya, bütün ağırlığıyla çökmüş sanki hiç ışımayacak bir gece vardı. Bay Suret arsanın çukuruna doğru bakarken merdiven tırabzanlarını anımsadı. Ara ara çürüyüp kopmuş bu meşe parçaları, ağaçlarla mezar taşları arasında mekik dokuyorlardı. En üst kattan en alta, hiçbir yere tutunmadan döne döne kaydığı ahşap küpeştelerin sonunda ablasının gelin olduğu mermer taşlık vardı. Son basamağa vardığında dengesini yitirmiş yuvarlanmıştı. Hanife kız mermer üzerinde kök veren kanını silmişti ıslak bezle. Bay Suret'in eli alnına, o günden kalma yara izine dokundu... bnicamell PAR Bu parçada aşağıdaki anlatım tekniklerinden hangisine başvurulmuştur? A) iç çözümleme B) İroni C) Kolaj DY Geriye dönüş E) Üst kurmaca 24. Stend gerçe Devri roma de ca kahr hem ve rom yas ço ev ne tir E

3. 1. Caddeden yüklü kamyonlar geçiyordu. Köşeler dön- dü, sokaklar geçti. Dükkâna girdi. II. 8 yaşlarında yoksul ve çaresiz köylü bir gençtir. Aile- sine yük olmamak için İzmir'e amelelik yapmaya git- mektedir. III. Önüne getirilen her kasa tahtasını boyardı. Dedesinin işiydi. Sonra, babasının da işiydi. Babası, fırçayı eline verirken: "Gönlünce yap. Başka şeye kulak asma!" de- mişti. Artık babası da yoktu. IV. Bütün gece yatakta döndü durdu, bir türlü uyku tutma- dı. Sabahleyin uyandığı zaman şakakları zonkluyordu. Yukarıdaki cümlelerle olaya dayalı edebî metnin aşağı- daki yapı unsurlarından hangisi eşleştirilemez? A) Kişi D) Mekân B) Çatışma E) Olay örgüsü C) Zaman Pozitif Değer Föyü

im na- ılı- va- Tin ere er. I 1 1 CI ğı 1 1 1 1 1 na I 1 e- 1 cin 1 1 1 3. Ingiliz edebiyatında "story", Türk edebiyatında "hikâye" sözcüğü ile ifade edilir. Olaylar, ayrıntılara yer verilmeden anlatılır. H. Insanlık durumunun ve bir olayın anlatılarak oku- yucuya aktarılmasıdır. XIV. Dünya edebiyatında Maupassant bu türe ait ilk ör- nekleri vermiştir. XV. Emin Nihat'ın Müsameretname adlı yapıtı Türk edebiyatında bu türün ilk örneğidir. Yukarıda hikâye ile ilgili numaralanmış bölümlerin hangisinde yanlışlık vardır? A) I B) II C) III I I Ahmet Mithat Efendi D) IV E) V Boccacio → Decameron S Letaif-i Rivayet

2. Aşağıdaki cümlelerde boş birakolan yerleri uygun terimlerle doldurunuz. (mekan, Maupassant, töre, tip, valinhk, ) (10 p) anlatımda gereksiz ayrıntılardan, süslü ve sanatlı söyleyişlerden kaçınmak olarak tanımlanabilir "Omer Seyfettin, Hüseyin Rahmi Gürpinar, Refik Halit Karay, Reşat Nuri Güntekin" gibi yazarlar tarzı hikâye yazmıştır. Masallarda belirli davranışlar sergileyen, zihniyeti ve çevreyi temsil eden, benzerleri diğer eserlerde de bulunan kaliplaşmış kahramanlara... denir. Hikayede.... Sinirlidir, romanda ise bu konuda herhangi bir sinirlama yoktur; bir romanda kahraman, dünyanın bir ucundan öbür ucuna kadar dolaşabilir. komedisi bazı töre ve gelenekleri eleştirel bir tutumla yansıtan komedi türüdür. 3- Aşağıdaki beyltte yer alan uyak ve redifi bulup, uyak çeşidini yazınız. (10 p)

10. Bolu'da keyifli bir hafta sonu geçirmek için yoldayım. || İki buçuk saatlik bir yolculuktan sonra ulaştığım Bolu ||| Dağları'nı aştığımda sonsuz bir orman denizinin içinde IV huzur içimi boydan boya kapladı. V BS08 (3 level. Yukarıdaki parçada numaralanmış sözlerin hangisi zarftır? A) I B) II C) III D) IV E) V