Paragrafta Konu, Ana Düşünce ve Yardımcı Düşünceler Soruları

şeyden sona ereceğini ci düzey okura yöneliktir. An- metnin kendisinden nasıl bir ini kendine soran ve kendi- ceği yolu gösteren örnek ya keşfetmek isteyen ikinci dü -. Öykünün nasıl sona erdiği- le bir kez okumak yeterlidir. için birçok kez okumak ge- onsuza dek okumak. kilerden hangisi çıkarıla- beklentisi aynı olmayabilir. kur, metinden tat alamaz. metinden az çok bellidir. tanımak kolay olmaya sine göre mesaj içerir. (1) Menengiç kahvesi ya da Çedene kahvesi özel- likle Elazığ ve çevresinde içilen bir içecek. (II) Bu içeceği yapmak için kullanılan yemiş, çeşitli kay- naklarda yabani Antep fıstığı, çitlenbik, sakız ağa- ci, çıtlık gibi belirtilirse de bu karışıklığın sebebi bu bitkilerin aynı kaynaktan gelmeleridir. (III) Önce- den belirtmek gerekir ki kahve adını alsa da as- linda bu kahve yemişinden yapılan bir içecek de- ğil. (IV) Bu yemiş Anacardiaceae ailesinin Pistiacia cinsine aittir. (V) Pistacia cinsinin en tipik temsilcisi Pistacia vera'dır ya da bizim kullandığımız adı ile Antep fıstığı. Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangi- leri yer değiştirirse parçanın anlam akışı sağ- tanmış otur? A) I. ve II. C) II. ve IV. E) IV. ve V. B) II. ve III. D) III. ve IV. 8. Doğ daki sür kalmam da oluyc gidiyoruz çok üzül yoruz. Bi kollanıp g yoruluyor şüyor, ne mana bir Bu parça aşağıdaki A) Yalnızlı B) Herkes C) Yalnız ka D) İlişkiler d E) Tek kal

TYT/TÜRKÇE 19. Bir kişi olarak ilk ödevimiz, yalan olduğunu anla- dığımız düşüncelerden benzerlerimizi yani bütün kişileri kurtarmaya çalışmaktır. "Ben bunun yalan olduğunu biliyorum, ben buna inanmıyorum ama kamunun bu bağlar altında kalması, onun anla- maması daha iyi olur." diyen kimse, öğrendiği, an- ladığı doğrulara layık olmayan kimsedir. İnandığı bir şey yoktur onun. Bir şeyin ne doğru olduğunu düşünür ne de yalan olduğunu. Ancak kendisini düşünür, büyük görmek için bir yol arar. Böyle düşünen kişinin aşağıdakilerden hangi- sini söylemesi beklenir? Her doğru söylenebilir, söylenmelidir yoksa çevremizi aldatıyoruz; çevremize yalan yayıyo- ruz, demektir. Brala BYalan söylemek etik açıdan çok yanlış bir dav- ranıştır ancak kimi durumlarda pembe yalanlar söylenebilir. Yalanı yalancıyla, yanlışı cahille, doğruyu uka- la ile hiçbir zaman tartışma. DY Anlayış o kadar önemli ki anlayışlı birini buldun mu onun yanından ayrılma. E Empati duygusuna eriştiğimiz an, insanlarla olan ilişkilerimiz derin sulara yolculuğa çıkar. 21. 2

