Metinlerin Sınıflandırılması Soruları

AYT EDEB EDEBÎ TÜRLER (SANA TEST 1 Aşağıdakilerden hangisi sanatsal metinlerin özellik- lerinden biri değildir? A) Çağrışım ve duygu değeri yüksek olma B) Kurmaca bir yapıya sahip olma C) Okurda estetik haz uyandırma D) Nesnelliği ön plana çıkarma E) Üslup kaygısı taşıma

8. HÜSREV (Tatlı ve hüzünlü bir sükûnet içinde. Man- sur'a bakmadan konuşur.) Mansur! MANSUR (Tehalükle) Kardeşim! HÜSREV-Sen benim dostumsun, değil mi? MANSUR-Dostunum Hüsrev! - - - HÜSREV Mansur, sana inanıyorum. (Mansur'un başı teessürle göğsüne düşer. Cevap vermez.) HÜSREV - Senin yanında gömleğimi yırtabilirim. Göğ- sümü parçalayabilirim. Senin yanında ağlayabilirim. (Man- sur, büsbütün ezilir. Teessürünü göstermemek için arka- sını döner.) HÜSREV-Mansur, çok fenayım. Düşüyorum. (Mansur, dehşet içinde tekrar Hüsrev'e döner.) HÜSREV-Dipsiz bir uçuruma sarkıyorum. Yakalayabil- diğim bir iki ot tutuyor beni. Bu otlar sökülüyor. Yumuşak toprağın içinden kökleriyle beraber geliyor. Düşüyorum. (...) Necip Fazıl Kısakürek'in Bir Adam Yaratmak adlı ti- yatro eserinden alınan bu parçayla ilgili olarak aşa- ğıdakilerden hangisi söylenemez? A) Başkişilerin konuşmalarında zaman unsuru vurgulan- mıştır. B) Jest ve mimiklerden yararlanılmıştır. C) Hüsrev karakteri soyut çatışma yaşamaktadır. D) Göstermeye bağlı metin özelliği taşımaktadır. E) Diyaloglara yer verilmiştir.

6. --- genellikle bir çevre tasviriyle başlar, ardından olay an- latılır. Okura ders veya öğüt verme amaçlanır. Bundan eğitici, öğretici, etkileyici konular seçilir. Nazmin nesre yaklaştırılmasıyla ortaya çıkan bir türdür. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden han- gisi getirilmelidir? A) Masallar C) Mensur şiirler B) Fabllar D) Destanlar E) Manzum hikâyeler

Mutlaka Oku Aşağıdaki metinleri "öğretici" veya "edebî" metin olarak sınıflandırınız. Etkinlik Tabiat ile hayat, insanoğlunun şekil vererek güzel ve faydalı eserler vücuda getirebileceği muazzam bir malzeme deposudur. Resim mi yapmak istiyorsunuz? Dünyada renkten ve boyadan çok ne var? Hakiki bir ressam konu bakımından da bir sıkıntı çekmez. Bü- tün tabiat ve hayat işlenecek konu ile doludur. Mühim olan, herhangi bir konu etrafında bir renk kompozisyo- nu vücuda getirmektir. Öğretici f Mehmet Kaplan God. Ónem is İnsanın içini dökmeden edemediği dakikalar olur. Bir dost, bu dakikalarda erişilmez bir değer kaza- nir. Ama her şey, bir dosta söylenmez ki? Onun için, Sin hele bir insan bir yazarsa, içinin gizli kıvrımlarını gör- mesini biliyorsa, masanın başına geçip kalemi eline almadan edemez. İşte günlük dediğimiz, yazarın kendi kendisi ile alçak sesle konuşmasından başka bir şey olmayan, o günü gününe tutulmuş hatıralar, bu iç dökme ihtiyacından doğmuştur. Öğretier S. Kemal Yetkin ikica

Yusuf bir oraya, bir de önündeki toprak yığınına baktı. Dişlerini ve yumruklarını sikti, dudaklarını ısırdı; buna rağmen gözlerinden yanaklarına doğru iri damlalar yuvarlanmaya başladı. Bu yaşlar bütün manzarayı ör- tüvermişlerdi. Kollarının yeni ile gözlerini sildi. Hayva- nina atladı. Bir kere daha dönüp geriye baktıktan ve ömrünün en korkunç senelerinin geçtiği bu kasabaya yumruğunu uzatıp tehdit eder gibi salladıktan sonra atını ileriye, dağlara doğru sürdü. Edebi Sabahattin Ali Birdenbire, önümde bir adamla bir kadın gördüm. Kalpazankaya yolunu sordular. Üstündesiniz, de- dim. Sanki yol hareket etti. Yürümediler. İki adımda benden uzaklaştılar. Koyunların arasına yüzükoyun uzanmış papazın oğlunu gördüm. Yüzünden aptal, çilli horoza benzer bir mahluk kalktı. Ağzının salya- sını sildi. Kuzuyu bacaklarından tuttu. Kuzu ile yere yıkıldı. Kuzuyu burnundan öptü. Edebi S. Faik Abasıyanık lan itibaren insanoğlunun

