İslamiyetin Kabulünden Önce Türk Şiiri Soruları

6. Alper Tunga Sagusu'nun ve Oğuz Kağan Destanı'nın bel- li dizelerini de içeren yapıtta İslamiyet'ten önceki Türk ede- biyatı ile ilgili birçok sözcük kullanılmıştır. Edebiyatımızdaki ilk sözlük ve dil bilgisi kitabı sayılan; edebiyat, folklor ve Türkçeyi öğret- coğrafya ile ilgili bilgiler de verir. Amaç, mektir. Bu parçadaki boşluklara sırayla aşağıdakilerden hangi- leri getirilebilir? A) Mesnevi, Rumlara B) Kutadgu Bilig, İranlılara C) Divan-ı Lügati't-Türk, Araplara D) Divan-ı Hikmet, Moğollara E) Altun Yaruk, Çinlilere 2 8. Aşa bî A) B) C

Eagu er sunguki erir afl kalir. (Iyi insanın kemiği erir, adı kalır.) Etkinlik-44 İslamiyet öncesi Türk şiiriyle ilgili olarak aşağıda verilen yargılardaki boşlukları uygun sözcüklerle tamam- layınız. 1. Bu dönem şiirlerinde nazım birimi 2. Şiirler 3. Bu dönem şairlerine 4. Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılan sav örnekleri yer almaktadır. 5. Ölen bir kişinin ardından düzenlenen 6. Doğa sevgisi, aşk, kahramanlık, yiğitlik gibi konuların işlendiği şiirlere şiirler halk şiirinde adını almıştır. 7. Sagunun halk edebiyatındaki karşılığı...... divan edebiyatındaki karşılığı ise ölçüsü kullanılır. ve tür, adı verilen törenlerde ve eşliğinde söylenir. gibi adlar verilirdi. adlı eserde koşuk, sagu ve törenlerinde söylenen şiirlere adı verilir. adı verilir; bu tür dir. içino debit atme ürür e ka biya ed Na ş

37 F ve ki 7 6. (1) Doğal destanlar İslamiyet'in kabulünden önceki ve sonraki Türk edebiyatına ait ürünlerdir. (II) Saka, Hun- Oğuz, Göktürk ve Uygur Türklerine ait doğal destan- lar, İslamiyet'in kabulünden önceki dönemde ortaya çıkmıştır. (III) Bu destanlar sözlü gelenek ürünleridir. (IV) Kulaktan kulağa yayılarak aktarılmışlardır. (V) Bu destanların tam metinleri Kaşgarlı Mahmut'un Divanü Lügati't Türk adlı eserinde derlenmiştir. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır? A) I BYI III D) IV E) V

2. Ara Test 1. WARN 1 Pencereme vurmayın, ödüm patlayabilir; Dokunmayın, vücudum boşluğa kayabilir... Bu iki dizeden, şiirin bütünü ile ilgili aşağıdaki özellikler- den hangisi kesin olarak saptanabilir? A) Yazıldığı dönem B) Içeriği DÖlçüsü C) Uyak biçimi E) Nazım birimi Aşağıdaki dizelerin hangisinde redif yoktur? A) Büyük randevu... Bilsem nerede, saat kaçta? Tabutumun tahtası, bilsem hangi ağacta? to 5.

Oyunların baş ve son kısımlarında kalıplaşmış ifadelere yer verilir. (III) Bu oyunlar yazılı bir metne sahip değildir, doğaçla- ma bir şekilde oynanır. (IV) Karagöz oyunundaki başkişiler ile diğer tiplemeler meddahta da karşımıza çıkmaktadır. (V) Örne- ğin Karagöz ile Kavuklu, Hacivat ile Pişekâr benzer özelliklere sahiptir. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır? A) I B) II C) III D) IV E) V 12. I. --- milletine ait ---- Destanı'nda Türklerin kutsal saydıkla- ri "Yada taşı"nı Çinlilere vermeleri üzerine cezalandırılma- ları anlatılır. II. ---- milletine ait olan Destanı, yaklaşık dört yüz bin misradan oluşan dünyanın en uzun destanıdır. Numaralanmış cümlelerde boş bırakılan yerlere sırasıyla Raşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Uygur - Türeyiş; Hun - Oğuz Kağan B) Göktürk - Bozkurt; Kırgız - Manas C) İskit - Göç; Karahanlı - Battal Gazi D) Altay - Yaratılış; Göktürk - Ergenekon E) Uygur - Göç; Kırgız - Manas