2. Ismi Yusuf olup Edirneli bir kadının kuludur. Osmanlı devletinin her yanında güzel yazısı ile öne çıkmış; Arapça, Farsça, Türkçe şiirleriyle tanınmış biridir. Bilgin şairlerdendir. Son derece yetenekli, hassas, neşeli, yemeyi içmeyi seven rahat biriydi. Güzel yazısı dolayısıyla merhum Sultan Bayezit kendisine görev vermiş ama adı geçen bu işlere kıymet vermeyen bağımsız biri olduğu için, kimsenin mahkumu olmak istemem, diyerek kabul etmemiştir. Bu yüzden hayatı felaketle sona erdi ve Istanbul'da hastanede gözlerini hayata yumdu. Durumu şu beytinden malumdur: "Kimdür dir isen iy yûzi gün Şevkî-i garib Bir gâzi yaşlu yıldızı düşkün felek-zede" Bu parçayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Öğretici bir metinden alınmıştır. B) Anlatılanlar kronolojik akışa uygun biçimde sunulmuştur. 5. 3D YAYINLARI G) Dönemin tarihî olaylarına ışık tutmaktadır. D) Bir şairin hayatından, edebî özelliklerinden söz etmektedir. E) Divan edebiyatında nesirle yazılmış tezkire türünün özelliklerini taşımaktadır. E) M 6

DENEME: 18. 1948'de Hürriyet gazetesi yayın hayatına Refik Halit Ka- ray'ın Bizim Hayatımız romanıyla başlamış ve bir süre son- ra gazetenin sahibi Sedat Simavi, Kerime Nadir'i arayarak şöyle demiştir: "Refik Halit'in romanı tutmadı. Gazetenin tirajı düşüyor. Bize acele bir şey hazıriamanız mümkün mü?" Bunun üzerine Kerime Nadir elinde hazır bulunan Aşk Rüyası romanını gazeteye verir. Bu roman, afişler ve el ilanlarıyla duyurulduktan sonra Hürriyet gazetesinde tefrika edilir ve gazetenin tirajında umulandan fazla bir artış gözlemlenir. Popülerliği arttıkça Kerime Nadir gaze- te ve dergilere sipariş üzerine roman yazmaya başlamış- tır ve artık Kerime Nadir adı bir markaya dönüşmüştür. Bu parçada geçen "bir markaya dönüşmek" sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisinde veril- miştir? A) Geniş kitleler tarafından beğenilmek B) Cok hızlı şekilde yazabilmek C) Özgünlüğü yakalayabilmek D) Nitelikli romanlar yaratmak E) Evrenselliğe ulaşabilmek 20

3. Ünite Metni Anlama ve 3. Astroloji, Batı'da halk üzerinde astronomiden daha etki- liydi. Krallardan sonra Papalar da astrolojinin cazibesine kapıldılar. Astroloji Batı'da uzun zaman astronomi ile kol kola ilerledi. Galile ve Kepler ekmek paralarını yıldızlardan geleceği sorarak kazandılar. Kepler üzülerek şöyle diyor- du: "Astroloji, kaçık bir kızcağızdır ama Ey Sevgili Tanrı, böyle bir deli kızcağıza sahip olmasaydı akıllı annesi ya- ni astronomi nerede barınabilirdi? Astronomların maaşla- ri bu kadar az olunca kızı kazanmasaydı annesi aç kalır- di." Reformist Martin Luther ise İbni Sina ve El-Biruni gibi bu oyuna hiçbir kanıta dayanmadan düşen astrologların bilim dışı sanatına karşı çıktı, astrolojiyi sadece bir sanat olarak tanımlayarak bilimsellikten ayrı tutmaya çalıştı. Bu parçadan hareketle astroloji ile ilgili aşağıdakiler- den hangisine ulaşılabilir? Tee A) Dün de bugünkü gibi insanların merakları, astrologla- rin geçim kaynağı olmuştur. B) Galile ve Kepler'in yaşadıkları maddi sıkıntı onları as- tronomiden koparmıştır. C) İbni Sina ve El-Biruni, Batı dünyasının astrolojiyi tanı- masında etkili isimlerdir. D) Tüm devirlerde halkın astrolojiye olan ilgisi astronom- ların kıskançlığını çekmiştir. E Astrolojinin toplumun dışına itilmesi çalışmaları uzun yüzyıllar devam etmiştir. 4. Herkesin tercihi başka türlüdür. Kural konuları değil bu. Ben şiir yazdığı hi

