Paragrafta Yardımcı Düşünceler Soruları

22 ve 23. soruları aşağıdaki metne göre cevaplayınız. e- n a 3- n er (1) Meslek seçiminde birey, içinde yetiştiği toplumun baskısından kaçınılmaz bir biçimde etkilenmektedir. (II) Eksiklik ve kusurlara karşı hoşgörüsüz çevrelerde yetişen kimseler, kendilerine karşı hoşgörüsüz bir tutum geliştirmektedir. (III) Bu kimseler, ana-baba- larının ve yakın çevrelerinin ilgi ve sevgisinden yoksun kalmamak için kendi ilgi, istek ve eğilimlerini yadsıyıp başkalarının gözünde üstün, değerli ve saygın olarak görülen alanlara yönelmeye çalış- maktadır. (IV) Kendilerinden hoşnut olmayan ya da oldukları gibi görünmeye cesaret edemeyen bireyler, gerçekçi olmayan tercihler yapma ve bunlarda ısrar etme eğilimi göstermektedir. (V) Baskı yöntemi ve koşullanmayla eğitilen bir gencin, kişisel ilgi ve bece- rileriyle örtüşen idealindeki meslekten çok uzak seçimler yaptığı görülmektedir. k 22. Bu parçanın ana düşüncesi numaralanmış cümlelerin hangisinde verilmiştir? A) I B) II C) III D) IV E) V karekök

2. (1) Evcil at ırklarının atası sayılan atların bugün de var olan yaban türlerinden biri, eskiden Orta Asya steplerinde yay- gın olan "Asya yaban atı"dır. (II) Küçük cüsseli, yaklaşık 130 santim yüksekliği olan bu hayvan Moğolistan'ın batısında, Çungarya'da bugün de görülmektedir. (III) Başka bir yaban at türü de "tarcan"dir. (IV) Bu at da eskiden Güney Rus- ya'dan Aral'a ve daha doğuya kadar yaygındı. (V) Atlar, kul- lanılışlarına, gövdelerine ve özelliklerine göre ağır atlar ve sıcak kanlı atlar diye iki gruba ayrılır. (VI) Ağır at ırkları ağır gövdeli, ağır mizaçlı, çoğunlukla iyi huylu çeki hayvanlarıdır. (VII) Türkiye'de bunlara "Batı atları" da denir. (VIII) Sıcak kanlı at ırkları ise genellikle küçük gövdeli, çevik mizaçlı ve çok hareketli binek atlarıdır ve bunlara "Doğu atları" da de- nir. Bu parça iki paragrafa bölünmek istense ikinci paragraf numaralanmış cümlelerden hangisiyle başlar? A) II B B) III C) IV D) V E) VI 4

birey 29.) Kâğıdın temel bileşeni selülozdur. Pamuktan ve ketenden üretilen çok eski kâğıtlarda hayvan dokularından elde edilen doğal yapıştırıcıların yanı sıra %90'dan fazla selü- loz bulunmaktaydı. Günümüzdeki kâğıtlar ise %30 şap, reçine ve lignin (2 ve 3. sınıf kâğıtlarda kâğıda sarı rengi vermesi için katkı maddesi olarak kullanılan yan ürün) ile %70 selülozdan üretilmektedir. Saf selüloz aslında renk- sizdir. Fakat ışığı tamamen yansıtan mat yapısı nedeniyle beyaz görünür. Beyaz kâğıt üretmek için yüksek oranda selüloz kullanıldığında kâğıt bu rengi alır. Kâğıdın bileşi- mindeki lignin ve diğer bileşiklerin yükseltgenmesi yani oksijenle reaksiyona girmesiyle bu maddelerin molekül yapıları değişir. Kâğıdın kimyasal yapısında zamanla meydana gelen değişimler sonucu oluşan bu moleküller, farklı dalga boylarındaki ışınları soğurarak ya da yansıta- rak kâğıdın günümüzde yıllar önceki ilk biçiminden farklı renkte ve yapıda görünmesine neden olmuştur. Bu parçadan aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Kâğıt rengini belirlemede üretim aşamasında farklı maddeler kullanılmaktadır. BY Kâğıt üretiminde kullanılan bazı maddelerin çeşidin- de zaman içinde farklılaşma olmuştur. V Sadece selülozdan üretilen kâğıtların yapısı, maddeleri içeren kâğıtlar kadar hızlı değişmez. katky katky Eski üretim kâğıtların yapısında günümüzde üretilen kağıtlardan daha fazla selüloz bulunmaktadır. E Kâğıdın yapısında zaman içinde meydana gelen kim- yasal tepkimeler, günümüz kâğıtlarının renklerinde farklılaşma yaratmıştır.