51 1 1 1 10. İslamiyet öncesi Türk edebiyatı, büyük ölçüde sözlü ürünlerden oluşur. Bu ürünler; destanlar ile kaynağını dinsel törenlerden, av şölenlerinden, cenaze merasimlerinden alan sözlü manzum ürünlerdir. Aşağıdakilerden hangisi bu sözlü ürünleri günümüze getiren kaynaklardan biridir? A) Divanü Lügâti't - Türk B) Kök Türk Yazıtları C) Kutadgu Bilig D) Kitab-ı Dede Korkut E) Mecalisü'n Nefais

7. ADIM 89 Test Et 1. Aşağıdakilerin hangisinde bir bilgi yanlışı yapılmıştır? islamiyet öncesinde yurg (cenaze) törenlerinde spylenen ve ötenin ardından duyulan üzüntülerin dile getirildiği şiirlere "sagu" adı verilmiştir. Koşuklar, İslamiyet öncesi dönemde sığır ve şölenlerde söylenen doğa, aşk, yiğitlik... konulu şiirlerdir. C) İslamiyet öncesi sözlü edebiyat ürünlerinden olan sagular, İslamiyetin kabulünden sonra ortaya çıkan halk edebiyatının temel nazım biçimlerinden GASPA koşmanın bir türü olan ağıtlarla konu yönünden aynıdır. PAR D) islamiyet öncesi sözlü edebiyat ürünlerinden olan koşuklar, İslamiyetin kabulünden sonra Anadolu'da ortaya çıkan halk edebiyatında koşma nazım biçimine dönüşmüştür. islamiyet öncesinde sözlü edebiyat ürünlerinde kullanılan dörtlük nazım birimi ve hece ölçüsü, İslamiyet'in kabulünden sonra ortaya çıkan halk edebiyatında yerini beyit nazım birimine ve aruz ölçüsüne bırakmıştır. 3. Aş: öz A) C 4.

Sozio Donem (Donem Özellig, Nazm Türleri 7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde koşuklarla il- gili bilgi yanlışlığı yapılmıştır? A) Aşk, yiğitlik, doğa sevgisi konularında şölen ve sığır törenlerinde kopuz eşliğinde oluşturulan şiirlerdir. B) 11'i hece ölçüsüyle yazılır ve kafiye şeması aaab, cccb şeklindedir. islamiyet'ten sonra "koşma" adını almıştır, bi- çim ve içerik bakımından koşmaya benzer. ✓ Koşukların bir kısmı ilk kez Kaşgarlı Mahmut ta- rafından Divanü Lügati't-Türk'te yazıya geçiril- miştir. E) Halkın anlayabileceği açık, anlaşılır bir üslupla oluşturulmuştur. / O 10

12. Aşağıdakilerin hangisinde boş bırakılan yere ayraç içindeki sözcük getirilirse bilgi yanlış olur? C) D) ilkel çağlarda toplumu derinden etkileyen olay- ların anlatıldığı uzun, manzum yiğitlik öyküleridir. (Destan) sözlü edebiyat döneminde ilk ürünleri kopuz eşliğinde söyleyen kişilere verilen adlardan biridir. (Kam) İslamiyet öncesi dönemde, günümüzdeki ata- sözlerinin karşılığı olan özlü sözlerdir. (Sav) ‒‒‒‒ Islamiyet öncesi Türk edebiyatında ölen kişinin ardından duyulan acıyı dile getiren şiirlerdir. (Yuğ) ‒‒‒‒ E) ---- aşk, doğa, yiğitlik gibi konuları işleyen şiirle- rin İslamiyet öncesi edebiyatımızda aldığı addır. (Koşuk)