6. Meyveleri iki konak yerden Ispir, Tortum, ve Erzincan'dan gelir. Şeftalisi, kayısısı, üzümü kıyyesi bir akçeye satılur. Bir araba kavun ve karpuz on akçeye virülür. Hasılı mekulat cihetinden lâ-nâzir bir şehirdir. Lâkin odunu yokdur. Cümle dağları çıplakdır. Ama yine odunu ucuzdur. Paşanın odunu içün gümrüğe gelen cümle kervan develeri birer sefer odun getirirler, kanundur. Başkaca odun ağası vardır. Bir deve yükü odunu otuz akçeye virürler. Ama yerlilerin koyun ve sığırları çok olduğundan fukaraları sığır tezeği yakarlar. Fukara reayasının cümle ocakları evlerinin ortasındadır. Dört çevrelerinde hayvan durup haneleri hamam gibi olur. Tennurelerinde herise ve ekmekleri pişer. Bu parçadan yola çıkılarak parçanın alındığı eserle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Gezilip görülen yerlerin tarihi, coğrafyası, iklim ve doğası, insanları, yaşantıları, gelenek ve görenekleri araştırılıp yazılmıştır B) Söylenenler kısa cümlelerle akıcı bir şekilde aktarılmıştır. C) Anlatılan coğrafyayla ilgili izlenimler ayrıntılarıyla aktarılmıştır. D) Söz hüneri göstermek hevesinden uzak, sade bir anlatımla kaleme alınmıştır. E) Gözlemle yetinilmemiş, ilgi çekiciliği artırmak için anlatılanlar düş gücüyle yoğrulmuştur. 115

Kavuşum aylarından oluşmuş bir yılı temel alan tarihleme sistemine ay takvimi denir. Kavuşum ayı, Ay'ın evrelerinin tam bir çevirimi tamamlayabilmesi, başka bir deyişle örne- ğin yeniaydan yeniaya gelmesi için geçen süredir ve bir gü- neş yılında yaklaşık 12,37 kavuşum ayı vardır. Bu nedenle ay takviminin mevsimlere göre düzenlenmiş güneş yılıyla uyuşmasını sağlamak için bu takvime belirli aralıklarla gün eklemek gerekir. Tamamıyla ay evrelerinin yinelenmesi- ne dayanan ilk takvimi geliştirenlerin Sümerler olduğu sa- nılmaktadır. Sümer-Babil ayı, yeniayın gökyüzünde yeni bir ayça biçiminde belirmeye başladığı ilk gün başlıyordu. Sümer takvimini güneş yılına uydurmak için bu takvime bir artık ay eklenirdi ama bu eklemeler, kralın müneccimleri ay takviminin mevsimlerden çok ayrı düştüğünü fark ettikleri zamanlarda gelişigüzel biçimde yapılırdı. MÖ 380'den baş- layarak bu eklemeler belirli kurallara bağlandı ve 19 yıllık bir dönem içinde belirli aralıklarla 7 artık ay eklenmesi ka- rarlaştırıldı. Yunan astronomları da ay ve güneş yılları ara- sında uyumu sağlamak amacıyla kurallar koydular. Roma Cumhuriyet takviminin Yunanların ay takviminden alınmış olduğu sanılmaktadır. ) Anaerkilli Bu parçada yer alan cümlelerle ilgili aşağıdakiler- niyla uzun den hangisi yanlıştır? ikte bazı A Sanma, zannetme anlamı taşıyan bir cümle kulla- nılmıştır. te, erkeği (1) Hin- görevle Kendisinden önceki cümlenin nedeni açıklanırken amaç-sonuç cümlesine dönülmüştür. ların m yund: (VII) duk Amaç-sonuç ilgisi kurulmuş bir cümle bağlaçla yeni bir amaca bağlanmıştır. lar Q) Bik örnek cümlesi içerisinde hemen hemen anlamı, t katan bir sözcüğe yer verilmiştir. SACR E) Sümlelerin çoğunda bir önceki cümlenin devamı izlenimi vardır.