(1) İtalyan edebiyatının köşe taşlarından Dino Buzzati'nin ilk romanı olan Tatar Çölü, modernist edebiyata yapılmış en önemli katkılardan biri. (II) Romanda genç teğmen Giovanni Drogo, ilk görev yeri olarak Tatar Çölündeki Bastiani Kalesi'ne tayin edilir. (III) Uzun boylu kalmak istemediği bu sınır bölgesinde geçirdiği seneler, ona vaktiyle gözünde büyüttüğü zafer tutkusunun kofluğunu ve askerlik hayatının monotonluğunu öğretir. (IV) "Yaşa- mi boyunca beklediği an" bir türlü gelmez. (V) Zamanla "sesi, ihtiyar sesine dönüşür", "bakışları çok yaşlı bir ada- min bakışları gibi sarımtırak ve camdan bir görünüş alır"; varoluşun anlamsızlığı, boylu boyunca serilir önüne. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) I. cümlede, Tatar Çölü'nün modern edebiyattaki öne- minden söz edilmiştir. B) II. cümlede, söz konusu romanın kurgusundaki titizlik- ten bahsedilmiştir. C) III. cümlede, Tatar Çölü'nün kahramanının bazı şeyle- rin farkına vardığı belirtilmiştir. D) IV. cümlede, roman kahramanının amacına ulaşama- diği ifade edilmiştir. ) V. cümlede, roman Kahramanının yaşadığı hayal kı- rıklığı sebebiyle yaşadığı dönüşüm verilmiştir. Gür Yayınevi

V A A AYT-2 HR Saatine bakmayı unutma, dedim. Ama bunun ne gibi bir yararı olabilir ki dedi son soluğunu verirken. (Do Sesi - Fer Edgü) Bu parçayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söy- lenemez? A) Yoğun bir anlatıma dayandığı B) Diyalogdan faydalanıldığı C) Gündelik yaşamdan bir kesit sunulduğu D) Zaman ve mekân gibi ögelerin örtük olduğu E) Gerçeküstü unsurlardan faydalanıldığı 10. Sonumsu

TYT/TÜRKÇE 38. Neil Postman, Televizyon: Öldüren Eğlence adlı kita- bında televizyonun eğlenceyi amaç edinmesini eleştirir ve bu eleştirisini temellendirmek adına o ünlü "Biçim, içeriği dışlar." ifadesini kullanır. Postman'a göre tele- vizyon, sürekli eğlenen bir toplum inşa eder ve toplum içerisinde sorun olabilecek her şeyi eğlenceye indirger. Böylelikle televizyon, karşısında kendimizi ölesiye eğlendirmek dışında bir şey yapmadığımız bir kutuya dönüşür. Bu parçaya göre Neil Postman'ın televizyona yöne- ik eleştirisi aşağıdakilerden hangisidir? A) Toplumsal değerlerin reddedilmesine yönelik içe- rikler üretmesi B Bireylerin kendisi ve dış dünya arasında ayrım yapmasını engellemesi içerikte ele alınan konuları, bireyleri eğlendirme amacı güderek sunması D Toplumda huzuru sağlamak için bireyleri eğlendir- meyi amaç edinmesi E) Toplumu yansıtmayan içeriklerinin bireyi kendine yabancılaştırması 2021/TYT 39