10 İşitin ey yârenler, Kıymetli nesnedir aşk Değmelere bitinmez Hürmetli nesnedir aşk (hece ölçüsü) || Karlı kayın ormanında yürüyorum geceleyin. Efkârlıyım, efkârlıyım, elini ver, nerde elin? (tam uyak) ||| Hattım hisabın bil dedin gavgalara saldın beni Zülfüm hayalin kıl dedin sevdalara saldın beni (yarım kafiye) IV Çözülen bir demetten indiler birer birer Bırak yorgun başları bu taşlarda uyusun Tutuşmuş ruhlarına bir damla gözyaşı sun Bir sebile döküldü bembeyaz güvercinler (sarma kafiye örgüsü) V Büyüsün küçülmen, Bu senin yakının! Yaklaştın mı sağlığında Şimdi de uzaksın! (redif) Numaralanmış dizelerin hangisinde ayraç içindeki ahenk unsuru yoktur? A) I A B) II C) III D) IV E) V

TEST rden hangisi edebi metinlerin özel- stinierde yazar nasi anlattığından gina önem verir. (1) Dill kendisine kufanic (1) Kendisini sözcükle- lanıyla sınırlamaz (IV) Onlara bel- e yeni anlamlar yükler. (V) Meca- dan yararlanabilir. maralanmış cümlelerin hangi- şi vardır? CHIT DLAT EV gi aktarmak veya öğretmek Kelimeler günlük hayatta anlamlarıyla değil yazarın klerine göre yeni anlam- an anlatmaya bağlı edebi er birbirinden farklıdır. Bi- kes için aynıdır. etinlerde dil hangi iş- AYDIN YAYINLARI 5 Edebiyat Sart, Bl Aşağıdakilerden hangisi edebi metinlerin özel- likleri arasında sayılamaz? AD Yazann üslup kaygist tasimass Soz sanatlarına yer verilmesi lietinin dolaylı biçimde sunulmas DÖyküleyici betimleyici antatimin kullanılması E) Anlatılanların tamamen kurmacaya dayanması 5. Aşağıdakilerden hangisi sanatsal bir metinden alınmamıştır? A) Kültür, üzerinde uzlaşılmış tanımı olmayan kav- ramlardan biridir. Çünkü her bilgi alanı mensubu onu kendi bulunduğu noktadan tarif etmiştir. An- cak bu tariflerin büyük bir kısmı mutlaka iletişi- me, kültürün nesiller arasındaki aktarımla oluş- masına dikkat çekmiştir. B) Can sıkıntısının bir sesi vardır. Bunu ancak böy- le bir zamanda o gurbet odasında duyarsınız. Eski mobilyaların tahtalarını dişleyen gizli kurt- ların biteviye çıkardığı kemirici, işleyici ses... C) Gökyüzü karanlık. Koyu kurşuni bir bulut yığını hızla kayıyor. Yığının şurasında burasında kırmı- zi zikzaklar yaparak şimşekler çakıyor. Uzaktan gök gürültüsü işitiliyor. Otların üzerinden dik bir rüzgâr esiyor. D) Dalga dalga hücum edip pişmanlıklar Unutuşun o tunç kapısını zorlar Yalnızlığımızla doldurup her yeri Bir renk çığlığı içinde bahçemizden E) Bir iki dakika kadar süren bir sessizlik oldu. Kü- çük Ağa kımıldamadan pabuçlarının burnuna bakıyor ve doktorun israrla kendisini incelediği- ni seziyordu. Doktor gerçekten de Küçük Ağa'ya dikmişti bakışlarını. Ama bu bakışlarda sevgi, saygı hatta hayranlık vardı. 17