B ranarak istedigi 29. insan, kendi varoluş sebebini arayan ve bunu kavramaya ça- lişan en soylu varlıktır. Kendini gerçekleştirmek için yaşam ve dünyanın işleyişine kafa yorar ve böylece kendi ideler dünyasını kurar. Bu süreç, insan için birçok çıkmazı ve çatışmayı doğurur. Bu çatışma ve çıkmazların ele alındığı estetik alan, edebiyat- tır. Şiir, masal, destan, öykü ve roman gibi edebî türler, insanın dünya üzerindeki trajik yolculuğunun metne yansımasıdır. İnsan. bu yolculukta kendisinin ve dünyanın farkına varır. Özellikle mo- dernleşmeyle bu fark edişler, trajik yolculuğu iyice derinleştirir. Ancak insan, aklını kullanarak kendini ve gücünü kavrayarak metanın büyülü dünyasını yeniden keşfeder. Keşfedilen bu yeni dünya, birçok problem ve trajik durumu da beraberinde getirir. Bu parçadaki "insanın trajik yolculuğu" ile anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir? A) Insanın kendi ömrünü tamamlama sürecinde yaşadığı acı olaylar B) İnsanın yaşamı anlamlı kılma çabası ile sürdürdüğü yaşam C) İnsanın ölümlü olmasına rağmen ölümsüzlüğü araması D) Insanın kendini sorgularken yaşadığı ızdırap dolu süreç E) Maddi manevi sıkıntılar dolayısıyla ortaya çıkan elem dolu olaylar Diğer sayfaya geçiniz.

çıkararak 7 damlan- 3. Doğu billilerin raçak 1. Olaylara daima olumlu yaklaşma prensibi ile ha- reket eden insanları diğer insanlardan ayıran en önemli fark, olayların olumsuz etkilerinden en çok zarar görenler olmalarıdır. II. Olumsuz bakmama çabası, olayların etkisinden tahmin edilenden daha fazla etkilenilmesine ne- den oluyor. Bu iki cümlede ifade edilenlerin anlamca doğru bir biçimde birleştirilmiş hâli aşağıdakilerden hangi- sidir? Olayların algılanış biçimi tahmin edildiği biçimde gelişim gösterir. BOlumlu bir bakış açısına sahip olan insanların hak ettikleri karşılığı görmeleri doğru olandır. Olayların gelişimini olumlu bir yandan incelemeye çalışan birey diğer insanlara göre düşündüğünden daha olumsuz bir karşılık alır. D) Olumsuz bakmama çabası, olayların sonuçların- dan daha az etkilenilmesini sağlar. Olumlu bakmaya çalışmak istenilen sonuçlara ile- tebilir.

nakla nama 2. İyi ve kendine güvenli bir yazar kendi kendini yeniden icat etmekten korkmaz, öbür türlüsü kolaycılık olur ve kolaycı yazarları bir süre sonra kimse okumak istemez. Murathan Mungan bunu sık sık yapar, sıfırlar kendini; yepyeni bir üslupla, bazen de yepyeni bir türle çıkar karşınıza. Bu parçada geçen "kendi kendini yeniden icat etmek" sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakilerin hangisidir? alnız n ya gör Okurlarca kabul edilmiş tarzının tamamen dışına çıkmak (B) Daha önce hiç değinmediği bir konuda yazmak C) Okurların beklentilerini umursamamak t D) Arayışlarını dengeli bir sonuca bağlamakt E) Bilinen konuları yeni bir yaklaşımla ele almak