39 ve 40. soruları aşağıdaki parçaya göre ce- vaplayınız. Turgenyev'in ölümünün üzerinden neredeyse yüz elli yıl geçti. Babalar ve Oğullar'ı başta olmak üzere kitapları hâ- len okunuyor ve tartışılıyor. 19. yüzyıl Rus toplumunun aynalarından ve yön levhalarından olan sanatçı özellikle ahlak anlayışıyla o dönemde olduğu gibi günümüzde de olup bitenlere belirli ölçüde yön veriyor. Turgenyev, baş- kaldırarak seslendiği insanlığa kendisinden geriye kalan eserleriyle seslenmeye devam ediyor. in de er, ŞI 71- ŠI, Le- ibi 39. Bu parçada Turgenyev ile ilgili olarak anlatılmak iste- nen aşağıdakilerden hangisidir? A) Eserlerinin çok beğenildiği ve birçok dile çevrildiği B) Hak ettiği değeri çok sonra kazandığı C) Çağdaşlarından farklı içerikte yazdığı D Yapıtlarının kendi çağını aşan bir niteliği olduğu E) Toplumsal sorunlar dışında konulara değinmediği 40. Bu parçada "toplumunun aynalarından ve yön levhala- rından olmak" sözüyle, sözü edilen yazarın hangi özelliği anlatılmaktadır? A) Gerçekleri anlatarak yol gösterdiği B) Yaşadığı toplumun bir parçası olduğu C) Okurları tarafından kolay anlaşıldığı D) Başka sanatçıların etkisinde kaldığı E) Yapıtlarına yönelik eleştiriler aldığı n a- e- ik en ak ik ak bir osu şa- ONDIS SIGNON ça- 14

(1) 17. yüzyıl şairlerinden Karacaoğlan, genellikle aşk ve doğa üzerine şiirler söylemiş; duygularını, yaşadık- larını, düşüncelerini içten, gerçekçi ve özgün bir şiir yapısı içinde anlatmıştır. (II) Âşık edebiyatının gelişimi- ne kendine özgü söyleyişi ile önemli katkılar yapmış- tır. (III) Yalın bir dil kullanmış, yeri geldikçe söz sanat- larından yararlanmış; çağdaşlarından açık ara önde olan dili kullanma gücü ile de kendisinden sonra ge- len birçok ozanı derinden etkilemiştir. (IV) Şiirlerinde yalın bir anlatımı benimsemiştir. (V) Deyimler ve ben- zetmelerle halk şiirinde özgün bir şiir evreni kurmuş, bu tutumu da şiirlerine güzel bir renk katmıştır. yea 39. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde karşılaştırma yapılmıştır? A) I BI. D) IV. E) V. 40. Karacaoğlan'ın anlatıldığı bu parçada numaralan- mış cümlelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangi- si söylenemez? A 1. cümlede, ele aldığı konulara değinilmiştir. B) II. cümlede, halk şiirine yaptığı katkı belirtilmiştir. C) III. cümlede, sade bir dilin yanında edebî sanatları ud som da kullandığından söz edilmiştir. D) IV. cümlede, anlaşılır bir dili yeğlediği söylenmiştir. E) V. cümlede, halk şiirine yeni nazım şekilleri kazan- dırdığı ifade edilmiştir.