7. Aşağıda verilen metinlerin hangi edebiyat akımıyla ilgili olduğunu bulunuz. a. Insan, önce dünyaya gelir; ondan sonra tanımlanıp belirlenir, özünü ortaya çıkarır. Insan, kendini nasıl var ederse öyledir; nasıl olmayı tasarladıysa öyle olacaktır. İnsanın kaderi kendindedir. b. C. Bizler hayatın acı dilimini öğretir, gerçeğin yüksek dersini veririz, "İşte olan bu." deriz. Bizler bilimle uğraşan, çözümleme yapan, her şeyin içini dışını didik didik eden kişileriz; eserlerimizde de bilim kitaplarındaki kesinliği, sağlamlığı ve uygulamaları bulursunuz. Ozanın dili, nesir gibi anlaşılmak için değil; duyulmak üzere vücut bulmuş, musiki ile söz arasında, sözden ziyade musikiye yakın bir dildir. Şiirde her şeyden önc& önemli olan şey, sözcüğün anlamı değil; cümledeki söyleniş değeridir. Sözcük değişmeleri ve ahenk kaygıları arasında anlam kararırsa ruh, ahengin tadıyla onun yerini doldurur. d. Freud, rüyalarla ilgilenmekle yerinde bir iş yapıyordu. Gerçekten, rüya gibi önemli bir ruhsal olayın dikkati bu kadar az çekmiş olması insanı şaşırtır. Rüya görenin düşüncesi doygunluğa ulaşır, istediği kadar özgürleşir, bilinçaltı açığa çıkar.

Sporun başarı üzerine etkisini inceleyen bir araştırmada düzenli spora katılımın öğrenciler üzerinde sorumluluk duygularını, açıklık özelliklerini artırdığı, dışa dönük bir kişilik kazanmalarına yardımcı olduğu saptanmıştır. Yine araştırma bulgularına göre dışa dönüklük ve açıklık özelliği arttıkça başarının da arttığı sonucuna varılmıştır. Çalışma- da kadın öğrencilerin geçimlilik (alçak gönüllük, yumuşak kalplilik, hoşgörülülük, güvenilirlik, fedakârlık) ve açıklık (meraklı, yeniliklere açık, yaratıcı) özelliklerinin erkek öğ- rencilere göre daha iyi olduğu tespit edilmiştir. Bir başka araştırmada da kadın ve erkeklerin kişilik özellikleri arasın- da farklılık olduğu tespit edilmiştir. Farklı kültürlerden bi- reyler üzerinde araştırma yapılmış ve cinsiyete göre kişilik özelliklerinde kültürlere göre farklı sonuçları bulunmuştur. 11. Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir? A Spor ile sorumluluk duygusu arasındaki ilişkiye BY Spor yapmak, zaman ve imkân meselesi değil zihniyet meselesidir. Spor yapan kişilerde cinsiyetlere göre üstün olan yan- ların saptandığına Kadınlar ile erkekler arasında kişilik farklılıkları olduğuna E Kültürel zenginliğin ortaya çıkmasında kadınların ve erkeklerin rolüne

FEN BİLİMLERİ YAYINLARI 20 ve 21. soruları aşağıdaki parçaya göre cevapla- yınız. Elemanlar, MÖ 300 yıllarında yazıldığı düşünülen bir geo- metri, oranlar ve sayılar kuramı kitabıdır. Kitabın önemi, içerdiği geometri bilgilerinin yanı sıra bu bilgileri sistematik bir yapı içinde sunmasındadır. Kitapta sunulan her yeni bilgi sadece daha önce kanıtlanmış bilgiler kullanılarak ve belli bir akıl yürütme düzeni içinde kanıtlanır. İlk kanıtların dayanacağı daha önce yapılmış kanıtlar olmadığı için kita- bin başında geometriye özgü beş önerme ve akıl yürütme- ye yarayacak beş ortak kavram sıralanır. Böylece kitaptaki tüm önermeler sıkı bir mantık zinciri içinde hep daha önceki sonuçlara dayanarak ve bu önermeler ile ortak kavramlar kullanılarak geliştirilir. Kitabın bu yaklaşımı bütün uygarlıkları derinden ve eşit düzeyde etkilemiştir. Öyle ki yazılmasının üzerinden 2000 yıldan fazla bir zaman geçmesine rağmen herhangi bir konuda yazılacak her kitap Elemanlar'ın yöntemiyle yazılmaya çalışılmakta- dır. 20. Bu angisi- na 21. Bu parçadan aşağıdakilerin hangisine ulaşılabilir? (A) Bir kitabın tutarlılığı, evrenselliğiyle doğru orantılıdır. B) Yeniliği sahiplenenler, kendi anlam evrenlerini ortaya koyup açıklamak zorundadır. Her kültürel hamle, kendinden önceki adımlardan hız alır. DY Yaşadığı toplumdan bağımsız ortaya çıkan bir yenilik, kabul edilemez. Geleneksel bir yapı üzerine kurulmayan toplumsal hareketler kalıcı olamaz.