34. 35. soruları aşağı "Çevirmenler ninja gibidir, onları fark ederseniz bir işe yara- mazlar.” İsrailli yazar Etgar Keret'e atfedilen bu söz, internette oldukça paylaşıldı. Zaten kim içinde ninja olan bir özlü sözü sevmez ki? Ancak bu sözün ardındaki fikir yani edebî metin çe- virmeninin her an sürpriz saldırı gerçekleştirecekmiş gibi oluşu aslında dünya edebiyatındaki en toksik fikirlerden biri. Metinle- rin kaderi, uluslararası sirkülasyonları esnasında uğrakları olan yeni bağlamlarda tamamen çevirmenin elindedir. Çevrilen bir ki- taptaki tüm kelimeler çevirmenindir ve çevirmen bir ninja değil; tek tek her cümlenin dengesini, o cümlelerin oluşturduğu pa- ragraflar arası bağı ve metnin tamamının bütünselliğini göze- ten, kaynak dilin akışını yitirmemek için birçok seçim yapmak zorunda kalan kanlı canlı, yaratıcı bir insandır. Tam da bu nok- tadan hareketle şu tespitte bulunmak gereklidir: Yazarı ön plana çıkarmak için çevirmenin yayınevleri tarafından gizlenmesi sa- dece çevirmene zarar vermekle kalmaz, yeni yolculuğunda oku- run deneyimini de zayıflatır. 34. Bu parçanın yazarının altı çizili cümlede sakıncalı bulduğu şeyi aşağıdakilerin hangisi ifade etmektedir? A Çevirmenin yaptığı işin güzelliğinin yeterince iyi ifade edi- lememesi B) Çevirmenle ilgili olumsuz algıya sebep olacak benzetme yapılması Çevirmenliğin ruhuna, özüne aykırı bir söylem geliştirilmesi D) Sosyal medyadaki tutumunun sözün özündeki ince noktayı yakalamayı engellemesi C E) Mesajın çok kapalı verilmesinden dolayı anlaşılmasının güç olması

PARA 3. Shakespeare'den bu yana insana dair öğrendiklerimizin büyük bir kısmını edebiyata borçluyuz. Harold Bloom, Bati Kanonu adlı kitabının en tepesine Shakespeare'i yerleşti rirken hiç de haksız değildir. Çünkü farklı kültür ve dillerde şair ve romancılar, onun keşifleri üzerinden yürüdüler. İn- sanı kavramak için gerçekleştirilen faaliyetlerin merkezinde mitoloji, din ve felsefe değil; üç asırdır edebiyat var artık. Artık bilginin kaynağı ilahi değil, deneyimlerdir. Mitolojinin ve ilahi kaynakların sınanmamış bilgisine mesafeli duran insanlık, kendini kavrama faaliyetini deneyimler yoluyla gerçekleştirmeyi seçti. Çünkü hazır bilgi, kaynağı ne olur- sa olsun, insanı zenginleştirmiyor. Üstelik hafıza bireysel tarihin ana malzemesinin deneyim kalıntıları olmasını arzu etmektedir. Kısacası deneyimlerle bütünleşen edebiyat, bi- ze insanı ve insana özgü her şeyi en iyi öğreten daldır. Bu parçada vurgulanan düşünce aşağıdakilerin han- gisidir? A) insanlar, birçok bilimin bir araya gelmesi sonucu ger- cekleri öğrenmişlerdir. B) Bilime yaslanmayan edebiyat, hayal ürünü olmaktan öteye gidemez. sana dair her şeyi edebiyatta bulmak mümkündür. Bilimin merkezinde edebiyattan çok ilahi kaynaklar var- dır. EXTarihe mal olmuş sanatçıların hepsi çağını aşan ede- F biyatçılar olmuştur.