Türkçe Dijital 27. Dijital yayıncılığa karşı değilim. Benim için dijital yayıncılık bir tehlike değil, gerekliliktir. Bu tür yayıncılık, içerik zenginleşmesi getirecektir, yeni yazarların önünü açacak, sıra dışı fikirler getirecek, okurun önüne farklı eserler koyacaktır. Dijital yayıncılık, kendi yan kollarını, eğitim alanlarını geliştirecek, üniversitelerde, akademilerde yeni bölümlerin açılmasına öncülük edecektir. İletişim fakülteleri, dijital yayıncılığın gelişmesiyle hantal yapılarından arınıp yeni bir kimlik kazanmak zorunda kalacaktır. Aşağıdakilerden hangisi, bu parçanın yazarının dijital yayıncılık ile ilgili bir beklentisi değildir? A) İletişimle ilgili eğitime çeşitlilik ve yenilik kazandırması B) Özgün düşüncelerin yayınlarda yer bulmasın sağlaması C) Okuyucuya değişik okuma seçenekleri sunması D) Geleneksel yayıncılığın üslubunu değiştirmesine yol açması EXYayıncılığı yazarlar açısından zenginleştirmesi 28. Londra Üniversite Kolejinden Lally ve arkadaşları bir fill rok pliskanlik hâline gelmesinin ne

2. Arkeoloji, kazı bilimidir. Geçmişi ve tarihin özellikle karanlık devirlerini aydınlatmayı gaye edinir. Arkeoloji başlı başına bir bilim dalıdır. Kazı ve tasnif, bu bilim dalının öncelikli metotlarıdır. Bununla birlikte arkeolojik araştırmalar, en başta tarihin ve antropolojinin istifade edeceği verileri ve materyalleri gün yüzüne çıkarır. Arkeolojik bulgular, müzelerde sergilenerek uzmanların ve toplumun ilgisine sunulmaktadır. Bu parçada aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabı yoktur? A) Arkeolojinin başlıca yöntemleri hangileridir? B) Geçmişe ait kalıntılar nerelerde sergilenmektedir? C) Arkeoloji, bilhassa hangi bilim dallarının yararına malzeme sunar? D) Arkeoloji neyi hedefler? E) Arkeoloji, hangi bilim dalının tekniklerinden yararlanır?

2. Necati Cumalı, çağdaşlarından farklı bir sanatçıdır. O, ömür boyu tarlasına aynı ürünü ekenlerden değil. Bir yıl buğday, bir yıl mısır, bir yıl arpa ekip hasat ediyor. Tarla onun. Tarlayı eken de biçen de onun elleri. Bu parçadan hareketle Necati Cumalı hakkında hangi- sine ulaşılamaz? A Kendisini yinelemeyen bir sanatçıdır. D B) Eserlerinde özgün olmaya çalışmaktadır. C) Vermiş olduğu eserlerde birbirinden farklı konulara de- ğinmiştir. D) Eserlerinde toplumu ilgilendiren konulara değinmek- tedir. E) Eserlerinin her aşamasına kendi emek vermektedir. Altın Karma 3

Hapşırma, burna ulaşan partiküllerin (parçacıkların) sinir hücrelerini uyarmasıyla başlar Mesajı alan beyin, yabancı maddenin vücuttan uzaklaştırılması için yüz, boğaz ve göğüs bölgesindeki kasları harekete geçirir, Uyku için vücudumuz yatay konuma geldiğinde burnumuz dış uyaranlara karşı daha açık duruma gelir. Ancak bu hassasiyet, uyku sırasında daha az hareket etmemiz ve yatak odamızdaki hava akışı azlığından dolayı burnumuza girebilecek partiküllerin sayısının azalmasıyla dengelenir Kesintisiz bir uyku deneyimi yaşamak isteyen beynimiz de uykumuzun rüya gördüğümüz REM evresinde motor nöronları uyarılamaz hâle getirir. Bu süreçte hapşırmanın da dâhil olduğu tüm refleksif tepkiler bastırılır REM evresi dışında kalan ve uykumuzun çoğunluğunu oluşturan bölümlerde ise kaslarımız çalışabildiği hâlde, burnumuzda hapşırmayı tetikleyen motor nöronları baskılanmaya devam eder. Uyku esnasında burun fazlasıyla uyarılırsa beynimiz baskılamayı sonlandırarak kasları ve motor nöronları çalışır duruma getirir/Anlık bir hapşırma gerçekleşir ve uykuya devam ediliy. Bitkisel hayattaki hastalar ise uyku ve uyanıklık döngülerinin sadece uyanıklık döngüsünde hapşırabilir 9. Bu parçadan hareketle aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Hapşırmadan sonra bazı kaslar gerilmektedir. BUyku hâlindeki hapşırmalardan kişinin haberi olmamaktadır. Bitkisel hayattaki kişiler ancak iyileştikten sonra hapşırabilir. D D) Burun fazla uyarılırsa uyku anında kısa süreli hapşırma görülebilir. E) Beynin uyku anında baskı altına aldığı reflekse dayalı tepkiler hapşırma ile sınırlı değildir.