1. Bre ağalar bre beğler Ölmeden bir dem sürelim Gözümüze kara toprak Dolmadan bir dem sürelim Biçim ve içerik özellikleri göz önünde bulundurulduğunda bu dizelerin aşa- ğıdaki nazım biçimlerinin hangisin- den alındığı söylenebilir? A) Koşma B) Semai C) Güzelleme D) Varsağı E) Türkü

12. Benim bir isteğim vardır Kerim'den Münkir bilmez, evliyanın sırrından Kaygusuz'um ayrı düştüm pirimden Ağlar gelir şahim Abdal Musa'ya Bu dörtlüğün nazım türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Nefes B) Devriye C) Şathiye D) Nutuk E) Münacaat

5. SEON STRONASTERON Kar buz kamuğ erüşdi Tağlar suvi akışdı Kökşin bulit örüşdi Kayguk bolup üğrişür (Karlar ve buzlar hep eridi, dağların suyu seller hâlinde akt Mavimtırak bulutlar belirdi, bunlar deniz üstündeki kayıklar gib havada sallanıp duruyor.) Bu dörtlük, aşağıdaki seçeneklerde verilen İslamiyet önces Türk edebiyatı ürünlerinden hangisine örnektir? A) Sagu B) Koşma D) Sav (E C) Destan Koşuk ge oray! 1. 6. İslamiyet öncesi Türk edebiyatında; yiğitlik, aşk, tabiat ve sa vaş konularında söylenen şiirlere - - - -, yapılan yas törenlerin öğüt verici atasözü niteliğind

2. İslamiyet öncesi Türk edebiyatı ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Şiirde hece yerine aruz ölçüsü kullanılmıştır. B) Ağırlıklı olarak yarım uyak kullanılmıştır. C) Uyak şeması aaab cccb dddb şeklindedir. D) Dil, yabancı etkilerden uzaktır. E) Sav, bu dönemin ürünüdür.

x Aşağıdakilerden hangisinde İslamiyet öncesi Türk edebiyatı ile ilgili bilgi yanlışı vardır? A) Bu dönem ürünleri taşlar üzerine yazılı bazı eserler- den ve birkaç basılı eserden oluşur. B) Uygur Dönemi'nde verilen eserlerde Mani ve Budizm'in etkileri vardır. Eserlerde coğrafi yakınlık bulunan Çin kültürünün ve Çincenin etkisi yoğun bir şekilde görülür. DÜNYASI EĞİTİM DÜNYASI EĞİTİM DÜNYASI EĞİTİM DÜNYASI EĞİTİM DÜNYASI EĞIT D) Bu dönemden kalan destanlar, toplumu derinden et- kileyen savaş, göç gibi konuları anlatır. E) Bu dönem ürünlerinde Göktürk ve Uygur alfabeleri kullanılır./ 11.

() Koşuk, İslamiyet öncesi Türk edebiyatında aşk. kahramanlık ve doğa konularını işleyen slirlerdic. (I) Bu şiirler, eski Türklerde sigir adı verilen sürek avları sırasında ozanlar tarafından kopuz eşliğinde söylenirdi. (1) Hece ölçüsüyle ve dörtlük biçiminde söylenen koşuklar, halk edebiyatındaki koşma nazım biçimine benzer. (IV) Kafiye düzeni; "aaab/cccb/dddb" biçimindedir. (M) Son dörtlükte sanatçının mahlası geçer. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde "koşuk ile ilgili bir bilgi yanlışı vardır? AH BI C) III D) IV EV YAYINLARI 12. LIMIT

7. - Komşu komşu hu hu Oğlun geldi mi? - Ne getirdi? - Kime kime? - Başka kime? - Kara kedi nerde? - Ağaç nerde? - Balta nerde? - Su ne oldu? - tekerleme - Geldi, geldi. - Inci, boncuk - Sana bana - Kara kediye. - Ağaca çıktı. - Balta kesti. - - Suya düştü. - Inek içti. Bu metin için aşağıdakilerden hangisi söyle- nemez? A) Masalın döşeme bölümüdür. B) Diyaloglardan oluşmuştur. S Cocuksu bir anlatım söz konusudur.. Tekerlemedir. E) Eğlenceli bir söyleyiş vardır. 9. P *** 170