1. Hiçbir bireysel davranış, duygu ve düşünce toplumsal yapı- dan soyutlanamaz. Bireysel ya da kişisel nitelikli aşk, tutku, yeme, içme ruhsal ya da bedensel bütün olguların toplumla yakından uzaktan ilgisi vardır. Her şeyden önce toplum demek, insan demektir. İnsan ruhu toplumsal yaşamdan etkilendiğine, onun oluşturduğu bir varlık olduğuna göre en bireysel olguda bile bir ölçüde toplumsallığı aramak ge- rekir. Yunus Emre'deki yetkin insanlığa varma tutkusunu, insancıllığı gütmeyi, tüm insanları ve insanlığı ilgilendirdiği için toplumsal nitelikli saymalıyız. Bu parçadan çıkarılabilecek en kapsamlı düşünce aşa- ğıdakilerden hangisidir? Ø A) Yunus Emre'nin insan anlayışının temelinde toplum- sallık vardır İnsanoğlu toplumdan asla soyutlanamaz. Bireyselliğin toplumsallıkla uzaktan yakından bir ilgisi yoktur. D) insanın ruhsal veya bedensel durumunun temelinde toplumsallik vardır. Bireysel davranış, duygu, düşünce gibi bütün davranış- ların oluşmasında toplumsal yapı etkilidir. endemik- 2.

25. İyi bir dedektif romanından eminim herkes keyif alır; elimizdeki inandırıcı olduğu kadar gizem unsuru da sağlam kurulmuş bir dedektif romanıysa özellikle... Ne de olsa hiçbir okur, katilin kim olduğunu anın- da tahmin edebileceği bir kitap okumak istemez. Bu sebeple polisiye roman yazarları birer suçlu gibi dü- şünmeyi öğrenmelidirler Böylesi bir yeteneğe do- ğuştan sahip olabilirler elbette ya da kendilerini bu uğurda "tuhaf" bir eğitime de tabi tutabilirler. İpuçları bulmak, ipuçlarının birbirlerine nasıl bağlandıklarını saptamak, insanların gerçek motivasyonlarını göre- bilmek... Bu parçadan aşağıdakilerden hangisine ulaşıla- maz? Bazı dedektif romanlarının yazarlarının doğuş- tan getirdikleri bir gizem çözme yeteneğine sa- hip olduklarına (B) B) Polisiye roman yazarlarının roman karakterine bürünmesi gerektiğine C) Okurların polisiye romanlar konusundaki bek- lentilerinin çok yüksek olduğuna D) İyi bir dedektif romanının esrarengizliğini koru- ması gerektiğine EPolisiye romanın okuyucuya keyif verebilmesi için iyi kurgulanmış olması gerektiğine ESEN YAYINLARI 7

E) Jetanbul Hükümetinin desteğini almak 5. 1967 Arap-İsrail Savaşı sonunda İsrail; Mısır'ın Sina Yarımadası'nı, Suriye'nin Golan Tepeleri'ni, Ürdün'ün Batı Şeria bölgesini ve Doğu Kudüs'ü işgal ederek sınırlarını dört kat genişletmiş ve Kudüs'ün tamamına egemen hâle gelmişti. Bu bilgiye bakılarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) İsrail'in Altı Gün Savaşı'ndan galip ayrıldığı B) Arap ittifakının amacına ulaşamadığı C) Arap-İsrail mücadelesinin sona erdiği D) Orta Doğu'da sınırların değiştiği E) İsrail'in bölgedeki gücünün arttığı

12. Aşağıdakilerden hangisi bir paragrafın giriş cüm- lesi olabilir? A) Insanlar kısa zamanda daha çok okuyup daha çok anlayacağı için sosyal aktivitelere daha çok zaman ayırır. B) Tüm dünyada geçerli bir ahlâk inancının oluşturula- bileceğini savunmuşlardı. C) Dünya üzerindeki canlı yaşamını tehdit eden soru- nun kaynağının atmosfere aşırı miktarda salınan sera gazları olduğu bilinmektedir. hangi sorun D) Günümüzün öykücüleri arasında eleştirilerin dışın- da tutulması gereken, birikimli, yetkin, ilerde çok daha özgün öyküler yazacak olanlar da var ama genele baktığımızda durum pek iç açıcı değil. Dünya'nın Güneş çevresinde döndüğünü söyle- yen Galile, bu nedenle engizisyon mahkemesi kar- şısına çıkarılmış, en ağır işkencelere çarptırılaca- ğı söylenerek bu fikrinden vazgeçmesi istenmiştir. PIVA YAYINLAR