O (1) Gök bilimciler, her 114 günde bir yanıp sönen bir ışık püskürmesi tespit etti. (II) Püskürmenin, bir yıldı- zın bir kara deliğe çok yaklaşarak paramparça edildiği "gelgit bozulması" ismi verilen olaydan kaynaklandığı düşünülüyor. (III) Gök bilimciler 114 günlük döngüden emin olmak için 2020 yılı içinde ışığın görülebileceğini düşündükleri tarihleri belirledi. (IV) Bunun sonucunda püskürme olayının gerçekten de bu belirlenen tarihlerde yani 17 Mayıs, 7 Eylül ve 26 Aralık'ta yaşandığı görüldü. (V) Akademik dergide yayımlanmak üzere kabul edilen keşif, bir galaksinin çekirdeğinden düzenli aralıklarla gelen parlamaların ilk örneklerini teşkil ediyor. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? A) I. cümlede nesnel yargı söz konusudur. B) II. cümlede olasılıktan bahsedilmiştir. C) III. cümlede amaç-sonuç ilişkisi kurulmuştur. D) IV. cümle şaşkınlık, beklenmezlik anlamı içermektedir. E) V. cümlede değerlendirme yapılmıştır.

15. 1. Metin New York'un Brooklyn Köprüsü'nde dilenen bir kör adam varmış. Köprüden gelip geçenlerden biri, adamcağıza günlük kazancının ne kadar olduğunu sormuş. Dilenci iki dolara zar zor ulaştığını söylemiş. Yabancı bunun üzerine kör dilencinin göğsünde taşıdığı ve sakatlığını belirten tabelayı almış, tersini çevirip üzerine bir şeyler yazdıktan- sonra tekrar dilencinin boynuna asmış ve şöyle demiş: "Tabelaya gelirinizi artıracak bir yazı yazdım. Bir ay sonra uğradığımda sonucu söylersiniz bana." II. Metin Aydınlanma Çağı, felsefe tarihi bakımından bir dönüm noktasıdır. Bu çağda birçok önemli bilim insanı eser vermiş ve düşünce üretmistir. Onların pek çoğu, aynı zamanda filozofluk yönü bulunan kisilerdir. Bu durum, bilim ve felsefe tarihinde somut düşüncenin gelişimine katkı saglamıştır. Numaralanmış metinlerin ortak yönü aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir A) Öğreticilik yönü ağır basmaktadır. B) Sade ve anlaşılır bir dil kullanılmıştır. C) Olay anlatımına başvurulmuştur. D) Dil, alıcıyı harekete geçirme işlevindedir. E) Edebî sanatlarla örülü, kapalı bir anlatım tercih edilmiştir. UcDört Besl Diğer sayfaya geçiniz.