14. "Ölen insan mıdır? Ondan kalacak şey, eseri. Bir eşek göçtü mü, ondan da nihayet, semeri." (M. Akif Ersoy, Safahat) Verilen dizelerde ölümün hangi yönüne vurgu yapılmak- tadır? A) Kişi faydalı işler yaparsa ölümünden sonra da adını yaşa- tabileceğine BHer canlının bir gün öleceğine C) Ölümden korkulmaması gerektiğine D) Ölümün herkes için kaçınılmaz bir gerçek olduğuna E) Ahirete geçişin ilk aşamasının ölüm olduğuna

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır? A) Türk edebiyatı, tarih boyunca farklı kültürlerden etkilenmiş- tir. B) Türk edebiyatını tek bir kültür etrafında değerlendirmek yan- lıştır. C) Türk edebiyatında içerikte farklılık olmasına rağmen dil an- layışında farklılık yaşanmamıştır. D) Toplumu etkileyen siyasi olaylar edebî dönemlerin belirlen- mesinde etkili olmuştur. E) Türklerin kabul ettiği dinler edebî metinlerde farklılıklara yol açmıştır.

6. Biçimleri bakımından şiir ve düzyazı olarak sınıflan- dırılan metinler; I. gerçeklikle ilişkisi, II. işlevleri, III. yazılış amaçları, IV. uzunlukları, V. yazarları, VI. kullanılan anlatım biçimleri ve teknikleri göz önünde bulundurularak da sınıflandırılabilir. Bu cümlede numaralanmış ifadelerden kaç tanesi yanlıştır? A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 8.

Alici Kitabevi çalışan denir. ve 1. ÜNİTE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI 1. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun sözcükleri yazınız. Türk Dili ve Edebiyatı 9 . duygu ve düşüncelerin söz veya yazıyla etkili ve güzel bir biçimde anlatılması sanatına Güzel sanatlar işitsel, ve Bir edebî eserde, sosyal çevrenin ve geleneğin özelliği verilirken • Edebiyat. sanatlar içinde yer alır. • Metinler; yazılış amaçları, hedef kitleleri, anlatım biçimleri, gerçeklikle ilişkileri bakımından olmak üzere ikiye ayrılır. olmak üzere üçe ayrılır. biliminden yararlanılır.

Yunanistan'ın en büyük üçüncü adası olan Midilli'de yapılan kazılar, ilk yerleşimin Neolitik Dönem sonlarına denk geldiği- ni ortaya koyuyor. Adaya MÖ 3300 yıllarında ilk yerleşen Pe- lasgialılar ile adanın ilk adı Pelasgia oluyor. Midilli ismini ise Thessalian'ın oğlu Lapithos sayesinde alıyor. Midilli adasının aslında konumu nedeniyle oldukça karmaşık ve uzun bir tari- hi var. Bir dönem Perslerin eline geçen, Romalılar tarafından işgal edilen, Bizans Dönemi'nde pek çok akına uğrayan, Fatih Sultan Mehmet tarafından fethedilen ve nihayetinde Lozan Ba- rış Antlaşması ile Yunanistan'a bağlanan ada, bir dönem Al- man işgaline bile uğruyor. Büyüleyici atmosferiyle de Ayvalık'a komşu olan Midilli adası; Nobel Ödüllü şair Odiseas'ın yanı sıra Sappho, Namık Kemal, Barbaros Hayrettin Paşa gibi tari- he mal olmuş birçok kişiye de ev sahipliği yapmıştır. 37. Bu parçada Midilli adası ile ilgili aşağıdakilerin hangisine değinilmemiştir? A) Geçmişinin çok eskilere dayandığına B) Ulkeler açısından değerini artıran etkene C) En son hangi devlet tarafından ele geçirildiğine D) Türkiye ile sınır komşuluğunun bulunduğuna E) Bugüne gelene dek farklı isimlerle anıldığına TOP 38. Bu parçanın anlatımı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söy lenemez? A) Sayıp dökmelerden yararlanılmıştır. B) Karşılaştırmaya yer verilmiştir. CAçıklayıcı bir anlatım vardır. D) Benzetmeye başvurulmuştur. E) Öznel ifadeler kullanılmıştır.

1 ↓ 2. I. Anlatılanların gerçek yaşamla ilişkisi II. Dilin kullanımı ve işlevi III. Okuyucunun eğitim düzeyi IV. Yazarın edebi kişiliği V. Biçim ve içerik özellikleri Numaralanmış ifadelerden hangileri metinlerin sınıflandırılmasında ölçüt olamaz? A) I ve II B) II ve III D) III ve IV E) IV ve V C) II ve IV