2 36. Aşı, Mutasyona Karşıl Önce İngiltere'de, sonra da Güney Afrika ve Brezilya'da tespit edilen virüs mutasyonları haklı olarak "mutasyon tehdidi"nin ciddiyetini iyi bilen bilim insanlarını ciddi ölçüde korkuttu. Neticede bizim de sizin de endişelerimiz arttı. Haklı olarak "Virüste oluşan bu yapısal değişimler -mutasyonlar- acaba onu daha bulaşıcı, daha güçlü, ilaçlar ve aşılara karşı daha dayanıklı yapabilir mi?" gibi sorular aklımıza geldi. Konunun uzmanı değilim. Ama ne var ki tecrübeli bir hekim olarak "mutasyon baskışı"nın ne olduğunu ve önemini az çok bilirim. Ayrıca "mutasyon meselesi"nin özellikle Virüsler için vazgeçilmez davranış kalıplarından biri olduğunu da asla unutmam. Zaten böyle olduğu için değil mi ki her yıl yaptırdığımız grip aşılarının yapısını sık sık değiştirmek zorunda kalıyoruz? Biliyoruz ki influenza virüsleri her yıl sadece kılık kıyafetlerini değil, iç yapılarını bile değiştirebildikleri için bizi her sene daha farklı bir aşı üretmeye zorluyorlar. Bu köşe yazısıyla ilgili aşağıdakilerin hangisi söylenebilir? A) Aktüel bir konunun sosyoekonomik boyutları üzerinde durulmaktadır. B) Tibbi bir meselenin halkın değişik tabakalarınca nasıl algılandığına değinilmektedir. Uluslararası bir sorun, hem o alana dayalı ifadelerle hem de sohbet üslubuyla aktarılmaktadır. D) Sağlık alanındaki gelişmelerin, uzmanlarca farklı bakış açılarıyla değerlendirildiği belirtilmektedir. E) Yapılan yorumlarla gerçekler arasındaki tutarsızlığa dikkat çekilmektedir.

35. 30 Ekim 1960'ta Buenos Aires'in fakir bir mahallesinde başladı öyküsü. İtalyan kökenli göçmen Maradona aile- sinin küçük gecekondusunda, dört ablasının ardından doğan beşinci çocuktu. Doğduğu Villa Fiorito'da o tarih- lerde asfalt yoktu. Yoksulluktan kurtulması için üstün bir yeteneğe sahip olması gerekiyordu. Oğlana Diego ismi verilmişti. Daha minicikken sarıldığı meşin yuvarlak, en sevdiği oyuncağıydı. Futbol, milyonlarca insan için oldu- ğu gibi onun için de umut demekti. Argentinos Juniors altyapısına 11 yaşında seçildiği gün, kimliğinden doğum tarihini kontrol etmek istemişlerdi. Çocuk, o kadar iyiydi ki boyu bacak kadar olsa da olgun biri gibi oynuyordu. A takımın maçlarında devre aralarında topla akrobatik hareketler yapan ufaklık, seyircileri eğlendiriyordu hatta sıkıcı bir karşılaşmada taraftarlar "Çocuk kalsın!" diye tezahürata başlamıştı. Henüz çocuk yaşta verdiği ilk röportajında yapacaklarını âdeta müjdelemişti. Dünya Kupası'nda oynayacak, ligde şampiyon olacaktı ama çok daha fazlasını başardı. Futbol oynarken tek bir şeyi düşlüyordu. Ailesine bir ev alacak, o gecekondu mahal- lesine asla geri dönmeyecekti. Bu parçada Diego Armando Maradona ile ilgili aşa- ğıdakilerden hangisine değinilmemiştir? A) Çocuk yaşta dahi yetişkin gibi futbol oynadığına B) Birçok insan gibi futbola dair umut beslediğine C) Kurduğu hayallerin ötesine ulaşmayı başardığına D) Takımının maçlarının devre arasında gösteri yaptı- ğına E) Arjantin doğumlu, solak bir futbolcu olduğuna 36. Antalya'nın yangında Çevredeki yen yang ve ilçeler halede g yetkililer Bu parc den ha A) Ner B) Yar C) Bu D) ÜNLÜLER YAYINLARI 37